The Rhos Herald

Gostyngiad o 7! y Cant yn Nghyflogau Glowyr y De. Dydd Sadwrn diweddaf bu Arglwydd St Aldwyn, cadeirydd annibynol y Bwrdd Cyflafareddol, yn Nghaerdydd, yn rhoddi ei ddyfarniad ar gais y perchenogion am 7 y cant o ostyngiad yn nghyflogau y glowyr, yn dechreu ar y cyntaf o Fehefin Ar ran y perchenogion cyflwynwyd ffig- yrau yn dangos fod y prisiau wedi gos- twng 1/2 y twn o'i gyferbynu a'r hyn oedd y chwarter blaenorol. Ar ran y gweithwyr dadleuid fod y pris- iau yn sefydlog a'r fasnach yn gloewi. Awgrymodd Arglwydd St Aldwyn ar iddynt geisio dod i ddealldwriaeth hedd- ychol, a chyfarfyddodd y pleidiau drach- efn, ond methwyd dod i gytundeb, y gweithwyr yn awgrymu gostyngiad o 5 y cant, a'r perchenogion un o 6t y cant. Yna rhoddodd y Cadeirydd Annibynol ei ddyfarniad yn flfafr y perchenogion, gan ganiatau eu cais am y gostyngiad cyflawn 0-7i Y cant. WYTH AWR. Mewn cysylltiad a'r anhawsdra geir gyda chwestiwn yr wyth awr, cyfarfydd- odd Pwyllgor Gweithiol Undeb Glowyr y Deheudir yn Nghaerdydd dydd Sadwrn, a gwnaethant ddatganiad swyddogol, yn yr hwn yr amlygent eu syndod fod y perch- enogion wedi penderfynu rhoddi rhybudd ar y iaf o Fehefin i derfynu ymrwymiadau yn flaenorol i gyfarfod y Bwrdd Cyflafar- eddol a alwyd i dderbyn adroddiad y Pwyllgor Unedig a appwyntiwyd i geisio trefnu telerau-er dod i ddealldwriaeth. Dywedwyd y byddai cyduno a chynyg- ion y perchenogion yn rhw^ym o osod di- ogelwch a chyflogau y gweithwyr yn ddarostyngol i'r raddfa gynil o weithio a osodwyd i fyny gan y perchenogion, ac fod cynrychiolwyr y gweithwyr yn bender- fynol o osod yr holl fater o flaen Ffeder- ashiwn y Glowyr, gyda'r diben o gynal cynhadledd genedlaethol i benderfynu ar pa gwrs o weithrediad a gymerir. APPEL AM WEITHREDIAD UNOL. Mewn ymgom a gohebydd dywedodd Mr Enoch Edwards, A.S., cadeirydd Un- deb Glowyr Prydain Fawr: Rhaid i gwestiwn yr wyth awr gael ei wynebu nid yn Nghymru yn unig, ond drwy yr holl wlad, a'r hyn a awgrymais oedd cynal cyfarfod o'r holl Lndebau sirol a rhan- barthol gyda golwg o gael deaildwriaeth ar y cwestiwn. Edrycha yn ynfud i greu anhawsderau yn awr am fod lleihad ar oriau gwaith i fod mewn rhai rhanbarth- au. Mae'r byrddau cyfiafareddol wedi eu happwyntio 1 derfynu anhawsderau, ac mae hwn yn un o'r cwestiynau, os nai fedrir ei derfynu yn lleol, a ddylid dwyn ato ymgais fwy y byrddau cyflafareddol unedig, gan gydweithio i atal rhwystr ar fasnach mewn unrhyw adran neillduol He mae glofeydd ynddo.

Commissiwn yr Eglwys Gymraeg. Cyfarfyddodd Commisiwn yr Eglwys Gymreig, i'r hwn y mae yr Arglwydd Farnwr Vaughan Williams yn gadeirydd, dydd Mawrth, a gwnaed cryn gynydd gyda'r gwaith. Hyderir y bydd i'r eis- teddiadau sydd i'w cynal yn ystod y bythefnos nesaf yn foddion i alluogi y Commissionwyr i orphen eu hystyriaeth o'r adroddiadau. Yr adran o dan sylw dydd Mawrth ffdd yr un yn ymdrin a safle yr Egl VM Ymneilfduol yn Ngbym- rrh. Div^.vvlir y bydd d.m eisteddiad y th I wy n" Ita¡.

Nos Sul diweddat darllenwyd a phasiwyd ,y penderfyniad canlynol oddiwrth Gynghor yr Eglwysi Rhyddion yn mhob un o Eglwysi Ymneillduol Abermaw:—" Yr ydym yn dwys anog swyddogron ac aelodau yr holl eglwysi i ystyried yn ddifritol y pwysigrwydd I pgadwriaeth y Sabboth, ac i wttbwynebu yn i egniol unrbyw ymgais a wneir i ymyryd a J chyssegredigydd Dydd yr Arglwydd.

Cwestiynau Politicaidd Cymreig. Cynhaliwyd cyfarfod o Gymdeithas Ryddfrydol Gymreig Llundain yn y Clwb Rhyddfrydol Cenedlaethol, Llundain, nos Lun. Y prif siaradwyr oeddynt Mri Wm Jones, A.S., a Mr Clement Edwards, A.S. MR WILLIAM JONES. J Wedi sylwi ar anghenion Cymru yn j nglyn ag-Addys- a Phwnc y Tir, cyfeir- iodd Mr Jones, tod y Prifweinidog am yr ail waith yn dwyn yn mlaen Fesur o Ddad- i gysylltiad a Dadwaddoliad i Gymru. Yr oedd wedi ei drwytho ag egwyddorion Ymneillduaeth, ac o'r bron ni fedrai Cym- J ro ei ddwyn allan yn well. Yr oedd y Llywodraeth yn awr o ddifrif. Fodd j bynag nid oedd y Cymry yn unedig ar j y cynllun y dylid ymdrin y Mesur J mewn Pwyllgor, ond yn rhanedig rhwng Pwyllgor ar linellau Pwyllgor Y sgotaidd, yn cynwys yr oil o'r Aelodau Cymreig, ag Uchel Bwyilgor, a gymerai o bossibl o 15 i 20 o Aelodau Cymreig. Yr oedd y Cymry fodd bynag yn ddoeth iawn. Yr oedd arnynt eisiau y Mesur a'i eisiau yn fuan, ac yr oeddynt yn myned i'w gael. j Ond nid oeddynt yn myned i, wrthryfela | yn erbyn y Llywodraeth. Credai nad oedd amheuaeth yn nghylch unoliaeth y genedl Gymreig. Yr oedd gwys oddiwrth bob un o'r 34 etholaethau yn cynrychioli Cym- ru, oblegid yn mhob engraifft yr oedd s achos dros Ddadgysylltfad wedi bod ar flaen y rhaglen. Dyna oedd y ddadl bol- iticaidd, odd yr oedd un arall. Yr oedd y | cwestiwn yn myned at wraidd y genedl Gymreig. Gofynid iddynt weithilau paham yr oeddynt yn gofyn am Ddadgysylltiad yn awr, pan oedd yr Eglwys yn gwella Yr oedd yr Eglwys yn gwella, a theimlai j yn falch am hyny, o safle crefyddol a j clienedlaethol-ond yn mha le ? Yn y lleoedd hyny a'r trefi He yr oeddynt yn j dilyn dull Ymneillduwyr, lie nad oedd yn dibynu ar waddoliadau a Idegwm Ond j yr oeddy symudiadau mawr awnaethant Gymru yr hyn oedd, wedi cael eu dechreu- ad yn mhlith yr Ymneillduwyr, ac nid yn j yr Eglwys. Trwy y canrifoedd nid oedd j wedi cyffwrdd bywyd y bobl. Bu yr ar- j weinyddion mewn addysg, crefydd, Hen- yddiaeth, a llywodraeth leol, oil yn Ym- neillduwyr. Dyma y bobl a ffurfiodd gymeriad y genedl, ac yn eu henw gofyn- ai iddynt am gynorthwy i gario y mesur, mawr hwn drwyodd. MR CLEMENT EDWARDS. I Cymerodd Mr Clement Edwards, gwrs j braidd yn fwy ymosodol. Dywedodd mai I yr egwyddor wrth wraidd y cwbl oedd, j tod Cymry yn genedl. Credai nad oedd j y term llywodraeth leol, yn datgan yn gyflawn y meddylrych cenedlaethol mewn j politics Cymreig. Yr oedd yn dal fod j Crefydd yn beth hollol bersonol i'r unigol-1 yn. Nid gwaith y Wladwriaeth oedd dysgu crefydd, ac yr oedd yn anheg i! drethu y genedl yn gyfan i dalu am add- ysg grefyddol adran o honi. Yr Eglwys fel oedd heddyw oedd yn arwydd weladwy o'r ymgais a wnaed ar hyd y canrifoedd i I wasgu allan fywyd cenedlaethol gwahan- j ol y genedl Gymreig. Os oedd y Lly wod- raeth yn myned i gyfiawni eu hymrwym- f iadau, ni fyddai gwrthryfel; ond os nad oeddynt, byddai gwrthryfel, a dylai fod i un. Dylent gymeryd esiampl oddiwrth I bartion eraill yn y Senedd. Dygai blaid ardderchog unedig y Gwyddelod bwysau 11 ar y Llywodraeth mewn perthynasa Gwellø iantau Tirol. Yr oedd yr Y sgotland trwy I ei chynrychiolwyr yn dwyn gwasgfa ar y Llywodraeth am ei hangenion cenedlaeth- ol, ac yr oedd plaid unedig Llafur yn hawlio y peth hyn a'r peth arall. Beth oedd y Blaid Gymreig yn ei wneyd? Vr oeddynt yn agor eu safnau ac yn cau eu llygaid, ac yn aros er gweled beth wnai y Llywodraeth. Nid oeddynt yn ameu eu cynrychiolwyr oddifewn—fel mater o ffaith yr oedd y diweddaf yn awyddus i gael cryfhad i'w dwylaw. Dylai y Blaid Gymreig ddwyn bob pwysau ar y Llywod- raeth. Os na wnant, ni cheir Dadgy- sylitiad gan y Llywodraeth bresenol.

.).O! ''l- I An Impressive Array of holiday ^armens for both men and boys is to be seen here — now. L There's a distinct advantage in Z, S having such a large assortment to t choose from. I Not only does it afford you an op- I portunity of seeing all that is newest | and best, but it enables you to ex- I actly suit your own particular need. Come in and let us show y iu our I holiday stocks. We have taken the greatest possible care over selection | and we are certain we can please you. | Our prices are as usual the lowest | possible. Flaunal Suits from 1,1111. Pancy Vests from 3/11. THOMAS & SON, J i2 & 43 Hops Street, | wnzxllAM.

RHOS. JOHN CALFJN.—Mae bywgraffiad Cym- effsieg newydd o'r enwog John Calfin wedi gyhoedd yr wythnos hon gan y Mri ¡<Gee. Dinbych, ar awdwr ydyw y. Parch D E Jenkins, Dinbych. Gellir cael copi- Att 0 hono am chwe'cheiniog yn Swydd- ,fer Herald, a chan fod y nifer argraffwyd ■; gyfyngedig", dylid sicrhau un heb ..oediad. Vjff Gr.Ap,Bydd yn ddrwg gan luaws fijrfeillion y Cynghorwr William Williams, Maelor House, Hall street, ddeall ei fod :10 glaf, ac yn gyfyngedig i'w ystafell. DAMWAIN. —Boreu Sadwrn diweddaf, fjro Mhwll No 2, Glofa'r Hafod, cyfarfydd- Odd Mr William Garner, Hall street, a damwain boenus i'w law, drwy i ddarn ,,O"r rwff ddisgyn ami. Gweinyddwyd ar- vflo gan Dr D J Williams, a dywedir y bydd yn analluog i ddilyn ei waith am rai WYTBOEEAU. YUWELIAD.Deallwn y bydd Ap Harr!, Ilais,datlwr Cymreig enwog, yn dod ar JPmwetiad a'r ardal gyda y Parch J T Davie*, Bala, y Sul nesaf. Bydd yn aros &Vda Mr Benjamin Williams, Princes road. Uisgwylir y bydd yn rhoddi ychydig o $*ane» ei droedigaeth ar ol y bregeth, yn Bethel, nas Sul. CF-StDDogoj,Nos Sadwrn a'r Sul diw- «ddaf bu Mr G W Hughes, G. & L., yn Rehearsals yn Fflint a Rhosesmor, a Chymanfa Ganu M.C. Bagillt *'r Cyldi, a gynhelir yn Fflint, yn gynar f mu: Desaf. Bu Mr Hughes hefyd yn 8fwalo Cymanfa Ganu Presbyteriaid vMirrecsam a'r Cylch, yn Ngwrecsam, dydd Wao diweddaf. Y mae Mr Caradog Roberts, Mus. Bac., (Oxon.) yr hwn sydd *edi bod am y tair wythnos diweddat yn 'Y Dolieudir yn cyflawni ei ymrwymiadau bdiiniado arweinydd, ac organydd, *Gdi cYr aedd adref. Dydd Mercher diw. <eaa| bu yn arwain Cymanfa Ganu Anni- »ir#wyr Llangollen, ac yn Llanuwcbllyn » 1 /i Sadwrn bydd yn dych- yn ol i'r Debeudir i arwain Cyman* yn Bridgend, tref enedigol Mi jORMt Thomas, y Telynor Brenhinol. ^^tAUDEotcAETH.—Prydnawa Llun diw 2ui c/mer°dd claddedigaeth y diwedd John Parry, Llanerchrugog Arms le yn Nghladdfa-y Brynibo. Daeth llaw- er o berthyriasau a chyfeihicn ynghyd, ac yn eu plith y Parchn E Michell (gweiti- R Jones, Capes Mawr, E Williams, Penuel, J W Humphreys, Mount Pleas- ant, a nifer fawr o ddiaconiaid y Eglwysi. Cynhaiiw_yd --gwasanaeth wrth y ty, o dan arweiniad y Parch E Mitchell. Wedi cyr haedd Brymbo cynhaliwvd gvvas- I anaeth byr yn y Tabernaci (B.,) o dan arweiniad y Parch E K Jones, a chafwyd anerchiadau gan y Parch E Roberts (M. hen gyfaill i'r ymadawedig, a'r Parch E Mitchell- Cyrnenvyd rban hefyd gan y Parchn E Williams, R Jones, a J W Humphreys. Gwasanaethwyd wrth y bedd gan y Parch E Roberts. Anfonwyd amryw o wreaths heitdd. CYFARFOD PREGETHU. -CynhaJiwyct cyf- arfod pregethu blynycldol Eglvvys Beth- lehem y Sul a'r Llun diweddaf. Pregeth- wyr y Sul oeddynt y Parchn T E Thomas, Coedpoeth, a T Gwilym Evans, Aberaer- on, Deheudir a'r Llun gan y Parchn T Gwilym Evans, ac E Jones, M. A., B D Dov/lais. Prydnawn Sul traddodwyd an- 1 • j xr 1 cv.f h r.L m ercniaa ar yr isgoi oui gau y raruu i G Evans. Yr oedd y cynulliadau y ddau v ddydd yn fawr, a'r pregethu yn nerthol a dylanwadol. Arweinid y canu gan Mr John Parry, a gwasanaethwyd wrth yr organ dydd Sul gan Mr Arthur Davies, j Cefn, a dydd Llun gan Mr Lemuel Bowen j Ponkey. Arweiniwyd yr holl gyfarfodydd I gan yr Hybarch Weinidog.

PENYCAE MARWOLAETH.—Drwg genym gofnodi marwolaeth Mrs Mary Jones, priod y diw- eddar Mr John Jones, Bryn-y-Barcut, yr hyn a gymerodd le yn nghartref ei hunig Z, Z-11 fab, yn Tai-Smith, yr wythnos ddiweddaf. Bu yn aelod yn Eglwys y Wesieyaid, Stryt Issa, am lawer o flynyddoedd. Bu farw ei phriod oddeutu deng mlynedd yn ol Cyfarfyddodd yr ymadawedig a damwain oddeutu blwyddyn yn ol. Cymerodd yr angladd le dydd Gwener diweddaf, yn Mynwent y Groes. Gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parch T Nicholis- Roberts, Cefn, a'r Parch Wm Price, Rhos.

Cymdeithas Gorawl Cefn Mawr. Yo flaenoroli fyned i Lundain i gystadlu yn yr ail gystadleuaeth yn yr Eisteddfod Genedlaethol, cynhaliodd Cymdeithas Gor- awl Cefn Mawr, o dan arweiniad Mr G W Hughes, gyngherdd yn Hen Gapel Seion, Cefn Mawr, nos Fercher. Elai yr elw i gyf- arfod treuliau cludo y cor i'r Brifddinas. Yn absenoldeb anorcheladwy Llywydd y Gym- j deithas, Mr R Graesser, U.H. Argoed Hall, ( yr hwn yn ddiweddar a gyfranodd ;,f, io tuag at y treuliau, cymerwyd y gadair gan y Parch J W Thomas, Ficer Rhosymedre. j Mae cymaint a deuddeg 0 gorau, llawer o honynt yn rai Seisneg o fri, wedi anfon eu henwau i law, a gellir disgwyl y bydd y I gystadleuaeth yn un o safon uchel iawn, ac amlwg yw fod cefnogwyr y cor wedi eu llwyr foddloni yn y datganiadau. Canodd y cor y ddau ddarn cystadleuol, sef" O snatch me swift" (Dr Callcott), a "Yr Arglwydd yw Jy Mugail" (Harry Evans), a dangosent feistrolaeth drylwyr arnynt. Yn ychwanegol at y cor cymerwyd rhan gan Miss Edith Roberts, Chirk; Miss Maggie Ffoulkes, Llangollen; Mr. J Hartley Davies, Rhos; a Norman Bird, Gwrecsam; fel unawdwyr, a rhoddaspnt foddlonrwyd cyff- redinol. Cyfeiliwyd gan Mr Arthur Davias, Cefn.

Dadsefydliad yr Eglwys yn Nghymru. Cymerodd trafodaeth bellach le dydd Mercher, rhwng yr Aelodau Seneddol Cymreig a'r Prifweinidog, ar Fesur Dad- setydliad yr Eglwys yn Nghymru. Mewn canlyniad i hyny, dywed y Press Associa- tion y gellir dyweyd yn bendant y bydd i'r mesur gael ei ail ddarllen ar ol ail ddar- lleniad Mesur y Cyllid. Ni roddwyd un- rhyw ymrwymiadarall, modd bynag, gyda golwg ar unrhyw gwrs pellach y tymhor hwn. -7-

Marw wedi ysbaid hir ar ol Damwain. Rhoddwyd tystiolaeth hynod mewn trengholiad a gynhaliwydyn yWyddgrug nos Fawrth, ar gorph John Williams, fu yn gweithio fel glowr yn Nglofa y Nant, Coedllai. Dangosai y dystiolaeth i Williams tra yn gweithio yn y lofa ar yr 2W o Hydref, 1907, gytarfod a damwain ddifrifol trwy godwm o'r rwff, a chymerwyd ef i Ys- bytty'r Wyddgrug, He yr arhosodd am un wythnos a'r ddeg. Dychwelodd adref i'r Pentref, Wyddgrug, ond ni fu yn abl i ddilyn unrhyw fath o waith. 0 adeg y ddamwain hyd ei farwolaeth bu yn derbyn arian iawn-dal. Eglurodd y Crwner cii,bod yn anhawdd oherwydd meithder amser er pan ddig- wyddodd y ddamwaip i gael yr holl fan- ylion yn nghylch y ddamwain. Yr oedd wedi gohebu ag Arolygwr y Glofeydd, yr hwh a dybiai na byddai yn angenrheidiol iddo ef fod yn bresenol oherwydd yr am- ser maith aetb heibio er y ddamwain. r Dychwelodd y rheithwyr ddyfarniad i Williams farw ar Mai igeg fel effaith niw- eidiau a dderbyniodd yn ddamweiniol trWy gwympiad y rwff yn Nglofa y Nant, far Hydref ail, 1907.

-< CynghoiJ Rhyddfrydol Cenedl- aethol Cymru. Cynhaliodd Pwyllgnr Gweith?o1 yr uch- od yn Llundain dydd LInn, o chn lyvvydd-j iaeth Arglwydd St David, a Syr Herbert: Roberts, a Syr D Brynmor Jones, chw<p-' iau. y Blaid Gymreig, yn bresenol. Cyf- lwynwyd adroddiad gan yr Ysgrifenydd, Mr Walter Hughes, yn ymwneyd a chyf- Iwr cvfTredinoi y Biaid Rvddfrydol yn Nghymru, ac yn nglyn a'r gwaith a wneir gan Bwyilgor Y mgyrch Dadgysylitiad yn _y y Dywysogaeth. Rhoddwyd adroddiad o'r gwahanol gynhadleddau a gynhaliwyd ( yn ddiweddar, a dywedwyd fod y Pwyll- gor wedi gwnevd trefniadau i dri neu bed war ychwanegol gael eu cynal yn y dytodol buan. Wedi ymdrafodaeth penderfynwyd yn Z, ngwyneb datblygiad possibl yn y refyllfa Seneddol fod Pvvyllgor o chwe aelod o Bwyilgor Gweithiol y Cynghor Rhydd- frydol Cenedlaethol yn ymgynghori gyda thri aelod o'r Blaid Seneddol Gymreig gyda gohvg ar unrhyw gamrau pellach fvdd vn antrenrheidiol eu cvmervd mewn cysyhiiad a'r mudiad o blaid Mesur Dad- gysylitiad i Gymru. Appwyntir y tri cyn- rychiolydd Seneddol yn nghyfarfod nesaf y blaid. Yn yr argyfwng presenol mae yn angenrheidiol cael deaildwriaeth hollol rhwng yr Aelodau Cymreig a'r cynrych- j iohvyr ar y gwahanol Gymdeithasau I Rhyddfrydol trwy yr oil o Gymru, mewn trefn i sicrhau gweithrediad effeithiol o blaid y mesur.

ti- Y mae colofn o nitbiaenbardd wedi ei Y mae colofn o nithfaen hardd wedi ei cbodi yn y mynedfa i Sefton Park, er cof am y diweddar Mr Samuel Smith, y cyn A.S. dros Sir Flint.

z 'I: NODION. Penderfynodd y Parch W 0 Jones, Cae- athraw i dderbyn yr alwad a gifodd i fugeil- io Eglwys Pentir, ger Bangor. Mae y Parch D R Evans, curad Eglwys St Mark, Ccnnah's Quay, wedi derbyn byw- oliaeth Glyn Ceiriog, yr hon sydd yn rhodd Arglwydd Trevor. Y dydd o'r blaen anrhegwyd Mr R Gwyneddon Davies. Cyn-Faer Caernarfon, gan aelodau Clwb Rhyddfrydo' Caernarfon ar yr achlysur o'i briodas. Cynygiodd y Parch D Davies, Ficer Gwrecsam, fywoliaeth plwyf newydd Brough- ton, ger Gwrecsam, i'r Patch W T Davies, Bwlch-y-cibau, a derbyniodd yntJu. Cymaint ydyw nifer y Ihvynogod sydd o gwmpas Llanfairfechan. a'r difrod wnant ar wyn bach ar y mynyddcedd, fel mae'r fferm- wyr wedi cynyg gwobr o 5/- am bob JIwyn- og a ddelir. n Rhoddwyd ga!wad i Myfyr Hcfin, myfyr- iwr yn Mhrifysgol Caerdydd, a hrawd Ben Bowen y bardd, ac ysgrifenydd ei gnfiam, gan Eglwys y Bedyddwyr, Aberhonddu, ac mae yntau wedi ei derbyn. V mae'r Tad Milner, un o'r offeiriaid cysylltiedig a Chenhadaeth Babyddol Tre- ffynon newydd ddathlu ei go pen blwydd. Credir mae efe ydyw yr offeiriad pabyddol hynaf yn Nghymru. Y mae'r Parch Wm Jones; 4v, wedi bugeil- io y Methodistiaid yn Ynys Enlli ers chwar- ter canrif, ac a elwir ar dafod gwlad LIeyn yn Esgob Ynys Enlli, yn ymneillduo o'i ofalaeth, ac ain adael yr Ynys yn Hydief. Etholwyd Mr F C J Huntley (ceidwadwr) yn olynydd 1 Mr R W Glosgodine yn aelod o Gynghor Trrtol Gwrecsam ar y ward Ddeheuol. Yr oedd Mr Glosgodine yn ei choKi am iddo fod yn byw tu allan i'r fwr- deisdref am chwe mis yn olynol Vn hwyr nos Lun torwyd i mewn i swydd- feydd Clerc Trefol Welshpool, yr hon sydd yn v brif heol, gan wneyd llawer o ddifrod a Hadrstta £ ,16. Aed i mewn trwy y ffenestr gefn. Torwyd y desk a'r droriau yn agored, ond yn ffodus profodd y safe yn ddiogel. Penderfynwyd i agor yn ffurfiol 1 nciau golf newydd Pwllheli boteu Mawrth nesaf gan Ganghellydd y Trysorlys. Prydnawn yr un dydd bydd yr anrheg yn cael ei wneyd i'r Canghellydd gan ei gyd-ysgolheigion yn VEgal Llanystumad wy. Paratowyd ciniaw ardlerchig yn Llui- dain yr wythnos ddiweddif i Mr Hem nerde, K. C,, A.S, i ddathlu ei ddyrchafiad fel Cofrestrydd Lerpwi. Yn mhlith y gmahodd. edigion yr oedd Mr Rufus Isaacs, K C. A.S., a Mr F E Smith, K C; A S Mae rheolwyr Y&gol y Gynghor Aber- hoson, Machynlleth, wedi ymddiswyddo fel gwrthdystiad yn erbyn oediad Pwyllgor Addysg y Sir i gario allan welliantau yn yr ysgol. Mae'r ysgol wedi ei chondemio gin y swyddog meddygol, a rhoddodd yperchenog rybudd i ymadael i'r rheolwyr. Nos Fawrth ddiweddaf, cyflwynwyd ati- rheg i'r Parch J J RoberEs (ljlo Caernarfon) gan Eglwys y Tabernaci, Porthmadoc, ar ei ymddiswyddiad wedi 30 mlynedd o otal gweinidogaethol. Yr aniheg oedd anerch- iad oreuredig, a desk dderw. I Mrs Roberts cyflwynwyd llestri te a choffee arian. Tra yn dadhvythotrol yn Maentwrog dydd Gwener cyfarfyddodd dyn ieuanc o r enw Richard Williams, 24 oed, yn ngwasan- aeth Mr Edward Roberts, Grapes Hotel, Maentwrog, a damwain angeuol erchyll. Rhuthrodd y ceffyl ymaith, a gwasgwyd Williams rhwng y drol a'r wal gan ei ladd ar amrantiad. Yn y Pageant Eglwysig sydd i'w gjnil yn union, cenir penillion wedi eu cyfansoddi yn arbemg ar gyfer yr amgylchiad gan y Parch R A Williams (Berw), Rheithior, Waenfawr. Mae'r penillion wedi eu cyfieithu i'r Saeson- eg gan Ficer Caernarfon, y Parch J W Wynne-Jones, a'chenir hwyar yr hen alaw, Ymdaith Gwyr Hartech. Y mae'n goel gan chwarelwyr Cae braicb y Cafn, Bethesda. pe gweithid ar dydd Iau'r Dyrchafaei, y digwyddau damwain neu drychilneb enhyd yno; ac yn ol yr arfer flynyddol, cauwyd y chwarel ddydd lau. diweddaf. Bydd y Wesieyaid a'r Annibyn- wyr yn trelou eu cyfarfod pregethu blynyad-o ol y diwraad bwnw.,

Milton, a Dr Owen, y tri a gwaed Cymreig --ytiddynt. Cromwell y milwr a'r gwladwein- ydd mawr; Milton y bardd a phiwritan y cyfnod; Dr John Owen y duw- inydd penaf o'r bron welodd ein gwlad, gwr w atg y dywedai Cromwell am dano wedi ei Iolywed yn pregethu am y tro cyntaf fod yn jrhaiki wrtho am ei wasanaeth. Dyna i chwi At o wyr ardderchog ddarfu naddu bywyd tfin gwlad. Ni wnaeth Piwritaniaeth ddylanwadu ond ychydig ar Gymru, a bu raid iddi aros hyd nes y torodd Diwygiad Crefyddol allan. Anadl y Diwygiad hwnw ydyw anadl ein ,cenedl ni heddyw. Crefydd sydd wedi ein rhafy i'r fan yr ydym, crefydd a'n newid- odd o fod yn genedl yn rhy ffond o ddiod medd, yn rhy siaradus, yn rhy gynhenus, i tJbd yn un o genhedloedd mwyaf dyrchafedig y byd. Gwareded ni rhag mewn un modd ■ddwyn i mewn ymbleidiau ein bywyd cenedl- aethol, ond unwn oil gyda'n gilydd er :«wneyd Cymru fach yn Gymru fawr, a Chymru fawr yn Gymru fwy. Pan eisteddodd Mr Jones i la,wr bu peth amser cyn i'r Cadeirydd gael cyfle i siarad cttcr fawr oedd y gymeradwyaeth Cyn- 'ygiwyd diolchgarwch iddo gan y Cadeirydd, yd gan y Parch E Williams, yr hwn ;:a hysbysodd i'r darlithydd wrthod cymeryd dSim tat am ei lafur pan ddeallodd beth oedd M bamcan Cyfranwyd hefyd 10/6 gan y -CSAL-irydd Elai yr elw i gynorthwyo Mr Caradoc Ellis, Broad street, i gael ymgeledd liffiddygol Yr oedd y trefniadau yn nwylaw .pwyllgor i'r hwn y gweithredai Mr J Lloyd Jooai fel Ysgrifenydd. • Wedi cael can gan y Jiwbili Singers," ieffynwyd un o'r darliihiau mwyaf addysg- Jadol y cafwyd cyfleusdra i'w gwrando er- <3ed yn Rhos. Vn sicr mae pawb a'i clyw- > Odd yn ymawyddu am gael yn fuan y fath ,;arlwy feddyliol eto, gan un o benaf areith- «vyr ein cenedl.