Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

3 erthygl ar y dudalen hon

DEWI MON YN EI FEDD.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

DEWI MON YN EI FEDD. L — '—, Y DIWEDUAII BKIFATHHAW DAVID ROWLANDS, B.A. (DEWI MON). Wele un arall o gewri llenyddol ein gwlad ■wedi ei alw i'w hir gartref. Yn blygeiniol iawn foreu Sul diweddaf bu farw'r Prif- .athraw David Rowlands, Coleg Aberhonddu, ar ol custudd hir a phoenus. Yr oedd cyflwr ei iechyd wedi pery iddo ers blyn- yddau fod yn dra gofalus o hono ei hun, ac o ganlyniad nis gwelid ef gymaint yn y cyhoedd ag yn y blynyddau gynt, ac i'r to ieuanc presennol yr oedd Dewi Mon ers talm yn mhlith arwyr lien Cymru Fu yn hytrach nag yn un o'i chyfarwyddwyr ar ddechreu yr ugeinfed ganrif. Ganwyd y Prifathro Rowlands yn Sir Fon yn Mawrth, 1836, ac o'r cysylltiadau boreuol liyn y cymerodd ei enw gorseddol Dewi Mon." Daeth i enwogrwydd yn foreu :fel bardd o radd uchel, ac yn ysgolor gwych. Cyhoeddodd Ramadeg Cymraeg sydd yn safon lied gyffredinol i'n hefrydwyr heddyw, a dygodd allan doraeth o gynyrcbion o'i ysgrifell ffrwythlawn o dro i dro. Wedi dechreu fel lienor a bardd trodd ei feddwl i fyned yn bregethwr, dechreuodd fel ,efrydydd yn Aberhonddu yn 1857—banner can mlynedd yn ol, a chafodd yrfa dra Iwyddianus yn yr Athrofa. Cymaint oedd ei fri fel ysgolor fel y penodwyd ef yn Brif- athro ar y lie yn 1896, ac mae'r coleg wedi dod i gryn ddylanwad tan ei reolaeth ddeheuig a'i ofal tros y gwahanol efrydwyr a ymunent a'r lie. Ar wahan i'w fedr fel ysgolor yr oedd iddo gymhwysderau arbenig i fod yn brif- athraw coleg o'r fath. Yr oedd wedi bod yn fugail ei hun, oherwydd cafodd ei ordeinio yn weinidog ar hen eglwys barchus Llan- brynmair, yn 1861, fel olynydd i'r diweddar Barch. Samuel Roberts (S.R.), a oedd wedi ymfudo i'r America. 0 dan ei weinidog- xietb yno, adnewyddwyd y capel a'r ysgoldy. Yn mis Hydref, 1866, symudodd oddiyno i gymeryd gofal eglwys y Trallwm, ac yn mhen pedair blynedd, symudodd eilwaith i gymeryd gofal eglwys Seisnig Caerfyrddin. Tra yn Nghaerfyrddin cafodd amryw gyn- nygion i fyned i Loegr ond dewisodd aros yn Nghymru. Ar wahan i'w wasanaeth i'w enwad yr oedd Dewi Mon yn weithiwr caled o blaid .addysg uwchraddol i'r genedl, ac ar amryw z;1 droion gofidiai nad oedd ein prifysgol yn ddigon Cymreig i gyfarfod anghenion y genedl. Gedy weddw ac un mab i alaru eu colled. Mae'r mab, Mr. Wilfred Rowlands, yn adnabyddus i gylch eang o gyfeillion yn Llundain, ac yn sicr bydd cydymdeimlad y .cyfryw ag ef yn awr ei hiraeth.

CYFARCHIAD DECHREU BLWYDDYN.

Y SABATH.