Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
A GEIR ETHOLIAD.
A GEIR ETHOLIAD. Ymholiad pennaf y cylchoedd gwleidyddol yr wythnos lion yw "A geir Etholiad Cyffredinol cyn adeg y Nadolig ? Mae adran o aelodau Ty'r Arglwyddi yn dechreu bygwth y teflir allan Gyllideb Mr. Lloyd George yn gyfangwbl, ac na roddir yr ys- tyriaeth lleiaf i'w gynlluniau. O'r ochr arall y mae Arglwydd Lansdowne- arwein- ydd Toriaidd y Ty-wedi traethu ei farn, mai newid y cynlluniau a chwtogi ar ofynion Mr. Lloyd George a wneir, a hawlia fod gan y Ty uchaf berffaith hawl cyfansoddiadol i arolygu bwriadau arianol, ac unrhyw gyn- lluniau trethol, a osodir gan Dy'r Cyffredin. Yn ol yr awdurdodau cydnabyddedig y mae'r Ty Uchaf wedi colli pob hawl cyfan- soddiadol i reoli cynlluniau arianol y wlad er adeg y werin-lywodraeth-yn agos i dri chan mlynedd yn ol, a bydd yn ergyd chwerw i'r ysbryd gwerinol yn y wlad hon os bydd i Dy'r Arglwyddi adfeddiannu y gallu hwn. Mae'n wir fod y Ty Uchaf ar bob achlysur yn y blynyddoedd diweddaf hyn wedi plygu i ofynion arianol Ty'r Cyffredin, a bynny yn arjal pan nad yw'n eydsynio a rhai o'r trefn- iadau a wneir. Hawlia pob prif-weinidog fod llais y Cyffredin yn gadarnach na llais yr Arglwyddi ar faterion arianol, ac mae Mr Balfour ei hun wedi cydnabod hynny droion. Ymhellach y mae'r Times, yn rhai o'i erth- yglau yn ystod yr wythnos ddiweddaf wedi cydnabod yr arferiad o adael pob trafnid- iaeth arianol i'r Ty isaf yn unig, ac yn bygwth y Ty uchaf y daw canlyniadau pwysfawr i unrhyw ymgais ar ran yr Arglwyddi i arolygu neu gyf newid unrhyw gynlluniau arianol. Ond y pwnc yn awr yw, a ydyw Ty'r Arglwyddi yn ddigon cadarn i hawlio y gallu newydd hwn ? Y mae'n amlwg fod y wlad yn hynod o ansefydlog ar fater y Gyllideb. Nid yw'r werin eto wedi eyflawn ddeall y darpariaethau wneir gan Mr. Lloyd George, a'r canlyniad yw, fod rhai o'r ethol- iadau diweddar wedi troi yn hynod siomedig i bleidwyr y Weinyddiaeth. Mae'n haws o lawer i ymosod ar drefniadau newydd na chynnyg gwell cynlluniau. Ac nid Ue'r wrthblaid ar unrhyw adeg yw hyfforddi'r rhai sydd mewn awdurdod sut i ymddwyD Ea cenhadaeth hwy yw pigo beiau, ac mae digon o le i feirniaid wrth arolygu'r fath fesur cynhwysfawr fel ag a gynygir yn awr gan y Weinyddiaeth. Nid yw'r Rhydd- 1 frydwyr wedi egluro cynnwys y mesur yn ddigon poblogaidd. Cred y werin fod adrannau gormesol ynddo, ac mae'r doll ar 5 wirod ac ar y myglys yn arfau miniog yn S nwylaw ein gwrthwynebwyr. Gan fod y wlad heb ei goleuo yn y mater, y mae'r 1 etholiadau yn troi yn wrthwynebol i bleid- wyr y Weinyddiaeth a chan fod hyn yn fath o arddangoseg o deimlad y wlad yn gyffredinol, cred yr Arglwyddi y gallant gyda phriod- oldeb hawlio y gallu hwn i'w dwylaw o arolygu'r gwaith a wneir gan Dy'r Cyffredin.
BETH FYDD Y
BETH FYDD Y CANLYNIADAU. Os llwydda Ty'r Arglwyddi i orfodi'r Weinyddiaeth i apelio i'r wlad, bydd gallu'r Ty uchaf yn fwy cadarn nag erioed yn rheolaeth y Deyrnas hon. Ni fydd Ty'r Cyffredin yn fawr o ddylanwad ar ol hyn, a goreu po gyntaf y sylweddolir hyn gan werinwyr Prydain. Mae'n ddigon posibl y ca'r Gyllideb ei chyfnewid ar y cychwyn gan yr Arglwyddi, ac y bydd iddynt ddanfon y Mesur yn ol i Dy'r Cyffredin wedi ei lur- gunio, ond bydd y Ty isaf yn sicr o'i ddanfon yn ol drachefn fel ar y dechreu, gyda phrotest eyfansoddiadol ar allu y Ty uchaf. Os gwrthodir gwrando ar hwn, ac os prawf y Ty uchaf yn hollol ystyfnig, yna bydd raid apelio at farn yr etholwyr. Od cadarnheir barn yr Arglwyddi gan y wlad, ac y dych- welir y Toriaid, yna ffarwel am ddiwygiadau gwerinol am lu o genedlaethau, ac ni fydd gobaith am welliantau nes cael chwyldroad llwyr, fel ag a gaed yn oes Cromwell ei hun. Ond gan etholwyr Prydain mae'r hawl i ddweyd pa un a'i llywodraeth werinol gania- teir ganddynt ynte ad-sefydlu y bendefigaeth gyda'i thrahauster fel ag a gaed yn oes- oedd caethiwus yr oesau gynt.
YR AELODAU CYMREIG.
YR AELODAU CYMREIG. Er fod y Weinyddiaeth bresennol wedi addaw yn bendant y cymerir Mesur Dat- gysylltiad ynghyntaf yn y tymor nesaf, ddechreu 1910, y mae llu mawr o Ymneilltu- wyr Cymru yn dechreu ofni mai cael ei ohirio hyd amser amhenodol fydd ei dynged, ac mai gornest a. Thy'r Arglwyddi fydd helynt fawr y flwyddyn nesaf. Parheir i feio'r Blaid Gymreig gan amryw o'r arweinwyr, ac mae Beriah Evans yn eu cystwyo yn lied finiog yn y Tyst am yr wythnos ddiweddaf. Dyma ddywed :— Beir fi, ac ereill, sydd yn gwasgu Dat- gysylltiad i'r ffrynt, a dywedir mai 'ymosod ar Mr. Lloyd George a'r Aelodau Cymreig' yw ein gwaith yn hawlio cyflawniad yr addewidion. Atebed pawb drosto ei hun. Yn bersonol, ni fuaswn yn codi cymaint a bys byth gyda'r bwriad na'r amcan o niweidio na Gweinyddiaeth Ryddfrydol, na Lloyd George, nac un o'r Aelodau Cymreig. Mae i mi, fe ddichon, gynnifer o gyfeillion personol ac anwyl ymhlith yr Aelodau Cym- reig ag sydd gan neb o'u hesgusodwyr. Ond yr wyf yn gosod egwyddor uwchlaw cyfeill- garwcb, ac os wrth d dad leu hawl gyfiawn SYR ALFRED THOMAS, Cadeirydd y Blaid Gymreig. Cymru y rhaid beirniadu gwaith y Wein- yddiaeth, a'r Aelodau Cymreig, ni bydd i mi betruso gwneuthur hynny. Gwelwch,' ebe cyfaill wrthyf, dyma'r tro cyntaf erioed i Ymneilltuwyr Cymreig ddal swyddi uchel yn y Llywodraeth. Ac mae yn rhy ddrwg na chynaliai Cymru Ymneilltuol eu breichiau.' "Mae dau ateb i hyn. Y cyntaf yw :— Od oes Ymneilltuwyr a Chymry yn y Weiu- yddiaeth, dylent weitbredu eu hegwyddorion yn y Weinyddiaeth fel yr arferent wneud o'r tu allan iddi. Yr ail atebiad yw hwn :—Pa un ai er mwyn gwasanaethu Cymru, ynte er mwyn cael swyddi iddynt eu hunain, yr etholwyd hwynt ? Mae yn deg i mi ofyn, Ai mantais ai anfantais i Gymru yw fod cynnifer o'i Hael- odau grymusaf wedi cael eu rhwymo yn llyfetheiriau'r Weinyddiaeth ? Pa beth wnaeth y Weinyddiaeth bresennol i Gymru neu i Ymneilltuaeth ? A ydyw wedi symud cymaint ag un o gwynion cyfreithlawn Ym- neilltuaeth y Deyrnas ? A gafodd Cymru, fel Cymru, rywbeth ganddi heblaw'r £ 15,000 at y Brifysgol a'i cholegau, a'r rhodd fechan at y Llyfrfa a'r Amgueddfa Genedlaethol ? A chofier, ar ol cael y rhoddion hyn, fod
Advertising
bbBIGMTS, LTD., FOR ARTIFICIAL TEETH. SPECIAL TERMS FOR WELSH PEOPLE Country Visitors are invited to call for Expeditious Work completed in a few hours 25 Expert Mechanics on the premises. 42, BISHOPSGATE WITHOUT, CITY. (near Liverpool Street Station.) NOTE NAME BEFORE ENTERING. 'Buses from all parts of London and Suburbs pass the door. SIAREDIR CYMRAEG OS YN FWYU DYMNOL UNIVERSITY COLLEGE OF WALES, ABERYST WYTH. One of the OonstituentjColleges of the University of Wales. PRESIDENT-The Right Hon. Lord Rendel. PRINCIPAL- T. F. Roberts, M.A. (Oxon), Ll.D (Vict). STUDENTS are prepared for Degrees in Arts, Science (including the applied Science of Agriculture), Law and Music. Sessional Composition Fee, 410. with additional Laboratory Fees for Science Students. Registration Fee, 21. Men Students reside in Regis- tered lodgings in the town, or at the Men's Hostel. Warden: Prof. J. W. Marshall, M.A. Women Students reside in the Alexandra Hall of Residence for Women. Warden' Miss E. A. Fewings. For full particulars respecting the General Arts and Science Departments, the Law, Agriculture, and Day Training Departments, the Department for the Training of Secondary Teachers, and the Hostels, apply to J. H. DA VIES, M.A., Registrar.