Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
""< 1-ii R Vill Jr If you want to participate in the wonderful bargains to be secured at Thomas' Summer Sale you will need to hurry J We have been busy since the Sale f opened on the 7th inst, but we stiil have a quantity of Goods in the Clothing & Outfitting Depts. worth your attention. 5 Secure the Bargains before it is "to late. All goods bought during the Sale are willingly exchanged. \1 J. Your money back if you want it. 1 THOMAS & SON I £ 2 & 43 Hope Street, I WREXHAM.
TAITH DRWY DDYFFRYN [CONWY.
TAITH DRWY DDYFFRYN [ CONWY. Dyma'r tro cyntaf i'r ysgrifenydd i sdalu ymweliad a'r DyfTryn prydferth hwn. afon Conwy trwyddo yn hynod .^roellog. Dwfr llwyd tywyll sydd ynddi, vwedi tarddu yng nghorsydd y mynyddoedd dref fwyaf sydd yn y dyffryn yw Llan- .,rwsto Hi yw prif Ddinas y Dyffryn. Ceir -golygfa ragorol ar y dyffryn o ben y myn- dd ar yr ochr orllewinol. Gwelir oddeu- "tu deg milltir ar hydy dyffíyn, ac oddeu- tu dwy filldir o led, ynghyd a'r bryniau ■amrywiol. Ar ochrau y bryniau y mae ,-iizoedwigoedd deiliog sydd yn rhoddi .gwyrddlesni hardd i'r olygfa. Saif Trefriw lie yr ydym yn aros ar ,ganal y dyffryno Dyfroedd o natur haiar n- aidd sydd wedi rhoddi enwogrwydd i'r Ile. Dywed yr hysbysiadau sydd mewn amryw • fanau o amgylch y ffynnon fod y dyfroedd i'hy" yn enwog yn amser y Rhufeiniaid, •feBy y mae ffynnonau Trefriw yn henafol lawn, ac y maent yn boblogaidd heddyw. •Cymry sydd fel rheol yn dyfod i Drefriw. Ifid oes yma ond yehydig o Saeson eleni. ymraeg pur sydd i'w glywed yn mhob ..fyfetriad. V mae y Dyffryn yn hynod hefyd oher- 4wydd yr enwogion sydd wedi bod yn byw TJrnddo. Yn Trefriw gwelsom gartref leu- an Glan Geirionydd, awdwr Ar lan lor- t .,440nen ddofn." Ary mur yn ymyl y Ty j .eeir Tablet, a'r hyn a ganlyn yn argraph- arno :— Tan-y-Celyn', Cartref IEuAN GLAN GEIRIONYDD. 1795-1855. j Dyn .ardderchog-awenydd pêr, Sant cerddorol—gweinidog Ner. Oddeutu pedair milltir yn y mynydd- 4edd y mae Llyn Geirionydd, ac yn ei .,myl gwelir Bryn Taliesyn. Arno y mae • fiofg-olofn o gerrig garw i'r Bardd. Dring- ,-Agom i ben y gofgolofn, a chododd awydd arnom i waeddi "A oes heddwch ? "ICawsom wir dal am yr ymdrech yn yr ftdsain swynol oedd yn dyfod o'r mynydd- "eeddo Dywed traddodiad y byddai Taliesyn yn cynal arwest ffyhydddl ar fryn y-pfagos, yr hwn a etwir Bryn y Caniadau. Honai mai yr arwest hon oedd y wir Eis- teddfod Genedlaethol. Efallai fodhyn .yo ddigon ar arwedd Lenyddol y Dyffryn; Sytwais fod trigolion y lie yn Radical- liaid brwd iawn. Cyfarfum a brawd yn y 1tr8n. yr hwn oedd yn trin Ty yr Arglwyddi bur arw. Mentrais innau ddyweyd 6'u t yn gweithredu yn gydwybodol yn ol "eu barn. Collodd y brawd ei dymher, ac ,Dfnairb y buasal -yn defnyddio ymresymiad y dwrn ataf. Mwynheais frwdfrydedd y vwrawd yn fawr, pleidiwr Lloyd George 'f&oedd, V mae anghydffurfiaeth yn gryf a blod- "fttog yn y dyffryn. Ceir yma gapeli hardd j wn Ceir yma Gapeli hardd iawn. Ad- ftledir Capel newydd t'r Methodistiaid yn Khrefriw ar hyn o bryd: Agwerth ^7,000. 1 **weHr fod gan. Fetbodistiaid y Dyffryn a chyfoeth. Oywedir nad oes yma J&Wer a frwdfrydedd crefyddol yn yr eg- »Wygj, on £ j fod y mwyafrif yn cymeryd ijTfcrtr ddyddordeb mewn crefydd. Sylwais yn y saint y cefais y fraint o'u cyfar- '»»<!„ duedd gref iawn i feirniadu pregeth- a'u pregethau nid yw y feirniadaeth amser yti anfFafriol, ond y mae yn ^«ddu at hyny. Credaf nad oes ar yr Kfeogyl ofp beirniadaeth deg, ac fod yn duedd i'w phurp. 4 A mafi y Dyffryn Hwn yn gwneyd i un Jeddw! pad oes yr uri wlad yn fwy pryd- na Chymru. Cymru am Byth. ) RICHARD WILLIAMS.
[No title]
P°rtniadpc disgynodd boneddiges o .^Birmingham oedd ar ymweliad a'r dref i'r ^av!fn ac yr oedd wedi myned o'r # *8 "^rgwaith cyn y gwaredwyd hi. Yn cyn y V n y.1 bachgent yn yradrochi îj Pyd yr aeth lle. Peryglus ynddi, gan fethu V y*. oedd ar suddo y drydedd v ghrl_ pa" 7 neidioddd' Mr David Jones i n gaa.ej d»dwyn yn ddiogel i'r lan. -ty
.---_..----,,_-----__---_-__m__--.----------------.---------j…
,m_ j GOHEBIAETH. EISTEDDFOD GENEDLAETH- OL 1912. Syr,—Gwelais mewn newyddiadur, i ddecbreu yr wythnos hon, fod son am wneyd cais ar ran Ffestiniog am Eistedd- foct Genedlaethol IQI2/' ac, "nad oedd -unrhyw reswm dros feddwl'na fyddai'r Eisteddfod yn llwyddiant yno," oherwydd ¡ wydd fod y lie yn hollo1 Gymreig, ac ya hawdd cyrhaedd ato gyda'r tren." Wrth ddarllen yr uchod, meddvliais mai nid an- noeth a fuasai crybwyll y peth yn yr Herald," a chael barn caredigion lien a chan yr ardal gyfoethog a phoblogaidd hon ar y priodoldeb o ymgeisio am yr Eisteddfod i'r Rhos, yn y flwyddyn 1912. Credaf fod genyrn yehydig resymau yn ychwanegol at y rhai a ddifynwyd dros estyn gwahoddiad i'r wyl genedlaethol i babellu yn ein oanol, Alban Hefin 1912 dyweder. Eich barn, os gwelwch yn dda, gymrodorion. GWYLIEDYDD. j
CYMDEITHAS RYDDFRYDOL Y RHOS.
CYMDEITHAS RYDDFRYDOL Y RHOS. At Olygydd Herald y Rhos. Syr,—Byddaf yn dra diolchgar os can- I iatewch i mi ddatgan fy marn ar gwestiwn yr wyf yn meddw! sydd eisiau ei wylio. Pa le mae Cymdeithas Ryddfrydol y Rhos yn yr argyfvvng pwysig presenol? Nid wyf ) n ctel newyddiadur i'm Tlaw nad wyf yn darllen am gyfarfodydd o blaid neu yn erbyn y Budget. Ond diolch am y cyfnewidiad sydd wedi dod dros y wlad ar 01 yr araeth argyhoc ddiadol draddod- | wyd ar y Budget yn Limehouse, gan Mr I Lloyd George. Gallwn ddweyd am hon— j Hon yw goleuni byd. Dywedaf hefyd fod j y mwyafrif o'r Rhos ac etholaeth Dwyrain I' Dinbych yn y tywyllwch am gynygion y Gyllideb, am nad yw ein harweinwyr wedi gwneyd dimigeisio ein goleuo. Mae yr araeth hon wedi bod yn foddion gras i mi wrth ei darllen. Carem wybod ar bwy y mae'r bai na fyddai cyfarfodydd cyhoedd- us wedi eu cynal yn Rhos, a phenderfyn- iadau cryfion wedieu pasio a'u hanfon i ddal i fyny yehydig ar freichiau, a chysuro tipyn ar ein harwrgwrol D Lloyd George, yr hwn fel y cyffesai sydd yn un o blant y bob!. Yr wyf yn meddwl llawer y dydd- iau hyn am eiriau ac addewdion ein Haelod Seneddol pan yn ceisio vote. Yr oedd am i ni gael gwybod ychydig o'i hanes, a pheth oedd yn myned yn mlaen yn y Ty, a dywedai y cai y Fonkey Banks lawer o'i bresenoideb pan fyddai cwestiyn- au pwysig o flaen y Ty ond dim un hyd eto yw yr hanes. Carem helyd i'r Pwylfjgdrati RhyddfrydoI ddeffro ychydig at ei ddyledswyddau, a ffurfio rhyw gynllun i gael ychwanegu at rif y gymdeithas, a chodi dipyn o awydd- fryd yn mhobl ieuainc yr ardal i wybod lie maent yn sefyll. Cydnabyddaf fy mod yn Rhyddfrydwr eriped, ond am lawero flynyddau am fod fy Nhad yn Rhyddfryd- wr, ac mae yn gresyn dweyd fod canoedd yn Rhos felly heddyw. Ond rhaid i mi ddiolch i'r gwr anwyl hwnw, Wm Jones, M P., am ei gynghor i Blant y Rhos, a dyma fe "Byddwch yn Rhyddfrydwyr deallus, ac yn gwybod y pethau hyn, nid aiff Cymru byth yn ol." Mae pawb nad ydynt yn darllen i'r cyfeiriad yma yn am- ddifad o egwyddorion Rhyddfrydol. Carem hefyd i'r gymdeithas gofio fod yr Aelodau Cymreig yn y Ty, yn ddiau yti teimlo mor ddiystyr ydyw y Rhos ar y Budget, gan eu bod wedi clywed mae'n siwr, am y penderfyniad o gondemniad a anfonwyd gan Doriaid y cylch, ar waith ein harwr Cymreig, Mr Lloyd George. Mae fy nghnawd yn ysu, a'm gwaed yn oeri, wrth feddwl am y cysgadrwydd sydd yma. Yn sicr nid fel hyn y buasai pe bae ein hen arweinwyr gwresog gyda ni. Y peth sydd yn blino llawer arnaf hefyd, Mr Gol, yw bob nos Fercher ar y Groes, gvc-elwch lu o bobl ieuainc we^i casglu at eu gilydd, a rhyw Sosialydd neu ddau yn eu canol yn bwrw eu had iddynt, ac ond. sylwi canfyddwch ar rhai ohonynt eu bod yn cael dyfnder daear yn y rhai hyn ac fel y dywedodd un; o'r Sosialists, nad oeddynt yn disgwyl medi o'r hyn ag oedd- ynt yn hau, yn yr etholiad nesaf, ond yn y dyfodol. Wel, deffrowch ati gymdeith- as, a cheisiwch siaradwr neu ddau cy- hoeddus ar yr heolydd yma, nes y cawn ddadwreiddio had y Sosialydd allan o'r bobl ieuanc, a gwneyd y,ille yn boeth idd- ynt. Mae yn well gen i Dori iawn na Spsialydd—y gwr gwibipg, dau ddyblyg ei feddwl. Dim ond i chwi ymysgwyd dipyn, cawn Gymdeithas Ryddfrydol gref yn y Rhos. Diffyg trefniadaeth yw y cwbl, a galw ein Haetod at ei addewidion. Ydwyf, RHYDDFRYDWR.
Swydd i Aelod Cymreig.
Swydd i Aelod Cymreig. Ysgrifena A.S. Cymreig i un o bapurau Llundain i ddweyd fod Mr William Jones, i A: S. dros Arfon, yn debygogael ei ben- odi gan Mr Asquith yn Chttrip Cymreig. Ychwanega fod hyn wedi d-od oddiamgylch drwy waith Syr Alfred Thomas, a Mr Lloyd George yn dadleu hawl Mr Jones i'r swyddar. gyfrif gwasanaeth gwerthfawr marchog Arfon mewn etholiadau diwedd. ar. Hefyd dywed yr un ysgrifenydd fod ysgr y Parch Edwin Jones,ficerCaergybi, yn ffafrddyn blaenaf Mr Lloyd George a'r aelodau Cymreig eraill am y sedd wag gyntaf ar y fainc esgobol yn Nghymru.
----_._------'-----.__r_-Marwolaeth…
-r_- Marwolaeth Syr Theodore Mar- tin, Bryntysilio, Llangollen. Gyda gofid cyffredinol y deal I wyd am fanvolaeth Syr Theodore Martin, yr hyn a gymerodd le yn ei balas prydferth yn Bryntysilio, Llangollen, am chwarter i bed war boreu dydd Marcher. Yr oedd yn ei 93' mlwydd o'i oedran. Bu yn dioddef cystudd maith am y bythefnos ddiweddaf, ac yn dioddef mawr boen, ond yehydig ddyddiau yn ol gadawodd y been ef, a llithrodd ei fywyd ymaith tra yr oedd yn cysgu. Un o'r pellebrau olaf dderbyn- iodd :oedd oddiwrth y Brenin o Marien- bad, yn ymholi yn nghyich ei iechyd, ac yn cydymdeimlo yn fawr ag ef. Daiilen- wyd hwn iddo tra yn ymwybodol, ac ach- osodd hyfrydwch mawr iddo. Ysgotyn ydoedd o waedoliaeth, yn fab i gyfreithiwr yn Edinburgh, yn yr hon dref y cafodd ei addysg foreuol. Yn ys- tod ei oes hirfaith, bu yn cyfeillachu gyda rai o ddynion mwyaf a disglaeriaf y cyf- nod Victoriaidd, a hyny ar gyfrif ei allu llenvddol. Yr oedd vn ffafrvn neillduol gyda'r ddiweddar Frenhines Victoria, a phan fu farw y diweddar Dywysog Cyd- weddog, efe a ymddiriedwyd ganddi i ys- grifenu ei fywgraffiad. Mae'r gwaith hwn yn un safonol, ac yn ddiddadl y goreu ar fywyd y tywysog hwn, a'r cyfnod yr oedd yn byw ynddo. Ysgrifenodd lawer heb- law hyn, i gylchgronau, ac yr oedd hefyd yn fardd o gryn fri. Y styrid ef fel un o'r llenorion gwychaf gynyrchodd y cyfnod blodeuog yr oedd yn byw ynddo. Ymbriododd a Miss Helen Faucit, y chwareuyddes enwog, a threuliasant fyw- yd hynod hapus a dedwydd gyda'u gilydd hyd ei mharwolaeth yn 1898. Gwnaeth- ant ill dau eu cartref yn Bryntysilio ers llawer blwyddyn yn 01, ar yr hwn le yr oeddynt wedi dotio oherwydd ei brydferth- wch naturiol digymar. Bu llawer o bobl Z!5 fawr ar ymweliad a hwy yn eu cartref ar lanau y Ddyfrdwy, ac yn eu plith y ddiw- eddar Frenhines Victoria, pan ar ymwel- iad a Gogledd Cymru yn 1890. Yn cyf- eirio at ei hymweliad y waith hon mewn llyfr o'i eiddo, dywed fod y Frenhines wedi derbyn argraphiad hynod ffafriol am werin Cymru ar yr ymweliad hwn, a dywedodd wrth Syr Theodore yn ei gar- tref Eu bod yn ymddwyn fel Boneddig- ion." Cawsant hwythau hefyd eu synu yn fawr pan yn ei anrhegu a ffon gerdded, oblegid wrth gydnabod y rhodd, gwnaeth hyny mewn Cymraeg glan gloew. Yr oedd wedi dysgu digon o Gymraeg ar ei hymweliad i gyflawni hyn o orchwyl. Bu y bardd Seisnig, Robert Browning, hefyd ar ymweliad a'r Martins yn Bryn- tysilio yn 1886, ac yn Eglwys Llaotysiiio y, Mae tabl pres yn dwyn yr arysgrif:— H Er cof am Robert Browning, y bardd, ganwyd 1812, bu farw 1889, yr hwn fu yn I addoli yn yr eglwys hon am ddeg wyth- nos yn 1886, gan ei gyfeilles Helena Faucit Martin." Yn ystod yr ymweliad hwn y sefydlwyd Llyfrgell Rydd Llangoll- en, gan Syr Theodore a Lady Martin, yn nghyda'u cyfaill Browning. Cymerai ddyddordeb mawr yn mywyd y dyffryn, ac yn neillduol yn mywyd y gweithwyr oedd yn byw yn agos ato, ac yn fynych llywyddai mewn Eisteddfodau, cyngherddau. a chyfarfodydd eraill yn y cylch. Pleser mawr iddo hefyd oedd clywed cantorion y dyffryn yn canu ar y lawnt o flaen y ty, yr hyn yr oeddynt wedi ei wneyd yn arferiad blynyddol ar ddydd ei benblwydd. Yn unol a dymuniad Syr Theodore, cymer y gladdedigaeth le dydd Sadwrn, yn Brompton Cemetery, Llun- dain, lie y claddwyd Lady Martin, un mlynedd a'r ddeg yn ol.
Mr Herbert Samnel A.S. mewn,…
Mr Herbert Samnel A.S. mewn, per yg1. Dechreu yr wythnos hon cafodd Mr Herbert Samuel, A.S., aelod o'r Wein- yddiaeth Ryddfrydol, ddigwyddiad an- ymunpl tra yn ymdrochi yn y mor yn Saltburn. Ymddengys fod Mr Samuel, yr hwn sydd yn nofiwr gwych, wedi ei ddaLmewh mor garw. Nofiodd allari: am i beth peUder, er yn cadw o fewn ei ddyfn- der, ac yna trodd yn 01 gyda'r bwriad o ddodidir. Ond yr oedd llanw cryf yn. rhedegf, ac ar waethaf ei ymdrechien, yr oedd yh analluog i groesi y llinell gyntaf lie tyr y tonau. Wedi ymgeisio am beth amser yn erbyn y llanw, ac yn cael ei fod yn myned i berygi, amneidtodd ar bobl ar y lan am gynorthwy. Ond. cyn i gynorthwy ddod, cafodd ei fod yn analluog i gynal ei hun yn nghanol y tonau; a chan na fedrai gyrhaedd y traeth, trPdd a rofiodd yn ol o gyfeiriad y traeth hyd nes yr oedd tu draw i'r dwfr cynhyrfus. Yna gwnaeth am ben y pier, ac nid oedd ond oddeutu can' llath oddiwrtho prya y daeth eweh, a ganfyddodd ei berygi, i'w ymyl. Dring- odd iddo, a rhwyfwyd ef yn ddiogel yn ol i'r Ian. Nid oedd Mr Samuel netnawr gwaeth oherwydd yr amgylchiad, a'r dyad canlynpl dychwelodd i L'jndaim i gymeryd 1 fyny ei ddyledswyddau Seneddol.
[No title]
Dywedir fod arwyddion amlwg am adfyw- iad yn y fasnach lechi yn Ffestiniog. Y mae mwy 6 lwytho ar y llechaa o'r chwarel- au nag'ai we^wyd er's amser maith, ac anfon- ir gyda phrysiurdeb lawer ymaith gyda'r rheilfordd i Alinffprd. Y mae nifer dda o lpngau wedi myned ymaith am y gwledydd tramor. ■" I '.lItr";
Advertising
-O" ,W">" '_M' ¡ '<< r- gum I It Looks like Butter' S -4- -<4. 9 It Tastes like Barter! It Melts like Butter! In fact, it is so much like Butter, in EVERY respect, that experts have failed to distinguish ==-=-==-=== olden ommwoieece ol ARM MARGARINE from the BEST Butter. 8d. per lb., or I2 lbs. for a 1.. Every Grocer, who is a member of the Grocers' Association, sells "GOLDEN FLEECE" = MA'RGARINB.= (
Marvolaetb y Parch Evan Jones,…
Marvolaetb y Parch Evan Jones, Llanbedrog. Yn dra sydyn bu farw y Parch Evan Jones, gweinidog eglwysi Annibynol Llan- bedrog a Mynytho, ger Pwllheli, boreu dydd Mawrth, yn 6% mlwydd ped. Yr oedd Mr Jones wedi bod yn mwynhau eii, wyliaia y bythefnos diweddaf, ac yr oedd yn pregethu yn Cwmyglo, Caernarfon, y Sabbpth. Dychwelodd gartref i Llanbed- rog Itua chwech 0 c'gloch nos Lun, a c 1 1 bob ymddanghosiad yr oedd yn mwynhau iechyd da. Tua haner nos, modd by nag, cymerwyd ef yn glaf, yn bur sydyn, yn ei wely, a bu farw cyn i feddyg gyrhaedd yno. Brodor o Bodedern, Mon, ydoedd Mr Jones, ac yr oedd wedi bod yn wein. idog yn Llanbedrog am 38 o flynyddoedd. Yr oedd yn weinidog poblogaidd yn y rhan hono olr wlid.
- -----------Llosgi y Lucania.
Llosgi y Lucania. Dydd Sadwrn digwyddodd tan mawr a'r fwrdd y Lucania," un o agerlongau snwpc- j af perthynol i linell y Cunard. Gorweddai y llong yn y doc ers Gprph 13 j a, chrewyd cyffro mawr nos Sadwcn pan y gWelwyd ei bod ar dan, Anfpriwyd aru I wufti am dan ddiffoddwyr, a gellir vdych- mygu raor-fawr oedd y tan pan y dywedir fod tand^iffoddwyr oddiar y dwfr a'r tiryn ceisto ei; di|fodd, o chwarter wedi saith nos Sadwm hiy,dydd Sut. Ty. walltwyd milpedd o alwyni oddwfrar y llong bob rounyd^ 'on<T^ rail:?€a sud$P cyn gallu I cael yr oruwehafiaeth leiaf ar y fflamau. J 1'. Credir fod cymaint 0 ddifrod wedi ei schosi tó fel y bydd yn amryw fisoedd cyn y gall y Lucania deithio eto. Bydd yn rhaid adeil- adu thanau helaeth ohoni o'r newydd. Y Imae wediei byswirio. '<
[No title]
•,? Appwyntiwyd Mr F N Price yn athraw cynprthwypl yn ysgol Sirol Dolgellau. Mae Mr Price yn fab i Mr Mildwyo Price, y [ cerddor adnabyddus o'r Trail wm. -0-- Prydnawn Iau, yn Mhorthmadog, gadaw- odd ymdrochwr ei bibeU a than ynddi yn ymyl ei ddillad, gyda'r canlyniad i'r dilUd gymeryd tan a chael eu dinystrio. —0—- Gerbron Ynadon Rhyl, dydd Llun, cy- huddwyd Elizabeth Parry o ladratta, £4 12s 6c, eiddo ei meisCres, Mrs Lazzolo, se anfort. wyd hi i garchar am ddeufis gyda llafur Lcaled.' --0- Mewn bpes llythyrau yn agos, i Beaumaris gwnaeth haid o wenyn eu nyth, ac am dri diwrnod bu y Hythyr-gludwyr yn analluog i ifyned-ato. Food bynag ilwyddodd dyn o'r m rcylch i gatio y cychaid yn ddiogel ymaith; i,. Yn Catwyo Bay, dydd!Stdirrn, gwelw)'d dyn pedd yn ymdrochi mewn perygL ac aeth dyn ieuanc i'w gynorthwyp. Giynpdd yr ymdrpchwr rrtordya yni gynorthwywr fel yr oed^ y dda^ mew» perygl b (oddik Daeth yr Aroiygydd Heddgeidwqdol Beres* fprd yno ll^y^dodd i'w -dfjw'W ifean, Yt ..oedo,; yf,yy^n^rochwr yn anynwybodol, pnd Hwyddwfydigael by wyd iddo ya lied fuan.