Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
[No title]
GANWYD plentyn ar gopa'r Wyddfa y Sul cyn y diweddaf. Dyma gyfle rhagorol i roi enw lleol ar y bychan. Ni raid iddo fod na bardd na lienor, na phasio arholiad yr Orsedd, i gael ffug-enw. BETH yw'r rheswm fod y Cymry llwydd- iannus sy'n troi i fod yn Saeson ar ol gwneud pres, yn myned yn fethiantau truenus yn y cylchoedd Seisnig. Gwyddom am lawer yn ystod y 25 mlynedd diweddaf hyn wedi ein gadael am frasder byd y Sais, eto pan ddaw rhyw safle gyhoeddus i'w rhan, hwy yw y rhai cyntaf i geisio am nawddogaeth y cylchoedd Cymreig wedi'r cwbl. DAETH catrawd hardd o Lydawiaid i'r Eisteddfod eleni, a chawsant groeso cynnes yn yr Orsedd. Cawsant eu Iletya yn y Royal Hotel, Abertawe, a gwasanaethai Mr. Kelt Edwards a Mr. Mathews, o Abergwaun, fel cyfieithwyr iddynt. 'Roedd rhai o honynt yn abl i siarad y Gymraeg a'r mwyafrif yn ei darllen a'i deall. MAE Machreth yn gadarn dros ddiwygio yr Orscdd, ond mae Cadfan ac ereill am ei chadw yn ei gwerindeb cyntefig. Beth ddaw o'r rheolau newydd mae'n anhawdd dyweyd, ond mae'n eglur fod beirdd y dyfodol yn edrych yn lied gilwgus ar y rheolau caethion geisir osod arnynt.
Advertising
UNIVERSITY COLLEGE OF WALES, ABERYST WYTH. (One of the Constituent Colleges of the University of Wales.) PRESIDENT-The Right Hon. Lord Rendel. PRINCIPAL— T. F. Roberts, M.A. (Oxon), Ll.D. (Viet). TEE next Session begins on October the 1st. A number of Entrance Scholarships and Exhibi- tions, open to both Male and Female Candidates above the age of 16, are offered for Competition on Tuesday, September 17th, 1907, and the following days. Students are prepared for Degrees in Arts, Science (including the applied Science of Agriculture), Law and Music. Sessional Composition Fee, CIO, with additional Laboratory Fees for Science Students. Registration Fee, 21. Men Students reside in Regis- tered lodgings in the town, or at the Men's Hostel. Warden: Prof. J. W. Marshall, M.A. Women Students reside in the Alexandra Hall of Residence for Women. For full particulars respecting the General Arts and Science Departments, the Law, Agriculture, and Day Training Departments, the Department for the Training of Secondary Teachers, and the Hostels, apply to J. H. DA VIES, M.A., Registrar. Telephone s Central 14153. n r% EDWARDS & DAVIES, MODERN TAILORING ESTABLISHMENT kfp w w w Gentlemen desirous of Dressing well AT A MODERATE COST, and wishing to avoid Clothing with the appearance of Cheap Production, should visit 121, NEWGATE ST., E.C. We have every garment Well Cut, Well Made and Well Trimmed.
EISTEDDFOD 1909.
EISTEDDFOD 1909. Yn Llundain y cynhelir gwyl fawr y genedl yn 1909. Derbyniodd yr Orsedd yn Abertawe walioddiad cynnes gwyr Llundain, ac mae disgwyliadau bellach y gwna Cymry'r ddinas eu rhan er cadw i fynu urddas yr Hen Wyl pan ar ymdaith o wlad ei genedig- aeth. Y mae ugain mlynedd wedi myned heibio er pan fu'r Eisteddfod yn y brif- ddinas o'r blaen, ac mae llawer o'r personau fuont ynglyn a'r wyl y pryd hwnnw eto yn aros yn ein mysg, ac mae profiad yr antur- iaeth a wnaed y pryd hynny yn gynorthwy i'r rhai fyddant a'u hysgwyddau tan y baich y tro hwn. I'r cyffredin a'r masnachol ei fryd y peth cyntaf a ddaw i'w feddwl fydd y ffaith mai colled arianol fa yr Eisteddfod yn 1887, a'r casgliad naturiol yw mai dyma fydd tynged yr wyl yn 1909 hefyd. Ond gwyr y cyfar- wydd a'r profedig fod pethau yn dra gwa- hanol heddyw i'r hyn oeddent y pryd hwnnw. Yn un peth mae nifer y Cymry yn llawer lliosocach nag yn 1897, ac mae'r cylclioedd Cymreig a'u cymdeithasau llenyddol a gwladgarol yn fwy byw nag y buont erioed o'r blaen. Hefyd nid yr un yw'r ysbryd Cymreig heddyw ag ydoedd chwarter canrif yn ol. Y pryd hwnnw edrychid yn gyffredin ar Gymro gyda dirmyg, ac ar ei iaith fel math o gymysgfa farbaraidd, a theimlai pob Cymro ieuanc ryw fath o swildod a'i cadwai rhag cydnabod ei waedoliaeth na'i genedl. Erbyn hyn mae pethau yn dra gwahanol. Mae'r Sais yn dechreu tynnu ei het i'r Cymro, ac yn cydnabod ei allu a'i ddoniau, ac ar ol i un neu ddau o'n meibion glewaf esgyn i seddau urddasol yn y wladwriaeth mae'r wasg Seisnig wedi cael gwelediad gwell am ein gallu a'n dylanwad, a theimla pob hogyn a ddel o'r tu hwnt i glawdd Offa ei bod yn fath o anrhydedd ynddo i gydnabod ei fod yn ddisgynydd o hen hil y Brython. Wedi sicrhau yr wyl, y pwnc mawr fydd cael y trefniadau priodol ar y cychwyn. Os dechreuir gyda'r gwaith ar linellau priodol ac mewn ysbryd Cymreig, daw popeth i lwyddiant, a diau y gofala'r pwyllgor sydd eisoes ar y maes fod pob adran yn cael cyn- rychiolaeth briodol, a phob cyfle yn cael ei fanteisio, er dwyn yr wyl tan nawdd a gweith- garwch pob elfen Gymreig yn ein mysg. Wrth edrych ar waith yr Eisteddfod yn y blynyddoedd er pan ymwelodd a Llundain, nis gallem weled yr un anhawster i Lundain i goroni pob cynulliad mewn tyr- faoedd neu Iwyddiant arianol, heb eithrio hyd yn oed Abertawe gydai gweddill o dros fil o bunnau, os cerir y gwaith ym mlaen gyda'r undeb a'r brwdfrydedd gwladgarol a haedda. Ond rhaid gofalu ar y dechreu i osod yr holl fudiad ar linellau priodol, a gwyddom y gall Cymry'r ddinas wneud hyn fel ynglyn a chynulliadau ereill.
A BYD Y GAN.
A BYD Y GAN. GAN PEÐR ALAW, Mus.Bac. EISTEDDFOD ARERTAWE.-Nid oes angen ini gofnodi enwau y buddugwyr cerddorol yma y mae yr holl fyd bellach yn gwybod y manylion; ond yng ngwyneb y pryder oedd ym meddwl rhai pobl ynghylch safon bresennol y Gan yn ein plith fel cenedl, y mae darllen fod y brif Gystadleuaeth Gorawl yn yr Eisteddfod hon yn ardderch- og" yn peri ini obeithio eto am ddyfodol canu gwlad yr Eisteddfod Gresyn na ddaeth prif gorau y Saeson i'r maes i gys- tadlu am y wobr. Buasai hynny yn creu mwy fyth o ddyddordeb yn yr ymgyrch. Lie mae cor ardderchog y Penrhyn a'r eiddo Birkenhead tybed? A'i cadw eu nerth y maent, hwy ag amrwy ereill, hyd nes y cant ymddangos yn Eisteddfod Llundain? Ynglyn a'r ail gystadleuaeth gorawl ar Moonlight" (Eaton Fanning), a He saved them out of their distresses" (D. Jenkins), daeth un-ar-ddeg o gorau ymlaen ac ni buasai cymaint wedi myned i'r drafE- erth i'w dysgu pe na buasent yn gyfaddas i'r corau, ac eto gwelwn ddarfod i Dr. Oowen ddweyd ei fod ef a'i gyd-feirniaid yn barnu y gellid gwneud gwell dewisiad o ddarnau i'r gystadleuaeth hon, a gobeithiai y gwnai pwyllgorau yn y dyfodol gymeryd yr aw- grym i ystyriaeth "mewn trefn i wella safon y gerddoriaeth gymaint ag a fyddo yn bosibl." Darllenasom hyn yng ngholofnau y Western Mail, ac mewn colofn arall o'r un papur ceir y dyfyniad canlynol o eiriau Dr. Cowen i Ohebydd, partli y gerddoriaeth a genir yn yr Eisteddfod "I am quite sure, from all I have heard this week, that the competing forces are quite capable and quite ripe for the study of an ALL-ROUND BETTER CLASS OF MUSIC than is usually selected in most cases the chief competitions of the week have been devoted to music which hardly, in my opinion, repays the amount of time and labour which the competitors have expended upon it." Ow, Ow Gan mai felly mae, y mae Cerddoriaeth Gymreig wedi dadblygu hyd yn hyn ar linellau anghywir Rhaid ail ddechreu. adeiladu—ac ar sylfeini cywirach o hyn allan-yn ol Cowen. Ai dyma lie y safwn ar ddechreu yr ugeinfed ganrif nad yw cyfansoddiadau ein cerddorion mwyaf adnabyddus (er engraifft) i fyny a'r safon ddylai fod gyda cherddor- iaeth gystadleuol yr Wyl genedlaethol ? Y mae Cowen yn gerddor gwych ac yn. gyfansoddwr caneuon penigamp; ond ni hoffwn ei ddull o feirniadu—yn ol yr ad- roddiad a welsom o'i eiriau. Tipyn o wendid oedd dweyd a ganlyn We had arrived at that conclusion," meddai am Gor Pembroke Dock yn yr Ail Gystadleuaeth Gorawl, "almost as soon as Pembroke Dock had finished singing! "—er i ddau gor ganu ar ol y cor hwnnw! Cyfeirio yr oedd at ragoroldeb y cor dan sylw o'i gymharu a'r oil o'r lleill. I hwn yr aeth y wobr. Y mae y dull aniben hwn o feirniadu yn codi o ddiffyg ymarferiad, ac y mae y Saeson yn bur euog o hono. Da gennym weled beirniaid newydd yn yr Eisteddfod hon; ac er mor deilwng ydyw Dr. Protheroe, prin yr oedd angen myned i'r America am feirniad-ar y draul i ymwy- byddu dynion fel Tom Price a J. T. Rees, rhai ydynt yn bur brofiadol, ac wedi dysgu. eu gwaith yn dda. Yn wir y mae eisiau i ryw Gymdeithas, fel yr Eisteddfod Associa- tion, i arolygu y gwaith o benodi beirniaid; a dylai honno (neu arall) feddu'r hawl i