The Rhos Herald

BLWYDD-DAL I'R HEN. Ymddiddan Fuddugol yn Nghyfarfod Cys- Jadleuol Bethlehem a Salem, Rhos, igio, gan Mr John Griffiths, Market Street. Sut ydych chwi Tomos ? Weles i mo holloch chwi er's llawer blwyddyn, lie y Ihuoch chwi yn cadw yr holl amser yma ? Wei, yr ydw i yn Hawer gwell, William, ag v bum i er's misoedd, diolch i ti, achos ifbyw ddeunaw mis yn ol mi ges i dwtsh o'r njroatis, wel di, a gorfod i mi gadw'i mewn am fisoedd, a cholli agos i bob C) farfod oedd 50 y gymdogaeth. A wyst ti be? y golled aesa a golli iechyd ydi colli moddion gras ar hyd \r wsnos. Wn ni ddim be i feddwl ,dr bobol yma sy yn esgeuluso y moddion a dim ar affeth hon y ddaear yn i stopio nhw eblaw difaterwch. Fe fyddai innau, Tomos, yn "meddwl yr an fath a chwi ar y pen yna. Welais innau ,erio«d lawer o raen ar neb fyddai yn pro- test! crefydd er mwyn rhywbeth heblaw y gwir beth, ag mae y dosbarth yma yn lluosog In ein heglwysi. I Eitha gwir, William bach, most the pity. Ond yn ystod y deunaw mis y bu'm i yn y ty accw, mi ges i gryn dipyn o ddyddordeb -wrth ddarllen hanes y Senedd, fel y mae yw o-ael yn y Faner Faiar. wel di, achos fedra f mo'i ddallt o haner cystal yn y Daily JVeios, achos rhyw Sais digon smala ydw i. Beth roddodd fath ddyodordeb i chwi wrth dclarlien hanes y Parliament, Tomos ? Wel, y peth oedd yn appelio ata i gynta "oedd y Pensiwn i'r Hen Bobol O! fellv wir. Mae yn debyg eich bod chwi yn ddigon hen i gael v gy ti i,ti hon gan y Wladwriaeth ? Ydw, ngwas i, a diolch i'r nefoeed am II' dani. Pam yr ydych yn diolch i'r nefoedd ? I ,Onid i Lloyd George ac Asquith y dylech ddioich ? Wel, yr ydw i yn ddiolchgar iddyn nhw fel cyfryngau, ond o'r nefoedd y daeth y yhodd yma drwr y Senedd. Ac mae gan y pefbedd lawer ffordd i fendithio dynion, a -,haid i ni beidio anghofio fod yr hyn ddeu- ( "dodd lago er's talwm yn dal in date, Pob rhoddiad daionus, a phob rhodd berftaith oddi uchod y mae yn disgyn, oddiwrth Dad y Goleuni, gyda'r hwn nid oes gyfnewidiad m chysgod troedigaeth." Wel., ie, ond beth yw eich barn onest t chwi fel hen wr am y pensiwn yma ? Vr ydw i yn credu, wel di, mai djma'rj peth gore ga'th 'rioed ei neud yn y Senedd ene, a phe da'i tithe yn yr un sefvllfa a mi, mt ddeude tithe yr un peth ( Mae yn wir Tomos, y gall llawer o les ddeilliaw o honi, ond waeth heb, gan na r-heir dim o'i bendithion hyd nes y byddwn yn driugain a deg oed. Be Syt William bach, wyt ti ddim yn jneddwl mai gwell hwyr na hwyrach gyda byn, fel efo llawer o bethau da eraill ? Ydwyf, Tomos, yr ydw i yn credu mai gwell hwyr na hwyrach," ond ydych chw ddim yn meddwl mewn difri y gallai y wlad- wriaeth gyfoethog yma roddi y pensiwn pan y byddis, deudwch, o driugain i driugain a phump oed ? Wn ni ddim yn wir faint ydi ein cyfqeth, ,na. faint ydi gallu y wladwriaeth. Ond rhatd i tithe gofio, William, fod gan y Sen- edd ene y Llynges, y Sowldiers, a'r Plismyn (Policemen), heblaw llawer o bethau eraill i ofalu am danyn nhw. A peth arall, William wyt ti ddlmyn meddwl mai peth ar i brawf ,;ydi'r pensiwn yma dwed ? Wyddwn ni ddim tta ddaw o 1 lawr i dri ugain oed yn mheti y pum neu ddeg mlynedd. Hai lwc y daw o'n wir. Ond beth yw eich sail dros feddwl hyn, Tomos ? Be ydi'n sail i ? Wyt ti yn meddwl nad ydw i yn gweld dim dwed? Na, Tomos, yr wyt yn mhell oddiwrth feddwl hyny. Ond pa sail sydd genych dros gredu y gallasai y cyfnewldiad yna gymeryd Ue yn y ddeddf ? Mae gen i, wel di, ddwy sail go dda dros gredu peth fel ene, a phe buaset tithe yn darllen mwy, a meddwl be wyt ti yn ddar- llen. mi faset yn gwbad am y pethe yma. Rhow'ch wybod ynte ar unwaith gan eich ,Iod mor gryf eich barn yn ei cylch ? fI'W BARHAul.

-H -X. ,¥.><W. j | •- Mgr 1S?fraefb j | i'" Fro'r Goleuai Dvdd Gwener,' Ebnll 22ain, 1910. | | | Doh Efj. ■ Sam Evans, A.C., Rhcs. 1 .1: | 1, li Id :ti r A :t,.d 11, |d Ir .d, :f (.1, 111 :1, 11, :1| 1; .S61: s e! .s e 111 1, :l,.se, £ e:.li :t, I | 1, 1, !■ Id r n .1 r .r id |f :f .f in .n :r I .1: II SI if, f, i n: .n, .n, [1. :— ri :r.r !,t,.I, :ze, I Mae'r dydd yn ar af gil-io, mae'n hwyrhau, Pelydrau ola'r haul | n n :re In Is :r .n If .1; lj.ti :d.r h :r | j .d ti t, Iti d :d .d iti li.se): l .d id t; I j d s fe.l Is — in 1 .s if .n n .n n .fe s I .1, ti :tl !M :— d f ii ir :d d.ti 1 s-la-1! s, j 1 sydd yn gwan hau; Trig gyda ni, 0 leuni'r byd a'r nef: 1 1 r [1 s 1 ffe -fe fe.fe t .1 II :s.s d' :d' If S ti ti d Id :d r i-.ia r r I r f n :s id ) II Ls s 8 [1 .1 1.1 :fe.d' Id' t t dl ta 11 s If :n I Ma ma r.r r r Is sl 11 :n if I Ti wyt ddis glaer deb Ei ogoniant Ef; Lie byddost Ti, 1" t ta.l t .1 Is s d :r Ina :n s .8 :r.n I d j n n .f s .fe In r .ti d ti Id d i ti.ti ti.ti id :1 I s 8.1: ri.dl Idl t.8 S :s Is s j s ,r :f .f In I de de .r :r.r Is :f n :r Id :d I S|.S| Si.Sj Id :1 tywyllwch byth ni bydd, A chan ol nos a droir yn ganol dydd. At ddiwedd oes dirwyna'n bywvd brau, I d'w'llwch ac i'r bedci 'r y'm yn nesau Orchfygwr angeu! bydd Arweinydd cu, Goleua in' pan ddel nos angau du; O flaen Dy wyneb cilia'r t'w'llwch draw, Cyll angeu 'i golyn, cyll y bedd yn ei fraw. Ti rodiaist gynt ar y gynhyrfus don, Yn nyfnder nos i wneyd Dy eiddo'n lion Tyr'd eto, Iesu, i'r unigrwydd blin A'r storom fawr, pan ballo cymorth dyn Adseinied, o fy Nuw o'r t'w'llwch du Dy hvfryd lais, Nac ofnwch, Wele Fi."

GWYL LLAFUR. Cynhaliwyd Gwvl Lafur flynyddol Chwar- elwyr Gogledd Cymru yn Nghaernarfon dydd Llun diweddaf, Daeth canoedd o weithwyr yn nghyd o bob parth o Siroedd Arfon a Meirionydd. Yn y prydnawn cyn- haliwyd cyfarfod cyhoeddus ,n y Pafiliwn. Llywyddwyd gan Mr Wm Jones. A.S.. a chefnogid ef ar y llwyfan gan Mr Ellis W Davies, A.S., Mr Edgar Jones, A S,, Mr Chiozza Money, ac eraill. MR W. JONES, A S. Y Cadeirydd, wrth agor y gweithreaiadau a ddywedodd fod hanes llafur yn profi na chafodd llafur erioed gyfiawnder ond yn unig trwy yr undebau llafur. Yr oedd wedi dysgu y ffaith yna trwy siarad o flaen mil- oedd o weithwyr Lloegr cyn ac wedi iddo fyned, i'r Senedd. Yr oedd yn falch o glywed adroddiadau am yr adfywiad yn y fasnach lechi yn Ffestiniog, a rhanbarthau eraill 0 Ogledd Cymru-(clywch, clvwch). Nid rhaid iddynt fynd yn mhell i chwilio am y rheswm. Dyma ganlyniad naturiol dad- gload y tir yn dilyn ar Gyllideb Mr Lloyd George,—(cym)—a deddfau cvffelyb i Deddf Town Planning Mr John Burns, y rhai, trwy ddwyn fwy o dir i'r farchnad, a achos- ant fwy o adeiladu, twy o lechi, ac ychwan- eg o waith—(cym). Pasiodd y Gyllideb trwy Dy'r Arglwyddi yn ddistaw, heb gym- aint ag ysgwyd pen na chynffon-(chwerth- in) Yr oedd am sicrhau iddynt fod y Gyll- ideb yn mynd i ddechreu cyfnod newydd yn hanes diwygiadau cymdeithasol ,n y wlad hon—(cym). Yr un modd y Developeinent Act yr oedd wedi ei rhaglunio i gyflawni lawer iawn mwy nag a sylweddolir yn awr. Eisioes yr oedd y C)lfnewidfeydd Llafurol wedi profi eu buddioldeb mewn modd hynod iawn. gan eu bod yn darparu gwaith rheol- aidd i 5,000 0 ddynion yn wythnosol. MR CHIOZZA MONEY. Dywedodd Mr Chiozza Money y byddai i'r Gyllideb bresenol oedd newydd ei basio nid yn unig agor penod newved yn hanes y y wlad ond hefyd waredu y bobl rhag perygI mawr, oblegid gorweddai eu dewisiad rhwng y Gyllideb hon a Chyllideb arall vr hon yr anogai hwynt i beidio caniatau iddi ddod yn ddeddf, Cyllideb yr hon a geisiai godi y tollau angenrheidiol er llywodraethiad y wlad trwy drethu angenrheidiau bywyd- (cym) Dyna Gyllideb y rhaid iddynt ei gwrthwynebu, a Chyllideb a gredai yn ddi- ysgog oedd wedi ei dinystrio trwy basio Cyllideb Mr Lloyd George—(cym). Credai ei bod yn ddiogel i ddweyd y byddai gweith- iad ail flwyddyn y Gyllideb ddarparu yr holl arian angenrheidiol ar gyfer cost ychwanegol y llynges, cost ychwanegol y blwydd-dal i'r hen, ar gyfer y Cyfnewidfeydd Llafurol, a dibenion mawr eraill, heb godi unrhyw dreth ychwanegol-(cym). Dangosai hyn ddoeth,ineb mawr a chraffder y dyn a drefn- odd y Gyllideb. Yn cyfeirio at y fasnach adeiladau, ar yr hon yr ymddibynai y fasnach lechi, tystiai nad oedd gan Ddiffyndolliaeth ddim i gynyg, oblegid yr oedd holl egwyddor Diffyndoll- iaeth yn myned i godi prisiau, a phan godir y prisiau nid oes adeiladu. Rhyfeddai yn ami pa le yr oedd yn ysgrifenedig na feirid yn yr ugeinferl ganrif ddefnydoio tipyn o gynyrch naturiol y wlad hyd nes i ryw ber- son gymeryd toll oddiarno heb weithio— (clywch, clvwch). Yr oedd yn syndod hefyd ganddo ddeall fod un allan o bob tri o'r dynion a weithient yn rhai o chwareli Gog- ledd Cymru yn cael eu hanafu mewn blwy- ddyn, a phan feddyliai am y toll ofnadwy hwn ar fvwyd ac aelodau a ofynid flwvddyn wedi blwyddyn gofynai iddo'i hyn ai nid y cyfartaleid lleiaf oedd gofyn i'r dyn na weithiai a'r hwn a dderbyniai y royalties 5 y cant fel y gwneir o dan Gyllideb Mr < Lloyd George—(cym). MR EDGAR JONES, A.S. Mr Edgar Jones, yr hwn a gafodd dder- byniad gwresog, a ddywedodd fod y Gyll- ideb wedi dwyn oddiamgylch y cyfnewidiad am yr hwn yr hir ddisgwyliodd y bobl, a'i fod hetyd wedi lladd Diffyndolliaeth. Yn awr ceir sicrwydd o beth ydyw gwir werth tir y wlad hon, a gobeithial y byddai ddeddf- wriaeth yn y dyfodol ddarparu ar gyfer gor- fodi gwerthiant y tir yn ol ei wreth treth- adwy. Hyderai hefyd y gwnai y Llywod- raeth ymwneyd a chwestiwn y rheilffyrdd. Ni cheir byth Fasnach Rydd gwirioneddol tra mae'r rheilffyrdd hyn yn crafangu y fath dollau uchel am gludo nwyddau. Rhaid i'r Llywodraeth eu cymeryd drosodd rywbryd neu gilydd, ond nid cvn i'w gwerth gael ei sicrhau trwy drethu gwerth eu cyfalaf— (cym). Yr oedd brwydr fawr yn aros gweriniaeth eto. Pan y del bydded iddynt gofio y bobl oedd wedi gorthrymu a cham- ddwyn yr eiddo yn y gorphenol.

NODION. -0- Y mae codi pabell yr Eisteddfod Genedl- aethol yn Ngholwyn Bay wedi ei osodi'r Mri Woodhouse a'u Cyf., Nottingham am ^1,200. ac i ddal deng mil. Hwy hefyd a gododd babell yr Eisteddfod yn Merthyr, Llangollen a mannau ereill. -0- Morgyflym cynydda Pabyddion tref Caernarfon nes eu bod yn symud yno i godi ysgoldy elfenoi newydd, gwell a helaethach na'r un sydd ganddynt^yno'n awr. Y mae'r tir wedi ei sicrhau cyfrifir y bydd cyfan- swm y draul yn ^r,2oo; a oisgwylir fedru agor yr adeilad heb ddimau o ddyled. —o— Cynhaliwyd cwrdd chwarter Undeb Anni- bynwyr Dinbych, yr wythnos ddiweddaf, tan lywyddiaeth y Parch R Peiis Williams, Gwrecsam. Pasiwyd penderfyniad yn Haw- enhau oblegid i'r Gyllideb gael ei chymerad- w\o a i gosod ar rideddflyfrau'r wlad, ac yn Hongyfalch ei llllniwT, Mr Lloyd George, ar ei orchest a'i fu idugnliaeth fendigedig, oedd vn doriad gwawr iachawdwriaeih gymdeith- asol y Deyrnas. -0- Ddydd Sadwrn diweddaf, bu etholiad yn Crewe i lanw sedd y diweddar Wir Anrhvd. James Tomkinson, a laddwyd mewn rhedeg- fa y dydd o'r blaen. Fel hyn y pleidleis- iwyd W S B Maclaren (R).7639 j H Welsford (C) .6041 Mwyafrif 1598

| j W H Y H H R I m*- CP M0NEY? | | WHY save and scrape—MERELY in order to furmsli that Lome ■ j you want—when vou can funusli it now on the money y<>a B I earn—with the best farniture and witnont the slightest diin- ■ Think of the actual present, don't dream of the remote future. I We have helped hundreds of people, who would otherwise 1 have had to wait perhaps for years, to furnish their homes— I by means of our gradual payment system, the soundest, sim- 8 piest and straightest system possible. ■ Why should'nt you avail yourself of it ? E We will gladly explain every detail to you whenever you like 8 S Think of the actual present, don't dream of the remote future. I j We have helped hundreds of people, who would otherwise 1 have had to wait perhaps for years, to furnish their homes— I g by means of our gradual payment system, the soundest, sim- 8 g piest and straightest system possible. ■ g Why should'nt you avail yourself of it ? E We will gladly explain every detail to you whenever you like 8 to call. I THOMAS & SON, I FURNISHING DEPARTMENT, | 40 HOPE STREET, WREXHAM. | .=_n -"BI. -1iiIŒiIü,)øI

Tan Difrifol yn y Drefnewydd, Dau wed! eu Lladd. Torodd tan difrifol allan yn Ffatrioedd Gwlaneni y Drefnewy-ld, Sir D»efaldwyn, dydd lau (wythnos). Yr oedd y gweithwyr newydd ymadael amser b'ecwest, prd y gwelwyd tan yn yr ystafelioedd uwchaf lie y cedwir ydefnydoiau Yn cael eu chwythu gan wynt cryf, lledodd y fflamiau yn gytitm i haner yr adeiladau, gan Iwyr ddinystrio yr adran hono yn mhen tua dwy awr. Gwnaeit ymdrech i gadw y tan rhag ymledu at yr adran lIe IDae' peinanau, ac yn hyn fe Iwyddwyd. ByHd y golie i yn amryw filoedd o bunau, on caiff ei gyf-irtai trwy yswir- iaeth. Yr oedd canoedd o edrychwvr yno trwy'r dydd ac oddeutu haner all. r wedi tri y [yyd nawn digwvddodd damwain alaethus i fti o honynt. Yn s\dyn a tlirvi,ud(i sytthiodd un u'r muriau, ganddyrnchwd ar amryw oedd yn y cyffimau. Vn eu phth yr oe d dyn o'r enw Mr Pr ce Wilson, sad,ner, a phre- gethwr cynbithwyol gyda'r Wesleyaii, yr hwn a gaed wedi ei ladd dan yr a^feilion Yr oedd yno hefyd nurse o'r enw Miss E Price, ac yn ei gofal Ivor a Norah Roberts, plant bach wyth a chwech oed i Mr Elias Roberts. N sgolfeistr; cafwy fod y bachgen wedi ei ladd, yr eneth fach we ii tori ei choes, a'r nurse wedi anafu yn ddifrifol-ei dwy goes wedi tori. Heblaw y rhed hyn niweid- iwyd Miss Agne° Kensey, Miss Matilda Green, a Mr Smith, un o'r tanddiffoldwyr o Welshpool. Yn y trengholiad hysbyswyd i'r mur gwympo heb y rhybudd Heiaf, ac er i'r hed geidwaid wneyd pob peth possibl i gadw edrychwyr oddiwrth yr adeilad aeth amryw o honynt yn agos ato, a dyma y rhai dei- oddefodd pan gwympodd Dychwelwyd dyfarniad o farwolaeth ddamweiniol, y rheith- wyr yn rhyddhau pawb o fai.

NODION. -0- Y mae CymdeithAs Ryddfrydol Abercyn- on yn cymhell y personau canlynol fel ym- geiswyr Seneddol i olynu Syr Alfred Thomas, A.S., fel cynrychiolydd Seneddol Dwyrain Morganwg yn yr etholiad nesif: — Mr Wm George, Criccieth Proff T A Levi, Aher- ystwyth; Hen T J Hughes, Pgnybont-ar- Ogwy. Hysbysir fod Mr William George, C'ic- J cieth, wedi ei ddyweddio a Miss Aniti Will- iams, unig ferch y diweddar Mr W Williams, Town Hill, Aber Gwaen, Sir Benfro. Ei ddvweddi'n perthyn o bell i'w darpaf-wr a'r br:odas i fod yn Aber Gwaen (Fishguard ddiwedd yi baf. Piiodas a dynodd dyrfa i'w gweled y" Uundain ddydd Mercher yr wythnos ddi weddaf ydoedd priodas Major Fuller, Royal Engineers, efo Miss Muriel, rnerch hynaf yr Esgob Edwards, Llanelwy. Cyn- helid y neithior neu'r reception y noson g tit (nos Fawrth); ac ymhlith y lluaws gwahodd- edigion Hen a lleyg, yr oedd Mr a Mrs Lloyd George. Fe'u priodwyd tore dydd Mercher yn Eglwys yr Holy Redeemer. Chelsea, yn ddilynol, aeth y diau i gape! preifat London House, i dderbyn arddodiad llaw a bendith tad y briodasferch. Cyfarfu Cymdeithas Doriaidd Sir Gaernar fon yn Mangor dydd Sadwrn diweddaf, dan lywyddiaeth y Milwriad Henry Plat. Caed anerchiadau ganddo ef ac Arglwvdd Pen- ihyrj, Mr H C Vincent. Syr H J EUis-Nan- ney, Mri Dutton, H Kneeshaw, Alf Rich- ards, ac E E Bone. Baich a byrdwn vr holl areithiau ydoedd cwno fod y nosbarth uch- af ar dosbarth carol, yn cyfranu'n twy crin- tach na'r gweithwyr eyffredin yn ol yr her- wydd a'u moddion ac fod eisieu perffeithio llawer ar drefniadau'r blaid drwy'r sir. Cyt- lwynodd Arglwydd Penrhyn ganpunt i r drysorfa, ond gyda'r sylw nad oedd aelodau y blaid DoriaiJd yn Arfon ddim wedi cyf- ranu fel y dylasent. <

NATIONAL LOAN SOCIETY IS Exoressly E^tabliab.fd and Reer-"stered P:5rsaf)nfc to Act of Pa'Iiriment to make Private Advances without Loan Offices formalities. To all classes (Male or Female;, FROM £ 10 TO P,1000 ON SIMPLE WRITTEN PROMISE TO REPAY. for any iramedi-ste ne-sd or private use to start: io business, t i furnish your bouse to bay stork when the moirket is !jw to p,y reiit ot, rELtes. Cash sel-b by post if desired. Toucan i?et money privately here as interviews are unueevspary, find references are not required. Genuine never re- faeed. The ad vane-; be pud back by monthly quglrterly, or iuetidwenf-p. or if desired the advance can remnin onr. ti-p to five ye .rs by pay. Ín!! intèrest only Dif-'a-.ue no object. Imprest and repayment lowest in England and Wates. Strict privacy and fti-iigboforward dealings gaaran- teed. B.irfower^ p .ying ex^ottiotate interest else- where are requested to apply to us when existing loans can be paid off a>-d larger advances made ar, innch lower ore- of inteiest. It will co.st you nothing to inquire, but may save yon pouncs,, by ir qniririg in strict confidence in English or Welsh, for oar free prospect as to NATIONAL LOAN SOCIETY, 1.9 QUEEN STREET, WREXHAM. -a- Head Offiee:- 41, CORPORATION STREET. MANCHESTER. (National Telephone 2FOx D). EstabLehed lbS7. BARGAINS IN FORFEITED PLEDGES ,41; ICs Od.. -Gents First class Bicycle. Genuine High Grade. 41 Fiysng Wheel," Coventry, quite new cost £ 8 15s od Warranted a bargain. Only wants seeing-also a high Class Ladies Machine at the same price. Payments taken. SS. lid..—A beautiful hand painted Bevelled Mirror in massive Green and Gold frame, 33 inches high 21 inches wide.—Worth double. AS 10s. Od-—A Splendid SOLID OAK Bedroom Suite best possible make and finish-Cost £9 10s. od recently Suitable for a small A great bargain. AS 5s. OCI-Reduced price, must be sold room wanted. — American Organ in perfect condition By Doherty, Chicago. Cost in town 6is 18s. Will accept this exceptional low price to clear it out. If you tmsh to buy, sell, or obtain an ad- vance on anything of value, call where the above bargains are to be obtained. -0- ROSENTHAL BROS., PAWNBROKERS AND JEWELLERS, 3, Charles Street, Wrexham. njjfMLuaufiiii unr insim—un nn 1 mmmniMitTTii >11—im —1 I Mending Harness Belts BS yourself is quite simple it ym use iSiteJi: BIFURCATED RIVETS. |»rNii Reed to punch holes. Simply drf»e BSRiveta and bead back tbe B?B ff jr/Sr -ijHmBfcs prong*. Neat and strong. Of Hi f w1' ail Iiovimong«ri.-o* send Is. Bcf for box assorted to Bifurcated and Tubukar Rimt Co., LtdL. ffif «35Upper Thames St.London. P,ic* List 0. ALVITIDGEOR, ST. An RTiy* LONDOY. DOG SALE. ON FRIDAY, mt APRIL, TETRKK o'clonk, MESSRS. W. and S. FRREMAJf w 11 1mId an Auctioti u! ujjw.rd* of FIFTY PYT DOftS and other Bnw-dii. Entries invited not later tliun ifitli MMroh. Catalogue fOrWll1(Jed i