The Rhos Herald

Wedi Marw ar y Ffordd. Dydd Gwener diweddaf, fel canlyniad yr ystorm enbyd o rew ac eira yr wythnos ddi- weddaf, digwyddodd amgylchiad pruddaidd i'r Parch Robert Hutton, clerigwr o Eglwys Loegr, yr hwn a gafwyd wedi marw ar y brif-ffordd ger Carrog Yr oedd Mr Hutton yn 80 mlwydd oed, ac yn byw mewn ym- neillduedd gyda'i fab yn mhentref Llanged- wyn. Yn gynar yo y dydd digwyddodd damwain lied ddifrifol i'w fab, yr hwn a agorodd ei dalcen trwy ddrsgymad tra ya ysglefrio. Cychwynodd yr hen wr ar ei draed i Gorwen, pellder o bedair miMdir, i ymofyn cynorthwy meddygol. Ni aeth ond haner ffordd. Cafwyd ef yn gorwedd ar ganol yr heol ger Rhagatt Hall, a chludwyd ef mewn cerbyd adref. Cynhaliwyd trengholiad ar ei gorph dydd Sadwrn, ac yn ol y dystiolaeth feddygol, cafwyd fod marwolaeth i'w hriodoli i ddiffyg ar y galon wedi achosi trwy ol iafur. Dych- welwyd rheithfam yn unol a'r dystiolaeth feddygol.

j Wrotpuhau,' (PULPIT SUPPLIES) I SABBOTH, CHWEFROR 6, 1910. Y METHODISTIAID OALFiNAIDD OipslMawr—10 a 6, R Morris, M.A., Dolgellau B.thel, Ponkey-10 a 6, E Isfryn Williams gferiah, Ponkey-10 a 6. Oyfarfod Gweddi Hm..t,-lO.aO & 6, R Williams Johnstown—10-30 a 6, W H Lewis Pentrefelin—Z, R Morris, M.A. Gross-D P Jones Tainant—D P Jones Rhoslyllett-10 and 6 Thomas Jones YB ANNIBYNWYB. Bethiehotn-10 R Roberts, 6 Myfyriwr B'tla-Bangor Salem, Bcsnk.st-10 Myfyriwr, 6 R Roberts Afyuydd Seion,-10 a 6, J Howell Ebenezer, Queen 8t.—10 a 6, Huw Pari, Rhosymedre Johnstown (8)-10.80 & 6-T Arthur Thomas Y BEDYDDWYR. Peitusi,-10 R Williams, Ponkey, 6 Alfred Williams BatAotita,—10 Alfred Williams, 6 R Williams 8ion, Ponkey-lo a 6, B Mitchell Tabernacle Ponkey-10 Oyf Oynghori, 6 W S Jones Soar, Aberderfyn—10 Cyf Cynghori, 6 8 Davies OaiVaria, Rhos-10 Cyf Cynghori, 6 John Jones Wt Pleascmt, Ponkey-10-30, & 6, J W Humphreys Noddfa, Johnstown-10-80 a 6, J C Jones Ponyods-10 a 6, W B Jones Groes-st 2 W B Jones DISGYBL10N 0BIBT, Bethel, Campbell Street-10 a 6, Y WEBLEYAID. Rhos-10 Johnstown-10-30 Stryt Issa—10 a 6, Plasbonnion-10-30, PRIMITIVE METHODIST 8-hat-10-80 & 6, Qypperus—2-30 & 6, VB JIIGLWYB SBFYDLBDIG. Vicar, Rev J H Thomas Onrates JejDkins-Ronlove. 8 JcW Ohurah-Servioset 10-SO, and 6. Bghøy. St. David—Gwasanaeth am 10 a ft at. Marv's Ohurch Johnstown-gervias at 3 A 6 PENYOAE Vioar—Bev Joseph Davies St Thomas » Ohurch-Servioe at 10-80 and 6 SALVATION ARM F. Barracks, Sauvage Street—11-15, 2, 6-46 Ensign Shepherd, & Lieutenant R Lazzell.

WEDI'R FRWYDR. Cyhoeddwyd canlyniadau olaf yr etbol- iad yn Nghymru dydd Gwener diweddaf, a chafwyd fod y ddau Ryddfrydwr, Mr Ellis Davies (dros Eifion) a Mr Vaughan Davies (dros Aberteifi) wedi eu dych- welyd gyda mwyafrifoedd cyuyddol. ABERTEIFI. Vaughan Davies (R).6348 Fosset Roberts (tr). 2943 Mwyafrif. 3405 1 Yn siarad wedi cyhoeddiad y ffigyrau, diolchodd i bobl Sir Abertefi am y mwy- afrif ardderchog roddasant iddo. Enill- wyd y frwydr gan y werin-^(cym). Nid oeddynt hwy yn Sir Aberteifi am fwyta hen geffylau-(chwerthin a chym). Hyd- erai y gwnai'r fuddugoliaeth ddysgu gwers i'w gwrthwynebwyr, ac y gwnaent syl- weddoli na wnai ymddygiad anheilwng dynion anrhydeddua ac anwireddau fyth enill buddugoliaeth yn Sir Aberteifi. Priodolai ei lwyddiant mawr i'r unoliaeth ddangoswyd gan y blaid Ryddfrydol, ac i waith yr Arglwyddi yn gwrthod y Budget. Credai hefyd fod gwrthwynebiad cryf yn cael ei deimlo gan Ymneillduwyr yn gyff- redinol, a nifer fawr o Eglwyswyr, oher- wydd ymyriad Esgob Ty Ddewi, yr hwn a wasgodd ar y Cadben Fosaett Roberts i ddod allan wedi iddo unwaith wrthod. Yr oedd y mwyafrif wedi pasio disgwyl- iadau y Rhyddfrydwyr mwyaf hyderus. EIFION. Ellis Davies (r) 6118 Lloyd Priestly (c).1700 Mwyafrif. 4418 Er fod hon yn etholaeth eithriadol Ryddfrydol nid oedd neb 0 gefnogwyr mwyaf aiddgar Mr Ellis Davies wedi dis- gwyl i'r mwyafrif fod lawer uwchlaw 3000. Ni fu etholiad yn Eifion er 1892, pryd yr oedd y mwyafrif yn 2594, ac ar hyn caf- wyd cynydd o 1824 y waith hon. Yn anerch tyrfa fawr yn Castle Square syl- wodd Mr Davies ar nodwedd ddigamsyn- iol y faddugoliaeth. Dangosodd amaeth- wyr Lleyn eu gwerthfawrogiad o'r hyn wnaeth y Llywodraeth Ryddfrydol er budd amaethyddiaeth, a chawsant allan pwy oedd eu gwir gyfeillion-( cl wych, elywch). Enillwyd buddugoliaeth ar- dderchog ar waethaf llawer iawn 0 gam- ddywediadau a thriciau-( cym). Er i ■Gymr.u fethu cadw ei rhengoedd yn ddifwlch, oherwydd colli dwy sedd trwy fwyafrif Ceidwadol o 22 cyd-rhyng- ddynt, dangosodd yr etholiad unwaith eto mor sefydlog a chadarn ydyw y farn gbftlifcicaidd Gymreag. Mae y polio yr un trvmaf yn. hatxw y Dfwv«ogaetb, ac vn y rhan fwysf '/r ethoiaethau yo dnogos cynydd afuthml yoy bleidiais Ryddfryd- ol. a-v Laswm f plei.-Ueisiau r^ddwyd ar bob ochr Oedd v ut:— RbyddfVydo! a Liafurol.205272 Ceidwado' 97105 I Mwyafrif 108167 5 Nid yw yn bosibt cael cydmariaeth gywir gyda 1906, oblegid y tro hwnw yr oedd amryw 0 seddau heb ytngeisydd j Ceidwadol, ond y tro hvvn vm^eisiwyd ara bob sedd. A chymeryd ffigyrau y seddau ymgeisiodd yn 1906 y cyfaoswm oedd Rhyddfrydol a Llafurol.200063 Caidwadot. 1110^3 M wyafrif. 88970 Oddiwrth hyn gwelir fod y bieidlais Rydd- frydol a Llafurol, er mor uchel ydoedd, wedi cynyddu, a'r bieidlais Geid wadol wedi gostwng yn sylweddol. Er fod cwestiynau felDadgvylltiad ac addysg wedi chwareu rhan flaeallaw fel arfer, eto y prif faterion yerbron yr ethol- wyr oedd yr Arglwyddi, y Gyllideb, a Masnach Rydd. Yn 01 barn yr ymgeis- wyr ar arweinwyr lleol mae gwaith yr Arglwyddi wedi cynhyrfu y teimlad Cym- reig yn fwy na dim arall; yn nesaf, ap- peliodd y Gyllideb, ac yn neillduol yr ad- ranau dros drethiant tirol yoddo, yn gryf iawn at y bobl, yn enwedig yn y rhan- barthau gweithfaol o Dde a Gogledd 9w 15 Cymiu. Ar y Haw arall yr oedd Gwell- iantau Tretbol, yr hwn a wasgwyd yn mlaen"* mor ddygn fel gwrth-bolisi i'r Gyllideb, yn fethiant hollol o saf-bwynt y Ceidwadwyr. Ni cbyfarfyddodd a llwy- ddiant yn y rbanbartbau amaethyddol, He y disgwylid it-ido eniii pleidlais y ffermwyr, nac ychwaith yn rhanbarthau y chwarelau, lie y dadleuwyd drosto yn gryf fel meddyginiaeth i'r dirwasgiad yn y fasnach lechi,

f Un peth rhagorol yn i-iglyn a'r etbol- iadau Cymreig ydyw iddynt gael eu hen- ill trwy rym y werin bobl yn unig. Nid 1 yw nerth Rhyddfrydiaeth Gymreig yn dibynu cymaint ar drefniadaeth peirianol, nac ychwaith ar faint ei chyliid, na'i d y- lanwad cymdeitbasol, oDd yn nerth eg- wyddor y genedl ei hun. Mae Rhydd- frydiaeth megis pe yn rhan o'i cbrefydd, ac yn cynrychioli y dyheadau dyfnaf yn ei natur. Yn y uaw etboliad cyfFredinol sydd wedi eymeryd lie er 1868, mae Cymru wedi dychwelyd ar gyfartaledd j bump ar hugain o seddau allan o'r deg ar hugain. Dangosa hyn deyrngarwch digyffelyb i Ryddfrydiaeth. Mae'r can- lyniadau wedi pwysleisio yn groywach nag erioed yr angenrheidrwydd dros fod Cymru yn cael ryw fesur mwy o reoleidd- iad nag a feddiana yn awr. Dylai pob etholaeth ddwyn hyn yn eglur gerbron eu cynrychiolydd Rhyddfrydol. Credwn mai neges fawr yr etholiad i'r Blaid Gym- reig ydyw, ar iddynt ymuno ar unwaith yn gorph cydnerth i weithio dros hyn. Mae Cymru eto wedi dangos ei bod ar y blaen o ranei barn wleidyddol bron i un rhan arall or deyrnas, ac anghyfiawnder )'r mwyaf ydyw ei chadw heb feddu y mesurau hyny y mae wedi llwyr addfedu iddynt. Dyna Fesur Dadgysylltiad, bu Cymru wrth borth Rhyddfrydiaeth yn curo am hwn yn ystod y deugain mlynedd diweddaf. Ar faterion trwyddedol hefyd y mae'n barod ers llawer blwyddyn am Local Veto, a phaham y rhaid iddi aros hyd nes bydd barn ansefydlog Lloegr wedi addfedu ar gyfer hyn ? Mae'r eth- oliad ddiweddaf mewn modd digamsyniol yn galw ar i'r cynrychiolwyr Cymreig anghofio pob uchelgais persoaol, gan ym- uno i ymladd o blaid materian hollol Gymreig, a chreu dipyn mwy 0 asgwrn cefn annibyniaeth ynddynt nag maent wedi ei feddianu cyn hyn. Mae genym nifer o ddynion newydd wedi eu hych- wanegu at y blaid trwy yr etholiad hon, gobeithio y bydd i'r rhai hyn gynyrchu gwaed newydd yn yr hen aelodau, a'u symbylu i fwy o ddiwydrwydd o blaid yr hyn y mae Cymru wedi bod yn eu ceisio mor hir.

Gyda cbyhoeddiad y canlaniadau dydd Sadwrn diweddaf, yr oedd yr etholiad yn dod i'w therfyn, a mwyafrif Rhyddfrydol sylweddol wedi ei sicrhau. Wedi ethol- iad dydd Sadwrn nid oedd ond saith sedd yn aros eisiau eu cyhoeddi. Hyd at dydd Sadwrn yr oedd y pleidiau yn sefyll fel y I canlyn:— 1. Rhyddfrydwyr.273") Llafurwyr 39 y- 392 Cenedlaetholwyr 80 J Ceidwadwyr 271 I Mwyafrif 121 Allan o'r Cenedlaetholwyr ceir wyth a alwant eu hunain yn O'Brienites," y rhai sydd yn annibynol ar arweiniad Mr John Redmond, ac a wrthwynebant y Gyllideb, end ar bwnc Ty'r Arglwyddi ac, Ymreolaetb m ient vr unol, a gall y Llywodrantb iidisgwyl en" cpfnog- aetb. Ar w h 1 1 eidluis y Gwyddelod, pe byddent u *Kyv fater yn tnv- -d yn oreu peidio c^r-iugi y Llywodraeth, byddai ganddi eto fwyafrif digoaol i'w diogelu. Yn Nghymru, Lioe^r, ac Ysgotland, mae'r pleidiau yn sefyll fel hyn — Mb) dufi yd wyr 273^ Llafurwyr. 40.[■ 314 Cerjedlaetholwr l) Ceidwadwyr 252 Mwyafrif 62 W

♦ Dydd LIun yr oedd tair eraill o ethol- aethau yn pleidleisio, sef Bwrdeisdreft Wick, yn yr Ysgotland, a dwy sedd yn ninas Cork, yr Iwerddon. Yn y flaenaf cafodd y Rhyddfrydwyr fuddugoliaeth ardderchog, yn enill y sedd, yr hon oedd yn un Geidwadol yn yr etholiad diweddaf, gyda mwyafrif o 275. Er i'r Rhyddfryd- wyr enill y sedd mewn bye-election yn 1896, eto yn mbob etholiad cyffjiediool yr oedd wedi dychwelyd Ceidwadwr, a'r tro diweddaf yr oedd eu mwyafrif yn 96. Trwy euill hon, a chan y bydd Orkney a Shetland bron yn sicr 0 ddychwelyd Rhyddfrydwr fel arfer, bydd y Rhydd- frydwyr eu hunain yn u-wcbo ddau, o. leiaf, yn y Ty na'r Ceidwadwyr. Aeth y ddwy arall yn Cork i'r Cenedlaetholwyr Annibynol.

Tair sedd arall yo unig sydd i ymgeisio, sef Prifysgolion Glasgow ac Aberdeen, yr hon a ddechreuodd bleidleisio ddoe (Iau) ac a gedwir yn agored hyd ddydd Mawrth nesaf; a Phrifysgolion Edinburgh St Andrews, yr hon a dd'ecbreuodd dydd Llun ac a gedwir y agored hyd ddydd lau,nesif; bu i'r ddWY hyn yn ddieith- riad ddychwelyd Ceidwadwyr bron heb wrthwyneblad ers 1885. Y iiail ydyw Orkney a Shetland, a ystyrir yn sedd Ryddfrydol ddiogel. Yn y tair hya gwneir y canlyniad yo hysbys yr wythnos nesaf. Mae 667 o Aelodau Ty'r Cyffredia wedi eu dewis, a dim ond y tair hyn yn eisiau. A cbymeryd yn ganiataol na fydd cyfnewidiad yn y rhai hyn, bydd y pleid- iau yn y Ty ar ei agoriad yr 21ain o'r miff bwn yn sefyll fel y canlyn:- GYDA'R LLYWODRAETH :— Rhyddfrydwyr £ 75 Llafurwyr 40 >- 397 Cenedlaetholwyr. 82 ) YR WRTHBLAID :— Ceidwadwyr .228 V 9-Q Undebwyr 50 j Mwyafrif 124

.LI Wedi yr etholiadau mae amryw o brif ddynion y Llywodraeth yn ceisio ychydig seibiant wedi eu llafur caled, cyn dechreu ar waith tymhor arall. Aeth Mr Asquith i Dde Ffrainc, a dilynwyd ef yn union wedyo gan Mr Lloyd George, a thrachefn gan Mr John Burns yr hwn aeth i Paris. Mae rhai yn enwedig y Toriaid, yn ceisio darllen am- canion i'r symudiadau hyn, ond dyfaliad yw y cwbl, a'r unig reswm yn ddiau ydyw cym- eryd egwyl yr oedd arnynt ei Iwyr angen. Y cwestiwn ofynir fyncbaf yn,, yr argyfwng rhwng diwedd yr etholiad ac agoriad y Ty ydyw, pa gamrau gymerir gan Mr Asquith? A fydd iddo gaiio allan ei fygythiad yn yr Albert Hall rai wythnosau yn ol i beidio eto ymgymeryd a gweinyddiad y wlad hyd nes y bydd gallu'r Arglwyddi wedi ei ddiddymu ? Neu-ynte a fydd iddo ddwyn yn mlaen y Gyllideb fel busnes cyntaf y Ty wedi An- erchiad y Brenin? Mae'r newyddiaduron Toriaidd, yn neillduol y Times, yn garedig geisio'i gyfarwyddo, trwy ddweyd mae y Gyllideb ddylid ei dwyn yn mlaen gyntaf, ac wedi i hwnw gael ei orphen, ceisio dod ryw gyfaddawd ate arweinwyr Toriaidd par- thed diwygiad Ty'r Arglwyddi! Ni fedrant gredu am funyd y bydd iddo ddefnyddio y mwyafrif sydd ganddo i ymyryd a gallu yr Arglwyddi 1 O'r ochr arall ni fvn eraill son am ddod a dim yn mlaen heb yn gyntaf wneyd trefn ar y Ty sydd wedi ymyryd ya gwbl ddiachos a hawliau y Gwerinwyr, nid ydynt hyd yn oed am gyfarfod gofynion y wlad cyn symud y rhwystr hwn o ffordd mesurau gwerinol. Yn nghanOl yr holl ddy. falu y mae un sydd yn cadw'i fwriad iddo'i hun, a phan ddel yr adeg briodol ceir gwel- ad fod Mr Asquith yn ddigon o ddyn i'r argyfwng, y caria i fuddugoliaeth yr hyn fydd oreu ar gyfer y werin bobl sydd wedi gosod eu hynaddiriedaeth ynddo.

Y Radd o Dr. 1 Gymraes. Mae Miss Mary Williams, Aberystwyth, wedi llwyddo i sicrbau y radd o Pdoctor yn Mhrifysgol Paris. Merch ydyw Miss Will- iams i'r diweddar Barch John Williams, gweinidog gyda'r M.C. yn Aberystwyth. Addysgwyd hi mewn Ysgol i Ferched yn Llundain, ac yn Ngholeg Prifysgoi Cymru, Aberystwyth, ac yn 1907 sicrhaodd y radd o M.A. yn Mhrifysgol Cymru. Mae Dr Williams wedi gwneyd gwaith ymchwiliadol gwerthfawr ar y berthynas rhwng y copiau Cymraeg a Ffraacaeg cyntaf o rai ox Mabinogion.

Dydd Sadwrn yr oedd etholiad Mid Derbyshire yn cymeryd lie, ac nid oedd fawr amheuaetb yn nghylch ei chanlyniad. Bu y sedd erioed yn Rhyddfrydol hyd y flwyddyti ddiweddaf, pryd yr etholwyd Llafurwr mewn bye-election. Rhoddodd y Rhyddfrydwyr bob cefnogaeth i'r Aelod Llafurol y tro hwnw, ac etc dydd Sadwrn gwnaethant yn gyffelyb, gyda'r caulyuiad i'r mwyafrif ychwaoegu trwy yn agos i fil o bleidleisiau. Yr ymgeisydd Llafurol oedd Mr J G Hancock, a chafodd 7,557 o bleidleisiau ya erbyn 4,268 i'w wrth- ymgeisydd Toriaidd, Mr F Francis, yo rhoddi mwyafrif iddo 0 3,289.