Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
WALHAM GREEN.
WALHAM GREEN. CYFARFOD SEFFDLU Y PARCH. DAVID DAVIES. Nos lau, yr lleg cyfisol, cynhaliwyd cyfarfod arbennig yn y lie hwn i groes- awu a sefydlu y Parch. David Davies, gynt o Dalysarn, Sir Gaernarfon, fel gwein- idog newydd yr eglwys, Yr oedd Mr. Davies wedi dechreu ar ei waith bugeiliol y Saboth blaenorol. Fel yr oedd yn naturiol disgwyl, ar ol i'r Eglwys fod mor unfrydol yn ei dewisiad o fugail, yr oedd dyddordeb cyffredinol yn cael ei deimlo ynglyn a'r amgylchiad hapus hwn. Ac er i'r hin droi allan braidd yn anffafriol ar y noson grybwylledig, eto caed cynulliad lliosog ynghyd, yn cynrychioli pob enwad crefyddol Cymreig yn y ddinas ac nid gormodiaith fyddai dweyd ei fod ymhob modd yn deilwng o Gymry Llundain. 0 chwech hyd hanner awr wedi saith, darparwyd Te a danteithion mewn cyflawnder gan chwiorydd haelionus yr eglwys. Am chwarter i wyth dechreu- wyd y cyfarfod cyhoeddus yn y capel, yr hwn a lywyddwyd gan Mr. Timothy Davies, A.S. Yn ystod y rhan olaf, cymerwyd ei le gan Mr. John Thomas, Barnes. Dechreu- wyd y cyfarfod trwy i'r Parch. R. 0. Wil- liams, Holloway, ddarllen rhan o'r Ysgrythyr, a gweddiwyd yn deimladwy iawn gan y Parch. Francis Knoyle, B.A., Hammersmith. Yna caed anerchiad gan Mr. Timothy Davies, A.S. Wedi hynny rhoddodd Mr. Isaac T. Lloyd, ysgrifennydd yr eglwys, grynhodeb eglur a chynwysfawr o hanes yr eglwys yn y lie hwn o adeg ei sefydliad, a chyfeiriodd yn arbennig at yr amgylchiadau a'i harweiniodd i roddi galwad i Mr. Davies ychydig fisoedd yn ol. Ar ol hyn, anerch- wyd y cefarfod gan y Parch. David Davies ei hun, a dywedodd ei fod yn credu yn ddi- ysgog mai rhagluniaeth fawr y nef oedd wedi dod ag ef i fugeilio eglwys Walham Green, a'i fod yntau yn teimlo wrth dderbyn yr alwad ei fod yn cyflawni ewyllys Pen mawr yr Eglwys. Yr oedd Cyfarfod Misol Arfon wedi anfon dau gynrychiolydd i'r cyfarfod, sef y Parch. William Williams a Mr. H. Menander Jones, o Dalysarn, ac hefyd cynrychiolydd Cynghor Eglwysi Rhyddion Talysarn a'r cylch gan Mr. Richard Jones o'r un lie. Yr oedd y brodyr hyn yn unfryd unfarn yn eu tystiolaeth am gymeriad uchel Mr. Davies fel dyn, fel cymydog, ac fel gweinidog da i Iesu Grist. Yr oedd ef a Mrs. Davies wedi ennill iddynt eu hunain tra yn Talysarn lie dwfn yng nghalonnau pawb a'u hadwaenent; a thra yn teimlo yn hiraethus o'u colli, eto yr oeddynt o waelod eu calon yn dymuno iddynt hir oes, a phob bendith ar eu gwaith ynglyn a theyrnas y Gwaredwr, yn eu cylch newydd ymhlith Oymry Llundain. Ar ran Cyfarfod Misol Llundain siaradwyd gan y Parchn. -J. E. Davies, M.A. (Rhuddwawr), Jewin Newydd, a T. F. Jones, Shirland Road, ynghyd a'r Mri. Edward Edwards, B.A., M.R.A.S. (llywydd y Cyfarfod Misol), a W. W. Griffith (eyn-lywydd). Gan y brodyr hyn oil caed anerchiadau cynnes 0 groesaw- iad i Mr. Davies i gylch y Cyfarfod Misol. Tros Gynghor Eglwysi Rhyddion Fulham siaradwyd (yn Saesneg) gan y Parch. G. Savary (llywydd), a Mr. W. H. Prideaux (ysgrifennydd); ac ar ran Cynghor Eglwysi Rhyddion Chelsea caed anerchiad gwresog gan ein cydwladwr talentog, y Parch. T. IVardy Rees. Derbyniwyd pellebryn oddi- wrth y Parch. Herbert Morgan (B), Castle Street, yn datgan ei ofid am na allai fod yn bresennol, ac yn dymuno Duw yn rhwydd i'r bugail a'r eglwys. Yn ddiweddaf caed anerchiad gan y Parch. J. Machreth Rees ar l'an Anibynwyr Cymreig Llundain. Ar 'derfyn y cyfarfod cynygiodd Mr. John Thomas, Warwick Road, bleidlais o ddiolch- garwch gwresocaf yr Eglwys i'r gwahanol gynrychiolwyr ac ereill a gymerasant ran yn y cyfarfod. Eiliwyd hyn gan Mr. John Jenkins, a phasiwyd ef yn unfrydol. Ter- fynwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch. David Davies. Brodor ydyw y Parch. David Davies o Yysbytty Ystwyth, Sir Aberteifi. Derbyniodd ei addysg yn Yysgol Ramadegol Ystrad Meurig, a Choleg y Brifysgol, Aber- ystwyth. Wedi treulio pedair blynedd yng Ngholeg Diwinyddol Trefecca, derbyniodd alwad oddiwrth Eglwys Oakley Park, Llan- idloes. Ar ol bod yno am ddwy flynedd derbyniodd alwad o Dalysarn, Arfon, ac yno y bu yn gweinidogaethu am y pum mlynedd diweddaf. PARCH. D. DAVIES (Gweinidog newydd Walham Green).
NQDIADAU LLENYDDOL.
NQDIADAU LLENYDDOL. Mae llenyddiaeth Cymru mewn bri y dyddiau hyn. Daw cyfrolau allan o'r wasg Gymreig gyda chysondeb digymar yn hanes ein eyhoeddwyr, ac mae'r wasg Seisnig y naill fis ar ol y Hall yn hysbysu am weithiau clasurol yn ymwneud a'n hanes neu a'n llenyddiaeth. Prawf hyn fod galw am lyfrau ymhlith gwyr ieuainc ein cenedl, ac arwydd llesol yw hyn. Gwenogfryn a'i Helynt. Peth newydd yn hanes ein byd llyfryddol yw gweled awdwyr yn ymgyfreithio ynghylch hawlfraint, ond bu achos pwysig yn yr uchel lys yn Llundain yr wythnos ddiweddaf. Gwysiai Dr. Gwenogfryn Evans yr Athro T. J. Tout, o Brifysgol Manceinion, a'r Athro Kuno Meyer, o Brifysgol Lerpwl, ac ereill am gyhoeddi cyfrol oedd yn cynnwys darnau o hen lenyddiaeth Gymreig ag oedd yn eiddo cyfreithlon iddo ef. Mae'n debyg fod y Dr. wedi rhoddi benthyg hen law- ysgrifau, a chopiau o rai ereill, i'r diweddar Athro Strachan, o Fanceinion, i'w gynorth- wyo i wneud Gramadeg o'r Gymraeg. Bu'r Athro farw cyn cyhoeddi'r gwaith, ond gorffenwyd ef gan y Mri. Tout a Kuno Meyer. Bu i'r rhai hyn ddefnyddio mwy nag a ganiataodd Gwenogfryn i'r diweddar Athro, a'r canlyniad fa iddo geisio atal y gyfrol fyned i'r cyhoedd. Am dri diwrnod ba'r dysgedigion cyfreithiol ac ereill yn ymdrin a'r helynt, ac ar ol gwastraffu arian lawer llwyddwyd i gytuno ar gynllun oedd foddhaus i'r ddwy ochr. Y Cytundeb. Yn ol y cytundeb roedd yn rhaid ail- ysgrifenru rhan o'r gwaith a rhoddi cydna- byddiaeth priodol i Gwenogfryn vnghorff y gyfrol mai o'i ysgrifau ef y caed rhai dar- nau o hono. Ni fydd enw Kuno Meyer na Mr. Tout ynglyn a'r gyfrol, eithr ca'r rhag- draeth ei ysgrifennu gan Dr. Hopkinson, Is ganghellydd Prifysgol Manceinion, fel ag i gydnabod yn briodol hawlfraint Gwenog- fryn yn y darnau ddyfynwyd. Mae'n an- ffodus fod yn rhaid i'r Dr. wario tua phum cant o bunnau mewn costau cyfreithiol i gael hyn o gydnabyddiaeth. Yn ol y cytundeb rhaid i bob ochr dalu eu costau cyfreithiol eu hunain. Teitl y gyfrol pan gyhoeddir hi fydd "An introduction to Early Welsh." Owen Glyndwr and other Poems. Dyna enw cyfrol fechan 0 farddoniaeth sydd newydd ddod o'r Wasg, cyhoeddedig gan Mr. A. H. Stockwell, Ludgate Hill, am hanner coron. Yr awdwr yw Mr. C. H. Pritchard, ac mae'n meddu ar awen a llawer o swyn Gymreig ynddi. Un o'r darnau hwyaf yn y gyfrol yw'r un sy'n disgrifio Owen Glyndwr a cheir ynddi rai tarawiadau edmygol am y gwr a geisiodd ad-ennill ei rhyddid i Gymru. Yn yr un gwaith ceir molawd i "Llewelyn ap Gruffydd," yn yr hon y dywed- Until the Last Great Trump has told The Judgment Day of God The Cymry, in the West, shall hold The hills their father's trod Their land, save Wales, the foe shall gain, Their God, their speech, they shall retain." Dylai bardd fel Mr. Pritchard barhau gyda'r elfen Gymreig, oherwydd gwnai les i'r Sais gael cipdrem ar rai o hen arwyr Cymru Fit. 41 Owain Gwynedd." Cyfnod dyddorol yn hanes Cymru oedd y ddeuddegfed ganrif. Dyma'r oes y bu Owain Gwynedd yn cyflawni ei wrhydri, ac y bu brenhinoedd Lloegr ar eu heithaf yn ceisio goresgyn ein gwlad. Ceir yr hanes yn yr hen ysgriflyfrau Cymreig, ond ychydig sydd wedi ei gyhoeddi am y ganrif gan ein haneswyr diweddaraf. Yr ydym yn llawenhau, felly, wrth weled cyfrol nodedig newydd ddod o'r Wasg, sy'n ymdrin a'r cyfnod rhamantus hwn. Yr awdwr yw Mr. Paul Barbier, Leeds, a dengys ei fod wedi ymgydnabyddu yn drwyadl a'r hen groniclau Cymreig, a rhydd bortread dar- llenadwy dros ben o hanes Cymru o 1135 i 1170. Cyhoeddir y gyfrol gan Mr. J. Southall, Casnewydd, a'r pris yw chwe swllt. Anfarwoldeb yr Enaid. Dyma gyfrol a gyhoeddwyd yn ddiweddar gan y Parch. Moelwyn Hughes, Aberteifi, ac, fel y dynoda'r enw, ymdrin ar un o'r pynciau mawr diwinyddol y mae. Mae Moelwyn yn adnabyddus ers blynyddau fel bardd o'r radd flaenaf, a saif yn uchel fel pregethwr gyda'r enwad Methodistaidd. Y mae wedi cyhoeddi ami i gyfrol cyn hyn, ond yn sicr ceir yn hon yr awdwr ar ei oreu. Rhydd grynhodeb buddiol o'r gwahanol farnau ar y dyrys bwnc hwn, a dywed y cyfan mewn dull syml, hawdd i'r efrydydd, cyfEredin ei ddeall, tra ar yr un pryd yn cadw at urddas ei destun. Y mae'r awdwr wedi ymgydnabyddu a'r athronwyr goreu o Socrates i lawr hyd at ein dyddiau ni, a diau y bydd ei gyfrol yn gaffaeliad mawr i lyfrgell y teulu a'r Ysgol Sul. Pris y gwaith yw 3/6, a cheir copiau ond gohebu a Mr. W. J. Thomas, 2, William Terrace, Cardigan. Manion. Rhyfedd y galw sydd am lyfrau Cymreig ail-law y blynyddoedd hyn. Mae'r llyfr- werthwyr Seisnig wedi dod i ddeall hynny hefyd, oherwydd mae'r prisiau wedi codi yn y farchnad, fel mai gydag anhawster y gellir dod o hyd i unrhyw hen lyfr yn awr heb orfod talu crogbris am dano. Wedi marwolaeth Mr. Wynne, Peniarth, mae'r casgliad helaeth o hen lawysgrifau Cymreig i gael eu gyrru i'r Llyfrgell Genedlaethol. Fel y cofir, prynwyd yr holl gasgliad gan Syr John Williams, ac mae yntau yn awr wedi cyfarwyddo Dr. Gwenog- fryn Evans i wneud rhestr gyflawn o'r trysorau llenyddol hyn fel ag i'w gosod yn eu treill gogyfer a'u lleoliad yn Aberystwyth.