The Rhos Herald

"V; l'nf I CHOOSE YOUR ¡ OVERCOAT WITH CARE. On account of the rough wear it is bound to be subjected to, your I Overcoat should be selected with more than usual care. It must be durable both as regards material and workmanship—durable enough to withstand the ravages of the weath- ■ er—and what is perhaps more im- portant still, it must be warm and J comfortable. You can ensure get- ting the right article by purchasing ■■ one ot our famous 25/- Overcoats. I Ask to see one. THOMAS and SON, Høpe Street, WREXHAM. i —

Eisteddfod Nadolig y Capel Mawr. Cynhaliwyd yr uchod prydnawn a nos IKadoiig yn y Public Hall, Rhos. Bellach mae'r sefydliad hwn am lawer blwydd- yn wedi llanwadwy yn yr ardal ar yr Wyl arbennig hon. Rywfodd nid oes neb yn awyddus i fyned oddicartref ar ddydd .awyddus i fyr. Nadolig, end trwm yw'r dydd heb ryw foddion o adloniant, ac ni fedrir cael dim .sydd o chwaeth uwch. Gresynem nad oedd yr anturiaeth y flwyddyn hon yn edrych mor lewyrchus ag y bu nid oedd y cystadleuwyr mor lluosog nag o an- sawdd mor aruchel a'r blynyddoedd a fu, na'r ,c,ynulliadau ychwaith mor lluosog, er fod un y nos bron yn llanw y Neuadd ■Gyhoeddus. Credwn fod yr hen sefyd- liad eisiau ei thrwytho a bywyd newydd, -DS am gadw i fyny enw da yr am&er a fu. CYFARFOD Y PRYDNAWN. Lfywyddwyd gan y Parch J Howell, Jkjynydd Seion, gan yr hwn y cafwyd ,anerchiad ragorol. Arweiniwyd gan y Parch R Williams, Hill Street, yr hwn ifiefyd a wasanaethai yn yr un swydd yn jsghyfarfod yr hwyr; mae Mr Williams bellach yn anebg >rol i Eisteddfod y Nad- ;Ðlig a chyflawna ei waith bob amser Ijyda deheurwydd, ac er boddhad cyffred- Tool. Agorwyd gyda Chan Eisteddfodol gan Me J Tudor Owen, A R.C.M., ac yna aed ,.drwy y rhaglen ganlynol Arholiad Ysgrythyrol i rat dan 21 oed, Jklaes Llafuf Actau, penod 13, 14, a 15, J T Pritchard, Rhos. Cystadleuaeth Unawd ar y Berdcneg i ,rai dan 16 oed, Llwyn Onn," gwobr 5/ Xelestine Parry, Rhos. Traethawd i rai dan 25 oed. "Mr Meddal o Daith y Pererin," William J Edwards, Rhos. Adroddiad i Blant dan 16 oed, 44 Dy tStomi Gei," iaf, Lloyd Evans, Penycae, ailt Sarah Dodd, Rhos. Atebion i Gwestiynau ar y Cyfiawnhad (Dr Edwards), gwobr 7/6, John Griffiths, Market Street. Cystadleuaeth unawd i Enethod dan 16 oed, "Tros y Garreg," iaf, Agnes Nor- man, Johnstown, ail, Mary L Evans, JPenycae. Cystadleuaeth, Ymgom o Enoc Huws (Daniel Owen), gwobr 10/ John Griffiths a W Davies, Penycae. Unawd Baritone, 44 Cwm Llewelyn (W. Davies), gwobr 12/6, John Williams, ponkey. Cystadleuaeth Corau Ptant heb fod dan go mewn nifer, na thros 16 oed, "Casab- lanca" (Tom Price), Gwobr 44 a Bath- odyn Arian i'r Arweinydd. Un Cor yn ttnic ddaeth yn mlaen, sef Cor Gobaith ,dan arweiniad Mr H Iorwerth Lewis, a dyfarnwyd hwy yn deilwng o'r wobr. CYFARFOD YR HWYR. Llywyddwyd gan Mr Dan Roberts, Gwrecsam, gan yr hwn y cafwyd anerch. lad ddyddorol yn adgoffa ei gysyljtiac iboreuol a'r Rhos, ac yn enwedig ei gysyll. tiadau cerddo,rol a hen Gor y Rhos dar arweiniad Mr Hugh Griffiths, Pentre, a'r diweddar Mr R Mills yn ddilynol. Yr oedd y cystadleuon fel y canlyn :— Arholiad Ysgrythyrol pob oed, Maes Llafur laf loan) pennod i a 2, iaf John Pavies, Lodge; 2il John Roberts. Unawd ar y Crwth i rai dan 16 oed, At Abide with: me," gwobr 5/ Albert E Tones, School street. Barddoniaeth, Pedwar penill i "Mari, Mam Rhys Lewis," gwobr 5/ D J sJRoberts, Penycae. Ffurfio penill wyth jlineH o wahanol emynau, gwobr 3/ John Itoberts, Rhos. Unawd i Fechgyn, Dyffryn Clwyd," Thos. Griffith, Penycae, a Robt Edwards, Rho;, yn gyfartal. Unawd Soprano, 44 Merch y Scer (W, Pavies), gwobr 12/6, Mrs Jenny Roberts, Rhos, Unawd Tenor, "Llwybr y Wyddfa (W Davies), gwobr 12/6, J Hartley Pavies, Rhos. Cystydleuaeth pedwarawd, 0 ddydd i ddvdd" (W Davies), gwobr £ 1, dau I-fcarti yn cystadlu ac eiddo J Hartley pavies yn oreu. ) Prif Draethawd, Natur yn ei dylao- 1 wad ar Emyoyddiaeth Gymreig- gwobr I -;1. A Owen Menai Bridge. "Cystadieuaeth Parti o 16 0 fy lesu (Pughe-Kvans), gwobr £ 2. Un yn unig ddaeth yn mlaen, sef eiddo J Hartley Davies, a dyfarnwyd ef yn llawn deilyngu I y wobr. Yn ystod y cyfarfod hwn cafwyd dwy rangan gan Gor Plant Jerusalem, dan ar- weinid Mr J Hartley Davies, sef 44 Awn i Chwareu yn yr Eira" ac Excelsior." Am yr olaf ca wsant encore fyddarol, ac ailganasant "Gwcw Fach," Hen Alaw Gymreig wedi ei threfnu i Gorau Plant gan Mr Dan Roberts, A.C. Hefyd yn y cyfarfarfod hwn cafwvd ail-adroddiad o'r I Ymgom o "Enoc Huws" gan y parti buddugol, yr hon a ddilynid gyda'r astud- I rwydd a'r pleser mwyaf gar y gynulleid- fa. Beirniadwyd y gerddoriaeth gan Mr Tudor Owen, A. R.C.M., Blaenau Ffestin- Tudor Owen, A. R.C.M., Blaenau Ffestin- iog, yr hwn hefyd oedd yn datganu yn ystod y cyfarfodydd. Ychydig waith gafodd Mr Owen gan nad oedd nifer y cystadleuwyr yn lluosog, ond gwnaeth yr hyn oedd ganddo mewn modd chwaethus, yn fyr ei eiriau ond cyuwysfawr. Enill- odd ei ddatganiadau gymeradwyaeth uchaf y cynulliad, yn enwedig yr un yn yr hwyr o "The Heavenly Song (Hamil- ton Grey), am yr hon yr ail-alwyd ef, pryd y rhoddodd y gan syml-dlos 44 Dorothy May." Cyfeilwyd iddo, ac hefyd yn ystod y dydd i'r cystadleuwyr gan Miss Laura Pritchard, yr hon a gyflawnodd wasanaeth rhagorol. Beirniadwyd ar y gweddill o'r testynau gan y rhai canlynol :-Barddoniaeth, Mr Hugh Griffiths, Pentre Prif Draethawd, Parchn R Jones a W H Lewis i rai dan 25 oed, Parch J Howell, Mynydd Seion Arholiadau, Mri R Jones, Mona Gardens, D Roberts, Square, John Davies, Lodge, Wm Edwards, Hall streeet, J H Thomas, Square, ac R Edwards, Campbell street, Adroddiadau, Parch R Williams, Hill St, a Mr J H Richards, B.A. Gwasanaeth- wyd fel Ysgrifenyddion gan Mr Joseph Davies, Brook street, a Mr W J Edwards, Campbell street, y rhai a wnaethant waith rhagorol yn nglyn a'r cyfarfodydd.

GOHEBIAETH. GWARCHEIDWAID GWRECSAM. A t Olygydd Herald y Rhos. SVR,-Mewn perthynas a David Davies, mae o yn fachgen ac wyf yn hoffi yn fawr. Wrth son am y Licensing Bill gwyr, neu fe I ddylai wybod, nad oes genym fel Board ddim i'w wneyd mewn perthynas ac enwad- aeth na gwleidvddiaeth, ond mae perftaith hawl iddobleidio ei dduw bychan o Frymbo, os ydyw yn meddwl fod gallu meddyliol y duw bach hwnw yn twy na'i eiddo ef; mae yn gwestiwn genyf a ydyw hwnw yn fwy galluog na David Davies ond fod gan hwnw ¡ y cheek. t Mewn perthynas ac Eiddigus," mae ei iaith Gehenaidd yn rhy faswedd, ac ofnaf y bydd ef a'i ganlynwyr fel ac y dywedodd Trebor Crugog unwaith am yr angylion syrthiedig yn ngwaelod y fall, yn grinio I mewn cages y naill ar y llall. ¡ MORRIS KYFFIN.

Glowyr Deheudir Cymru a'r Wyth Awr. Cynhaliwyd cyfarfod pwysig o Undeb Glowyr Deheu Cymru yn Nghaerdydd, dydd Mawrth diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr W Abraham (Mabon), A.S., i ystyried pa gamrau gymerir gyda'r diben o wneyd i ffwrdda'r an' genrheidrwydd o weithredu tri mis o rybudd i'r meistriaid ar y 31ain o'r mis hwn yn terfynl1 cytundeb presenol y Bwrdd Cyflafareddol sy'n rheoli cyflogau. Cynygiodd y Glowyr i ofyn i'r meistriaid roddi o't neilldu eu gofynion am iawn-daliad yr hwn sy'n ddyledus iddynt fel canlyniad gwrthodiad y glowyr i weithio yr awr ych- wanegol yr wythnos o dan adran y 60 oriau I yn Neddf yr Wyth Awr. L Os cytuna y meistradoedd a hyn, mae Undeb y Glowyr yn barod i gymell ar y I dynion i beidio gweithredu rhybuddion, ac i agor ymdrafodaeth er cael cytundeb new- ydd, neu orchymyn i atal unrhyw rwystr i I fasnach a fyddai yn debyg o ganlyn. Cafodd hawl y meistradoedd i ofyn i'r i dynion weithio yr awr- ychwanegol ei drafod yn mis Mehefin diweddaf, pryd y dadleuai cynrychiolwyr y dynion ar y Bwrdd Cyf- lafareddol nad oedd darpariadau y Ddeddf ond yn ymweyd ag achosion eithriadol, ac y penderfynwyd fod y mater yn cael ei ym- ymladd allan trwy'r Llysoedd Cyfreithiol. Y canlyniad oedd i Ynad Cyflogedig Pont- ypridd, Mr Lleufer Thomas, ddyfarnu yn ffafr y meistadoedd, a chadarnhawyd hyn gan y Llys Adxanol pan appeliwyd yno, Oherwydd hyn mae iawn daliad wedi bod yn crynhoi yn erbyn bob dyn a wtthododd ufuddhau yr archebion sy'n cael' eu gosod ar y bone yn wythnosol. Yn mhellach bu'r cyfaricd yn trafod hawliau y dynion i gael tal am lo man, ac ymgynghorasant a Mr W P Nicholas, cyt- reithiwr yr Undeb, yr hwn oedd yn bresenol. Deallir y bydd gwrth-hawl i eiddo y meis- tradoedd yn cael ei ddwyn yn mlaen os bydd iddynt hwy orfodi eu hawliau cyfreith- iol yn llawn o dan ddyfarniad yr Uchel Lys. Os bydd i'r dynion ymatal rhag gweithredu rhybuddion, bydd iddynt ofyn caniatad y meistradoedd i roddi rhybudd 0 fis ar y iaf o Fawrth i derfynu ymrwymiadau, yn He y rhybudd arferol o dri mis. moo,- -o

Y SYMUDIAD YMOSODOL. LLYTHYR BLYNYDDOL YR AROLYGYDD. Y mae dechreu y flwyddyn yn agoshau, sef yr adeg i wneyd y Casgliad Blynyddol at y Symudiad PWYSlg hwn. Yr oeddvvn yn gobeithio y buasai Tryso fa Goffidwr- iaethol Dr Pugh, wedi ei chwblhau cyn hyn, ond yn y mater ymd fe'm siomwyd a rhaid wrth ryw ddwy fil a haner eto cyn y byddo Casgliad yr Ugain Mil wedi ei crphen. Yn awr rhaid i'r Casgliad arbenig hwn gael i droi o'r ffordd am rai misoedd er mwyn i'r Casgliai arferol gael chware teg. Nid wyf heb ofn rhag i'r ymdrech gyda'r llall ar hyd y flwyddyn effeithio yn niweidiol ar hwn. Byddai hyny yn drychinol, yn wir yn golygu dinystr. Y Casgliad Blynyddol ydyw spring fawr yr holl beiriant, a phe y deuai amhariaeth ar hon safai y cwbl. 0 hono y telir cyflogau yr efengylwyr, ac y cyfarfyddir a holl draul y neuaddau. Mewn gair hwn i'w ein bara beunyddiol dyma ddefnydd ein cynhaliaeth trwy yr holl flwyddyn, a phe y cymerai lleihad o bwys le ynddo, nid yn unig gwanychai yr ymdrech ond byddem dan orfodaeth i gau rhai o'r gorsafoedd. Yr wyf am appelio at yr eglwysi trwy y wiad ar iddynt wneyd casgliad gweli nag arfer y tro hwn. Bydd y Trysorydd ddechreu y flwyddyn nid yn unig heb geiniog yn y banc, ond bydd y fantol yn drom yn ei erbyn. Gofid dwys i ni i'w ein bod o herwydd prinder arian heb allu symud nemawr yn y blaen na meddianu cwys o dir newydd ers tair blynedd. Yr ydym yn cael ein gorfodi i orphwys ar ein rhwyfau heb wneyd dim mwy na'r hyn a eilw y Saeson yn marking time. Yr un pryd cymer dadblygiadau pwysig le yn Morganwg a I Mynwy. Neidia pentrefydd poblog i fod megis mewn un dydd daw dynion wrth y canoedd i breswylio i ardaloedd lie nad oedd na thy na thwle bum mlynedd yn ol, a lie nad oes nemawr darpariaeth i gyfar- fod a'u anghenion ysbrydol. Yr ydym yn barhaus yn cael galwadau taer o'r Ueoedd hyn 14 Deuwch trosodd a chyn- orthwywch ni." Yr ydym ninnau wedi cael ein parlysu ac yn methu symud o herwydd prinder cyllid. A thra yr ydym ni yn aros y mae dynion ieuainc Cymru o'r De ac o'r Gogledd yn cyflymu i ddinystr, heb nemawr ymgais i'w hachub. Truenu ydyw meddwl fod merched o Sir Aberteifi ac o rai siroedd y Gogledd, yn cerdded yr ystryd yn Nghaerdydd y dydd hwn bod gweithwyr o ardal y chwareli amrywohonynt wedi ffeindio eu ffordd i'r carchar. Nid oes diffyg gweithwyr. Da genyf gael tystiolaeth i grefydd ac i ysbryd cenhadol ein p-egethwyr ieuiinc sydd yn y colegau. Y mae gwreiddyn y mater ynddynt. Yn ystod eu hymweliad a'r gorsafoedd adeg y gwyliau y maent wedi gweithio yn egniol, gan ymweliad a thai butrat y slums, pregethu yn yr awyr agor- ed, adeiladu eglwysi, a llafurio mewn amser ac allan o amser. Enillodd amryw o honynt serch y bobl i'r fath raddau fel y mynai yr eglwysiganddynt dori eu cwrs athrofaol a dyfod yn efengylwyr iddynt I ar unwaith. Yn erbyn hyn bu raid i ni sefyll yn gryf. Cafodd yr oil o honynt I syniad newydd am y gwaith sydd i'w wneyd yn Nghymru, a byddant yn wein- idol-ion mwy egniol o herwydd yr ymwel- iadau hyn, pa un bynnag a ymunant a'r j Symudiad Ymososodol a'i peidio. Y mae fy nghalon wedi cynhesu at y to o breg- ethwyr sydd yn awr yn hogi eu crymanau, ac yr wyf yn credu y gwnant fedelwyr ardderchog yn y man. Ni bydd prinder efengylwyr o'n pobl ni ein hunain yn y dyfodol agos. A wna yr eglwysi ddang- os haelioni digonol i'w cynal ? Hyderaf y ceir ateb ftafriol ddechreu y flwyddyn sydd wrth y drws. Pe codai casgliad y Symudiad Ymosodol i lefel casgliad y Genhadaeth Dramor gallwn newid ag- wedd Cymru. Gallaf yn onest ddweyd fod y gorsaf- oedd ar y cyfan mewn cyflwr iachus a'u bod yn gwneyd cynydd canmoladwy, er nad oes cyffroadau grymus yn eu medd- ianu yn bresenol. Y maent yn raddol yn dyfod yn eglwysi teyrngarot. Pregetha yr efengylwyr brif wirioneddau ein cref- ydd nid glasdwr geir yn ei gweinidog- aeth ond hufen -Pthrawiaeth- iachus. Nid anyddorol i ni yw y ffaith mai Mr Houghton un o efengylwyr y Symudiad Ymosodol, sydd ar ben y rhestr y flwydd- yn hon yn yr Arholiad Cymdeithasol. Yr wyf yn cyflwyno y casgliad i hynawsedd swyddogion yr eglwysi. Hyderaf y gosodant ef ger bron yn ddeheuig ac yn gynhes ac yr ymdrechant gael nifer dda o danysgrifwyr, fel na byddo yn disgyn i fod yn gasgliad qeiniog. Caerdydd. J. MORGAN JONES.

Taflu tringain allan o waith. Ataliwyd gwaith yn chwarel Bryn- eglwys, Abergynolwyn, dydd Gwener, a thrwy hyny, taflwyd tu i triugain o weith- wyr allan 0 waith. Parodd y newydd dristwch cyffredinol. Er fod yma ofn ers tro mai i hyn y deuai pethau, disgwylid iddi fynd dros y gauaf. Mae y rhagolyg- on yn dywyll iawn ar hyn b bryd, ac anhawdd gwybod lie y try y gweithwyr eu hwynebau fel hyn yn nhrymder gauaf. Maent gan mwyaf yn bobl mewn oed, lawer ohonynt yn rhy hen i feddwl mynec oddiyma i un man,

Mr Herbert Lewis, A.S., a Gwaith yr Eisteddfod i Gymru. Talodd Mr Herbert Lewis, A.S., Ysgnfen- ydd Seneddol i Fwrdd y Lywodraeth Lleol, ymweliad annisgwyliadwy ag Eisteddfod a gynhelid yn Rhyl dydd Llun, a chydsymodd a'r gwaeddiadau brwdfrydig am anerchiad. Dywedodd na's gwyddai y gallent gaei i ffordd ragorach i dreulio eu gwyhau na thrwy fynychu Eisreddfod, gyda'i au uchel a dyrchafol. Yr oedd yn sefydliad poblogaidd nid yn unig yn N ghymru, ond yn Lloegr hefyd, lie yr oedd yn ymledu yn fawr iawn. Nid oedd yn sicr a wyddent pa fodd i seinio y gair Eisteddfod yn briodol yn Lloegr, ond nid oedd hyny o fawr bwys cyhyd ag yr oedd ganddynt y peth ei hun. O'r Eisteddfod yr aeth allan y gallu mawr hwnw, yr hwn yn y diwedd a lwyddodd i sefydlu Prifysgol Cymru. Mor llwyddtanus fu gwaith y Colegqu fel y .hoddwyd ych- wanegiad o £ 16,000 y flwyddyn iddynt fel cydnabyddiaeth am eu gwaith ardderchog yn y gorphenol ac o'r gwaith ragorol ddis- gwylir gael 'ganddynt yn y dyfodol. Yr oedd diolchgarwch mewn mesur helaeth yn ddy- ledus i'r Eisteddfod am ffaith sylweddedig y Lyfrgell a'r Greirfa Genedlaethol Gymreig! Fel y gwelent y sefydliadau mawrion hyn w;edi eu gwreiddio yn, ac yn tyfu allan or Eisteddfod, ac yn gwneyd gwaith mor odid- og, yr oedd ganddynt tel Cymry bob He i deimlo yn falch o honi, a dywedyd, 4 Hir y teyrnased yr Eisteddfod."

II Eisteddfod Caer. -0- Cynhalwyd hon dydd Ltun diweddaf yn y Music Hall, a phrofodd mor llwyddianus ag erioed. Llywyddwyd gan yr Henadur J M Frost. Beirniadwyd y canu gan Mr Harry Evans, Lerpwl. A ganlyn oedd y r)rif ddyfarniadau:- aa I" I Adroddiad, Myfanwy (Ceinogj. Gwobr £ u Thomas Williams, Tynymyn- ydd, Glyn Ceiriog- Unawd Baritone, "Eleanore" (Cole- ridge Taylor). Zi LI. Powell, Rhydy- mwyn. Corau Cymysg, heb fod 70 mewn nifer Molawd Cariad (Harry Evans). £ 15 a S1 i'r arweinydd (rhoddedig gan yr ael- od seneddol dros Gaer). Cor Unedig Llangollen a Chymdeithas Gorawl Caer yn ymgiprys, a'r olaf yu trechu tan fatwn Mr J Seldon. Mr J Seldon. Unawd Soprano, 44 Songs my mother taught me (Dvorak). £ 1 Carrie Hastings, Warrington. „ Corau Meibion Hymn before Action" (Waif ord Davies). £ \$ a gTini *'r ar" weinydd. Daethchwe chor ymlaen, ac fel hyn y safent yn pi teilyngdod, a'r mar- ciau a roddwyd iddynt allan o 80 gan y beitniad:— 1 Cor Habergham (Ernest Hitchen) 72 2 Cor Warrington (W S Nesbitt) 68 3 Cor Apollo, Warrington (H Berry) 66 4 Cor Fron, Llangollen (J A Jones) 51 s Cor Brunswick, Lerpwl (Knight) 58 6 Cor Maelor (J Wright) 50 Adroddiad Saesneg 44 Soldier, Soldier" (Kipling). £ 1 Margaret Crosier, Manchester. Unawd Tenor, "Thou shall break them" (Handel). Mr Tom Morris, Brymbo. Unawd Contralto, Pleading (Elgar.) Mrs R T Hammond, Whitchurch. Pedwarawd (S.C.T.B.)4 Phoebe (Stan- ford). £ 1 Party J W Formston, Caer. CYNGHERDD. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyngherdd mawreddog o dan lywyddiaeth y Maer, yr Henadur Hewitt. Cymerwyd rhan ynddo gan Madame Maggie Davies, Soprano; Miss Mabel Braine, Contralto Mr Ivor Walters, Tenor Mr Charles Tree, Bar- itone. Cyfeiliwyd gan Miss R A Evans.

Y Ddyfrdwy, o'i Tharddiad i'w Hymarllwysiad. [Gan DAVID ROBERTS, Plas Issa.] Y mae Bangor-is-y-Coed wedi cael ei orchuddio gan ddyfroedd y Ddytrdwy lawer tro, a'r trigolion yn gorfod S* i'r rhanau uwchaf o'u haneddau am nodded rhag y dyfroedd ac nis gallant fyued o'u tai ond mewn badau ar hyd yr ystrydcedd pa rai sydd wedi eu gorlifo gan ddyfroedd. Pan y bydd gwlawogydd, trymion, a'r gwynt yn chwythu yn gryf oddiar Lyn Tegid, dyna'r pryd y gorlifa y Ddytrdwy dros ei glanau gan orchuddio aceri o dir a'i dytroedd. Ceir pont henafol iawn yn croesi'r Ddyfrdwy yn Bangor, yr hon sydd yn myned o dan adgyweiriad yr adeg bresenol. Saif Bangor yn°nyffryn prydferth Maelor, ac nid rhyfedd i'r bardd gael ei swyno gymaint wrth edrych ar ei brydferthwch uddiar y Wern, ger y Rhos, y man lie gellir gweled y dyffryn yn ei ogoniant, nes tori allan i ganu y penill canlynol 0 gwr y Wem, sydd ger y Rhoe, Golygfa dlos sy'n agor, Mae golwg ar y dyffrjn- hardd, Yn swyn i fardd a cherddor; Nid oes dyffrjm dan y Nef Yn ail i Ddyffryn Maelor. Oideutu deg t-nlynedd a thriugain yn ol yr oeddynt rn ai-tpryd a gweithio badau yn ol a blaen er mwyn dwyn trafnidiaeth yn mlaen ar y Ddyfrdwy rhwng Bangor a Chaer. Fe ddywedodd hen wr wrthyf fod !'ei dad wedi bod yn gweithio ar un o'r cychod hyo am lawer blwyddyn. Rhwng Bangor a Holt ceir tri o gafnau i groesi yr afon. Fe u gelwir gan rai yn gafnau, a chan eraili yn gychod. Ceir un o'r rhain ar gyfer y PickhiU Hall, a gelwir ef wrth yr enw hwn. Cawn un araH yn cael ei alw wrth yr enw Wern Boat; ac un arall wrth Bleuddyn Boat. Yn nesaf deuwn at le o'r enw Holt. Holt sydd dref fechan oddeutu saith millair i'r Gogledd-Ddwyreiniol o Wrexham, wedi ei hadeiladu wrth yr afon Ddyfrdwy, i groesi yr hon y mae bont o ddeg bwa, a adeiladu wyd yn 1345. Pan ddechreuwyd adeiladu Castell Holt, gan un o'r enw John, Earl Warren, yr oedd preswylwyr glanau r Ddyfr- dwy yn cael eu blino yn fawr gan ladron, y 'rhai a ymfyddinent a'u gilydd gan yspeilio pawb a phobpeth. Yn yr adeg hon hefyd, blinid trigolion y rhantarthau hyn gan fleiddiaid, y rhai a ruthrent o'r mynyddoedd gan ladd a difa. eu haniteiliaia. Yn yr adeg gythryblus hon fe benderfynwyd rhoddi gwobrwycn i bwy bynag a ddaliai gynifer o'r bleiddiaid, gan ddwyn eu penau 1 dref Amwythig. Yr oeddynt i gael eu gwobrwyo am eu hymdrech, ac yn y ffordd hon y llwydwyd i ddifa'r bleiddiaid rheibus. [I'w BARHAU.J

Eisteddfod Gen. Colwyn Bay. Mewn cyfarfod o Bwyllgor Gwei:hiol yr uchod penderfynwyd i gydnabod fel amcan cyfaddas tuag at yr hwn y gellir estyn cyn- orthwy arianol o weddill elw yr Eisteddfod, (os bydd elw ar oi cyfarfod yr holl ofynion,) y mudiad sydd ar droed i godi cotgoJofn i gyfansoddwyr yr Anthem Genedlaethol Gym- reig. John James, yr hwn a ysgrifenodd y geiriau, a'i fab Evan James, yr hwn rai blyn- yddoedd yn ddiweddarach a gyfansoddodd y gerddoriaeth. Darllenwyd Uythyr oddiwrth Mr Lloyd George yn hysbysu ei barodrwydd i dderbyn gwahoddiad y PwyHgor i -lywyddu yn yr Eisteddfod'ar Ddydd y Cadeirio. Deibyn- iwyd yr hysbysrwydd gyda chymeradwyaeth uchel, ac hefyd dangoswyd boddhad gan y Pwyllgor pan ddeallwyd yn rnhellach fod Esgob Llanelwy a Mr J Pritchard-Jones, Newborough wedi cydsynio i lywyddu dau o'r cyngherddau, ac tod Syr Heibert Roberts A.S., Lywydd yr Eisteddfod, yn cymeryd y gadair yn un o'r cyfarfodydd, ac wedi pen- derfynu tanysgrifio £ 50 yn ychwanegol at y £ 50 yr oedd eisoes wedi ad daw.