The Rhos Herald

SABBOTH, MEDI 5, 1909. Y METHODISTIAID OAL3TI3SAIDD OApe I Mawr-10 a 6, R Jones Bethel, Po-nkoy-10 a 6, E lafryn Williams Iforiah, Ponkey-10 a 6, Hm-st,-lO.aO & 6, R Williams, Johnstown—10-30 a 6, J C Lloyd, Pfliafc PentreeUn-10 a 6, Gfaoes— 2 a 6, H Roberts, Trefiyjinoa Paittant-10, H Roberts Rhosiyllen—10 a 6 Thomas Jones ]fR ANNIBYNWYR. B tthlohein, Ithoo-10, Ogwen Griffith, Rhyl, 6, R Roberts Mi/nydd Seiots-10 a 6, J Howell 8%lem, Bank-st—10, R Roberta, 6. Ogwen Griffith Ebenezer, Queen 8t—10 a 6, O J Owen Jo'instoton(S)—10-30 & 6—T Arthur Thomas RhostyUen-—2t Y BEBYDDWYK. Pmuel,—10, Abon, Cefn, 6,12 Williams Bethania, Church St—10, E Williams, 6, Abon Bion, Ponkey-10 a 6, Gyfarfod Gweddi Tabernacle Ponkey—10, Jaa Jones, 6, Daniel Davies Boar, Aborderfyn-10 Jno Jones, 6, Stephen Davies Qzlfaria, Rhos-10, Cyf Gweddi, 6, James Jones Aft Pleasant, Ponkey—10-30, & 6. g W Humphreys Noddfa, Johnstown—10-30 a 6, J Charles Jones Penyeae—10 a 6, W B Jones Groes-st 2 W B Jones tthostyllen—10 a 6, DISGYBLION CRIST. Bethel, Campbell Stred-10 a 6, Y WESLEYATD ghDs-10, D Humphreys, 6, T STieholIa Roberts Johnstown- 10-30, Nicholla Eoborfes, 6, D Hamph- reys Btrytlssa—10, Evan Thomas, Co fa, <5, Enoch Jones Plasbennion—10 a 6, PRIMITIVE METHODISTS Shoir-10-80 A 6, J Redhead, Newbridge Qopperas—2-30 & 6, 0 Hotchkins, RhostyiSen YR SGLWY8 SSFYDLBD1U. Vioar, Rev J H Thomas Curates „ Jenkins-Meelove. 8 Jt, OA1Wcm-8enw. 10-10,' and 8. Bglwys St. aaethalD 10 a ft Bt. Mary's Ohurdhjohnstown-iiffvioo at 3 A 16 PENYOAE Vksar—Rev Joseph Davies 8t Thomas$Chmch—Service at 10-30 aod 6 SALVATION ARMY. Barracks, Bowave 2, ft-45 Ensign Shepherd, A Lbaatoaat E Uwtfl.

Rosebery a'r Gyilideb. Mae appel wedi ei wneyd gan nifer o fasnachwyr Glasgow sydd yn wrthwynebol i rai o gynygion y Gyilideb, at Arglwydd Rosebery i ddyfod ilr ddinas hono i anerch cyfarfod o honynt Atebodd Arglwydd Rosebery yn y cadarnhaol, a datganodd y byddai yn bleser ganddo ddod ar y fath genadwri Yn flaenorol i hyn yr oedd yn hyshys i'r wiad nad yw ei Arglwyddiaeth yn ffafriol i'r Gyilideb, ac nad oedd ofid yn aros y cyfle i gael codi ei sawdl yn erbyn y blaid y bu un adeg yn arweinydd iddi Mae gorraod o'r bendefigaeth yn ei natur iddo gyrneryd yn garedig at fesur sydd o ran ei hanffodion mor ddemocrataidd. An- hawdd iawn ydyw disgwyl iddo droi yn er- byn ei dylwyth ei hun. a goreu po cyntaf y daw gwerin ein gwlad yn argyhoeddedig na fedrant obeithio am fuddianau sylweddol gan rai o uchel dras. Na, gan un sydd wedi ei godi o fysg y bob!, yn gwybod am eu caledi a'u cyni—fel Canghellydd presenol y Trysorlys-y gellir yn unig ddisgwyl am welliantau gwirioneddol. Mae'r tocynau i'r cyfarfod hwn yn cael eu cipio i fyny yn gyf- lym, a chredir na fydd neuadd digon y maint yn Glasgow yn abl i gynwys y cynulliad fydd eisiau bod yn bresenol. 'Nid yw y Rhyddfrydwyr yn ol ychwaith, mae hwythau yn trefnu cyfarfod mawreddog yn yr un ddinas, i ddilyn un Arglwydd Rosebery. Yn ddiau bydd yr un mor boblogaidd, oher- wydd maent wedi sicrhau addewid gan Mr Lloyd George y bydd yno yn ateb y pen- defig. 0 hyn hyd hyny bydd y wlad mewn pryder mawr yn disgwyl am areithiau dau o ddynion mwyaf poblogaidd y deyrnas.

Cynrychiolaeth Meirion. Fely cofir ar ddechreu y cadgyrch a ddygir yn mlaen yn Sir Feirionydd er dewis Ymgeisydd Rhyddfrydol, gwrthodai yr Hen- ndur Haydn Jones, Towyn, oherwydd, rhes- ymau neilldunl, i ddod allan i anerch 'cyfar- fodydd cyhi-ed.'ui yn yr I bolaeth Yn awr, m fod hyn yn cael ei gamesbonio mae wedi datgan ei barodrwydd i'r Gymdeithas Rydd- frydol i anerch cyfarfodydd yn mhob ardal yn yr etholaeth, os gelwir arno i wneyd hyny cyn y 23ain o'r mis hwn, pryd y cyn- helir cyfarfod blynyddol y Sir yn yr Aber- maw, ac y gwneir y dewisiad terfynol. Mae hyn wedi rhoddi boddhad cyffredinol trwy'r Sir.

Ymgeisydd Seneddol a Chais am Danysgriflad. I appel am danysgrifiad mae Mr T Artemus Jones, yr hwn sydd yn un o'r rhai a enwir fel ymgeisydd Rhyddfryol dros Sir Ddinbych, wedi cyfeirio y llyth- yr canlynol at Mr Lewis Davies, Blaenau* Ffestiniog :— Derbyniais eich llythyr yn gwneyd cais am gyfraniad tuag at drysorfa Sein- dorf Arian y Royal Oakley, Blaenau Ffes- .tiniog. Tybiaf eich bod wedi anfon y Ilythyr ataf fi am y digwyddaf fod yn un o'r tri neu bedwar ymgeiswyr sydd yn awr o flaen yr etholwyr Rhyddfrydol mewn perthynas a dewis cynrychiolydd Seneddol dros Sir Feirionydd. Yn ddi- ameu derbyniodd yr ymgeiswyr eraill ap- pel gyffelyb, a gwnaeth rhai, o bosibl, at- ebiad haelfrydig iddo. O'm rhan fy hun, tra mae dewis cynrychiolydd Rhyddfrydol yn y glorian, rhaid i mi wrthod am res- ymau cyhoeddus, rhag cyfranu at unrhyw drysorfa, pa mor haeddianol bynagy gall- ai tod. Mae'r arferiad o appelio am dan- ysgrifiadau at Aelodau Seneddol, neu ym- geiswyr tebygol, pan ar fin etholiad, yn fy marn ostyngedig i, wedi ei sylfaenu ar syniad sydd yn hollol anghywir a drwg- gynyrchiol. Nid yw ond arferiad gwrth- un sydd wedi goroesi o'r adeg cyn bod y bleideb yn gyffredinol, pan y derbynid achyddiaeth neu gyfoeth fel y cymwys- derau goreu am sedd yn y Senedd. Yr oedd y cyfryw gyfundrefn yn cynyrchu ei chanlyniadau naturiol-sef, dychweliad i'r Senedd ddynion nad oedd ganddynt gyd- ymdeimlad gwirioneddol gyda'r bobl, y rhai a basient ddeddfau yn unig er budd y boneddigion a'r dosbarth canol. Nid oes un Sir yn yr holl wlad mor werinol a Sir Feirion. Y mae o'r pwys mwyaf i'w buddianau eu hunain, fod y gwaith o ddewis cynrychiolydd Seneddol yn cael ei gadw yn rhydd oddiwrth bob cysylltiad darostyngol. Mae gweriniaeth yn golygu politics, nid llinynau pwrs. Ni chyfranaf ddim at unrhyw beth ar adeg pryd y gellid yn hawdd priodoli gau am- Icanion iddo. Yn y byd politicaidd mae gweinyddiad gallu gan rai o waedoliaeth uchel yn ddrwg, ond mae bonedd y pwrs yn ltawer gwaeth."

Dydd Mercher yn Ebenezer Eglwys y Bedyddwyr Seisneg, Cefn Mawr, ordeiniwyd y Parch Gwilym Isaac yn weinidog. Tradd- odwyd yr anerchiad lywyddol gan y Parch J L Jones, Glyn Ceiriog, tra yr offrymwyd yr urdd weddi gan y Parch J R Evans, (Taber- nacl). Cefn. Rhoddwyd y siars i'r gweinidog newydd gan y Proff. Glass, Prifathraw Coleg Rawdori, a'r siars i'r Eglwys gan y Parch D G Morris, Nantyglo, gweinidog yr Eglwys lie y dyjgwyd Mr Isaac i fyny.

"IL .1IC.IWœi YN FFAFR y GYLLIDEB. Mr Runciman mewn Cyfarfod mawr yn Nghaernarfon. 0 dan nawdd y Budget League a Chyng- rair Rhyddfrydul Cenedlaethol Cymru, bu Mr Runcim vn. Llywydd y Bwrdd Addysg, I yn anerch cyfarfod mawreddog, yn rhifu I amryw filoedd, yn Mhafiliwn Caernarfon, dydd Sadwrn, yn ffafr y Gyllideb. MR ELLIS DAVIES, AS., yr hwn a lywyddai, a ddywedodd nad oedd yn an- hawdd iddynt hwy gefnogi y Gyilideb gan eu bod yn cymeradwyo ei awdwr, ei eg- wyddorion, a'i amean.-(cym). A CHOS ARGLWYDD MOSTYN. Pan glywaf, ebai y Cadeirydd, am dreth- iant yn c;iel ei ddesgrifio fel atafaeliad, rwyf yn awyddu i adgoffi dosbarth y tirfeddian- wyr fod rhan helaeth o dir y wlad yn per- thyn i'r bobl, a hyny heb fod ryw [awer o amser yn ol. Nid yw yn dod o enau rhy lan. y siarad am atafaeliad, pan gofir fod chwe miliwn o aceri o dir wedi eu cau i mewn gan y tirfeddianwyr rhwng y blyn- yddoedd 1800 ac 1850. Galwodd Arglwydd Mostyn Mr Lloyd George i gyfrif am gyf- eirio at y tir brynwyd gan y Pwyllgor Hedd- geidwadol, yn Llandudno. Fel aelod o'r Cynghor Sirol cymeraf ddyddordeb yn y pwrcas, a deallaf y ffeithiau, ond nid yw Arglwydd Mostyn yn delio mewn ffeithUu Yn hytrach udganodd ei haelfrydedd ei hun yn rhoddi darn o dir i'r dref ar achlysur I blaenorol. Beth oedd maint hyn ? Ar y pryd tebygol ei fod yn werth 5/- y flwyddyn, ond yn awr telid iddo £ 2.500 yr acr am dir. Dywedai fod y pris yn un teg. Nid oedd ef (Mr Davies) am geisio ei wadu. Ond caniatau ei fod yn un teg, y ff-aith bwysig i'w gofio nad oedd gwerth trethol- a threthid ef tel tir amaethyddol-ond £3 is yr acr A oedd hyn yn deg i drethdalwyr tref Llandudno a Sir Gaernarfon ? Neu cymerer achos arall. Yn ddiweddar sicrhawyd tir yn y Sir i ddibenion cyhoedd- us. Nid oedd mewn unrhyw fodd yn dir adeiladu Yr oedd yn nghanol y Sir yn mhell oddiwrth waith a gorsaf rheilffordd. Y pris oedd £550 yr acr. Ei werth trethol oedd 5/- y flwyddyn. Yn oil a gynygid yn awr ar gyfer dibenion trethol oedd, fod y pris gwerthadwy yn werth trethol hefyd Ai atafaeliad oedd hyn ? Yr oedd yr arian a ddarperid trwy y Gyilideb i gael eu cym- hwyso at flwydd-dal i'r hen, ac amddiffyniad cenedlaethol—(cym). MR RUNCIMAN. Honai Llywydd y Bwrdd Addysg y gallai y Llywodraeth edrych yn ol ar ddau neu dri o gyflawniadau oedd yn ddigon i sicrhau enw da unrhyw Lywodr-eth—hunan lywodraeth- iad ac uniad D Affrica, blwydd-dal i'r hen, a llynges gymwys. Bwriadent eangu cyfundrefn y blwydd-dal i'r hen, ac i wario mwy o arian ar addysg- (cym). Deuai pwysau addysg mor ddifrifol fel y byddai yn rhaid iddynt ddelio a'r dyryswch yn hwyr neu hwyrach, rhag i'r brwdfrydedd gael ei lesteirio gan feichiau lleol y rhai fyddai yn rhy drwm i'r treth- dalwyr lleol eu dwyn-(cym). Dymuniad y Llywodraeth oedd na byddai i'r amcanion hyn, yn nghydag amcanion canmoladwy eraill, ddioddef oherwydd prinder arian, a chredai ef yn awr eu bod wedi darganfod yr arian—(chwerthin a chym). DYMA GYFLE! Dyma gyfle i'r Diffyndollwyr Paham na roddir prawf ar ddiffyndolliaeth ? Dyna yr hyn a awgrymodd Mr Long yn Mountain Ash. Gofynent hwy paham, wrth godi toll, na fedrem ei wneyd yn y fath fodd ag i gyn- ychu cyllid yn ogystal ag amddiffyn diwyd- iant. Am nad oedd Diffyndolliaeth yn gol- ygu gwaith i bawb Nid oedd yn golygu hyny oddicartref, ac ni wmi byth adref ychwaith. Yr oedd trethoedd neu dollau yn tueddu i wneyd pethau yn ddrutach, ac telly ni wnaent ychwanegu swm y gwaith trwy godi prisiau nwyddau. ANFANTEISION MOESOL. Yr oedd y Llywodraeth bresenol wedi mynd yn nghylch y busnes yn fwy union- gyrchol, yn rhatach, ac yn onestach nag un- rhyw Ddiffyndollwr. Yr oedd anfanteision moesol uniongyrchol yn nghylch cynlluniau diffyndolliaeth. Arweiniai1 i ymgiprys am dollau; byddai un diwydiant yn hawlio gostyngiad y tollau, ac un arall yn ymegnio am eu hychwanegu. Nid oedd yn meddwl fod dyn o Sais mewn busnes yn llai craffus na rhai yn yr America, ac a ydynt yn meddwl y byddai i fasnach- wyr Seisnig, o dan gynllun o ddiffyndolliaeth, eistedd i lawer i aros beth ddygai y tollau iddynt. Na. Gwnaent ddefnyddio eu dy- lananwad fel aelodau Seneddol, a ahaem gynrychiolwyr nid dros etholaethau ond dros fasnachau. Byddai genym aelod alcan, aelod hetie gwellt, aelod masnachol, aelod sebon, aelod cigfwyd, aelod Ilechap-(chwer- thin)—bob un yn cynrychioli ryw fuddianau arianol, heb fod yn dymuno am gyllid er budd y cyhoedd, ond i godi arian yn y fath fodd ag i roddi mantais arianol uniongyrchol i'w gwahanol fasnachau—(uchel gym). Gorphwysent eu gwrthwynebiad i Gyllideb wedi ei dwyn oddiamgylch ar ddiffyndoll- iaeth ar dri pheth iaf, A wnai gynyrchu arian; 2il, Os gwnai gynyrchu arian, gwnai ar gost fyddai yn ormodol; 3ydd, Hyd yn oed pe llwyddai dygai oddiamgylch ddirwy- iad yn y bywyd cyhoeddus-(uchel gym). Yn nghanol brwdfrydedd mawr pasiwyd penderfyniad yn ffafr y Gyllideb. Siaradwyd yn ddilynol gan Mr Ellis Jones Griffith, A.S, Syr Herbert Roberts, A.S., a Mr W Jones, A.S.

a. --='M EHOS. MARWOLAHTH.—Mawr gydymdeimlir gyda Mr a Mrs Robert Jarvis, Campbell street, ar farvvolaeth eu mab Gwilym, yr hyn a g-ymerodd le y Sul diweddaf. Nid oedd ond dwy flwydd ac wyth mis oed, a cliau fod ei golli yn yr oedran tyner hwn wedi bod yn brofedigaeth chwerw i'w rieni a'i berthynasau yn gyffredinol. Cymerodd ei angladd le yn Mynwent Mynydd Seion, Ponkey, prydnawn Merch- er diweddaf. MARWOLAETH.-Gofid dwys i luaws mawr yn yr ardal fydd deall am farwol- aeth Mrs Hannah Thomas, priod Mr Thomas Thomas, Mountain street, yr hyn a gymerodd le yn ei chartref, dydd lau diweddaf. Yr oedd yn 66 mlwydd oed. Adnabyddid hi fel dynes o gymeriad uch- el, yn aelod ffyddlon o Eglwys Penuel, Rhos, ac yn fam a phriod ofalus a thyner. Ni fu yr un wedi marwolaeth ei mhab, y diweddar Mr James Thomas, Ysgolfeistr Cynorthwyol yn Ysgol y Rhos, yr hyn a gymerodd le ychydig fiynyddau yn ol. Bu olion y brofedigaeth chwerw hon arni i'w diwedd. Mae cydymdeimlad dyfnaf yr ardal gyda'r teulu a'r Eglwys, o ba un yr oedd yn aelod mor ddisglaer, yn eu trallod dwfn. Cymer y gladdedigaeth le prydnawn yfory (Sadwrn), yn Nghladdfa y Rhos. GWIBDAITH.—Prydnawn Llun diw- eddaf aeth dosbarth Mr John Richards, Brook street, a'i ddosbarth o Ysgol Sul Bethania, am wibdaith i Erbistock. Rhif- ai y dosbarth 20. AR YMWELIAD.-Dydd Llun diweddaf, cyrhaeddodd Mr Robert Bryan, Bangor, Wisconsin, America, y Rhos, ar ymweliad a'i chwaer Mrs Pritchard, Pentredwr. Y mae Mr Bryan yn frodor o Rhuthin, ac yn 76 mlwydd oed. Y mae wedi treulio 53 mlynedd yn y wlad hono, ac yn cario yn mlaen fusnes llwyddianus. Y mae Mr Bryan yn dctiacon gyda'r Annibynwyr, ac wedi bod yn flaenor y gan am lawer o flynyddoedd. Ymweloddag Eglwys Beth- lehem, ym mha le y traddododd anerchiad ragorol. Bwriada ddychwelyd erbyn y Nadolig. COR UNEDIG BETHLEHEM.—Dydd Mer- cher diweddaf dechreuodd y gymdeithas uchod ar waith y tymhor. Y gwaith sydd ganddynt mewn llaw ydyw 11 Samson (Handel) CYNGHOR YR EGLWYSI RHYDDION.—Cyf- arfyddodd Pwyllgor Gweithiol yr uchod yn Nghapel Moriah, dydd Mercher, o dan lywyddiaeth Mr Ken Wynne, yr Is- < Lywydd. Appwyntiwyd y rhai canlynol fel cynrychiolwyr i fod yn bresenol yn y Gyngrair a gynhelir yn Ngwrecsam yn mis Hydref :-Parch R Williams, Hill Street, Parch T Arthur Thomas, Johns- town, Mr Ken Wynne, Mr D L Price, a Mr William Edwards, llywydd ac ysgrif- enydd y ganghen leol. PRIODAs.-Boreu Llun, yn Swyddfa'r Cofrestrydd, Gwrecsam, cymerodd priod- as le rhwng Mr Wm Henry Phillips, mab ieuengaf Mr a Mrs Mesach Phillips, King street, a Miss Laura Mary Williams, merch hynaf Mr a Mrs William Williams, School road. Y gwas a'r forwyn briodas- ol oeddynt Mr Daniel Davies, Church st, I a Miss Florrie Jones, Rhostyllen. Yr oedd yr anrhegion yn lluosog. ARHOLIAD.Y mae Undeb Ysgolion Sul yr Annibynwyr Cymreig wedi tori tir newydd y flwyddyn hon trwy drefnu ar- holiad i'w hathrawon. Enillwyd bathod- yn aur yr Undeb gan Mr Parry, Waen- fawr, Sir Gaernarfon, ac enillwyd y bath- odyn arian gan Mr William Edw Jones, Bronrugog, Ponkey, o Ysgol Sul Salem, ac y mae y ddau wedi pasio yn y dosbarth anrhydeddus. YR ATHRAW A'r DDOSBARTH. —Dydd Llun diweddaf, cymerodd Mr Edward Evans, Australia street, Rhos, ei ddos- barth o wragedd priod o Ysgol Sul y Capel Mawr am outing i Gaer. Rhifai y dosbarth 12. Gwnaed y daith mewo brake Mr Clarke, Johnstown. Cychwyn- wyd oddiwrth y Capel Mawr am 10 y boreu. Darparwyd ciniaw a the di-ail yn Haswell's Restaurant, Caer. Ar ol cin- iaw, cyflwynodd Mrs Samuel Evans, Broad street, dros y dosbarth, Lyfr Hymnau y M.C., plyg mawr, a dail goreuredig yn anrheg i Mr Evans am ei wasanaeth ffydd- Ion a diflino fel athraw y dosbarth ers 15 mlynedd. Cynes ddiolchodd Mr Evans am yr anrheg gwerthfawr, a'r teimladau da oedd tu cefn iddo. Mae yr athraw a'i ddosbarth wedi bod yn hynod o unol a ffyddlon ar hyd y blynyddau, fel nad oes a ragora arno yn Ysgol fawr y Capel Mawr. Mwynhawyd y diwrnod a'r daith yn fawr iawn.

JOHNSTOWN. GWYLIAU.—Y mae y Parch T Arthur Thomas, Johnstown, wedi myned ar ei wyliau i Ddeheudir Cymru. Y mae y P-arch W H Lewis, Johnstown, a'i deulu yn treulio eu gwyliau yn Sir Fon a Sir Gaernarfon. TE -Cynhaliodd Ysgol Sul Siloh M.C., eu gwyl de flynyddol yn yr Ysgoldy, prydnawn Mercher diweddaf. Eistedd- odd oddeutu dau gant wrth y byrddau, a gweinyddwyd arnynt gan foneddigesau caredig- yr Egiwys. Wedi clirio y byrdd- au, aethpwyd i'r Council School Yard, lie y bu pawb yn difyru eu hunata rnevm gwahanol chwareuon.