Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
CYMRU A'l SENEDDWYR.
CYMRU A'l SENEDDWYR. Mae pedwerydd Senedd-dymor y Wein- yddiaeth Ryddfrydig bresennol yn graddol ddirwyn i'r terfyn. I lawer o honom yr oedd y tymor hwn i fod yn dymor Cymreig, a gwelemweledigaethau, tua dwy flynedd yn ol, am ddyddiau rhyddid ar Gymru, a'r Eglwys wedi ei datgysylltu. Ond y mae'r cyfan yn aros yn yr unfan Nid yw Cymru wedi derbyn yr un driniaeth arbennig, ac nid yw'r aelodau Cymreig wedi cael mantais i brofi eu gwerth yn nydd y frwydr. Wrth daflu cipdrem yn ol ar waith y pedair blynedd hyn, rhaid i ni, fel cened- laetholwyr Cymreig, deimlo yn dra siomedig. Mae'n wir fod ein trefniant Addysg wedi cael ei gyfnewid, i ryw fesur, eto rhanedig yw ein rheolwyr a gwasgarog iawn yw ein cynlluniau. 'Does dim unoliaeth yn y gyfundrefn, hyd yn hyn er hynny, credwn fod rhai o'n diwygwyr addysgol yn dyheu am y dydd pan y daw Addysg Cymru, o'r Brifysgol i lawr at yr Ysgol Elfenol, i fod dan reolaeth yr un Cyngor. Ond, os nad ydym, fel cenedl, wedi llwyddo i gael infer o fesurau arbennig, y mae pob lie i ni ymfalchio, fel pobl, am y safleoedd pwysig y mae amryw o'n halodau wedi eu sicrhau er dechreuad y Weinyddiaeth hon. Ein prif gwyn yn y blynyddoedd a fu ydoedd nad oedd Cymru yn cael rhan o'r briwsion swyddogol, ac mae Saeson oedd yn cael eu gosod ymhob safle o anrhydedd. Bellach, mae'r rhod wedi troi, ac mae gobaith i Gymru dylawd gael rhan o'r moethau gwleidyddol hyn. Yn gynnar yn hanes y Weinyddiaeth, cafodd Mri. Bryn Roberts a Sam Moss eu gwneud yn farnwyr y Cwrt Bach yng Nghymru, a phenodiadau priodol ddigon oeddent hefyd. Nid oedd Bryn erioed yn rhyw lawer o ddyn plaid." Ceisiai ef lynnu wrth ei egwyddorion Rhyddfrydol drwy'r tew a'r teneu, a byddai hynny yn ei ddwyn i drybini a'i etholwyr yn lied ami. Un hynod o ystyfnig ac araf yw Bryn erioed, a phery i lynnu eto wrth y nodweddiadau hyn yn ei safle fel barnwr, er mawr drafferth i rai o bobl y Deheubarth. Mae'r penodiadau ereill wedi bod yn hynod o liosog. Yn wir, prin y credwn fod un dosbarth wedi llwyddo mor rhagorol yn hyn a'r blaid Gymreig. Mr. Herbert Lewis yw un o'r rhai diweddaf i ennill dyrchafiad, ac mae son fod Mr. William Jones-y dawnus wr o Arfon-i gael ei benodi yn chwip cyn y daw tymor arall i'r terfyn. Ond gan fod sibrydion am Etholiad Cyffredinol i'w clywed y dyddiau hyn, y mae'n briodol fod trefniadau addas yn cael eu gwneud yng Nghymru erbyri dydd y frwydr. Gwyddom fod cryn fywiogrwydd yn bodoli ym mhrif swyddfa y Blaid Ryddfrydig y dyddiau hyn, ac fod ami i ymdrafodaeth wedi cymeryd lie i ystyried rhai o'r cyfnewid- iadau gymerant le yn yr etholiadau Cymreig. Fel y mae'n hysbys eisoes, y mae Mr. T. H. W. Idris wedi trefnu i ymddiswyddo ar ddiwedd y tymor. Nid yw ei iechyd yn rhyw foddhaol iawn er adeg y ddamwain honno, a chred mai gwell fydd iddo geisio llonyddwch yn ei hen ddyddiau. Dilynir ei esiampl gan Syr Osmond Williams, ac mae'n helynt ddoniol yn ei etholaeth am ddewis olynydd teilwng i'r yswain diddan hwn. Haedda gwlad Feirion un o'r cenedlaetholwyr goreu, ond prin y gwelsom fod un o'r ymgeiswyr yn rhagori yn y cyfeir- iad hwn. Mae sibrwd, hefyd, fod Mr. Vaughan Davies yn bwriadu cilio o Geiedig- ion—nid i roddi lie i Sais arall, ni a obeithiwn -ac fod Syr Alfred Thomas ei hun i gael lie esmwyth ar feinciau Ty'r Arglwyddi Myn pobl Caerdydd fod angen am gyf- newidiad trylwyr yn y dull y cynrychiolir hwythau, ac mae Mr. Ivor Guest yn paratoi i fyned i le gwell. Mae gwahoddiad taer wedi ei roddi i'r Canghellor ei hun-Mr. Lloyd George-i fod yn gynrychiolydd tros Gaerdydd yn yr etholiad nesaf ond nid ydyw yn debyg y symudir y gwr hwn o Gaernarfon. Yno y mae ei gartref, a phobl y dref honno fu yn ffyddlon iddo yn nydd y pethau bychain ac mae'n gymaint urddas i gynrychioli prif dref y Gogledd ag ydyw i lywyddu prif ddinas y Deheudir. Ceir cyfnewidiadau, hefyd, yn Abertawe, Sir Gaerfyrddin, a Sir Frycheiniog. Yn ychwanegol at hyn, disgwylir gornestau celyd yn amryw o'r etholaethau ereill. Mae Mr. J. D. Rees i gael curfa, a Mr. Clem. Edwards i gael seibiant o'r Ty-os ydym i gredu rhai o'r proffwydi sydd gan yr wrth- blaid-ac mae Mr. Hemmerde i gael gwrth- wynebydd Cymreig ym mherson Mr. Dafydd Rhys, y bargyfreithiwr. Yn wir, ni adewir ond dwy neu dair sedd heb ornest yng Nghymru y tro nesaf, a sicr gennym y llwyddir i ennill rhai o honynt oddiar y Rhyddfrydwyr, oni cheir y Mesur Datgysyll- tiad yn Ddeddf cyn y daw yr adeg i'r Wein- yddiaeth hon wynebu ei hetholwyr unwaith yn rhagor.
[No title]
Mae'r tywydd hafaidd wedi gyrru amryw o'r aelodau Cymreig i'r wlad. Rhaid i Mr. Lloyd George, er hynny, lynnu yn ffyddlon wrth ei galed waith Ysgrifennir llawer iawn am Calfin a'i amserau i'r papurau a'r cylchgronau cre- fyddol y dyddiau hyn ond ni ddywedir gan y gwahanol awdwyr mai yng Nghymru y gwelir Calfiniaeth yn ei nerth. Daw'r hanes o'r America fod y Parch. T. Charles Williams yn cael odfeuon hynod o boblogaidd yno, ac fod y Cymry ymhob man yn dyheu am glywed y pregethwr dylan- wadol hwn. Mae Cyngor Sir Ceredigion wedi bod yn condemnio yr Aelodau Cymreig. Eitha priodol oedd hyn, a gall yr Aelodau yr un mor briodol gondemnio Cyngor Sir Cere- digion am lawer o ffaeleddau. Nid yw Ficer Caergybi yn credu fawr yn Esgob Bangor, a dengys hynny yn amlwg yn ei gylchgrawn misol. Yn y rhifyn diweddaf, cyfeiria at yr Esgob fel un o gorachod sydd wedi esgyn i le uchel.
Bwrdd y Gol.
Bwrdd y Gol. Wythnos y gwyliau fu hon, a 'doedd neb ond Norick a'r Macwy, ac Ap Shon a Bardd yr Offis wedi dod ynghyd i'r cynulliad arferol. Ac mae'n amheus a fuasai un o'r pedwarawd hyn wedi gwneud eu hymddangosiad chwaith oni bae mai noson pai oedd hi. Ond beth gwell ydym o gael "noson pai" os na fydd rhywun yno i dalu! Dyma fu profiad chwerw y pedwar ffyddloniaid hyn yn y cyfarfod. Pan ddaeth yn adeg i'r Gol. wneud ei ymddangosiad ni wyddai neb ddim o'i hanes, a 'doedd neb yn y swyddfa wedi cael cyfarwyddyd i dalu yr un o'r talentau disglair hyn Dridiau yn flaenorol 'roedd Bardd yr Offis wedi cael cerdyn post oddiwrtho o Ganolbarth Ffrainc, ond nid oedd dim ar hwnnw i ddynodi pa bryd y deuai yn ol, a thybiai y frawdoliaeth ei fod wedi mynd i'r Cyfandir i astudio Tariff Reform, neu i'r Ysbaen i heddychu'r pleidiau yno. 0 dan yr amgylchiadau, nid oedd ryfedd i'r cwmni ffurfio yn gwrdd protest. Bygythiai Ap Shon nas gwnai groniclo yr un ftaith ar ol hyn, ac y cawsai pawb lonydd i siarad beth a fynnent. Tyngai Norick fod ei dymor llwyddiannus yntau wedi dod i'r terfyn, ac os na chawsai cheque am ugain gini-ei dal wythnosol-y noson honno, y cawsai Lloyd George wybod am y trie. Anghofiodd Bardd yr Offis ei- bedwar mesur ar hugain, a dywedai mewn iaith, na chlywyd erioed un mwy tywyll mewn awdl gadeiriol, fod y Gol. yn waeth na bardd Am y Macwy, daliai ef yn ffyddlon i'w safle, a chredai hyd y funud olaf y deuai'r doethawr yn ol. Os mai yn Ffrainc y mae 0," ebai Ap "paham na fuasai yn cymeryd aero-plane a hedeg yma am awr fe gawsai ddychwelyd at ei bleser ar ol dwy awr o waith yn y swyddfa hon." Ond ni chaed na aero-plane na thelegram oddiwrtho. Y canlyniad fu i'r frawdoliaeth roddi gofal y papur i'r Macwy am dymor, ac aeth y tri ereill i'r wlad i fwynhau eu hunain ac i anghofio eu helyntau. Yr oedd amryw holiadau wedi eu danfon yma i'r Gol., ac atebwyd hwy gan y Macwy yn ei ddull siriol a chynhwysfawr, fel arfer:- E. JONES. Nid yw'r Pwyllgor eto wedi penderfynu, beth i wneud a'r arian sydd yngweddill ar ol talu treuliau Eisteddfod Llundain. Mae gan bob aelod, mae'n debyg, ei gynllun, a cheir clywed y dyfarniad pan gyferfydd y Pwyllgor yn yr Hydref. D. DAVIEs.-Nid oes dim byd yn atgas i ddyn newid ei farn fel gwleidyddwr. Os dim, arwydd o gryfder meddwl ydyw. Cofiwch mai Tori oedd Gladstone ar y dechreu, a Radical rhonc oedd Chamberlain a phwy a wyr nad Socialist fydd Syr Alfred Thomas cyn diwedd ei oes. BOB J ONEs.-Mae eich englynion yn wir dda, ond ni waeth nac englyn na chyfarfodydd y "Budget Protest League," y mae cynlluniau Mr. Lloyd George i ennill y gamp ryw ddydd.
Advertising
7* la La 13 RI <3 MTS, LTD., FOR ARTIFICIAL TEETH. SPECIAL TERMS FOR WELSH PEOPLE Country Visitors are invited to call for Expeditious Work — completed in a few hours. 25 Expert Mechanics on the premises. 42, BISHOPSGATE WITHOUT, CITY. (near Liverpool Street Station.) NOTE NAME BEFORE ENTERING. 'Buses from all parts of London and Suburbs pass the door. SIAREDIR CYMRAEG 08 YN FWY DYMUNOL D. GOOKSEY & BON, Inexpensive and Modern Funerals. Cremation. Country Burials, &c. (Price:List on application.) $06, UPPER STREET, ISLINGTON, and 52, AMWELL STREET, PENTON VILLE- Carriage Department 97, CHAPEL STREET, Telephone Nos. 30 and 601, NORTH ALBRIDGE5s HORSE REPOSITORY. Should you require to purchase a HORSE for business on THE MILK ROUND or for pleasure attend Messrs. ALDRIDGE'S Sales on Wednesdays and Saturdays at 10.30 a.m., UPPER ST. MARTIN'S LANE, LONDON W.C. Horses of every class old by Auction each Wednesday and Saturday. On view Mondays and Thursdays. Catalogues forwarded. Royal National Eisteddfod, Colwyn Bay, 1910 OFFICIAL PUBLICATIONS 1910 List of Subjects and Prizes now ready Price 6d.; per post 8d. May be obtained from the CELT Office, 302, Gray's Inn Rd., London, or direct from the Publishers, W- H. Evans, Sons & Co., the Official Printers, Chester and Colwyn Bay. Advertisers. In order to secure the best advertising positions in the 1910 National Eisteddfod Official Daily Programme Write (to-day) direct to the Official Publishers W. H. EVANS, SONS & Co., Printers, Chester (Tel.182), who will be pleased to reserve positions to intending Advertisers.