Cymro a'r Celt Llundain

ANGEN PENNAF CYMRU. A barnu oddiwrth helyntion gwleidyddol Cymru yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf gellid meddwl mai ym mhwnc Dadgysyllt- iad y gorwedd holl iachawdwriaeth y genedl. Mae'r gwahanol arweinwyr enwadol wedi dyrnu cymaint ar y mater yn ystod y deug- ain mlynedd hyn nes pery i fwyafrif y werin feddwl nad oes yr un anghyfiawnder arall yn bodoli o gwbl. Gwir fod yna lu o an- fanteision ynglyn a safle bresennol yr Eglwys estronol yn ein plith, ac ami i achos o anhegwch a gorthrwm eto credwn fod yna bynciau ereill yn fwy hanfodol i'n bywyd cenedlaethol nac hyd yn oed y cri mawr am Ddadgysylltiad. Yr hyn sydd ei eisieu yn bennaf ar hyn o bryd yw cael cydnabyddiaeth parhaol o'n bodolaeth fel cenedl oddiar law y Sais a'r Senedd. Byth a beunydd dygir mesurau i fewn yn ymwneud a Lloegr a Chymru fel pe baent yn UN ym mhob dim, a gofynion y naill yn cyfateb i ofynion y Hall. Rhoddir cydnabyddiaeth i'r Gwyddel a'r Albanwr eu bod yn bersonau tra gwahanol ac yn hawlio triniaeth wahanol oddiar law y Senedd ond gorfodir Cymru i lyncu yr hyn a arlwyir iddi yn nghysgod gwelliantau'r Sais. Pe buasai ein cynrychiolwyr yn unol yn eu credo genedlaethol diau y buasem cyn hyn wedi cael Adran Gymreig yn ymwneud a'n holl gyfundrefn addysg, a thrwy hynny gael cydnabyddiaeth o'n nodweddion gwahanol yn hyn o faes i'r hyn ydyw yn Lloegr ond y mae un peth arall y dylent ar bob cyfrif ei sierhau i ni, a goreu po gyntaf eu deffroir i bwysigrwydd y cais, sef cael Ysgrifennydd dros Gymru yn y Weinyddiaeth ar yr un tir ag y caniateir Ysgrifennydd i'r Iwerddon a'r Alban. Ond sicrhau hyn o safle deuai y gweddill o'n ceisiadau yn haws. Byddai y person a benodid i'r fath safle yn gyfrifol am ein holl ddeddfau, a gosodid pob cais o Gymru drwy ei enau ef. Hwn fyddai yn gyfrifol am Fesur o Ddadgysylltiad ac am ddiwygiad yn neddfau'r Fasnach Feddwol; a than ei gyfarwyddyd ef y gosodid holl reolaeth wleidyddol ein cenedl. iuae yn hen bryd i ni wasgu'r mater hwn ar ein Seneddwyr, ac ar ol cael y fath arweinwyr ag sydd gennym ar hyn o bryd yn ein cyn- rychioli yn Westminster, diau y cawsai y mudiad gefnogaeth unol, a thrwy hynny y genedl ei chydnabod fel un yn hawlio trin- iaeth arbennig fel ag a roddir yn awr i'r Alban a'r Iwerddon.

Y mae'r Parch. R. H. Richards, MA. oedd hyd yn ddiweddar yn Athro Groeg ac Esboniadaeth yng Ngholeg y Bala, wedi ymsefydlu mewn busnes yn Birkenhead.

A BYD Y GAN. GAN PEDR ALAW, Mus.Bac. CYNGHERDD COR Y TABERNACL.—Da gennyf ddeall fod hwn mor lwyddianus, ac fod ym- drechion Mr. D. Richards wedi cael y fath gefnogaeth. Drwg iawn gennyf fethu bod yno er rhoddi sylwadau yma ar y gwahanol ddarnau. Gobeithio yr a Mr. Richards ac ereill o'r organwyr Cymreig ymlaen gyda'r gwaith da o gyflwyno cyfan-weithiau i'r cyhoedd. Dyna'r flordd i feithrin ynom gariad at gerddoriaeth er ei mwyn ei hun- gwers y mae yn llawn bryd i ni ei dysgu. TEMPERAMENT. Yn fy adroddiad o'r gweithrediadau yng ngwyl gerddorol y Queen's Hall y nos o'r blaen, dyfynais y gair hwn-un a ddefnyddiwyd gan Mr. Coleridge Taylor pan yn siarad am ddatganiad cor Mr. Merlin Morgan. Meddyliais ar ol hynny y dichon fod rhai o'm darllenwyr nad oeddynt yn deall yr ymadrodd, sef fod tempera- ment yn natganiad y cor hwn. Beth oedd yn ei feddwl ? Beth hefyd ond fod ynddo bersonoliaeth. Dichon y gofynir ai nid oes personoliaeth ymhob datganiad o ddarn cerddorol? Fe ddylai fod! Dylid o leiaf deimlo nerth y gerddoriaeth a'r neullduolrwydd hwnnw a berthyn i'r cyfansoddwr. Wrth wrandaw ar ddatganiad o'r "Messiah" y mae dwysder a chrefyddolder y gerddoriaeth yn effeithio yn fawr ar feddwl y gwrandawr; ond os yw hi yn gywir i'w hamcan cwyd y gerddoriaeth ni, ar edyn megys, at y sanct- eiddiolaf ym meddwl y cyfansoddwr y lie hwnnw yn yr hwn yn unig y gellir adnabod y gwr hwn oreu a deall ei waith yn iawn Dyweder a fynno, rhaid myned heibio i fynegiant ffurfiol at ddirgelion y gan cyn v bydd ganddi neges wirioneddol ini. Beth dybia y darllennydd ydyw yr Edyn y cyfeiriais atynt ? Beth hefyd ond y tempera- ment a enwyd gan Coleridge Taylor. Y mae hwn yn beth cynhenid yn y dyn y mae yn rhan o'i natur—o'i bersonoliaeth. Temperament-tymheredd ydyw a gwyr y byd fod tymheredd y Celt yn un sydd yn un bur gyfaddas i'w allu i ddeongli cerddor- iaeth. Ond rhaid i dymheredd wrth ryw- beth a rydd gyfeiriad ac ystyr cyflawn iddi, sef addysg gerddorol. Y mae popeth yn bosibl i'r Cymro cerddorol dysgedig! Y mae y sylfaen ganddo. Adeilader faint a fynner ar honno, bydd i'r tymheredd Celt- aidd lanw y cyfryw adeilad a goleuni tryd- anol a fydd yn ogoniant iddo Yr oedd tymheredd yn amlwg yn, o leiaf dri, datganiad o Nidaros yn y Queen's Hall. Beth oedd yn peri i'r beirniad enwi hyn yn arbennig ynglyn a chor Llundain ? Beth hefyd ond y prawf ychwanegol yma o ddysgeidiaeth yn yr Arweinydd oedd yn ei alluogi i'n cario yn agosach at y cyfansoddwr nag a wnai y lleill. Fel hyn ceid yma a thraw olwg newydd ar rannau o'r darn oeddynt yn ysbrydoliaeth ini. Rhaid iddi ddod i liyn gyda phob datganiad teilwng. Rhaid i'r Arweinydd feddwl-yn ddwfn rhaid iddo fyfyrio yn hir a gweled ymhell, a rhaid iddo ddeall celfyddyd yr hwn a osododd y nodau wrth eu gilydd Lied hawdd casglu am rai o'r Arweinydd- ion yn yr ymdrechfa a enwyd nad oeddynt amgen curwyr amser—a rhai curwyr" digrifol hefyd. Rhyfedd fod antics rhai o honyn t yn cadw'r cantorion rhag dyrysu I mi yr oeddynt yn peri chwerthin. Creded y darllennydd fi, dylai arwain cor fod yn orchwyl naturiol, a dylid arwain gyda'r liygaid bron gymaint ag a'r Haw. Mewn gair, rhaid i bersonoliaeth gref fod y tu ol L non yr arweinydd, ac addysg yn hyfforddwr cyson iddo. Wedi hynny ceir clywed am y cyfryw wr! Bydded i'r arweinydd feddwl am hyn a gobeithio y daw y nodiadau hyn