Cymro a'r Celt Llundain

AWDWR THE BIBLE IN WALES." At Olygydd y CYMRO LLUNDAIN A'R CELT. SVR,-Nid yw Mr. J. H. Davies (Cwrt Mawr), yn eich rhifyn diweddaf, yn profi dim ond cyn lleied a wyr efe sylwer ar seiliau ei dystiolaeth- (1) Cefais y pleser o ddarllen prawf-lennau y rhan gyntaf o'r llyfr." Do; cefais innau yr un "pleser" ddwywaith (a theirgwaith yn amI) o'i flaen ac ar ei ol ef ond beth sydd a fynno darllen "prawf-lennau" a gwybod y gwir am eu hawdwr ? Gall prentis ieuengaf y swyddfa ddarllen prawf-1ennau" erthyglau arwein- iol y Times heb wybod o hono ddim am eu gwir awdwr, na gallu cywiro banner eu gwallau. (2) Gydag ef y bu'm i yn gohebu." Wrth reswm: onid efe yw y pen-llyfrgellydd ? ac onid "dyn dan awdurdod" ydwyf finnau-Cymro syml—yr unig un ar y staff a fedr Gymraeg ? Ond a yw gohebiaeth barth rhywbeth yn profi awduraeth hyd yn oed seiliau yr ohebiaeth ei hun ? (3) Yn ei lawysgrif ef y gwnaed y cywiriadau a'r cyfnewidiadau oedd yn angenrheidiol wrth fod y llyfr yn myned drwy'r wasg." Ie ond nid un copi o bob proflen a geid gan yr argraffydd, ond tri o'r "first proof," tri o'r "revise," a thri o'r secondre,vise"; cai Mr. J. H. Davies un, a minnau yr oil. Felly, nid "y cywiriadau a'r cyf- newidiadau" a welai Mr. J. H. Davies yn unig "oedd yn angenrheidiol wrth fod y llyfr yn myned drwy'r wasg." Nid doeth ymhelaethu ni ddaeth fy awr i eto." IFANO.

PROFESSIONAL COLUMN. Mflooe DRVIES, a.R.e.M., Teacher, L.C.M. Voice Production and Solo Singing. Telephoncrt 8914 Central. For Terms: Apply, 118, Euston Road. MISS MAY JOHN (Soprano), First Prize- Winner World's Fair, Chicago. Double Medallist, R.A.M. For Oratorio, Ballad and Miscellaneous Concerts, and Eisteddfodau, apply direct to 20, MONTGOMERY STREET. ROATH PARK, CARDIFF [B339-11-9 MaDaME RLieE LHSSEN, The Danish Contralto (late of Hull), Is Open for Engagements at Concerts,, At Homes, &c. "Mme. Lassen sang in splendid style "Year after Year," and Schumann's "To the Sunshine." She emphasised the delight experienced by sweetly rendering "The Ring" (Schumann).— Morning News, Hull Address: 38, Scarborough Road, Leytonstone, London, N.E GWYNNE DHYIES, Tenor. Oratorio, Concerts, Banquets, etc. NOTE CHANGE OE ADDRESS :— 1, PORTLAND ROAD, FINSBURY PARK, N. Bydd yn hyfrydwch gan y Golygydd dderbyr. Gohebiaethau ac erthyglau i'w hystyried, ond nis gellir ymrwymo i ddychwelyd ysgrifatP gwrthodedig.

Bwrdd y Gol. Bu yn helynt fawr yn ystafell y Gol.! 'Doedd ond swn dadleu i'w glywed yno ar bob llaw yn y cwrdd diweddaf, a dadleu gwyllt hefyd. Beth oedd yn cyfrif am hyn nis gwyddom, os nad y tywydd hafaidd yma oedd wedi effeithio ar y llu ysgrifennwyr. Gwir fod yr hin wedi troi yn bur siomedig i lawer, yn enwedig i'r rhai ddioddefasant y gwlawogydd a'r oerfel pan oeddent ar eu gwyliau ganol haf, ac yn awr yn gorfod gweithio yn galed pan fo'r hin mor ddeniadol o'r tuallan. Ond fe ddaw terfyn i'r tywydd braf yma, a diau y ceir heddwch eto yn y swyddfa yn y cynulliadau dyfodol. D. Jenkins.—Gwelwch eglurhad Ifano yr wythnos hon. Caiff eich llythyr chwithau le yr wythnos nesaf. T. J. B.-Diolch am y llith a'r papur. Yr oeddem wedi digwydd ei weled cyn cael gair oddiwrthych. Mae "Norick" yn cael cyfle i ddyweyd ei brofiad eto yr wythnos hon. Cymro.-Blin gennym eich bod wedi ffromi mor aruthrol. Gallwn feddwl oddiwrth eich ysgrif mai papurau dimeu y Sais yw eich duwiau. Poed felly. E. D. R.-Nid ydym yn credu eich bod yn berffaith gywir. Nid y gweinidogion ieuainc o'r colegau" yw'r unig rai sy'n defnyddio geiriau Saesneg ac yn traddodi pregethau Seisnig yn ein haddoldai, ac nid cwyno yn erbyn y dosbarth hwn yn unig oedd J. Rowland yn ein rhifyn diweddaf, eithr yn erbyn yr arferiad cyffredinol o roddi'r fath amlygrwydd i Saesneg yn ein capelau Cymreig. Bydd yn hyfryd- wch gennym gael y rhestr o eiriau Seisneg a ddef- nyddir gan bregethwyr yn eich capel yn ystod y Suliau nesaf yma. W. E. E.-Diolch am y nodyn, a chewch air yn gyfrinachol o hyn i ddiwedd yr wythnos. E. Owen.-Fe geir cyfarfod yn lied fuan ar ol dechreu mis Hydref. Ni fydd yr oil o'r Llundeinwyr yn ol hyd nes bo lleoedd y gyfraith yn agored, ac wedi cael hynny o beth i'w le fe aiff y gwaith ymlaen fel arfer. E. Jones.-Dewch i'r pwyllgorau a gynhelir yn ystod y mis nesaf, a chewch gyfte i osod eich cynllun ger bron. Nid yw yn werth ei gyhoeddi yn y papur hwn.

SAESNEG YN Y CAPEL. At Olygydd CYMRO LLUNDAIN A'R CELT." ANWYL SYR,—Yr oedd yn dda gennyf weled dat- ganiad croyw Mr. John Rowland ar y cwestiwn uchod yn eich rhifyn diweddaf. Mae'r arferiad wedi myned yn waradwydd i ni fel cenedl ers hir amser bellach, ac mae'n hen bryd i ni roddi terfyn arno. Does rhyfedd fod ein heglwysi yn colli tir, ac fod yr aelodaeth yn myned i lawr pan y dylasai fyned ar gynnydd wrth y cannoedd. Gwn am dros ddwsin o Gymry ieuainc wedi ymadael a'r lleoedd Cymreig yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf am fod yn well ganddynt fyned i le Saesneg trwyadl na chael y gymysgfa hanerog a roddid iddynt yn eu capel Cymraeg." Pe bae'r gweinidogion yn deall eu gwaith gallent weled ar unwaith eu bod yn colli llawer mwy trwy yr hen arfer wasaidd hon nag maent yn ennill, mewn aelodaeth yn ogystal ag mewn ystyr arianol. Gyrrant ddwsinau o Gymry i'r eglwysi Seisnig neu o'r capelau Cymreig, er mwyn ceisio cadw rhyw ychydig o blant Seisnig i rieni Cymreig yn y capel. Nid ydynt yn werth y drafferth ar ol eu cadw, oherwydd ni chaed yr un o honynt yn ystod y 30 mlynedd diweddaf o un gwerth i grefydd na chymreigiaeth. Mae'n hen bryd i buro'r pulpud o'r arfer ffiaidd hon, ac er mwyn lies yr achosion Cymreig yn ogystal a chynnydd ere fydd, boed i'r awdurdodau symud yn y mater yn ddioed, a chadw'r hen gapelau yn glir oddiwrth y pechod hagr hwn.—Yr eiddoch, T. DAVIES.

ymdrech i'w meddiannu; neu rwystrau ar ffordd pob gorchestwaith, os bydd rhaid ymegnio cyn llwyddo ond nid felly Caleb, mab Jephuneh, a Josua, mab Nun, hwy a roddasant banes cywir o ansawdd y tir, ei fod yn dda odiaeth, ac yn llifeirio o laeth a mel, a chynghorent, er fod yno gewri, ar iddynt fel cenedl fyned ymlaen a goresgyn y wlad, oblegid fod y trigolion yn dychrynu rhag eu hofn, oherwydd credent fod Duw yn rhyfela o blaid meibion Israel. Oherwydd eu ffyddlondeb Caleb a Josua yn unig o'r holl genedl a ddaethent allan o'r Aipht gawsant y fraint i fyned i mewn i Wlad yr Addewid. Am hynny bydded i bawb ym mhob sefyllfa ymddwyn yn ffyddlon fel Caleb a Josua, ac felly, fel hwythau, cael y fraint i fyned i mewn, nid yn unig i'r Ganaan Ddaiarol, ond hefyd i'r Ganaan Nefol. 4. Pregeth ar Ddydd y Farn ddiweddaf, pryd yr ymgasgl yng nghyd holl dylwyth- au'r ddaiar i Sasiwn fawr Mab y Dyn, i gael derbyn y ddedfryd olaf. Darluniai mewn iaith ddifrifol Fab Duw yn cael ei hebrwng i'r orseddfainc gan osgorddlu o angylion nef y gogoniant; y Saint ar ei ddeheulaw, wedi eu gwisgo mewn dillad gogoneddus cyfiawn- der Crist, y rhai a fu yng nghadw yng nghoffrau tragwyddoldeb, erbyn y dydd hwnnw. Ond am yr anuwiolion fe fydd eu tynghed hwy yn ofnadwy. Byddai'n dda ganddynt gael cysgod mynydd i'w cuddio o wydd y Barnwr, ond rhaid ymddangos! Byddai'n dda ganddynt gael cysgod perth i'w cuddio o wydd y Barnwr, ond rhaid ym- ddangos Byddai'n dda ganddynt gael trwch dwrll o dywarchen ddu i'w cuddio o wydd y Barnwr, ond rhaid ymddangos! Yna elai'n mlaen i ddyweyd am y llyfrau'n cael eu hagor-Llyfr hollwybodaeth Duw a Llyfr cydwybod dyn-a phawb yn cael eu dedfryd yn ol eu haeddiant, a'r Barnwr yn dywedyd wrth y Saint, ar ei ddeheulaw- "Deuwch chwi fendigedigion, blant fy Nhad, etifeddwch y deyrnas a baratowyd i chwi er cyn seiliad y byd;" ond yn dywedyd wrth yr anuwiolion, ar ei aswy law, Ewch oddiwrthyf rai melltigedig i'r tan tragwyddol, yr hwn a baratowyd i ddiafol ac i'w angylion." Yna gwaeddai mewn llais swynol a deniadol, Cymmoder ni a Duw trwy Grist fel y byddom gyda'r Saint ar ddeheulaw'r Barnwr y boreu hwnnw." Yr wyf yn cofio boreu Sul Cymundeb, tebyg mai'r Pasc ydoedd, tra'r elai'r Diacon- iaid oddiamgylch a'r elfennau, eisteddai yntau yn y cor mawr o flaen yr areithfa, ac fel pe bae'n siarad ag ef ei hunan, dywedai, Fe gafodd yr holl broffwydoliaethau eu cyflawni ar foreu'r trydydd dydd. Fe gafodd holl arfaeth Duw tuagat bechadur ei chyflawni-ar foreu'r trydydd dydd. Fe gafodd yr holl addewidion eu cyflawni-ar foreu'r trydydd dydd. Fe gafodd trefn cadw pechadur ei pherffeithio-ar foreu'r trydydd dydd. Y bregeth olaf glywais i ganddo ydoedd yng nghapel Pavilion Road, Chelsea, yn y flwyddyn 1865, a dim ond un frawddeg wyf yn gofio o honi, sef, Mi garwn gael y fraint i fyned i Wlad Canaan i gael rhodio ar hyd yr un llwybrau rodiodd Efe." Ac mi wnes innau ar y pryd rywfath o gofeb-meddyliol os cawn i gyfle yn ystod fy oes yr ymwelwn i a'r wlad honno hefyd, ac er mor anhebyg ydoedd y pryd hynny, ym mhen 33 o flyn- yddau ar ol hynny, mi gefais i y fraint i ymweled a'r wlad honno a rhodio ar hyd yr un llwybrau rodiodd Efe," sef Jerusalem (Eglwys y Beddrod Santaidd, Bryn Calfaria, Bryn Moriah), Bethlehem, Gardd Gethse- mane, Mynydd yr Olew-wydd, Bethania, Jericho, &c. Y mae efe, er wedi marw, yn llefaru eto." Bermondsey. DAFYDD AP GWILYM.