Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
THOMAS EVAN JACOB.
THOMAS EVAN JACOB. Un o blant y gauaf oedd Thomas Evan Jacob. Gwelodd ddechreu oes pan oedd awelon oerion ac ystormydd chwerw canol Rhagfyr, 1852, ar eu heithaf, ac yn swn blinderau gauafol bywyd y treuliodd ei yrfa ymhlith plant dynion. Ac ar derfyn y gauaf presennol ceisiodd am wanwyn tecach yn yr angeu foreu Sul, Mawrth 15fed, mewn llety dinod yng nghanol Llundain, yn ddi- gyfaill, yn ddigartref, ac heb neb i roddi gair o gysur na Haw gynorthwyol iddo yn awr ei adfyd. Nid cymeriad cyffredin oedd Thomas Evan Jacob. Wedi ei eni yn y Felin-newydd, gerllaw Aberystwyth, ymdrechodd ei rieni roddi iddo bob mantais addysgol oedd o fewn eu cyrraedd. Profodd ei hun yn deil- wng o'r aberth wnaed ar ei ran. Hynododd ei hun yn hen ysgol ramadegol Abermeurig, ac aeth i'r Brifysgol yn Lloegr, lie y gradd- iodd yn B.A. yn gynnar yn ei fywyd. Ar ol gorffen a'r coleg, aeth i geisio ennill ei damaid drwy fod yn athraw yn yr ysgolion uwchraddol, ond bu'n anffodus yn ei geis- iadau. Ni feddai ar y ddawn fasnachol, a gwnaeth un camgymeriad pwysig trwy ym- briodi yn rhy ieuanc, ac heb obaith am sefyllfa i'w gadw yn unol a'i safle. Symudodd i Lundain, ac er chwilio llawer, ni ddaeth o hyd i wenau ffawd, eithr cyfarfyddai a siomedigaethau parhaus. Ar wahan i'w alluoedd fel ysgolor profodd i» • n .1 • i ei hun yn lienor o gryn in. jjaetn i syiw yn y cylchoedd Cymreig yn ei waith yn ennill y prif draethawd yn Eisteddfod Gwrecsam 1888, pryd y rhoddid gwobr o Y,50 am "Hanes Cymru tan deyrnasiad Victoria." Y beirniad ydoedd y Proffeswr William Edwards, B.A., Pontypool. Bu'r un testyn yn Llundain y flwyddyn flaenorol, ond teimlai'r beirniaid ar y pryd nad ydoedd i fynu a'r safon a ddisgwylid, ac felly rhoddwyd ail gynnyg y flwyddyn ddilynol. Yn ei feirniadaeth yng Ngwrecsam dywedodd y beirniad fod y gwaith yn teilyngu y wobr. Yn yr un eisteddfod llwyddodd i gipio hanner y wobr o £ 20 ar draethawd ar The Influence of Celtic Genius on English Literature." Aeth hanner arall y wobr i Elfed—gwr ieuanc arall oedd ar y pryd yn dechreu dod i sylw y cyhoedd. Efe hefyd oedd y goreu ar hanes yr Esgob Morgan, ond 'does yr un o'r gweithiau hyn wedi eu cyhoeddi yn gyfrolau, hyd yn awr. Ar un adeg bu'n ysgrifennydd cyson i golofnau y papur hwn, a darllenid ei lithiau gyda bias. Gadawodd lythyr maith ar ei ol yn egluro paham y cymerai ei einioes. Yr oedd yn gyfansoddiad pruddaidd, gydag ambell i belydryn llachar o'i athrylith fyw, ond bu'n ddigon i arwain y trengholydd a'r rbeithwyr i benderfynu eu barn am ystad ei feddwl. Os bu'r byd yn angharedig tuag ato, efe ei hun fu ei elyn pennaf yn y diwedd. Wedi deall ei fod mor ddiymgeledd penderfvnodd Dr. Morgan Davies, a rhai o'i hen gydnabod, na chawsai'r corff ei osod ym medd y tlotyn, ac felly casglwyd ychydig bunnoedd er mwyn ei yrru C5 yn ol i gael gorweddfa ddaearol yn hen fynwent Llan- badarn. Nos Lun diweddaf aed a'r corff gyda'r tren hwyrol o Lundain i'w gladdu ganol dydd tran- noeth, a daeth amryw o'i hen gydnabod i'r orsaf er talu eu cymwynas olaf o barch iddo er mor anffodus a di-ddisgwyl y daeth y diwedd. Huned yn dawel ger y fan a hoffai mor fawr yn ei fachgendod, ar lan y weilgi ac yn swn tonnau suol y mor sydd gerllaw.
STRATFORD.
STRATFORD. Cynhaliwyd Gwyl De a Ohyngerdd Capel M.C. Stratford nos Iau, y 19eg, o dan lywyddiaeth Mr. T. H. Jones, Lavender Hill. Rhodd Miss Roberts, Barking Road, ydoedd y Te, ac y mae i'w chanmol am y caredigrwydd hwn i'r achos. Daeth nifer dda i'r cyngerdd, yr hwn ydoedd yn un lleol, yn bennaf, a da ydyw rhoddi cyfle fel hwn i'r cyfryw gantorion. Wele y rhestr Miss Katherine Blake, Miss Jennie Lewis, Mr. Bronant Jones, Mr. David, Miss Madge Wright, Miss Queenie Watts, Mr. David Davies (cyfeilydd). 0 bell yr oedd Mrs. Cordelia Edwards Rees a'i merch Miss Kate Rees, Mr. David Jones (Llew Caron), Mr. Lionel James, a Mr. John Hughes (City Road). Yr oedd gwaith yr oil o'r talentau lleol yn dda, ac yn enwedig felly yr eiddo Miss Blake a Mr. Bronant Jones. Y mae y foneddiges eisoes wedi ennill amryw o wobrau pwysig, yn eu plith y brif wobr i soprano yng Ngwyl Gerddorol (Seisnig) Stratford. Medd lais ystwyth a phur, ac y mae 61 astudiaeth ar ei gwaith. Y mae felly yn sicr o lwyddo. Cardi ydyw Mr. Bronant Jones, un o blant y pentre gwledig Bronant. Daeth i sylw gyntaf yn Eisteddfod Penllwyn, ger Aberystwyth. Cipiodd y wobr ddwywaith yn olynol. Yn Eisteddfod Llangeitho enillodd Gwpan Arian, a'r un modd yn Eisteddfod Mile End Road tua phedair blyn- edd yn ol. Enillodd wobr bwysig hefyd yn ddiweddar yn Eisteddfod Battersea. Wedi treulio peth amser mewn ysgol yng Nghaerdydd daeth i Lundain, a bu am ysbaid yn astudio'r gan gyda Mr. Maengwyn Davies. Y mae yn awr o dan gyfarwyddyd Mr. Gwynne Davies. Yn sicr y mae gwreiddyn y mater ynddo, a synnaf os na ddaw i sylw a phoblogrwydd, yn y cylchoedd Cymreig o leiaf. Am y dawnus wron Y difai Lew Caron y mae pawb o'r bron yn gwybod. Felly hefyd am y City Boy sydd mor gyfoethog o fedalau Y mae Mr. James yn gantor dymunol iawn gyda'i lais hyfryd. Ni ddylid anghofio Mr. Eddie Evans, yr adroddwr campus. Dyma'r adroddwr goreu y gwn am dano ymhlith Cymry Llundain, ac y mae ei fryd ar helpu ei gyd-gened], hefyd. Arwyr y cyngerdd oedd Mrs. Cordelia Edwards Rees a'i merch. Canasant I know a bank (dwyawd) yn rbagorol. Yn y darn hwn, fel yn yr unawd Bryniau fy ngwlad," profodd Mrs. Rees nad ydyw wedi colli dim o'i gallu fel cantores; ac y mae ei llais, os rywbeth, yn well, yn llawnach, nag ydoedd yn ei dyddiau mwyaf blodeuog hi. Golyga hyn lawer, pan y cofir pa mor boblogaidd ydoedd hi rai blynyddoedd yn ol. Yr oedd cyffyrddiadau hapus iawn yn rhanau o Bryniau fy ngwlad." Cafodd dderbyniad da iawn-digon gwresog i'w chymhell, mi hyderaf, i ddod allan eto i swyno'r bobl. Fel cantores Penillion credaf y gwna Miss Rees enw, canys y mae yn rhagori ar y rhai glywais i ar hyd y blynyddoedd yn y ffaith mai nid parablu y penillion y mae hi, fel hwy, eithr eu canu. Y mae yn geirio yn eglur ac yn pwysleisio geirio i'w "gyrru gartref," fel y dywedir, ac wrth gvv-rs y mae ei hymdrechion yn bur gymeradwy. P.A.
Am Gymry Llundain.
Am Gymry Llundain. CYFARFODYDD.—Wele wythnos brysur arall wrth y drws. Ceir hanes am lu o gyfar- fodydd yn ein colofnau hysbysebol. YR UNDEB.—Ceir cyfarfod mawr nos- Sadwrn nesaf, Ebrill 4ydd, i derfynu gwaith yr Undeb am y flwyddyn. Nid yn ami y ceir anerchiad gan Brif-weinidog, ond pan fo hwnnw yn Gymro mae'r dyddordeb yn fwy fyth. PRIODAS. Dydd Mawrth nesaf cymer priodas le rhwng Dr. Delia Davies (M.B.;B.S.), merch hynaf Mr. Hugh Davies, chemist, Machynlleth, a Mr. John Macdonald, 56, Greencroft Gardens, Hamp- stead. Cymer yr uniad le yn St. Andrew's- Presbyterian Church, Wembley. Yr oedd Dr. Delia Davies yn Senior House Surgeon yn y Victoria Children's Hospital ers dwy flynedd. Diau y bydd ei llu o gyfeillioiv yn y Brifddinas yn ei llongyfarch yn ol i'n plith. UNIAD ARALL.—Hysbysir am undeb briod- osol arall o ddyddordeb i Gymry'r ddinas ar yr lleg o'r mis nesaf. Ar y dydd hwnnw unir Miss Maggie Pierce, Woburn Square, a'r Dr. M'Gregor, yn wr a gwraig. Ma& Miss Pierce yn adnabyddus i gylch eang o. gyfeillion Cymreig, a sicr rhoddant eu bendith ar yr undeb. NODACHFA.-Trefnir i gynnal nodachfa ar raddfa eang ynglyn a'r eglwysi Anibynol Cymreig yn Llundain ar yr ail wythnos o Tachwedd nesaf. Mae paratoadau helaeth ar droed eisoes, ac mae'r Memorial Hall wedi ei sicrhau at yr amgylchiad. Er budd yr eglwysi gweiniaid yn East Ham a Woolwich, y rhoddir yr elw. HAMMERSMITH.—Nos Fercher, y 18fed o'r mis hwn, caed yma noson gyda Cheiriog. Trefnwyd y cyfarfod gan y cyfeillion ym- roddgar J. N. Jones ac R. D. Jones. Cor- onwyd eu hymdrechion a chyfarfod diflr ac adeiladol. Cynheswyd y teimladau gwlad- garol yn rhyfedd gan ddatganiadau o weithiau Ceiriog gan Miss Myfanwy Parryy ar yr hen alawon Serch Hudol" ac" Ar hyd y nos," a Mr. Tom Hughes ar Glan Medd'dod Mwyn." Caed adroddiadau campus o Alun Mabon gan Mr. Caleb Williams, a Myfanwy Fychan gan Miss M. Vaughan. Arwr y noson, er hynny, oedd y cyfaill ieuanc T. R. Evans, Seven Kings, gyda'i ddarlith feirniadol ac edmygol ar Ceiriog a'i waith." Diweddwyd y cyfarfod mewn hwyl drwy ganu "Er mwyn yr hen amser gynt." Os gwir a glyw'n, cadwodd rhai o'r brodyr Seiat Farddol, rhywle yn y cylch, hyd awr hwyr. Amlhaed nosweithiau cyffelyb. DATHLU BUDDUGOLIAETH. Nos Fawrth diweddaf caed noson lawen gan aelodau Cor y Tabernacl i ddathlu y fuddugoliaeth a gaed yn Eisteddfod Shoreditch. Daeth torf fawr o aelodau ac edmygwyr y cor ynghyd, a threuliwyd noson ddiddan iawn. Llywydd- wyd gan Mr. T. W. Glyn Evans. Anrheg- wyd yr arweinydd, Mr. Stanley Davies, a balon hardd. Cyflwynwyd cheque i Mr. D. Richards, yr organydd, am ei waith yn cyfeilio, ac aeth y gweddill oedd mewn llaw tuag at gronfa adeiladu y capel. Caed anerchiadau gan y llywydd, gan Mr. Tim Evans a Mr. Esmond Evans (aelodau o gorau ereill), Parch. Elvet Lewis, yn ogystal a chan Mri. Davies a Richards. Yr oedd pob- math o foethau wedi eu trefnu, a chaed detholiadau campus o ganu gan aelodau y cor.
Y PRIFWEINIDOG TOM PRICE.
hon. Mae'm hamser yn brin, fel y gellwch gasglu, ond gwnaf fy ngoreu i fod at eich gwasanaeth. Yr wyf wedi addaw annerch Undeb y Cymdeithasau Llenyddol yn Castle Street ar nos Sadwrn, Ebrill 4ydd, ac yna ar y 7fed yr wyf i gydfwyta ag aelodau y Clwb Cymraeg, a diau y caf gyfleusterau ereill i weled rhai o'ch haddoldai cyn y byddaf yn dychwelyd at fy ngwaith eto yr oehr draw i'r byd." Ar hyn rhoddais ffarwel i Mr. Price, gan ddymuno iddo wyliau hapus ar ei ymweliad a ni yma.