Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
YSTADEGAU YR HEN GORPH.
YSTADEGAU YR HEN GORPH. [GAN OHEBYDD ACHLYSUROL]. Da y gwnaed i alw sylw yn y CELT yr wythnos ddiweddaf at ystadegau y Metho- distiaid Calfinaidd yn Llundain yn yr ysgrif o dan y penawd uehod, a hyderwn y bydd i'r gwahanol eglwysi fabwysiadu cynllun un- ifurf yn y dyfodol, wrth wneud amcangyfrif o rif y gwrandawyr. Purion peth, hefyd, ydoedd cyfeirio at yr anhegwch o gymeryd y casgliadau at y cenbadaetbau fel mesur haelioni y cyfundeb, gan anwybyddu y casgliadau at yr oil o'r gwahanol achosion. Fe roddwyd arbenig- rwydd, foreu Gwener y Groglith, at fychan- der y sel Cenhadol, yn eglwys Mile End Road, yr hon sydd ers blynyddau lawer wedi rhagori yn fawr mewn sel, brwdfrydedd a haelioni, oherwydd yn ystod y pum' mlynedd diweddaf yr oedd cyfartaledd ei chyfraniadau yn Y,2 18s. 2d. yr aelod, tra mai Y,2 2s. 4d. ydoedd cyfartaledd yr oil o'r -eglwysi yn yr un cyfnod. Profa y ffigyrau hyn yr anhegweh a wnaed £ t'r Eglwys hon. Parodd darllen yr ysgrif y cyfeiriwyd ati i ni wneud ymchwiliad i weithgarwch y Cyfundeb Methodistaidd yn ystod y blyn- yddoedd diweddaf a dengys y cyfrifon a'r ystadegau amryw wersi y dylid rhoddi pwys arnynt. Ymddengys yn eglur fod yr -eglwysi ar eu goreu i gyfarfod a'r treuliau -enfawr y maenfc wedi ymgymeryd a hwynt yn wirfoddol er cyfarfod ag anghenion crefyddol y Cymry a ymgartrefant yn y Brifddinas. Fe gyfranwyd £ 32,693 at y treuliau can- lynol yn unig- yn ysiod y pum' mlynedd diweddaf, sef £ 18,008 at draul y Weinidog- aeth, Y,8,409 at ddiddyledu'r capelau, a £ 6,276 i dalu'r llogau ar y dyledion. Gwna hyn gyfartaledd o £ 1 10s. 2d. yr aelod, arwydd pur ddiogel, onide, o haelioni canmoladwy ? Gwelir drwy yr ystadegau, hefyd, rai pethau y dylid rhoddi ystyriaethau dwys iddynt. Rhif yr aelodau cyflawn yn 1897 ydoedd 3,321, tra ar ddiwedd 1907 yr oeddynt yn 4,415, cynydd o 1,094 mewn deng mlynedd. Ond yn ystod yr un cyfnod yr oedd cynifer a 755 wedi ymadael o'r -eglwysi heb docynau aelodaeth. Y mae hon yn sefyllfa ddifrifol. A'i ni ellid taro ar ryw gynllun i leihau y colliadau hyn ? Tybir fod aelodau, ar eu dychweliad i Gymru, yn cael eu derbyn gan yr Eglwysi yno fel aelodau cyflawn beb docynau ac os ydyw hyn yn ffaith, golyga ddifaterwch mawr ar ran yr Eglwysi hynny, oherwydd yr ydys yn sicr na restrir neb fel aelod wedi ymadael heb docyn, heb i ymchwiliad manwl gael ei wneud yn ei gylch gan swyddogion yr eglwysi yn Llundain. Ffaith arall awgrymiadol iawn ydyw mai 228 o aelodau a dderbyniwyd o had yr Eglwys yn ystod y pum mlynedd diweddaf, neu gyfartaledd o 46 y flwyddyn. Pan gymerir i ystyriaeth fod dros fil o blant yn perthyn i'n heglwysi yn flynyddol, y mae lie i ofni fod nifer fawr o honynt yn cael eu colli i'r eglwysi pan y maent yn tyfu i oed- ran. Fe allai fod y plant yn colli iaith eu rhieni (os ydynt .erioed wedi ei dysgu) pin gyrhaeddant dymor ieuenctyd, ac mai hyn sydd yn cyfrif am yr awydd, y clywir son am dano y dyddiau hyn, i sefydlu achosion Seisnig yn ein plith. Ond a ydyw yn amhosibl ennyn digon o frwdfrydedd yn y rbieni i ddysgu y Gymraeg i'w plant fel y gallant fwynhau breintiau yr Efengyl ynddi ? Dredwn nad ydyw, ac y gellir gwneud gwas- anaeth anrhaethol er llwyddiant eglwysi Cymreig y ddinas yn y cyfeiriad yma, Awgrymwn, hefyd, mai buddiol iawn fyddai cael adroddiad blynyddol ar yr ystadegau gan. yr Ystadegydd, gan mai -eIe ddylai fod yr un mwyaf cymwys i dynnu y gwersi angenrheidiol oddiwrth y ffigyrau, In sydd yn hollol gyfarwydd iddo, ac yna cael ymdrafodaeth ar yr adroddiad yn y Cyfarfod Misol dilynol i Gymanfa y Pasc.
A BYD Y GAN.
A BYD Y GAN. GAN PEDR ALAW, Mus.Bac. EISTEDDFOD SHIRLAND UOAD.—Cynhaliwyd hon nos Iau, y 30j,in o Ebrill, ac yr oedd yn un bur lewyrchus. Da oedd gweled cymaint o dalentau lleol. Yr oedd cystadleuthau y plant gystal, gydmarieithol, a'r rhai i'r oedranus, yr hyn sydd yn arwydd dda am ddyfodol y gan yn y rhanbarth hon. Cefais fawr foddhad yn y datganiad o'r unawd "Delw'r Iesu." Yr oedd y pump fuont yn canu, yn dda. Lleisiau tlws oedd ganddynt, ac yr oedd ol astudiaeth o'r darn gan yr oil. Yr oreu oedd Miss Myfanwy Hughes. Ni chefais enwauj yr ail a'r drydedd oreu. Ar yr unawd, Tad yr Amddifad," cynygiodd tair. Wele nodiadau :—Rhif 1. Meddai y ferch hon lais disglair iawn, yn eawedig yn ei nodau uchaf. Ni hoffwn ei nodau canol cystal. Yr oedd yn dueddol i gau-donyddiaeth ar nodyn neu ddau. Darlleniad cywir a datganiad chwaethus ond nid oedd yn un digon argyhoeddiadol— convincing. Eisiau mwy fyth o hunan y gantores yn y gwaith i wneud iddo apelio at y gwrandawr. Rhif 2. Llais llai disglair a mwy cyfoeth- og. Llais a swyn ynddo; llais y gall y ferch hon wneud mwy gydag ef, gyda gofal ac astudiaeth bellach. Rhaid iddi fod yn fwy gofalus gyda'r donyddiaeth. Nid oedd y broddegiad ychwaith yn gwbl ddifai, na'r geiriad yn llawn ddigon eglur. Yr oedd rhai effeithiau da yn y datganiad. Y mae gan hon y defnydd, a diau y gwna yn well o o hyd drwy astudio ac ymarfer. Rhif 3. Dyma gantore3 bur ieuanc, de- bygwn, ond yn sicr nid dyma'r tro cyntaf iddi gynnyg, ac nid dyma'r tro olaf iddi orchfygu! Yr oedd un gwall mewn brodd- egiad. ac yr oedd yn llusgo ychydig o nodyn i nodyn mewn man neu ddau. Bydded iddi edrych at hyn. 0 ran datganiad, yr oedd yn un deallgar, chwaethus, gafaelgar: yr oedd ei dynerwch "byw" yn gafael ynom. Yr oedd yr oil mor naturiol a chyf- addas. Dyma'r oreu, sef Miss M. Morgan, Jewin. Yr Unawd i Denor ydoedd, Can y Bardd wrth farw" (D. Thomas). Y mae yn un o'r unawdau mwyaf gwreiddiol, uchelgeisiol, a welais o waith Cymro. Hwyrach na ddaw yn boblogaidd iawn, ond y mae mwy o gerddoriaeth ynddo nag sydd mewn dwsin o ddarnau y gellid eu henwi Dau gantor ddewiswyd i'r llwyfan, sef "J.D." a "Cardi." Llais disglair iawn sydd gan J.D." ac er y tybiwn fod yma ar brydiau ychydig o or-drethu y darn, yr oedd y cyflwyniad yn un tra effeithiol a chwaethus drwyddo. Nid ydyw llais Cardi" yn un mor ddis- glair. Yr oedd y donyddiaeth hefyd yn amheus mewn man neu ddau. Er hyn, yr oedd hwn eto yn ddarlleniad gofalus drwyddo, ac yr oedd yma deimlad prydferth bron drwy y darn. Gwobrwywyd Mr. Joseph Davies (J.D.), Falmouth Road. Unawd i Bass: Y Ddwy Delyn" (Pughe Evans). Nid oedd amser i wrandaw ar fwy na dau o'r pump drwy y prawf." Rhif 1, "City Boy"; 2, J.S." When "Greek meets Greek ydoedd hi gyda'r ddau hyn. Yr oedd y darluniad, y brodd- egiad, yr amseriad, y donyddiaeth gystal gan y naill a'r Hall. Yr oedd arddull y naill yn debyg hefyd i'r Hall. Ym mha le yr oedd y gwahaniaeth? Yn byn: y mae natur wedi rhoddi yn Ilais City Boy," y cynhesrwydd hwnnw sydd yn ei alluogi i apelio yn fwy effeithiol at-i chwareu yn well ar-deimlad y gwrandawyr nag y gwna. "J.S." Y mae "Bwyn" yn llais "City Boy" sydd yn gorfodi dyn i weled y darluu y mae yn ei gyflwyno. Yr oedd y ddau ddatganiad yn werth gwobr, ond i City Boy," sef Mr. John Hughes, yr aeth hon. Ar y Rhangan, "Y Nant a'r Blodeuyn," ymgeisiodd partion (1) Morley Hall (Mr. David Thomas) yn arwain; (2) King's Cross (Mr. J. Stanley Davies) yn arwain. Rhif 1. Dymi barti o leisiau. da wedi eu cyfartalu yn dda. Yr oedd yma gydym- deimlad rhwng y lleisiau a'u gilydd a chyd- symudiad boddhaol. At hyn gellir dweyd fod y geirio yn eglur, yr amseriad yn dda. Yr oedd y donyddiaeth drwyddi yn dda dim forcio. Gallesid gwneud mwy, fe ddichon, gyda'r ILiwiad yn y rhan leddfol o'r darn. Er hyn yr oedd hwn yn gyflwynia I chwaethus —rhan-ganigawl. Rhif 2. Amlwg ydoedd fod yma ddiffyg yng nghyfartaledd y lleisiau. Ar brydiau prin y clywid yr altos hefyd, mewn mall neu ddau byddai un llais yn rhv amlwg i'r lleill. Ond ei ddiffyg pennaf ydoedd mewn asiad: yr oedd hyn yng ngholl yn sicr. Yn y rhan gyntaf yr oedd y donyddiaeth ychydig yn amheus, ond canodd y parti heb gyfeiliant, a gwellhaodd y don, ac ar y diwedd gellid dweyd All's well that ends well." Yr oedd yma eirio eglur iawn a broddegu gofalus. Amser sefydlog, a llawer yn y mynegiant i'w edmygu. Yn wir, yn y rhan dyner—leddfol—yr oedd y mynegiant yn well gan hwn na'r parti cyntaf. Yr oedd hwn lawn cystal hefyd yn ei gyflwyniad o'r darn, hy., yr oedd arddull y rhangan yn amlwg a boddhaol iawn. Rhif 1 ydoedd y goreu, agwobrwywyd ef. Miss GERTRUDE HUGHES.—Da iawn gennyf ei bod yn canu yn f vvy'mynycli ym mhlith. Cymry ein dinas nag a wnaeth ers talm. Dywedodd cantores wrthyf y dydd o'r blaen ei bod yn ddiweddar yn canu yn Harlesden yn eithriadol o dda. Drwg iawn gennyf fod ymrwymiad yn Shirland Road yn rhwystr imi ei chlywed yn canu yn Wilton Square yr wythnos ddiweddaf. Yr wyf ers blynyddau yn un o'i hedmygwyr pennaf. Hyderaf y cofir am dani, ac y trefnir iddi ganu yn ami yn ein prif gyngherddau. ORGAN EGLWYS ST. BENET.—Dyddorol ydyw sylwi ar enwau y gwyr fuont, o bryd i bryd, yn organwyr yn yr eglwys yn Queen Victoria Street. Wele rai o honynt:— George Cooper (ar ol hynny yn y Capel Brenhinol), 1836. James Higgs (Mas. Doc.), 1844-1852. John Stainer (M.A. Mus. Doc.) 1854-1856. Miss Birkbeck 1879, pryd y daeth yr eglwys yn un Gymreig. Miss Jones, 1881-1896. Miss Hughes, 1896 1897.. Mr. E. Vincent Davies 1897-1904. Mr. J. E. Davies, 1904-. Y mae a Mr. Davis eisiau tua £ 60 er ychwanegu dau stop. Gobeithio y llwyddir 0 i'w cael. Hen adeilad cysegredig ydyw hwn, a da fyddai gwneud yr organ mor berffaith ag a fydd yn bosibl. Bydded i garedigion 0 yr Eglwys gofio am fater yr offeryn hwn. Dr. E. J. HopiiiNs.-Ceir erthygl ddifyr ar yr organydd hwn yn rhifyn Ebrill a'r Organist and Choirmaster. Ganwyd ef ar y 30ain o Febefin, 1818, ger yr Abbey, West- minster. Hanai o deulu cerddorol. Yr ydoedd ei dad yn chwareuwr ar y clarionet, a'i daid yn chwareuwr ar y corn (hoi-ii),