The Rhos Herald

RHOS. FPYRDD.—Nos Fawrth diweddaf y haliwyd Pwyllgor unedig o gynrych- r o'r Cynghor Dosbarth a'r Cynghor t, 21 y yf yn y Public Hall, Rhos. Y cwes- t dan ymdriniaeth oedd Ffyrdd yr ardaL APPWVNTIAD.—Mrs W R Hughes. High Street, a appwyntiwyd fel cynrychiolydd dfros y Rhos a'r cylch i Gyngrair fiynyddol Cymdeithas Ryddfrydol Cenedlaethol y Merched, yr hon a gynhelir yn Llundain w wythnos nesaf. DA.VIXAIN.Tra yn dilyn ei oruchwyl- i laeth yn Nglofa Vauxhall, dydd lau, cy- tacf.i Mr John Jones, Jones street, a dam- trwy gael pen un 0'1 fysedd wedi ei ddrvllio.. CLADDEDIGAF-TH.-Dydd Mawrth rhodd- wyd gweddillion Mrs Elizabeth Jones, ,-oriod Mr David Jones, Church street, i "brivedd yn Nghladdfa y Rhos. Gwasan- -aethwyd ar yr achlysur gan y Parch R Williams, Hill street. Yr oedd yr ym- ..ada'.vcdig yn ferch i'r diweddar Mr John Hughes, Church street. ÐERYN YN YR 'ORGAN.-Yn canfod fod ry w rwystr yn un o bibellau Organ Beth- lehem, dydd Sul, aeth Mr Caradog Rob- erta, Mus Bac, i chwilio i mewn i'r achos, a chafodd aderyn marw ynddi. y III jen-ys iddo wneyd ei fFordd i'r bibell a gnethu dod yn ol, gan farw o fygiad neu Jtagpeni bwyd. ,NIA-P,WOLAF,TH.-Gofid blin barodd y .1.e.wydd am farwolaeth Mr William Dodd, I yr hyn agymerodd Ie yn ei gartref dydd diweddaf. Cafodd fyw I weled hir 4dyddiau, a chyflawniad yr addewid. Yr ,&edd Mr Dodd yn gymenad ar ei ben ei yn yr ardal, yn un o hen do nod- tveddiadol y Rhos. Pan yn ieuanc ar ei Yywyd ymfudodd i'r America. Wrth QWtyr adeg hono nid oedd cyfleusderau thiol yr hyn ydynt yn awr, a dyddorol drDsi ben ydoedd ei glywed yn adrodd ei I.-telynt yn croesi'r Werydd, a'i ymdaith yn jKlgwlad y Gorllewin. Bu yn dilyn yr alwedigaeth o gariwr am lawer iawn o'i ,$ynyddoedd diweddaf, ac ar y cyfrif hwn (ft oedd yn adnabyddus i gylch eang. 0 raa daliadau crefyddol, Wesleyad selog ydoedd, er nad oedd yn gul yn hyn, a addoldy yr enwad hwn yn John- son street. Bu am lawer o flynyddoedd YL-i Fiaenor ffyddlon yno, ac nid oedd ei barotach mewn cwrdd gweddi na Seiat. Yr oedd ei brofiad wastad yn barod a'i weddi yr un modd, a llawer o odfeuon tiefoliiidd gafwyd pan y byddai ar ei draed. Yr oedd ryw wlith ar ei brofiad, ;ac eneiniad yn ei weddi fyddai yn rhwym o godi pwy bynag oedd yn bresenol i dir iiwch, Yn y Diwygiad diweddar myn- ych y clywyd ef ar ,ei uchel fanau, a phob tro y siaradai enynai y tan dwyfol, a gwreichionai ei sel nes y byddai'r gynull- eidfa yn oddaeth. Bydd colled anadfer- adwy ar ei ol yn ei deulu, ac yn enwedig yn yr Eglwys, oblegid mai bron yr oil o'i aodwedd ef wedi ein gadael,-dynion na jflineatbyth ar ganmol gras y Nef. Ym- gynullodd tyrfa fawr prydnawn Mawrth i dalu y gymwynas olaf iddo, a dangoswyd bob parch tuag at un y credid am dano ei fod yn Israeliad yn wir." Gwasanaeth- ivyd yn yr angladd gan y Parch T Nich- oUs Roberts, Cefn, Parch W Price, Rhos, a'r Parch E Isfryn Williams, Ponkey. 0angosir y cydymdeimlad dyfnaf a'r ieulu yn eu traUod.

V mae Mr D A Thomas, A,S., wedi gvrynu gbfeydd Fernhill, Blaen Rhondda. jgweithir deuddeg cant o lowyr yn y lofa, ac fstyrir lii, yn un o'r rhai goreu yn y De. -0- Yr oedd Mr Gwynne Davies, y tenor Jetianui addawol o sir Gaerfyrddin, yn un o'r cantorion yn Bechstein Hall, Llundain, ddydd lau, a mynegai y beirniaid goreu fod dyfodol gwych iddo. -0- Yr wythnos bon anrhegwyd Mr David JDavies, A.S gyda phot inc arian ysblenydd -gap loau y Plasdmam Hunt ar yi achlys- fir o'i bri-odas. J

PONKEY. I DERBVN GALWAD —Deallwn fod Mr Thos John Jones, Chapel street, vr svdd yn I efrydydd o Goleg BJl-t.-Bangor, \vei p"n- derfl nu vn derf, not i dderbyn yr alwad g-if- odd gan Eglwysi Cvmraeg rt Saesneg Lhn- aelhaiarn, ac v bydd yn dechreu ar ei waith yno y Su) nesaf MARWOLAETH.—Dvdd Sul diveeddaf bu farw Mr Enoch Roberts, ger 7 Lhn Mawr, wedi eyr haedd yr oedran teg o So mlwydd Bu yti mwynhnu iechyd lie dda hyd o fewn tiia deunaw mis yn ol, pryd y Cl, a darmvain, ac y caethiwvd ef i'w wely. Claddwyd ef dydd Marcher yn Mynwent Penycae, y Parch E Mitchell yn gwasan- aelhu ar yr aragyichiad. CLADDEDIGAETI.-Prydnawn Llun di- } weddaf daeth tyrfa fa wr i gynhebrwng y ddiweddar Mrs Mary Jones, Johnson street. Rhoddwyd ei gweddillion i orphwys, yn nghanol pob arwyddion o barch, yn Nghladdfa y Rhos. Cymerwyd rhan yn y gwasanaeth gan v Parchn E Mitchell, E Williamas, a J W Humphreys. LLAWENYDD.—Parodd y newydd am fudd- ugoliaeth y Parch Llewelyn Bowyer, Llun- dain, lawenydd arbnnig yn y Ponkey. Yma y ganwyd ac y magwyd ef, a chymerir dy- ddordeb mawr yn ei yrfa Iwydriianus. Efe ydoedd yr ieuengai o deu!u y diweddar Mr Wm Bowyer, ac mae gryn lawer o athrylith y tad yn mhob un o'r plant. Addysgwyd ef yn Ysgol y Ponkey, ac yn dailvnol bu yn egwsddor-was yn masnachdy Mr John Williams. Wedi ei godi i bregethu yn Eg- lwys Mynydd Seion, cafodd gwrs o add) sg yn Ysgol Ramadegol Ruabon, Ysgol Rag- 9 11 barotoawl Ammanford, ac yn ddilynol caf- odd yrfa hynod Iwyddianus yn Ngholeg Bala-Bangor. Mae yn Liundain er pan adawo id y Coleg, yn cyflawni gweinidog- Z, aeth hynod gymeradwy yn Eglwys Anni- bynol Gymreig East Ham. CYNGHERDD.—Daeth cynulliad lied gryno i'r cyngherdd a gynhaliwyd yn Nghapel Sion nos Fercher, elw yr hyn elai i drysorfa yr organ. Llywyddwjd gan y Parch Edward Mitchell, a chymerwyd rhan ynddo gan Mrs Jennie Roberts, Mrs S A Griffiths, Miss Minnie Williams, Mri Jno Davies, Iorwerth Lewis, George Williams, John Jones Wm Griffiths, John Griffiths, a chan Barti Gobaith. Cyfeiliwyd gan Mr Joseph Jones, Ponkey. CYFARFOD PREGETHli Cynnaliwyd cvf- arfod blynyddol Eglwys y Bedyddwyr, Sion, y Sul a'r Llun diweddaf. Gwasanaethwvd ar yr achlysur gan y Parch T T Jones, Blaen- clydach, a'r Parch T Shankland, Bangor. Yr oedd y cynulliadau y ddau ddydd n lluosog iawn, a'r pregethu yn mhob oedfa yn rymus ac effeithiol. Arweiniwyd y gwasanaeth gan y Parch E Mitchell.

Arholiad Dirwestol. Yn ddiweddar dan nawdd Cymanfa Ddir- westol Gwynedd, cynhaliwyd arholiad Dir- westol i blant, a chafodd y lhai isod y marc- iau canlynol Y DOSBARTH ANRHYDEDDUS. I-BIodwen Griffiths, BI Ffestiniog 90 ( Caradoc Evans, Bryngwran ) „ 2 ( Eva M Williams, Treuddyn J ($ 4-XVm T Williams, Bryngwran 80 f Thomas H Jones, Rhyl > 5 William Jones, Rhos j ^1^ f Robert Evans, Glanllwvd ) „ ( Samuel M Owen, Bodfar ( Thomas S Davies, Glanllwyd 9 } Jane Evans, Brynmawr S 75 ( Maggie J Jones, Brynmawr ) WEDI PASIO. 16—Gwenfron Jones, Rhos 61 17-Caradog Ellis, Rhos 60 25-Myfanwy Jones, Rhos 57 33-Nellie Dodd, Rhos 46 0 Eglwys Penuel y deuai yr holl rai o'r Rhos yn y rhestr uchod, a'u hathraw oedd y Parch E Williams.

NODION. -0- Mae Mrs D Lloyd Jones, Llandinam, gweddw y diweddar Barch D Lloyd Jones, am rorldi anrhegion gwerth jQi yr un i bob efrydydd sydd yn gadael Coleg Duwinyddol Aberystwyth y tymhor hwn. -0- Dywed swyddog gyfarwydd yn nglyn a phaisarfau, &c., y bydd y gost o gynwys artau Cymru yn y Paisarfau Brenhinol (os caniateir hyny) yn £ 3.000,000. -0- Cydymdeimlir yn ddwys a'r Proffeswr Henry Jones, M.A., LL D., Glasgow, yn ei brofedigaeth chwerw o golli ei ferch hynaf, Jennie. Bu dan weithred lawfeddygol, ond, er pob ymdrech, bu farw yr wythnos ddiiv- eddat. —o— Mae Mr, Richard Lloyd George, mab hynaf Mr a Mrs Lloyd George, wedi enill y radd o B.A. gydag anrhydedd yn Mhrif- ysgol Caergrawnt. Nid yw ond 21 mlwydd oed. Ymddengys mae peirianydd yw ei alwedigaeth ddewisol. -0-- Mae cerflun coffadwriaethol o'r diweddar Mr Tom Jones, Prif Swyddog'Medrlygol yr Ysbytty Cymreig yn rhyfel De Affrica, wedi ei gyflwyno i'r Manchester Roval Infirmary gan y cerflunydd, Mr John Cassidy. Bu farw Mr Jones yn Springfontein yn Mehefin, i gooiata gyda'i oruchwylion yn y rhyfel.

I GOHEBISETH. Y RHOS A D\VFR. At Olygydd Heraldy Rhos. SvR,—Pa faint yn hwy v goddetir y Cwcnni hwn i drin *rd-d gvfan o bobl yn ol eu llympwyon a'u haerllugrwydd eu hunain ? Rwyf wedi synu lawer g -iiih, wrth f,d w] am dymeredd annibynol ein hardalwyr, piham v maent yn caniatau cyhyd i Gwmni fel yr uchod eu barwain geidydd eu trwynau. Tybiaf fod eu gwaith y Su! diweddaf yn tori y twfr i ffwrdd o tin haner dydd hyd yn agos i chwech o'r gloch yr hwvr, a hyny het un gair o rybudd, wedi mynd dros bob ter- iynau, ac mai afres, mol ynom fydda' gor- | wedd tanynt ddim yn hwy Gwel H iawer prydnawn Sul wedi'r ysgol yn gorfod myned o dy i dy i geisio ychydig at de, ond gan mai prin ydoedd gan bawh, bu raid i lawe'r i ei gludo bellder o ffordd. j Fod hyn yn anfantais sydd amlwg i bawb | Mae yn peri anhwylusdod, ac yn drysu gryn lawer ar amgvlchiadau y tiigolion, heb yr | un angenrheidrwydd yn galw am hyny. Wrth gwrs cofiwn fod yn angenrheidiol ar brydiau adgyweirio y pibellau a chefli eraill, ac nid oes neb mor ffoi a grwgnach am atal y d^fr i gytiawni hyny, ond yr hyn a wrth. wynebir ac a ystyrir yn weithredd ddialw am dani ydyw ei gwnevd heb rybudJio. N icl yr anfantais o fod heb ddwfr am ych- I ydig oriau yw yr unig beth sdd yn y cwes- tiwn, er fod hyn yn ormod i'w oddef, ond rnae vn effeithio ar sefylita iechydol y lie. I Mewn ardal boblog fel hon, pwy wyr faint o ni-vaid i iechyd ellid ei ynyrchu am nad oes digon o ddwfr i gludo ymaith y carth- ion. &c. Tybed y caniateid gweithred o'r fath yn ein trefi mawrion? Na, choelia'i fawr, nac mewn pentrefydd llai eu pwys na'r Rhos, o ¡ ran hyny. Gwyddent yn mlaenllaw fod I gwaith fel hyn eisiau ei gyflawni, paham na fuaseot wedi anfon y Criwr Cyhoeddus o amgylch yr ardal nos Sadwrn, neu Sul y boreu, er rhoddi cyfleus-ira i'r trigolion ystorio mewn llestri yr hyn fyddai'n angen- rheidiol ? Maent yn barorl iawn yn dod o amgylch i gasglu arian, ac os na fydd yn dod iddynt ar eu harchiad byddant yn ddi- gon llym hefyd gyda'r gyfraith. Ond ni wdais hwy erioed yn ryw barod iawn i as- tudio cyfleusderau yr ardalwyr. Gan mai nid dyma y tro cyntaf iddynt weithredu fel hyn, ond yn h, trach y dig- wydd yn barhaus, credaf fod eisiau i bawb ddelio atynt yn ol eu mesurau eu hunain. Cawsant eu rhybuddio dro arol tro g..n bersonau unigol, ac yn ddiweddar cvmeiw-d y mater i fyny gan y C.nghor Plwyfol, ond nid yw pethau ronyn > n well. Beth wna ein Cynghorwyr yn ngwyneb hyn? Onid yw yn ben bryd iddynt ddod a phrawf- gynghaws am iawn yn eu herbyn ? Nid wyf ) n awgrymu hyn mewn ysbryd dial- eddol, ond yn unig i gael gwybod trwy gyf- raith beth yw eu dyledswydd mewn am- gvlchiadau o'r fath, ac I'W lluddies yn y dyfodol i chwareu pont o drwynau ardal gyfan 0 bobl. Os yw ein Cynghorwyr yn rhy lwfr i wneyd hyn, ai tybed nad oes un trethdalwr yn ddigon eofn i ddod a'r mater yn mlaen i gyfraith. Ymddengys i mi mai dyma yr unig gynllun i'w gvmeryd i ddod a'r Cwmni i weithredu yn deg tuag at rai sydd yn talu yn ddrud am eu dwfr. Gan fod rhai wythnosau c, n y cyferfydd y Cynghor Plwyfol eto, teallai, Mr Gol, yr agorwch eich colofnau i eraill draethu eu barn ar y cwestiwn, er cael gwybod beth ydyw llais y trigolion yn y mater. Ydwyf, UN ANFODDOG [Gan fod yr uchod yn fater o ddyddordeb cyhoeddu", rhoddwn gyfle i bwy bynag ewyllysia draethu ei farn.—Gou

NODISN. i -0- Mae Mr Lloyd George wedi anrhegu yr ysgol ganolraddol gyntiif a sefydlwyd yn y Wiadfa Gymreig, yn Mhatagonia, a chist ysgrifenu. Gwnawd hon yn Nghymru, ac yn ysgrifenedig ami mae y geiriau canlynol: Rhoddwyd y gist hon yn anrheg gan y Gwir Anrhydedeius David Lloyd George, A.S., Canghellydd y Trysorlys, i'r ysgol ganolraddol gyntaf, a sefydlw)d yn Mhata- gonia, Gwyl Dewi 1910. < —o— Nos Fawrth, bu farw Mr John Evans, Llandrillo, clerc Undeb Corwen, yn 49 mlwydd oed Yr oedd Mr Evans wedi bod gyda i orchwylion yr un dydd, a dychwelo id gyda'r tren bedwar i'w gartref. Ysgrifen- odd rai, llythyrau wedi dychwelyd adref, ond tua wyth o'r gloch cymerwyd ef yn wael ar unwaith, a bu farw cyn i'r meddyg gyr- haedd ato. Gadawodd wraig a bachgen bychan i alaru ar ei ol. Claddwyd ei wedd- illion dydd Gwener yn Llandrillo. -0- Mae newydd farw yn yr America Mr T C Jenkins, yr h., n a ddesgrifir fel y perchenog o'r fasnach grocery fwyaf rhwng Chicago a New York. Dywedir iddo fyned allan i'r Unol Dalaethau pan yn fachgen gyda dim ond swllt a Thesument Cyrnraeg yn ei boc- ed. Yr oedd yn gyfaill mawr i'r Eisteddfol yn y wlad hono: ac i bob Cymro mewn angen —o^—■ Dyma fel y canodd un o feirdd America i Miss Mary King Sarah :— Erys v mirain Rose Mari"—'n ocean 0 fiwsig, by golly Yn ei swyn gotynais i Ai angel yw'r young lady ?

i EKE= imm | Furnish for CASH or Easy Terms I with sound, reliable, well=made H 9 ffi WPIIM1IIearn I ch^estj furniture ch^e" 1 1 CASH I I CREDIT I I S I ESTABLISHED YEARS. | I 8 ft ifn' BaB*TBeaaieBe**e* B K 1 THOMAS & SON have the most varied and up-to-date stoe-v in ■ I the district, and their value, and qualiry has stood the test of S years. Intending purchasers will save pounds by calling to m- I spect our stock and cosop ire prices. 1 Our terms for CREDIT are the most reasonable in Xortli ales 1 or Liverpool. g Give us a call or write jor particulars op our- Easy Payment System-. £ 5 for 1/6 weekly! THOJTIHS S BOM, | 2s- | £ 10 2/6 „ j in the £ j; ( £ 15 3/. Complete House Furnishers, | discount; £ 20 3 6 „ 4Q n0p6 Street, Wrexham. 'or { £ 3° -5 .» | V a,id Bra^u, CaSh "J1'díIl_i# "f!aifi'.i'?""

Denbighshire Teachers' Salary. At the meeting of the Denbighshire Education Committee, held at Chester, on Friday, the Staff Committee rc-commend- ed that the salaries oi teachers as revised by the Committee be adopted. The a: gregate increase u as ^557 The chairman said tney treated each case on its merits. The system was bet- 1 ter than a fixed scale, because they were able to reward good teachers they were, also in a position ot being able to with- hold increases simply due for long service. They had a staff of seven hundred teach- ers, and their conditions varied from year to year. That war the reason for the increases recommended. While they were Lioeril, ,th=y hid not been in a iy w-iy extravagant. j Mr J. Harrison Jones said th--it whilst he had every confidence in the Committee he thought details of the increases should be laid before them Mr Christmas Jones said the matter had been before the Staff Committee and every item had been thoroughly extmin- ed. No increase had been gi anted before all the facts had been gone into. He be- lieved every increase had been granted unanimously. Mr Harrison Jones said his point was that the members of the Committee had no mean* of judging whether the increas- es were justified. Mr E. Jones, Minera, said that as a new member of the Staff Committee, he was amazed at the stringent economy practised. He thought they got a great deal more than they paid for. The Committee's recommeriHation was adopted, and it was decided to follow the usual custom as to the early payment of salaries to the teachers before the sum- mer holidays.

Proposed Council School at Ruabon. The plans of the proposed new Council School at Ruabon were submitted to the Education Authority on Friday, for ap- proval. Mr R. A. Jones said they had been moving very slow in the matter. The Board of Education had kept them wait- ing for months, and unless they began very soon they would have the winter on them. The children were waiting to go to the school, and the land was waiting. He asked the Committee to treat the matter as an urgent one so that: they could get to work as soon as possible, He hoped some means would be found of pressing the matter forward. Mr Ed Roberts said there would be no delay on their part. The work would be carried out as soon as possible. The plans were approved.

Welsh-Speaking Judges. The reference to the objection taken by several Welsh members to the appoint- ment of a non-speaking deputy county court judge to Judge Bishop, recalls an earlier controversy in which Judge Bishop was also a side figure. Shortly after Sir Brynmor Jones resigned the county court judgeship of mid-Wales, Judge Beresford was appointed. He was a non- W elsh speaking judge, but was distinguished for his courtesy to witnesses, and left them full liberty to choose their own language in giving evidence. Considera- ble agitation was raised, however, on the point of the Judge's non.aquaintance with the Welsh language, and in a little while Judge Beresford was transferred to an English circuit, and Judge Bishop suc-

NATIONAL LOAN SOCIETY J"S Eiipfp-ssly Established and Reentered r ./j.aarifc co A-C at Piirlisnneut to make Private Advances witho-ic Lo.m Officeji formalities. To &]1 classes l\la!e.or t"ema]e), FROM B10 TO £1000 ON SDIPLE WRITTEN PROMISE i) REPAY. for any immediate need or private use to start in business, to fursiish your bouse; to buy stoti when the market is low to P -y rent or rates. Cash sent" by p ),St if desireci. You can get money nrivaSely here as interviews are unnecessary, and reuveuees are nor- required. Genuine applications never re- fused, The advanotscau be pud back by soashly quarterly, or h»it'-yearly instalments, cr' i: deaireif the advance C;tn remain out up to five yotra by P-4 F. ing interest only Dipt;,nee no object. Interest rid repayment low">s in England and Wales. Strict privacy aud M.raighlforward dealings paraD- teed. Borrower* p <ying extortionate interest else- where are requested to apply to us when existing loans can be paid off and larger advances raade at amoh lower rates of ir te, est. It will cost you c Dihing to inquiie, but rnav save you pounds, by .airing in strict confidence in EnglioJi or Welsh, for freer prospectus to NATIONAL LOAN SOCIETY, 19 QUEEN STREET, WREXHAM. — 0— Head Office:- 41, CORPORATION STREET, MANCHESTER/ (National Telephone ¡:;Ü x 5). E.tabliphed 1887. e4 MOURNING CARDS Beautifully and tastefully printed at a few hours' notice. NEW AND CHASTE DESIGNS AT THE HERALD OFFICE, RHOS.

ceeded him That the possesion of a knowledge of Welsh is of great value ip the administration of justice in Wales is beyond doubt. In Welsh courts now it is the general custom to now witnesses to use the language tney prefer, and many judges make a point of reminding Welsh witnesses of their rights in this re- spect. It is sometimes said that the ser- I" vices of an interpreter remove any griev- ance on the part of Welsh monoglot wit- nesses, but it is obvious that a judge who knows the language in which the witness- es give evidence has a very much better chance of estimating its value than one who has to rely on afl interpreter.

_n_ Daring Robbery at Wrexham. On Monday morning it was discovered that a most daring robbery had been com- mitted at a shop right in the centre of the business part of Wrexham. The estab- lishment broken into was that of Mr Har, y Armstrong, Henblas-street Art entrance had been effected by breaking one of the windows at the back of the premises, which overlooks the vegetable m irket. T e thieves did not succeed in opening the safe, in which was stored most of the valuable jewellery. They, however got away with a large quantity of general goods. The police are busy endeavouring to trace the burglars, who, they oelieve are the same who last week broke into a similar establishment.

NOT.M.-English Local News Trill also be found in our inside pagvs.