The Rhos Herald

Y SENEDD. Hysbyswyd nos Lun diweddaf fod y cvfnewidiadau angenrheidiol yn y Weiti- vddiaeth, oherwydd penodiad Mr Herbert Gladstone yn Uchel Raglaw dros Dde Affrica, wedi eu cwblhau, a'r rhai canlyn-r ol wedi eu dewis i'r swyddi gwag:—Ys- grifenydd Cartrefol, Mr Winston Church- ill,; Llywydd y Bwrdd Masnach, Mr Sydney Buxton Canghellydd v Duchy of Lancashire, Mr J A Pease; Postfeistr Cyffredinol, Mr Herbert Samuel. Yn ychwanegol at hyn appwyntiwyd The Master of Eiibank, A.S., yn Brif Chwip Rhyddfrydol. Dydd Mawrth ymgynullodd y Senedd newydd am y tro cyntaf wedi'r etholiad. Busnes blaenaf y Ty oedd dewis Llefar- ydd. Ar gynygiad Mr Burt, A.S., Tad y Ty, dewiswyd yn untrydol Mr J Low- ther i ail-lanw y swydd a lanwodd gyda'r fath anrhydedd y Senedd diweddaf. Yna aed trwy y seremoni henafol o hysbysu hyny i'r Brenin a'r Arglwyddi. Y gweddill o'r wythnos bu yr aelodau, hen a newydd, yn cymeryd y llw o ffydd- londeb i'r Brenin, ac yn cael eu cyflwyno i'r Llefarydd. Un o'r golygfeydd mwyaf trist yn nglyn a'r gorchwyl hwn oedd dy- fodiad Mr Joseph Chamberlain yno dydd Mercher. Dygwyd ef at y Ty mewn cer- byd, dan ofal ei briod a'i fab, Mr Austen Chamberlain. Yna cerddodd yn mlaen yn pwyso ar ei fab ac Arglwydd Morpeth, an yn mhob braich. Mor ddiymadferth ydoedd fel y bu raid i'w fab arwyddo y eofrestr yn ei le, a'r oil a wnaeth ef oedd adrodd geiriau y llw, a rhoddi croes a'i law chwith gyferbyn ei enw. Nid oedd ond ychydig yn y Ty ar y pryd, a dywed y rhai a welodd yr olygfa ei bod yn un bruddaidd i'r eithaf. Agorir y Senedd yn ffurfiol gan y Brenin dydd Llun nesaf, pryd y bydd yn myned yno yn bersonoi yn nghanol y rhialtwch arferol. Llawer o ansicrwydd sydd trwy'r wlad beth fydd cynwys yr Anerchiad. Ond mae hyn wedi ei gloi hollol rhwng y Brenin a'i Weinidogion. Modd bynag gellir ymdawelu yn y ftaith y bydd i Mr Asquith wneyd y goreu o'r amgylchiadau dyrys. ac y rhydd ei bolisi foddhau i'w ganlynwyr.

Mr Lloyd George fel landowner. Mae Mr W George wedi rhoi cerydd llym i Capten Godfrey Drage, Parciau, Cric- cieth, yn nglyn a sylw a wnaeth y diwedd. af mewn papur Toriadd fod Lloyd George wedi prynu tir i adeiladu ty arno yn Nghriccieth, ac fod hen wraier o'r enw Elizabeth Williams wedi gorfod ymadael o fwthyn ar y tir am fod Mr Lloyd George ei eisio o bosibl i gadw ei gar motor." Anfonodd Mr Wm George at y Capten i ddangos ei gamgymeriad ac i alw arno i ymddiheuro, ond fel y rhan fwyaf o'r gwyr mawr ni wnaeth y Capten yn ei atebiad ond curo o gwmpas y twmpathau a cheisio gwyrdroi ei eiriau. Ysgrifenodd Mr George ail lythyr ato, gan ddweyd iddo ddisgwyl ymddiheurad, "ond." meddai, mae'n debyg fod hyny yn or- mod i mi ei ddisgwyl oddiwrthych chwi." Y mae Elizabeth Williams wedi ar- wyddo y mynegiad canlynol: Nad oes y sail lleiaf i gyhuddiad Capten Drage fy mod, i wedi fy ngorfodi i ymadael o Parc- iau Bach. I'r gwrthwyneb sicrhawyd fi gan Mr Lloyd George yn fuan ar ol iddo brynu y tir nad oedd angen i mi ymadael o gwbl, ac ymadewais yn ddiweddarach o fy ewyllys fy hun, ac ymddygodd Mr Lloyd George yn anrhydeddus iawn ataf as yr amgylchiad."

RHOS MARWOLAETH—Bydd yn flin gan lawer yn y cylch ddeall am farwolaeth Mrs Pritchard, gweddw y diweddar Mr Eben Pritchard, j Market Street Rhos, yr hyn gymerodd le yn I ei chartref yn Market Street dydd Mercher diweddaf. Rhagflaenwyd hi gan ei phriod ers llawer o flyiiyddoedd, ac er hyny bu yn cario yn mlen fusnes yn Market Street Yr oedd yn adnabyddus iawn yn y cylch, ac yn uchel ei pharch. Cydymdeimlir yn gyffredinol a'r teulu yn eu trallod. Cleddit ei gweddillion yfory prydnawn (Sadwrn) am bedwar o'r gJoch. MARWOLAETH.—Dydd Gwener diweddaf cymerodd marwolaeth Mrs Ann Cartwright, priod Mr John Cartwright, Market street, le. Bu yn aelod, gyda'i phriod, yn eglwys y Capel Mawr, am lawer o flynyddau, lie yr oedd yn uchel ei parch. Daeth cynulleidfa fawr yn nghyd i'r cynhebrwng prydnawn Llun, pryd y rhoddwyd ei gweddiHion i orphwys yn Nghladdfa y Rhos. Gwasan- aethwyd ar yr amgytchiad gan y Parch R Jones. HENAINT HEINYF.-Yr oedd yn llawen- ydd gan luaws weled yr Hybarch Benjamin Hughes, Llanelwy, yn edrych mor gryf a heinyf er ei 87 mlwydd. Llanwai bwlpud y Capel Mawr foreu a nos Sul diweddaf. Mae yn un o weinidogion hynaf y Methodistiaid Calfinaidd yn Nghymru. GWYL DEwi. -Mae undeb wedi ei ffurfio rhwng Eglwysi Gwladol Cymreig y cylch i ail sefydlu y gwasanaeth cyssegredig arferid ei gynal yn flynyddol yn Ngwrecsam, i ddathlu coffadwriaeth Dewi Sant. Bydd y gwasanaeth y tro hwn yn un corawl, a deall- wn fod Cor Eglwys Dewi Sant, Rhos, (yr hwn sydd dan ofal Mr T E Jones, Post Office, Johnstown,) yn cymeryd rhan. At- weinydd y corau unedig yn y gwasanaeth fydd y Parch Francis, Gwrecsam. DADL UNDEBOL.-No-, Wener diweddat bu y Ford Gron a Chymdeithas Ddiwylliad- ol M.C. y Groes, Penycae, yn ceisio pender- fynu y cwestiwn "A ydyw Dadleuon Duw- inyddol yn fanteisiol i Grefydd?" Cyfar- fyddwyd yn Nghapel y Groes, o dan lywydd- iaeth y Parch D Pritchard Jones, ac yr oedd nifer luosog wedi ymgasglu. Cymerwyd yr ochr gadarnhaol gan Gymdeithas y Groes, pryd yr agorwyd gan Mr Thos J Williams, a'r Mri T Jones Roberts, D E Roberts, ac eraill yn ei gefnogi. Y Ford Gron a amddi- ffynai yr ochr nacaol, ac agorwyd iddynt gan Mr Wm Hughes, Pentredwr, a'r Mri J W Tones, Tom Phillips, a John Davies. I Lodge, yn cefnogi. Rhoddwyd y mater i'r cyfarfod, a'r ochr gadarnhaol a gafodd y mwyafrif. YR YSTORM.-Nos Fercher chwythodd ystorm ddifrifol o wynt dros y wlad yn gyffredinol, a pharhaodd hefyd am y rhan fwyaf o dydd Iau. Ceir adroddiadau o lawer o leoedd am goiledion mawr a wnaed trwyddi. Yn yr ardal hon yr oedd i'w theimlo yn drwm iawn, ond nid ydym yn deall i ddim difrifol ddigwydd. Heb- law nifer fawr o lechi a chwythwyd oddiar y tai, ac i rai simneai gael eu dymchwel, ni ddigwyddodd dim colledion eraill. CYNGHERDD.-Nos Lun diweddaf, ya Nghapel Penuel, cynhaliwyd cyngherdd o dan lywyddiaeth y Parch E Williams. Daeth nifer dda yn nghyd, a chymerwyd rhan gan y rhai canlynol:-Unawd ar yr Organ, Miss Annie Rogers, can, Miss Rose Roberts; rhangan, Parti Meibion Penuel, o dan arweinyddiaeth Mr J Lloyd Jones can, Miss Annie Jones; can, Mr Thos Griffiths, Penycae can, Mr George Williams; adroddiad, Mr John Williams; deuawd, Mri Jairus Jones a Jos Garner anerchiad gan y cadeirydd; can, Mr Robert Hughes; can, Miss Rose Rob. erts can Mr George Williams; can, Mr Thos Griffiths; adroddiad, Mr Robert Hughes; can, Miss.Annie Jones; rhan- gan, Parti Meibion Penuel. Cyfeiliwyd gan Mr Wm Jones, Brynhyfryd, yr hwn hefyd a draddododd ddetholiad ar yr organ. Yr oedd y trefniadau yn nwylaw Mr David Jones, High Street, yr Ysgrif- enydd. CYNGHERDDAU'R BOBL.—Eglwys Beth- el, Ponkey, oedd yn darparu rhaglen at nos Sadwrn diweddaf, a chafwyd un rag- orol ganddynt. Daeth cynulleidfa dda yn nghyd yr hon a ddangosai ei gwerth- fawrogiad uchel o ymdrechion y rhai a gymerent ran. Llywyddwyd gan y Parch R R Jones, Abergynolwyn, yr hwn oedd yn gwasanaethu yn Bethel y Sul, ac yn darlithio yno y Llun canlynol. Yr oedd y rhaglen fel y canlyn :-Can, "Y Tair Mordaith," Mr John Williams, Brynhyf- ryd can, Nant y Mynydd," Mrs Jennie Roberts adroddiad a chan, h Cymru fo am Byth," Mr Robert Edwards (hynaf), Opencast; rhangan, Pan ddywedem ni Nos Da," Parti dan arweiniad Mr W A Hughes; can, Y Bugail," Mr Edw W Williams, Ponkey; adroddiad, Mr Thos Evans, Bank street; can, H 0 na byddai'n Haf o hyd," Mrs Jennie Roberts; tri. awd, Duw bydd Drugarog," Mrs M J Williams, a'r Mri John Hughes a John Williams; adroddiad, Ceisiwch yn gyntaf," Mr Robert Edwards, Opencast; can, Y Fam a'i Baban," Miss Mary A Thomas; rhangan, "Dyddiau'r Haf," Parti Mr W A Hughes. Wedi gwrando Mr John Williams, fel hyn y caoodd y Llywydd iddo:— Gwr a ddyry gerddoriaeth-eneidiol Yn nod i w astudiaefch, Nes a'i swyn ei fynwes aeth Yn delyn i'w fodolaefch.

I BOOK D?bts purchased, cash down, I any district.—W Jackson, 26, Cor- i poration street, Manchester. j WANTED A SMART Business Man as Vanman, one that has had previous experience preferred. Salary and commission.-Ap- 1.1 W. THOMAS, Baker, Rhos. WANTED GOOD INSURANCE AGENT for a solid ^5 book all at Rhos. Salary and Com Rhos man preferred.—Apply by letter to X, Herald Office. APARTMENTS COMFORTABLE APARTMENTS for one or two respectable young men a few minutes walk from car terminus and motor halt.—Apply Herald Office. POSTPONED. THE DRAW for the benefit of Arthur Powis, Pearson Street, has been lpostponed until March 14. Books not in MOLESKINS. — Consign well dried JXi. skins by parcel post to GARRETT & Co., Springrove. Kew Bridge, London, W. Best prices with prompt payments. LBlGUE OF YOUNG LIBERALS ALL wishing to join the above League are kindly requested to send^in their names to the undersigned, or attend the meeting at Public Hall on Monday night E S PRICE, T 0 GRIFFITHS SPECIAL NOTICE. NURSE TNDREWS L.L. H., C.M.B. BRYN AWELON, HILL ST., RHOS, Begs to announce that she is open to accept engagements as Certificated Maternity Nurse. Also medical and surgical cases attend- ed. Ten years' experience. Terms-moderate. Bsteddfod Gadeiriol Rhosllanerchrugog Dydd Llun, Gorph. 4, 1910. -0- r- BBESTB TESTYNlIU un awr un Baron. —o— PRIS CEINIOG. -0- J. cael yn Swyddfa'r Herald, neu gan yr TsgrHenyddion— Joseph Davies, Brook Street, Rhos, J T Edwards, Brynhyfryd, Ponkey. JAMS JAMS JAMS Nw is the time to buy Jams. Look I Mt ihese special lines and compare the lwims, with those you usually pay. 1 IB Tar Damson Jam Sici I Plum 6d 2 lb Very Finest Bed Flam 6ld I lb Plum and Apple Jelly 5d lIb, Best Damson Latimes e4 t lb Keats Raspberry Jam 8Ad llb Plum and Apple JeUy 3d I lb Damson at4 I lb. Baspberry Id 11 Strawberry and Apple 44 Hast are only a few of the many liaas ve are now offering. I BUT JAMS TO-DAY. j + J. WILLIAMS, Tea & Provision Merchant, l BANK STORES, RHOS. s Meetings and Entertainments Christ Church Young People's Guild. A Sermon & Lecture ON TUESDAY, KAHSH 8, BY THE I REV. T. RHONDDA WILLIAMS, Brighton. Further particulars to follow. Public Hall, Rhos A SALE OF WORK Will be held in connection with 'Siloh,' (C.M.) Johnstown, at the-above place, Wednesday & Thursday, March 1 16th and 17th, 1910. I Capel Bethel, Campbell-St., Bhoø. Cyfarfod Cystadleuol NOS LUN, CHWEFROR 28, 1910. I RHESTR UR TESTYNAU. l-Cystadleuaeth Parti heb fod dan 12 mewn nifer "Dies Irae, (Dr Parry) o'r Caniedydd 'I Cynulleidfaol. Gwobr, 128 2—Her Unawd i unrhyvr laia. Htinati ddew- isol. Gwobr, Gold Centre MedaL I 3-Cystadleuaeth Canu i fachgen nell eneth dan 16 oed. Gwobr, 2s 2il, Is 4—Hfer Adroddiad i bob oed. Hunan; ddow- isol. Gwobr, Gold Centre MedaL 5—Adroddiad i rai dan 16 oed, Mab y Mynydd," Gwobr," 2s; 2il, Is 6—Tri penill wyth llinell, H Y Gyllideb." Gwobr, 48 Beimiaid- Cerddoriaeth—Mr E W Bellts, Rhos Barddoniaeth—Abon, Cefn Mawr Adroddiadau—Mr W Edwards, Cefn Farddoniaeth yn llaw Abon erbyn Chwef 28. Yr enwau i fod i mewn erbyn Ohwef 27, i'r Ysg R Lewis, 11 Bank street, Ponkey Mynediad i mewn trwy dalu 3c wrth y drwg. Ysgoldy Ebenezer, Queen St., Bhos -0- Cynhelir Cyfarfod Cystadleuol a Llenyddol Nos Fercher, Mawrth lOam; 1910 RHAI O'R TESTYNAU. 1—I'r Parti heb fod dan 12 mewn nifer a gano oreu "Teymged Parch," (G W Hughes, G & L,) (trwy ganiatadj. Gwobr, £1 2 —I'r Tenor neu Soprano a gano oreu ^'Breu- ddwydion Ieuengctyd," (Wilfrid Jones) Aa. gels ever bright and fair," (Handel) "The Children's Home," (Cowen). Gwobr, 7/6 3—I'r Bass neu Contralto a gano oreu, Merch y Cadben," (R 8 Hughes) "0 Lle- fara, Addfwynlesu, (D Jenkins) neu "Penill addroddai fy Nhad," (E D Lloyd) Gwobr, 7/6 4-Unawd i Blant o dan 14, "TQR y Mel- inydd neu "Merch y Melinydd, (Peoples Welsh Songs). Gwobr, Gold Centre MedaL 5—Adroddiad, agored i bob oed, 44 Carlo," Gwobr, Gold Centre Medal. 6—Adroddiad i Blant o dan 14, hunan ddew- isol. Gwobr, 1/6 2il, Is. 7-Am y Pencil Sketch goreu o Ffrynfc yr Adeilad, Capel Ebenezer. Gwobr 2/6. Enwau i fod yn llaw erbyn Mawrth 29—Ysg. Walter Williams, Glan Llyn, Fennant Road, Ponkey. Capel Mawr, Rhos. A Grand Performance Of 'THE MESSIAH' (HANDEL) Wednesday, March 23rd By the Capel Mawr United Choral Society Conductor, Mr G W Hughes, G& L. Artistes:— KISS EltILT BBEABE The famous Yorkshire Soprano, Principal Soprano Sheffield Musical Union's Tour in Canada, under Dr Henry Coward. MISS XJSWTS, Of the Royal Albert Hall, and Queen's Hall Concerts, London, US DAVID E. ZLLM, S.C.M The famous Welsh Tenor. liB BIOHABD EVASTS, Bolton. Curtis Gold Medalist, Royal Man- Chester College of Music. Organist, Mr E. Emlyn Davies, A.&.CL0. (AAA GOOD BUSINESS ENVEL- LUU v OPES for 2/6.—Call aod see ame at Herald Office.

DARLITH YH BETHUL, PONKEY. Daeth tyrfa fawr yn nghyd i Bethel, nos Lun diweddaf, i wrando ar y Parch R R Jones, Abergynolwyn, yn traddodi ei ddarlith boblogaidd ar "V Ddau Deil- iwr," Yn absenoldeb Dr E D Evans, Gwrecsam. yr hwn a anfonodd lythyr yn ymddiheuro am na fedrai fod yn bresenol ac yn amgau swm sylweddol tuag at yr amcan, cymerwyd y gadair gan y Parch R Jones, Capel Mawr, yr hwn mewn anerchiad bwrpasol a alwodd ar y darlith- ydd at ei waith. Pan gododd y dariithydd rhoddwyd iddo dderbyniad gwresog, ac amlwg ydoedd fod cryn ddisgwyliad wrtha, Wedi ychydig sylwadau agoriadol dywed- odd y darlithydd mai y cymeriad cyntaf o'r ddau y gwnai sylwi arno fyddai yr Englynydd dihafal TREBOR MAI. Ar fyr eiriau rhoddodd fywgrafKad o oes Trebor Mai, ac yna aeth ar ei union i ddifynu o'i weithiau. Cytyngodd eihuD yn gyntaf at ei gynyrchion yn y Mesurau Rhyddion, ac adroddodd lawer iawn o'i ganeuon byrion syml, y rhai fel y tystiai oeddynt yn dangos fod yr awdwr yn fedd- ianol ar wir athrylith bardd, yr oeddynt mor glir a'r ffynon risialaidd, ac mor ystwyth a rhediad yr aberig. Cafodd ei adroddiad o Mynd yn Hen ddylanwad neillduol ar y gynulleidfa, yr hon gyda'i tharawiadau ffraeth-bert a barai ysgafn- der ond YIfunyd nesaf a gyffroai y teim- ladau mwyaf dwys. Ond er mor dda ydoedd yn y Mesurau Rhyddion credai ef ei fod yn tra rhagori yn ei gynyrchioo Cynghaneddol. Yn y rhai hyn yr oedd wedi gadael cynysgaeth o farddoniaetb oreu y genedl. Nid oedd odid neb fel Trebor Mai am fedru crynhoi ei feddwl i lebychan. Gorweddai cryfder ei athrylith yn yr englyn, a phwy yn debyg iddo am fedru dweyd llawer yn y cylch cyfyng hwn ? Nid oedd y cynghaneddion yo rhwystr yn y byd iddo, canai mor naturiol ynddynt a byrlymiad y ffynon. Adrodd- odd gyfres faith o'i englyuion wedi eu dewis ar antur megis o'i waith, a rhyfedd y meddwl coeth ac aruchel a gynwysent oil. Yr oedd nodiadau y darlithydd ar- nynt yn wir eglurhaol ac yn ychwanegu yn fawr at ddyddordeb ei ddifyniadau. DEWI HAVESP. Hwn oedd yr ail gymeriad yi, ymdrin- iodd ag et. Dywedai nad oedd yn dy- muno sylwi ar fywyd Dewi, yr oedd fel llawer un arall o feibion athrylithgar Cymru y cyfnod hwn yn rhy agored i ryw bechod neillduol. Yr oedd yn Dewi Havesp, ebai y darlithydd, gyfuniad ardderchog o'r anhebgorion i wneyd bardd-arlunydd; meddai lygaid i weled anian, calin i deimlo, ac eofndra i roddi datganiad. Gwisgai ei feddyliau mewn cynghanedd mor ystwyth a helyg y dyff. ryn. Difynodd yn helaeth o weithiau Dewi yn neillduol ei englynion. Yr oedd un peth tarawiadol yn ngweithiau Trebor Mai a Dewi Havesp,—nid oedd y cyn- yrchion a gyfansoddwyd ganddynt ar gyfer cystadleuaeth yn haeddu eu gyffel- ybu a'r rhai a ganasent yn wirfoddol ac heb gymelliad mwy nag a gawsent gan yr awen ei hun. Adroddodd nifer o englynion I Dewi i ddangos mor drylwyr y deallai natur, ac mor gywir oedd ei bortread o honi, rhai o'r neillduolion yn y dosbarttf oedd ei eiddo i'r Milgi a'r Geinach, a'r Aderyn Du. Ysywaeth bu Dewi yn y carchar, ond er mor ddu oddi hi arno medrodd ganu yn y fan hono. Wedi dod 0"£ carchar y canodd "Cyffes y Medd- wyn," englynion nad oedd mo'i hafal yn yr iaith o ran dwysder teimlad ac edifeir- wch. Yr oedd yn y rhai hyn yn canu ya debyg i wnai awdwyr ysbrydoledig yn y Beibl dan deimlad dwfn o'u heuogrwydd. Anhawdd oedd credu na chafodd un fed- rai deimlo ei bechod mor ddwfn, ac a ymbiliodd mor angherddol am drugaredd, fel yr amlygir yn y llinellau hyn, faddeuant am ei holl wendid. Dywedai y darlithydd wrth derfynu ei fod yn rhyfeddu at bwyllgorau cyfarfod- ydd cystadleuol ac Eisteddfodau yn eio gwlad. yn medrupigo darnau i'w hadrodd o farddoniaeth oeddynt yn rhy tynych heb fod yn yr ail na'r trydydd dosbarth, tra yn medr pasio heibic emau mor dryloew a'r rhai hyn. Nid oedd llawer o'r pethau ddewisid ond sothach o'u cyferbynu a'r I rhai hyny, oblegid ynddynt ceid yr hyn oedd gyfoethocaf mewn meddwl ac iaith. Byddant byw tra bydd byw acenion swyn- 01 y Gymraeg. < Nis gallwn lai na thalu ieyrnged uchet i chwaeth y gynulleidfa hefyd, yr hon fed. rodd eistedd yn dawel ac amyneddgar am oddeutu dwy awr o amsr i wranda adroddiadau barddonol. Yr oedd yn profi, fel y dywedai y Cadeirydd fod ryw reddf naturiol yn y Cymro at farddon- iaeth. Vn sicr cafodd pawb oedd yno werth yr hyn dalasant, a chredwn y bydd darlith D'r fath yn foddion i godi chwaeth pobl ieuainc yr ardal at farddoniaeth eu gwlad, yr hon yn rhy. fynych a esgeulusir am sothach isel a rhad y wasg Seisneg. Cyflwynwyd diolchgarwch calonog j'r: Darlithydd ar gynygiad y Cadeirydd, a'r Parch E Isfryn Williams yn eilio ac i'r Cadeirydd ar gynygiad y Darlithydd a'r Parch W H Lewis, Johnstown yn eilio Elai yn elw i drysorfa y Capel at ddileu v ddyled.