Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Y MUDION A'R BYDDARIAID.
Y MUDION A'R BYDDARIAID. AT Y GOLYGYDD. Diau ei bod yn hysbys i lawer o'ch dar- llenwyr bellach fy mod yn gwasanaethu i'r mudion a'r byddariaid ym Mhontypridd a'r cylchoedd er yn agos i chwe mlynedd. Yn ystod yr amser hwnnw y mae y gwaith wedi ei arddel a'i lwyddo mewn modd rhyfeddol, ac yr ydym ninnau, mewn canlyniad, yn ceisio ymgyfaddasu ar gyfer y sefyllfa newydd a grewyd gan y llwyddiant eith- riadol hwn. Bydd yn chwith gan y darllenydd glywed fod y gymdeithas anhebgorol hon, sef Cen- hadaeth Mudion Morganwg, mewn bod er's dros chwarter canrif, a'i bod eto heb un adeilad yn feddiant iddi hi ei hun. Nid yw hyn yn golygu ein bod yn cyfarfod yn yr awyr agored. Dyna yn ddiau a fuasai raid i ni, oni bai fod caredigion achos yr Ar- glwydd yn rhoddi benthyg ystafelloedd i'n gwahanol ganghenau gyfarfod ynddynt. Y mae yr ystafelloedd benthyg hyn yn addas iawn i addoli ynddynt, ond y mae arnom ni angen dybryd am le i ddwyn gwaith y Gym- deithas ymlaen ohono, a lie i fudion Ponty- pridd (oblegid dyna lie y mae y mwyafrif ohonynt yn byw) gydgyfarfod am hyffordd- iant ac adloniant. Yr ydym eisoes wedi cael darn o dir nas gellir ei gyfaddasach, gan Arglwydd Tredegar, un o is-lywyddion y Gymdeithas, ar delerau rhesymol iawn, ac yr ydym wedi anfon apeliadau at holl eglwysi Cymru am Fil o Bunnau, y swm y credwn y bydd ei angen, at yr hyn sydd gennym mewn llaw eisoes. Cofier mai yr un gwaith a gyflawnir gennym ni ymhlith y mudion ag a gyflawnir gan ein brodyr yn y weinidogaeth ymhlith y rhai sydd yn clywed. Nodwn hyn, gan fod llawer dan gamargraff mai ysgol i blant sydd gennym, neu ryw fath o nodd-dy mawr, neu elusendy o ryw fath, a'r dydd o'r blaen, holai brawd fi ynghylch fy amddifatty Cofier fod y plant a enir yn fyddariaid, neu a gollant eu clyw yn nyddiau eu mebyd, yn tyfu i fyny ac yn gadael yr ysgolion, a'u bod hwythau mewn angen am fara'r bywyd fel rhywun arall. Cofier, hefyd, fod llawer fel fy hun yn colli eu clyw ar ol tyfu i fyny, ac y mae eisieu darpariaeth gyfaddas ar gyfer y rhai hynny. Gweinidogaeth yr Efengyl a gyflawnir gennym, yn yr ystyr lawnaf a helaethaf. Gan fod baich bywyd yn un trwm o angenrheidrwydd i'r bobl amddifad hyn, gwnawn lawer drostynt yn dymhorol. Chwiliwn am waith iddynt, a chyfranwn elusenau pan fo angen am danynt. A chan ein bod yn hysbys o'u holl amgylchiadau, gallwn roddi yr effeithiolrwydd mwyaf i bob cymorth a estynwn. Cydnabyddir pob rhodd yn ddiolchgar gennym, ond eu hanfon i ni i Bontypridd,, i'r cyfeiriad isod. Yr eiddoch yn bur, J. BODFAN ANWYL. Bryn Elen, Tyvici Road, Pontypridd.
[No title]
Cymer Coroniad y Brenin Sior le yen Mehefin nesaf. Gwneir apel at Mr. Evan Roberts, y diwyg- iwr, am iddo ysgrifennu hanes y Diwygiad diweddaf cyn i'r ffeithiau fyned allan o gof. Mae'r Parch. Peter Price, Dowlais—un o. feirniaid y Diwygiad-wedi derb n galwad i fugeilio eglwys yr Anibynwyr yn y Rhos. Bwriada Mr. Price ddechreu ar ei ofal newydd ddechreu Hydref. Bwriada'r Parch. Joseph Hocking ymddi- swyddo o ofal bugeiliol yr Eglwys Fetho- distaidd Seisnig yn Woodford er mwyn rhoddi ei holl amser o hyn allan at waith llenyddol. Ddydd Llun diweddaf bu farw'r Parch. 0. Waldo James, D.D., gweinidog gyda'r Bedyddwyr. Rhagor na bod yn bregethwr mawr yr oedd yn lienor coeth, ac ysgrifen- nodd lawer o farddoniaeth, ac efe oedd awdwr y gan "Mi gollais y tren."
HEN FYNWENT Y LLAN.
HEN FYNWENT Y LLAN. Chwareuais o'th amgylch rai miloedd o weithiau, Gan redeg yn rymus a gwaeddi yn glir, Mi sethrais, do, ganwaith, adfaelion dy furiau Heb feddwl am ddiwrnod cawn le yn dy dir. Mi genais y gwanwyn yng nghwmni yr adar, Heb gofio fod engyl yn seinio fan hyn Gan ddysgu teloriaith i'm brodyr orweddent, Tu hwnt i'r hen fynwent ar ochr y bryn. Chwareuais o'th amgylch a'th amdo o eira, Heb feddwl mai oerach oedd oerni y bedd; A gwynnach y gynnau a gaffai fy mrodyr, Ac harddach eu gwenau yng nghwmni dy hedd. Chwareuais o'th amgylch yng nghrinder haf Pan nad oedd un awel i grychu y llyn, [Hydref, Heb gofio yr haf-ddydd diderfyn orweddai, Tu hwnt i'r hen fynwent ar ochr y bryn. Chwareuais o'th amgylch tra buom yn blentyn, Mae nghalon yn chwareu o'th amgylch o hyd, Fy mrodyr-nas gwelais, maent yno yn disgwyl. Nes imi gael digon ar chwareu y byd.
Am Gymry Llundain.
gyfryw nas gallai y Brenin ei hun ddymuno ei well. Gobeithiwn y bydd i'r oil o'r aelodau barhau yn eu ffyddlondeb hyd derfyn y tymor. M.W. GWYLIAU A WST. -Cauir y Swyddfa hon am ddeuddydd adeg Gwyl y Banc; felly, deued ein gohebwyr yn brydlon i law gyda'u cynyrchion arferol. TYNNU I'R TERFYN.—Bu'r Ddirprwyaeth Eglwysig yn eistedd yr wythnos hon yn Llundain, a daeth mwyafrif o'r aelodau ynghyd, dan lywyddiaeth y Barnwr Vaughan Williams. GWYR Y SENEDD.-Cymer yr aelodau Seneddol seibiant am ddeufis ar ol yr wyth- nos nesaf. Pan ail-gyferfydd y Ty yn yr Hydref daw pwnc dadleuol y Gyllideb ger bron, ond yn ol pob argoelion daw y Wein- yddiaeth trwy'r ornest yn llawn buddugol- iaeth. Nid oes un o'r pleidiau yn awyddus am Etholiad Cyffredinol ar hyn o bryd. GORSEDD YN LLYDAW, Mae'r Archdder- wydd Dyfed gyda gosgordd o aelodau Gorsedd Beirdd Ynys Prydain yn myned ar ymweliad a Llydaw ddiwedd yr wythnos nesaf. Bydd y cwmni tua hanner cant mewn nifer, ac yn eu plith liaws o Gymry'r ddinas hon dan ofal yr arlunydd, Mr. Kelt Edwards. Cyferfydd y fintai Lundeinig yng Nghorsaf Waterloo am 8.45 nos Iau nesaf. Teithir oddiyno i Southampton, lie yr ymunir a'r gatrawd o Gymru, a hwylir o'r porthladd hwnnw am 11.30 yr un noson, gan lanio yn St. Malo ar draethau Llydaw boreu Gwener am tua 7.30 o'r gloch. Oddiyno teithiant ar draws y wlad i gyfeiriad Nantes, lie y rhoddir croesaw cyhoeddus i'r dorf gan Faer y dref, canys yno y cynhelir yr Orsedd Oll-Geltaidd. Bydd yr ymwelwyr Cymreig yn troi yn ol yn gynnar yn yr wythnos ddilynol. OHARING CROSS. -Cyhoeddir llythyr maith oddiwrth y Parch. P. H. Griffiths, o Aus- tralia, yn y Goleuad am yr wythnos hon, a bydd yn llawen gan ddeadell Charing Cross ddeall fod eu bugail yn gwella yn addawol yn y wlad bellenig honno. Yn ei ddisgrif- iad o'r wlad dywed Y peth sydd yn taro gwr gyntaf pan esyd ei droed ar ddaear Australia yw yr haul. Dyma gariad yr Haul. Mi fyddaf yn meddwl mai rhyw orfod pasio Prydain y mae i gyrraedd Aus- tralia drachefn, oblegid nid oes ddiwedd ar ei sylw a'i wenau uwchben y Cyfandir hwn, ac y mae y Cyfandir fel ambell eneth deg yn agos iawn a chael ei andwyo gan ormod sylw ei chariad. Yr oeddwn bob amser, pan yn blentyn gartref ym Mhrydain, wedi meddwl am le poenedigaeth ysbrydion drwg fel i lawr yn rhywle. Buaswn yn meddwl onibai fod return ticket' yn fy llogell, fy mod wedi ei gyrraedd. Ac o'r bore hwnnw hyd heddyw, haul, haul, gwres, gwres, sychder, sychder. Mi fyddaf yn edrych i fyny i'w wyneb weithiau ym mwynder boreu glan neu hwyrddydd gwridgoch, ac yn gofyn iddo, Wyt ti yn cofio fod yna Ynys fechan ym moroedd y Gogledd o'r enw Prydain, a gwlad fach o'r enw Gwalia ym marchogaeth ei hochr chwith fel mam o wledydd y dwyr- ain yn cario ei phlentyn ar ei hystlys. Wyt ti yn cofio am dani? Wel y mae gen u yf fi riaint a brodyr a chwiorydd yno a chyfeill- ion lawer. A wuest di chwareu teg a Phrydain yn ddiweddar ? A roddaist ti dro am flodau bychaiu ei dyffrynoedd dwfn, a gofiaist ti y cynar wyn sydd fel tameidiau bychain o hinsawdd Paradwys wedi disgyn i oerfel y byd ?' Y mae yn edrych arnaf gyda gwynebpryd mwy Calfinaidd na'r un Methodist a adwaenais erioed, ac yn suddo is y gorwel a chalon drugarog y nef yn gwaedu o'i gwmpas, a daw yn ol megis cynt drwy ryw etholedigaeth anhydrin i droi wyneb y meusydd yn wyn mewn llewyg o arswyd. Dyna liw y borfa a welaf yn awr ar y bryniau o fy mlaen. Yn fuan, os na ddaw gwlaw, ni fydd y fath beth. a phorfa yn y wlad. Chwe' blynedd yn ol nid oedd digon o borfa i lanw cetyn ysmociwr am hanner can' milldir o gwmpas. Yr anifeil- iaid yn gorwedd yn feirwon wrth y miloedd ar hyd yr heolydd ac ar y meusydd, cyrff cwningod a defaid a bustych yn troi y ddaear yn domen, a'r awyr yn ddrewdod. Y llywodraeth yn rhedeg trains' wrth yr ugeiniau, nid i ddynion, ond i anfeiliaid, i gludo yr esgyrnedd byw newynllyd, nad oedd dim ond ambell fref ofnadwy wedi aros yn y gwagder lie yr oedd bywyd yn gweddio fel y goludog yn uffern am ddwfr, i gludo y truain i ryw fan lie yr oedd gwlaw wedi disgyn a phorfa yn tyfu. A gwlad ofnad- wy yw hon-ar adegau." Y CLWB CYMREIG.—Bu aelodau y sefyd- liad hwn yn cynnal eu cyfarfod blynyddol nos Lun ddiweddaf, a daeth cynulliad rhag- orol ynghyd. Llywyddwyd gan Mr. Richard Davies, D.L.,J.P., a chefnogwyd ef gan Mri. J. Hinds J. T. Lewis A. A. Strong; Parchn. J. Machreth Rees; Herbert Morgan; J. Crowle Ellis; L. E. Roderick; W. Griffith; Dan Bryant, D.C.L.; Mri. T. E. Morris J. Mason Williams P. W. Williams Tom Davies; a'r ysgrifennydd, Captain J. C. Jenkins. Caf- wyd adroddiad calonogol iawn am waith y flwyddyn, fod yr ystafelloedd newydd wedi profi yn hynod o gyfleus a llwyddiannus, ac fod y rhagolygon yn hynod ddisglair. Rhifai yr aelodau ar hyn o bryd dros saith gant, ac yr oedd y sefydliad yn dyfod yn Iwy poblogaidd y naill flwyddyn ar ol y llall. Derbyniwyd yr adroddiad gyda boddhad, ac ail-etholwyd yr oil o'r hen swyddogion i wneud y trefniadau fel cynt. Y LYFRGELL GYMREIG. Rhoddodd y pwyllgor ynglyn a'r Lyfrgell adroddiad boddhaus iawn am yr adran hon o'r Clwb, ac mae casgliad gwertbfawr a buddiol wedi eu sicrhau eisoes yn yr adran Gymreig. Bwr- iedir cael noson lenyddol" yn ystod misoedd y gaeaf yn yr ystafelloedd, a dylai hyn brofi o fudd i bawb sydd yn awyddus am gael cipolwg ar drysorau lien ein gwlad.