Gwalia

-II!I'" .Y -ala. A PHOBTnLADD AR WERTH: YN NGHYMRU, | n,ercdd avwenhiaut lied ryfedd le yn y j feu add Drefol, Aberaercn, ddydd Mereher divrcddaf. Yr oc.1d yr eiddo yn eynwys yr boll tiir ihydd-Udalicl'V sail tret i>;>rt-ldaudoL A her- '&cron amo (oddigerth y lathers I-Iorel yn u:u%-), a thua 400 o dai, pedwar aapei, dwy y rct,idd drefol, a'r fardmadfa: hefyd jjorlhladd Abcraeron, gyda'r toliau a thaliadau eraiii a godir trwy ddeddf Scneddol; ae ar- glwyddiaeih Maenor L'ysWen, HCll Aboraeron, toliau, dirwyon, heriots (hyny yw. anifail neu anifeiliaid dyledus i feiatr tir ar larwolaeth deiliud), ardrethoedd, &c., dyiodrus i Arglwydd y i'acrioi, v cyfan yn iiicwin blynyddol o tua 30Upw Ilhoddwyd iawnderau maenorol Llyswen. sydd yn ffryritU. y mor am tua saith nulidir, a'r hawl i sactha a ^hysgota, i fyny niewn un lor. yn nghyda daru-nvawr o dir i adeiladu arno a dybenion craill. Yr arwerthwr ydoedd Mr O. Davie. Towyn; a'r cyfreithwyr oeddynt y Mri Hugh Hughes a'i Fab, Aber- ystwyth. Cynygiodd y Mil wriad Lewes, o l>anilear, 24,OOOp. am y cyfan; ond gan na ehynygiodd neb unrhyw swm uwch, tynwyd y lot Y II ol. Oynygiwyd tua thriugain o lotiau eraiii, yn cJnwys tai rhydd-ddaliadol a lyerinydd 0 10 i 24 o aceri, ar worth, a llwyddwyd i gael ymwared a. rhai ohonynt.

;JC — V EISTEDDFOD f-,I,U.)DAIN- iTelwir yr ei&teddfod lion yn E sfeddfod y "West End. Hon yw prif eisteddfod yr Armi- bynwyr Llundeiaig Cymi'eig. (-'yidiaii^f.yd hi nos Fawrth diwetldaf, yn neuadd hardd West- minster. Y.-llywydd ydoedd y Barnwr Watkia ■Wiiliams, t^|ar\veinydd ydoedd Mr Isaac Wil- liams. Galjwu fedcLnl liabu erioed o'r blaen yn llany £ ey#elv »> swydd. lihaid addef mai lied fcurwaidd ydoedd yr eisteddfod drwyddi. Yr oedd y marweidd-dia i'w briodoli i giyn fesur i'r arwcinvdd. Nid oedd yr un o'r dadganwyr eyflogedig yn eymeryd rhau ynddi. Oed fe am- » <eanodd Gwilynj Pennant roddi yeliydig fywyd m ynddi drwy ymfflamyehu yeliydig englyuion. Agorwyd yr*eistcddfod drwy gystadleuaeth mewn .adrodd y dernyn, "ll,y-and-by," i bhmt., Araeth gan y llywydd," bcr He i'r pwrpas. Y iwddiagw-yr xjgwahanol destynau oeddynt fel • # CBnlvnAt^pdiad, Kobcrt a Lizzie Davies, JBteltteiwefft peniii, Ilunanymwadiad," 11. Merllyn Price; traethaurd, Ei Ie i bob peth, a phot> petj yn ei le yn y tenia," Jane Price, lliehniond; deuawd, Mae Cymry yn barod ar yr wy 9 Mr Evan Jones a'i gyfaill, Wilton- equare; traethawd, "Dewis cyfeillion," Mr II. Hughes, Nassau-street. Adroddodd Gwilym Pennant tri eyeglyn ar farwolaetli Iliraethog. j "lllmninatcd Text,* Mr T. llees, New Jewin. Prif draethawd, Anhebgorion gwir lwyddiant eglwys Dduw," Mr E. Jones, New Jewin englyn- Y Llythyr," Mr R. Jt)nes ((; %yy nfryii); prydtlest, Boreu y dydd hwyaf yn y Hwyddyn," gwobr Inedal arian gwerth 2p 2s, Air Griffith Elwyn t, P Jones,Wood-streets Prif gystailleaaeth gorawl, But as for His reotak" gwobr 12p 12s a ;ned jl aur gwerth 2p 2s. Khanwyd y wobr riiwug cor Nassau-street a chor Radaor-street, a rhoddwyd y fedal i arwemydd y cor diweddaf. Terfynwyd yr eisteddfod trwy gavai lien wlad f'y nhadau.

I WElttJDO, LLOPRUDDY.3 W ALLGOF, Tn rorawdlys Dublin, Atere,icr diweddaf, eyhuddwyd dynes e'r enW Anne Stephenson a )ofrnddio ei mab, o gbio llofruddio plentyn aral), me o wneyd cais at gyiiawui Ji Jnan-laddiad. Cytun- todd y rheithwyr ei budyn ,a1tgb,go:rdimJ'nEd wr fod iddi gael ei chadw inewn dalfa ac o <ian wyliart- irriaeth tra y rhynge bod'd ei Mawrliydi. Y CYNGRAIR CEXgDLAETIIOL YN DUBLIN. Yn nghyfarfod pymthegno&oi diweddaf y Cyngr&ir .1 tfenedlaethol Gwyddelig, Mr Healy yn llywyddu, ^dvwedodd Mr Uarrineton, A.S., fod l.OOOp vn t !yehwanegol newydd ddyfod i law o'r America at /drysorfa'rr. Cyngrair Uenedlaethol.—Mr Biggar a d gyfeiriodd at Mr O'Connor Pot^rf^' y Janoea Carey c wleidyddiaetli Wyddelig, adyiwfedt] nad oedd gan Tunrliyw Wyddel y ssawns leiat i j £ **ydd o dan y -LIywodraeHtoa n* throai t&f yn fra-livr i "lesiaiinau ei wlad.—LlefaroddjfPT. D, Sail Ivan ya ehwerw yn erbyn yr ymyriad a wnaed yn daiwcil-iar ,eratal y Cenedlgarwyrigynal eu cyfarfod cy horrid » 'yn Newry. Ere a briodolai sefylifa aahapus Ureaenol V wlad i effeitliiau yimlaith diwe'i'Iiir iStaffov l |5forthcote trwy Ogieddbarlli y Werddoa sc liefyd. piiodolai y terfysgoeud uiweddar yn WexCord i'r Ayn a gytaerodu le yn y Gogle'Wlifsidt wedi Viviw-d- iad Syr Stafford. LLOFRUDDIA^TII A ft YV A OPRW V I) D. Yn rara^lys dinas D^iltlin, iluydd 1I\u diweddaf,) leyhu4idwyd dvii or enw Kighan o lofruddio'r Cwnstabl Crowley, yn .Milont liochford, MuJiingar, ac wedi ymgyngboria'l byr gan y rlieithwvr, dyg- wyd rheithfarn o Euog o lofriuldiaetb tra yn dioddef o dan wallgofrwydd amserol." Dy'arnwyd y carcharor i gael ei gaethhvo tra y rhyngo bodd ei Mawihydi. MAM YX BODDI Et I'ilLKXTYN. Yn yr an Bniwd'ys, cylni'ldwj-d dynes o'r enw ? 'Bridget Keegan o foutii ei phleiityn mewn pwll o rldwir. Neiciiodd iutbau i r pwll, on«i liwythlwyd i'w hachub. Dywedodd ei bod wedi ofni y byddai ei 'i ilionaid yn golledig, a bod y ddaeav yn mYlld i gael i difa," a'i hod yn dymuuo eynyg ei hunan a'i 'phlentyn yn ehyrth >> Arglwydd. Bavnodd y vhehli- ,wyr ei bod yn orphwylfog, a go:c!fymyncdd y JBarnwr iddi ga-d ei chadw dan wyliadwiiaeth gaeth "IMJQ ei Mawrhydi. ——♦

f Vne gweitbwyr K.hyi'«if'rydol Derby yn owned i. ^•nrhegu hSf Glidsioiie a china terck'? gosla.? ar .^pchlyacr ci J ji-^iwydd.

COLOFN GYSTADLBUOL GWALIA/' GEIMAU AT GERDPORIAE'^H. Gan nad enwyd y tesLyn ac iia plieuqdVyd i\>u y geiriau at unawd lion na lleddf, na clicrdil, na baiad mwy na'u gilydd. y snae diweyd pwy o'r ynigeisw-yr'gwir goren braidd yn anhawA^ am fed pob rhywogaeth a dosparth av gcrdd yn dyfod ar yr un bwv Id. Pa sawl math o bytatws sydd yn y fasged hon, nis gwn. Magnum lktnuin, Scotch ('hanijrions, Schoolmaster, Pink i'iyes, York Regents, White Elephant, R«f5?*iig Abbey, a Tliaiws (.'ochion Bach. Dyma ae y inae go'wg iaelnis, glanwaith, a denawl ariiynt oil. Na ddigalonwn. Y niaf dyfod allan o bob anhawsder penblet-h a drysni. fail' (1) A ii- sawdd perorawl a raelodawl; (2) rw,dll-deb a gwreiddioldeb; (3) a'r peth hwn w sydd yn taro ac yn cripio i fyny gwar dyn, fod yn dri tioed i'r faine feiruiadoJ am v tro. Dyfan.—Mesur newydd. Dwys a eitcithio1.. I Tebyg iawn i rydd-g\fieithiad o "Those Evening Bells" yw ('lo.-li y Veli1," ac o'r braidd na ddywedwn inai cyfifitkiad o'r meddwl ydyw y gin, os nad o'r geiviau. t I Jan Tk/fan.—Gedv ef anivvw Ivthvrenau allan oi ciriau, a dengys esgeulusdra gyda'i ysgrifell a llaerwydd syda. t Gymraeg. Beth yw blWYli hirfaith r—" Rliyw wyio wyf* —"am wyicr wyf," Mae ganddo wahau eraill. ;.i d-,t. ond nid per- orawl diweddu 1en¡¡t A'r baraidd wawr drwy ryfedd ddnH yn erlid pwi/fl p!(fr!1wdall," Nid yw y testyn Penyniynydd," -opelio yn ddigon amlwg o flaon eyuulleidi'a. Y mae eisian rhywbech fel eariad, teimiad nen ao y gwyr pawb am da no, i wtseyd geiriau yn effeithiol o flaen torf, ac ya dderbyuioi gan y Huaws. W John C'hfifsostom.Yn anghyffredin. Wrth ddarllen "Llithro i lawr v gloew li"' yr ydym yn gorfod canu gy(i;t .r j>eniii cyntat a I cliwibianu gyda'l' ail. (J"r neilldu ag et, fel y goreu o lawer hyd yn hyn. Bca-ritone.—Byna fel y sillebai ei enw. Nid oes ganddo nn rhithyn o newydd-dob. Y"m ie ei SWll fel pistyll y cefn. Yrcres: rvv a oil ynfydiiin gref Yn rliengan v Rhubau glas, Awn al,!a,i gyda ticrth y nef, Yn erbyn rneddweiod cas. ,Y mae mtloedd ar. iiloedtio ganeuon dirwestol o'r bron air yn air o ran meddwl yr un fath a geiriau Jiarritone. Cerddvr.—Geiriau rhagorol ar yr he, dr" hoew-hoenus Mereh Megau." Henaint annewydd-deb y mydr yw yr unig fai sy 11 Cerddor, a phan gofia mai geiriau i gerddor- iaeth ncwydd sydd eisiau, dichon y cydsvata fod rheswm a ehydawnder yn aros i'w lie, gan bod gwell ar y maes. Un hoff o gan.—" Ymdrech a Lwydda" yw ei destyn, a pherthyn syniadau y gnu i ddosparth '• Put your shoulder to the wheel, is a motto for every man. Dim newydd-deb, ond can dda, sylweddol ac ymarferol ei syniadaeth. tlre4in iawn ci fesur, sef yr 4ift ag "Am gmig i adeiladu. Nid oes ganddo 9 un pwyut r gyrhaedd ato, ae y mae'r penill ¡ eyntaf mor briodol i ddiweddu can a'r ail, a'r ail yn gystal os nad gwell ei derfyniad na'r penill olaf. Billo ap Alan-.—Diddrwg-didda yw ei gan yntau ar Godi yn foreu." Nid oes gauddo ond yeliydig iawn o lifrediad esmwyth swynol a chcrddorol. Taivdog.—Nifer o emynau '• I'r Tawel Dawel Oil'" sydd yma. Y mac'r mydr i mi yn un newydd ac yn un da, ond anystwyth iawn yn amryw o'r llinellau, a thywyll mwy nag un frawddeg. Barddy Clrddt)i-Pa anghyiTredm, ae i fyned am ddeng mynud o'r neilldu affei gyfaittChrysos- tom. I Glan Don, GWilllUS, Œyst am glust, a "Sisialai yn ei chlust aÜ: chwtg: Eto y mae swyn eerddorol lied gyyf yft y gerdd, ond nid mor gcll'ydd a gorphenedig ai* ddau a enwyd, Gan Itwmian y adau oreu ucbod u i r gKclrf: [ Nid daig nhinyd ond ding awr..oymgom ch wag Bai'dd Cerddor a Chrysoatcm. ¥ iize7r :nae> cvutaf wedi hod-yn ffodns iawn yn ncwia- iad ei destyn, set Gorphwysgan ilu hen gyfaiil y Owain Alaw. Deehteua gydag adroddawd priodol, gan newid ei fesur deirgwaith ncu bedair i'r dyben o gynyg gwaith ncwydd i gerddoriaeth newydd. Temptasiwn fyddai i mi ochri gyda choffadwriaeth fy anwJI gyfaill o Gaer, ond yn fy myw nis gallaf beidio llithro i gwsg farddonoi, freuddwydiol, hudrt, ber- lewygoI y gerddoriaeth a awgrytuir gan Lillivo i lawv y gloew li," Cyfaddefaf fod tipyn o syniad tyner y gerdd II Anabell Lee," yn nghyda Gliding down the silver stream," yn cael ei awgrymu. Sat bynag am hyny, credaf mai John Chrysostom yw awdwr y geiriau mwyaf eerddorol. Nid wyf yn ei gyhuddo o anwreiddioldeb, ond yn gadael hyny ato ef, am mai busnes bacli y dydd heddy w yw dweyd wrthych cliwi, eyhocddwr gwladgar ac aiddgar Gicalia, mai yr olaf yw y goren, ac y mae yn liollol wreiddiol am a wn i. HolTwn i chwi gyhocddi y ddau ar unwaith, yn yr un rliifyn o'ch papyr, os bydd hyny yii gyfleus ac yn oddefol. C'aerswsJ Rhag. 8 fed. J. Grid tog Hcghrs. LLITHROI LAWtl Y CLORW LT. Lliihro i lawr y gloew li7, Ar lo'jr-gannavd noson braf, Mae Gwenafwy deg a mi Sibrwd hedd mae chwaon Ilaf. Ieuauc, dewr, a chryf wyf fit Prydferth fel y nff yw'r ferch, Minau ar y ploew li', « Dyngais iddi fytbol serelv Bythol sereh ar y Hi, Ar y gJoow, loew li', Tyngais iddi fytbol sereb. Llitlivo liyd y gloew li', Heddywr wyf ar ben fv huu { Gorwedd yn y bedd mae hi— Fy Ngwenafwy deg ei I'an. > A Cwyno mae'r gafarus wvnt, Ar ei hynt drwy'r fynwent brudd i > t Novwlith, dagrau eugyl hedd, Nowlith, dagrau eugyl hedd, Wlyehant fedd y deg ei grudd. Wedi tori 'nghalon wan, LHthro'r ydwyf hyd y Hi, G wenafwy sydd yn 11 well y Han, A'r gwynt a gan epwynfadfjs gri, A Yn lIudw'r llan, Gwenafwy eydd vnlludw'r Han, Am byth, amhyth yn lhvch y IIan. klr gwynt a gan gwynfanTlu, gri, • JOHN Chuysostom. D.S. — Cymepodd yr awdwr ei ryddid, ni chadw- odd at yr urr mcsnT lU'iituuo', eymcrodd oi fasur ei huu. BKDD Y CKUDDOR (Cyfadtlas i Gerddoriaeth). Rr serelius "of am y i'iweddar Bencerdd^Qwain Alaw." A'1roddawll- Yy nS*Jad! fy nwIad brnddglwyfus, gwelaf di Ar Iwcli y ee.rddor syrtbiodd ddoa i'r,, IVacamiiwr yr alr.won gwyrapodd, 0 1 Dy ddasii'r.'i dreiglaut. gwlycbant ei ortvicl(lfa, Ac ai- f'y nghlyw, gwyloftis yvrlty gerdd. FV 1\1::hl fy mab! diffoddodd can (J th fynwes Uu, tra awel ebwyili; m Ffar»vel am tdvwod dan y ser lJy a¡aw bêr Ïm lloni byf h. j Am 'laiiat wylo, wylo wiiae, DioUvTrwydd gaf 0111 'slafell gudd A'r byd nid yw o'r uurhy w reddt— Tob peth yn llcldf o'm bamgyleh sydd. "Uii! na, mi glywal uslef Hawenydd pur a hedd, Or fwtu'.vl gwyii sy'n hofraa yr awrbon uwch dy fedù; i Llais angol mcih athrylith yw, sy'n gwylio llweli fy mlilant, A'm dagr&u sycliodd law.-)? gwaith ag iaith ei dynar dant— "Cvmrn! O Gyram hen wlad yr anthemnn, A ebarfref tBuwt-donxit i'm Crewr, fy Nuw; i Cwvd dy olytpn, syeh yoiaith dy ddagrau, Nid marw dy h1cntyn--mr.e'tb Beiicerdd ytifyv. Cyn l'yq;¡ ohono yn mynwe.? di.«tawrwydd. C'yí1w.r;lod ei Emau ''i'th feib yn ddigf'l; eiiw a Ar dannau pt-ioria^th i'r oe^m b rblel Os gofvn y Cymro av lechwgdd y Wyddfa, 0<3 gofyn y yn v dyffryn 'lell r dref, j Pe le mae y cerdJor ro es fri ar GwyUt Walia, j Nac edi've*) mewn dagrau at lw,li ei orweddfa, Ond (iyrcita ti) oiygon, a d'wed, Yn y oef." PAT-TP y f\F.RiyDr7>.

QYFATIFODYDD TUfilDlAU YN Y WERDDON. TXMKS. Am, r,)adi cAlliata,npii wubavd li-id i gyna! cyf- arf(y!y.ld cyhoeddu y cafod.l y l.JlywoJl'aet,!¡ yn y Werddon ei beirniadu yn 1, mo id mwyaf miiiiog. i'r rhai hyny a dybiant fod y cytario lydd hyn wedi Catlett rhwystro i raddau gortnodol it gorraeso), y inae Mr Trevelyati yn ateb gan ddy wedyd na ddeiu- yddiwyd y gallu a'r hawl i atal y eyfryw gyfarfod- ydd yn agos mor fynych ag y geUvid am hyny, ac nas ataliwyd un cyfarfod o gwbl os na fyddai ibe-yuiaf .Jg?onol dros gredti fod yr heddweh cyiioedd niewn perygl. I'r rhai hyny, pa fodd bynag, a ddadieuaAt fod pob eyfarfoil cyhoeddus yn y Werddon, o angenrheidrwydd, yn ganolbwnc anurhdn, ac y dytid, o'r herwydd, eu gwahardd yn gwbi a itoilol. Sylwa Mr Trevelyan fod y Werddon yn wlad wedi ei breintio a sefydliadau Seneddol ac y rhaideu liywodraethn yn unol a breiniau y sefydl- ia lu'i hyny, ae o ganlyniad, y rliaid eaniatau cyn- haliad cytarfodydd cybosddas, gan belled ag y geiiir gwneyd hyny gyda diogelwcb. Os oedd rhywrai, ddydd Gwenor diweddaf, a wrandawent ar Mr Trevelyan, yn due idol i feddwl yn ffafriol am yr llyn a eiwir yn ucbeigeision y Werddon, ac am yr hav. iiad am Home Rule," nid unrhyw fai ar Mr Trevelyan fydd eu paritad yn eu eaingymeriad a'u delini. Os nad ydyw cyflvvr y rhandiroedd terfysg- lyd yn y Werddon yn ddigon i ddapgryj beth a fyddai'r Werddon pe$gadewid bi'iddY ei hun, buasai r neudiad diwedilar yn Ulster, a'r sicrwydd o tlywallliad gwaed pe y gadawsid i'r ddwy blaid wit.bgyfariod, yn o bei-i argyhoeddiad cyf lawn u ganlyniadau dinystri01 Homo Rale."

ARAETH AIIGUWVDD SALISBURY YN WATFOIID. STANDARD. Y mae'r araeth a draddjdodd Ardalydd Salisbury yn Watford yn atebiad boddhaol i'r gwahoddiad yr anturiasom ei gyfeirio iddo'ar ddecbreu'r wytbnos, nid yn unig i feddu opiniynaa pondant a diamwys, fed y gwyr pawb ei fod yn en uuddu, eitbr hefyd y gwrolder i'w ddadgan yn ddi-gol. Nid oes osgoad 1 .1 o Utiwrtli unrhyw bwnc o bwys mawr yn yr hyn a "ddywedodd Arglwydd Salisbury nos Wener, y mae yr araeth yn llawn mor hynod am ei beiddgarwclt diofn ag ydyw am ei heglnrder diamwys. Y ]hac cy.?ylltiadau aelodau'r Cyagor i'w gilytld i'w hym- -%vrvmia,ial-i blacnorot'eu litiriiiiii, i'r wlad a'r '^toier- odraeth. yn fferddio mnestnor fanteisiol i waw 'dh ag y gallai'r gwawdiwr mwyaf modrus ei ddy no, a rhaid cyffesu na ddarfu i Arglwydd Sah^. ary golSi y cyfloasdra. Yr oedd atebiad duchar d i Arghvydd llartiogton yn nghylch y cyngor a rodd- odd yn ddiweddar i Dy'r Arglwyddi, yn cynwys yr ysUialdod mwyaf ceryddol. Y mae Ty'r Arglwyddi yn rhoddi i Dy r Cytfredin, pan' y cyflawno gam- L, eriat], gyfleusdra i'w adgyweirio. Diamheu fod TyV Arghvyddi ambell waitli yn wall us, fe< y mste lyVCy £ fi,edin yn walfus ambeil waith. Ond fe ellir eywiro gwallau Ty'r Cyffredin tra y bOilola Ty'r Arglwyddi, ac fe ellir cywiro gwallau Ty'r Arglwyddi tra y byddo Ty CyAredin mewn bodolaeth. Unwaith y dystrywier gailu attal- iadol Ty'r Arglwyddi tra y byddo apeliad i gael ei wnevd at gydwybod y cyhoedd, ni fydd yn 'gadael i ni ddim ond un eospli eynryehioladol, deddf- wneutiiurol a gweinjTddol, yr hwn, os na fydd yn gwbl a fi-ollol anSaeledig, fydd yn rhwym o gyflawni caingymeriadau difrifol yii awr ac eilwaith, a'r rhai hyny yn gyi'ryw nas gcltir eu gwella. MOANING POST. Yr oedd araeth Arglwydd Salisbury yn Watford yn cynwys datganiad cryno a grymas iawn o'r cyngbaws yn erbyn y Llywodraeth, gan belled ag yr oedd a wnelai a'r etholfraint. Beth a ddylai ym- agweddiafl y blaid Geidwadol fod? Er, tel y dy- wedodd Arglwydd Salisbury, fod yn anhawdd i'r Ceidwadwyr na neb arall ddy wedyd pa fodd yr ym- ddygant at Ysgrif nad oeddynt wedi ei gweled erioed, ac un, fe allai, nad yw yn bodoli yn ymenydd un bod dynol, eto y mae yu sicr y byddai yn ddy- munoi i'r Wrthblaid ystyried mewn pryd y cynllun o'r ymgyrch y bydd raid iddynt ymgymeryd ag ef cyn bo Jur, Ond os y bydd yr Ysgrif Diwygiad ddyfodol yn ymdebygn rhywfaint i'r darlun a dynwvd ohoni gan lawer o'i chyfeillion, feddatgana ArghVydd Salisbury yn ddifloesgni y bydd i'r Ysgrif dderbyn gwrthwynebrwydd mwyaf egniol a grymus y blaid Gaidwadol. Ond y diffyg y mae'r blaid ynddo ydyw, nid yn unig naxl ydyat yn gwybod pa un a fydd i ddiwygiad Keneddol ragflaenu diwygiad dinesol, ond y maent yn auwybodus yn ughyich y ffnrf a gymer y mesur a enwyd gyntaf, os yr a o flaen y rnes n" arad, fel-y mae Mr Chamberlain yn hawlio. Tra y mae Arglwyd,l Hart.ington yn dy- weclyJ wrthym nad yw pwne yr et f^flfraint ar hyn o btyd yAy ddhn ond me^ys, mown iryflwr iddynt ymgyngffiori a'u gilydd yn ei gyleh, fe doywed Mr I Cliilders wrthym nad yw'r Ysgrif Ddiwygiadol newydd i fod yn ddim ond un o gyfres o fesurau a achosant chwyldroad mwy nag a gymsrodd le yn [ y wiad hon er y flwyddyn 1689. Pa lais yr ydym ni i'w gredu ?

MR CiIAMlii:aLAIN O DA Y FFLANGELL. WHITEHALL REVIEW. Derbyniodd Mr Chamberlain yu ddiweddar lawer- oedd o guriadau lied drymion ar ei figyrnau, ond nid un yn fwy caled, nac yn cael ei gymhwyso yn fwy medras, nag a roddwyd iddo gan Syr Edward j.Suilivan, yn un o'r ilytbyrau gwertlil&wr a y^grif- ^enodd yn ddiweddar i'r Morning Post. ¥r oedd Mr Chamberlain wedi dyrchafu ei lais mewn condemniad o bersonau a dosparthiadau a ddaathant yn gyf- oethog fu hwnt i ireuddwyd trachwant avianol, a'r rhai sydd yn prysur ddvfeisio pa fodd i wastraff (i y goiud y maent yn analluog i'w fwynhau," ac fe ofyna Syr gdward gyda ffraethir a phriodoldeb mawr, pwy ydynt y personau Ir ac ai nad yw yn j ffaith fod Mr Chamberlain ei 1 — yn un olionynt?, Dywed- Syr Edward Sullivan fod Mr C'haiaberlaia yn cael y credyd o fod yn werth 20,009p y flwyddyn, yr hyn a enillwyd iddo trwy chwys gwyneb ei weitti- wyr; a dywed y barwnig anrhydeddus yn mhellaeb, £ od ffeithiau yn profi nad yw nifer y dynion sydd mor gyfoethog ag ydyw ef (sef Mr Cbamberlain), allail o boblogaeth o 3o,(W0,000, yn llawn 10C>9. Mae Mr Chamberlain yn bur fedrUs gyda'r hyn a elwiryn Ysgotfand yn cutting whangs off ither folks' cheese (tovr tafell o gosyn dyn arall), ond y mae yn Tnhell o fod yn awyddusam gytlawni'r weithred hono afei eiddo ei hun. Dywed Syr Edward Sullivan nad yw efe yn gwybod ddarfol i Mr Chamberlain eriQUd wneyd unrhyw gynygiad i ymwadu nac yinikjrddbau oddiwrth unrliyW ran na chyfran o'i- cnil^w anfei Lhol er niWYll eu rhanu eydriiwdg ei frSt.yi tlotach. Naddo, yn sicr ddiamheu; a gallwn atturio dywedyd y bydd Syr Edward Sullivan yn heuafgwr oedranus iawn cyn y* caiff glywed fod y fath beth wedi digwydd. Ond, fe ddic^on fock^Ljv Chamberlain, ar v llaw arall, yn tybied mai cy o'r math mwyaf dybryd a fyddai i unrhyw gael incwm mwy nag a fedd y fath ysgriwi' ydyw efe ei hun, ac yn dyheu am yr ainser pan.) bydd i bobl a feddant 10t),000p y flwyddyn, neu ychwaneg, gael eu gorfodi i ymarllwys neu gymun- roddi cyfran o'u golud ar gyfer y ddynion sydd, fel efe ei hun, heb feddu digarlnwy na Ooop y flwyddyn. Dylai Mr Chamberlain .,thwyii gyda cliyfratiu ei- eiado tiiferthot e-L hun cyn dadleu dros yapeiiio a dosranu pobl eraill.

CAMP Y&LADJWA. Yn gynar forcu ddydd Mereher diweddaf, daliodd heddgeidwaid Bamet un ar ildeg o ddynion a gymerasaiit ran, yn mhlith craill, mewn camp-vm- laddfa. Ymddengys i blaid fawr o ddyhirod sydd yn ymhyfrydu mewn gorcbestion o'r fath adael Llundain yn gynar yn y boreu, fel y dywedwyd. a jthan gyrhaeildasant Barnet ymffurfiasant yn gyleh. Stripiodd dau ddyn a dechreuasant, ymladd a'u gilydd. Yr oedd nifer o heddgeidwaid yn gwylied ea symudiadau; a phan devfynodd y round gyntaf, rhuthrasant i'r cykh a daliasaut yr arweinwyr a naw eraill. Dygwycl hwynt gerbvon yr ynadon yn Barnet, ond gohiriwyd y cyngbaws. Dywed a'lroddiad arall mai dau ddyn o'r enwau Ryan a Williams, y naill a'r Hall yn eithaf hysbys i'r heddgeidwaid yn Llundain, oeddynt yr ymladdwyr, Gwelwyd, pan dynasant eu dillad oddiam danynt, fod y dilau ddyn mewn cyflwr rhagorol, yn enwodig Williams, pleidwyr yr hwn oeddynt yn bur hyderus mai efe a eniliai y fuddugoliaath. Dywed ir mai 20p oedd y wobr ar bob oehr; ond daeth y frwydr ffiistyddol i derfyniad buan. Ni ymladdwyd .n,1 un ru;rad, gan yr ymddangosai fod Ryan brnidd yn o.ni myned yn rhy ago i'w ddyn. P, fodd byaag, cafodd Williams gyfleusdra o'r diwedd; a ehan arwain a'i chwith, glauiodd dclyrnod pur lymdost ar drwytt ei wrthwynebydd, nes y gwnod- odd yn hid!. Ba hyn yn foddion i ddwyn y ddau ddynyii nes at eu gitydd, ae aeth yn ymiaddfa ben- deKynol; oad y tnse'n yiaddangos mai William? oedd y ffuh.iwr goreu o lawer, ac i Ryan ddatigo* y^ilied fuan eifod wedi cacd llawn ddigon o bwyad- au ei wrthv Vdd. Pan alwyd ar y (iliatt i ddechreu yr ;<TTround, daotli yr heddgeidwaid i'r He, ac vm\va.<garod: y d-»:f.

Yn nghynaciledd y ftliyldfrydwyr, a gynlialiwyd yn Llundain ddydd ian diweddaf, penderfynwyd penodi is-L>wyj!gorau i'r siroedd a'r bwrdeiudrefi i dynu rheolau i'r etlit)lia,laii 'IpwoJ. nc npwyntio cy fredbwyr parhaol i'r HYlt},

Nid ijdipn o u;ujenthcidrto:/dd gn d<d em hunain Ytt Y.f" am *yniadau nohibwp- yn y golo/n hen. t HAWL MESIC 11 ED I BREGETHU; MM Gol., —Yn Y ilufyrt div/eddat o Givalia, ymdrecliais brofi, yn fy arddiiii tnvsgl a chlo^- yrnaidd fy huo, fod rlj^vviu ac Ysgrythyr yu dangos yn eglur fod Ili, y merched, pe caet-n yr un inanteision --ttr un chwareu teg a'r rhai sydd yn arglwyddiuethu" arnom, gystal bawl i bregethu yr efengyl ncu. athrawiaethu yn yr eglwysi a'r dospartli a ymffrostia mor fynych yn ei ddwyfol aw lurdod i gvfiawni y gwaith mawr a phwysig hwnw. Dygais hefyd gerbron un o ddwy adnod a ddyfynir yn ddiderfyn gan y rhai a ddadieuant yn erbyn i ni gymeryd rhan gyhoeddus mewn materion cglw^'sig, a cheisiais ddangos fod mwy nag un a dyweyd y lleiaf, i esbonio yr adnod hono—fod y dull y dehonglir hi gan y tra-awdurdodwyr, nid yn uuig yn groes i re? win, oudyn anghyson a beiru- iadaeth Ysgry Lhyroi deg a gonest. Yn avvr, trov»-n at yr adnod arall a ddygir yn mlaeu fel gwrtluldadl yn erbyn i ni, fel me relied, efengyju yn yr eglwysi, set vr uu yn 1 Tim. ii. 12, Ond nid wyf yii cenhadu i wraig athraw- iaethu, nac yinawdurdodi ar y gwr, eithr bod mewn distawi'\y\d' Mae'n amlwg i bawb fod- yn lhaid darllen yr adnod hon, fel y llall, mewn •eysyiltiad a'r rhai sydd yn ei blaciioi-i, yn gystal a'r rhai sydd yn ei dilyn, o'r nawfed hyd y drydedd adnod ar ddeg. Yr un a'r unrhyw ydoedd amcan adroddiad cytfredinol yr Apostol ag'yn yr un a ddy tynwyd o'r bedwaredd bennod ar ddeg o'r llythyt eyntaf at y Covinthiaid, set cynghori y morehed i fo(I yn gysori £.'u proffes, trwy arddangos gwyldey a sobrwydd, &e. Ad- goffheir y wraig mai un o'i dyledswyddau penaf ydyw bod yn ostyngedig, a'i bod, fel un yn credu yn yr Arglwydd Iesu, 0 dan rwyman i gydnabod ei c-hyflwr darostyugol mewn canlyniad i bcchod a chwymp Efa. Yu yr ystyr yma, byddai yn 'anghyson [.'i safle gymdeithasol iddi ymawdur- dodi ar y gwr, neu ystyried ei hun yn rhysv fodaeh uvveli a mwy awdurdodol nag ef. Ond y lfaitli bwysieaf yn a'r adnod o dan Sllw ydyw, nad oes air o son ynddi am eg^Ysi, cyfarfodydd cyhoeddus, neu gyrddau erefyddol: saif y gwaharddiad yn syml fel hyn, Nid. wyf yn cenhadu i wraig, athrawiaethu." \lst.y,r< iaethau a ychwanegwyd at yr adnod, gan y rhai sydd yn honi dwytol hawl i'r swydd, ydyw y lie, y dull, a" oeth y dylai y gwragedd atbrawiaethu. Ond t) ein bott yn eymeryd y gwaharddiad (nid y gwahoddiad, coiiwefi, fel y newidiodd rhy wan y gair yn fy Uith ddiweddaf) yn anni- bynol ar y cyd-de^tyn beth fyddai y canlyniad naturiol ? Wei uyb, wrth gwrs, nad oes gan wraig hawl j athrawiaethu mewn unrhyw tfordd, ar unrhyw adeg, nac yn unrhyw le ? Os felly, yn mha le y mae dadl y l'hai a ddywedant na ddylai y Beibl gael ei ddysgu yn yr ysgolion "dyddiol-mai ar yr nelwyd gartref, gan y tad a,rfatit, y dylai ei egwyddorion gael eu dysgu i'r plant? Y mae'n rhaid i ni, gan hyny, gy- meryd yr adnod yn ei chysylltiad a'r cyd-dcstyn; ac wrth wneyd hyny, yr ydym yn dyfod i'r casgliad anocheladwy mai yr hyn a feddylia yr Apostol wrth athrawiaethu yn yr adnod o dan sylw ydyw peidio dadlu ac ymgecru yn ffrom- uchel ac ymawdurdodol a'r gwr, a hyny nid mewn pethau crefyddol yn unig, ond yu mhob cysy Htiad arall. Ond fe ddichon y gofyna rhywun pa seiliau Ysgrvthyrol sydd genyf dros ddadleu h,awl y rhyw"fenwaidd i athrawiaethu neu efengylu'yn yr eglwysi. Y mae'r prawiion yn lluosog a diymwad, a hyny o ysgrifeniadau yr unig apostol y dywedir ei fod yn dadien yn crbyn eu rhyddid. Yr anhawsder penaf, fodd bynag, ydyw en cyfleu. yn y rhagolwg ar e;ch gofod chwi. i gylch digon bychan i ateb y rv.rpas. Ond feuliai y dylwn ddechreu yn yr ]-)cstaiiient.. 1r dyben o wneyd hyn, y mae o'r pw y& m—yaf i ni gael syniad eglur a ehy wir am yst> r y gairprop/iwydo, a ddefn^ Idir mor fynych y U" y Teifruinetit Newydd yn gy-s.il aV Het). a, yn ei ystyr eangaf, allu i ragfynegi* pethau i ddyfod; ond ar-vyuda gvr.ilnvysder i adeiladu, athrawiaethu, d'Sgti, vieu liyffor(ldi, ac yn yr ystyr ymu d<,f^v.i'r ef m-wn ey^Jltiad a gffrr- ivgeud yn gysla: a dynion. Felly y map yu 1 Cor. xiv. 3, 4, Eithr yr hwn sydd yn proph- wydo, sydd yn IIetarn wrth ddynion er adeilad- aetb, -,i chyngor, a e'llysilr," &e. Wel, yr oedd Miriam, chwaer Moses, yn brophwydes. Ar- wciniodd y gan ar ol gwarediad yr Israeli aid o'r Mor Coch (Ex. xv. 20, 21). Os dadleuir mai.ar- weinyddy gwragedd yn unig ydoedd) gallwn droi i lyfr Micah vi. 4, a chawn weled ei bod yn cael ei rhestru a Moses ac Aaron fel prif ar- weinydion Israel yn gyfIredmol. Am Deborah, dywedir ei bod wedi barnu Israel, a hi hefyd yn brophwydes (Barn. iv. 4, 5), Dengys ei holl hanes mai athrawes gyhoeddus ydoedd, isanys dywedir fod motion Israel yn dyfod i fyny ati hi am farn. YTr^edd Iluldah yn brophwydes, a deuai pob dosbarth -y brenin, y tywysogion, y rheolwyr, ae hydyn noil yr archotfeiriad ei hun —ati hi i ymofyn cyngor, fel un wedi ei hanfon gan yr Arglwydd (2 Bren. xxii. 12—20). Dyma esiamplau tarawiadol o gyfreithlondeb merch i athrawiaethu nctl cfengylu. Drachefn, dywed I yr Yspryd Glan trwy y prophwyd Joel ii. 28, 29, —"A bydd ar olhyny.y tywalltaf fy yspryd ar bob enaw(l, a'cli Oeibiori a'cli merched a broph- wydant, eich lie4iriaid a welant freuddwydion, a'ch gwyr ieuain^ a welant weledigaethau. Ac ar y gweision heffd ac ar y morwynion y tywalltaf el fy yspryd yn y dyddiau hyny." Cailf yr Apostol Pedr, yn Actau ii, 3-18, fod yn ddeonglydd i'r addewid hon. Yn awr, os oedd yn gyfreithlawn i'r rhyw fenywaidd athrawiaethu neu efengylu yn yr eglwys ac nllan o'r eglwys o dan yr hen orueh-wyliaeth, ymae ganddynt; hawl, i wneyd hyny o dan y newydd, oblegid yr un yw Daw yn y naill yn gystal Pr llall. Ond rhag tre hu yn ormodol ar.„cieh gofod, dychv^elaf. .it y.L)wii,l drachefn yr wythnos nesaf, os-eaf hatnddeu a'ch eaniatad chwj.—Yr eiddocb, & £ Y IIkn- Atiiuawes. .rtttPn, nliug. W,iõ83.

COFHNT MR CHA J^- Mm Goi. Dymunwyf wneutli eu ddau y byr-gofian t o Nf r Charles a jsodd yn eich cyhoeddiad am y lieg cynnsol. Nid yw yii. angenrbcidiol er mwyn (lyrchafu Mr Charles, priodoli iddo yr hyn a iter! hyn i ac y mae hyn yn anghyfiawnder a'r rhai a lafuriasant mgxr dd*wyd aditlino a'r gwron hwnw. V- Nid ydwyf am fetnent yn gwadu ein rlnvysiedig- aeth fel cenedl iddo, ond y mae yn ddiau ei fod wedi "myned i i is far ei ragflaenoriaid i ,Irad(lait lieltetti iS>.rn, aa'y mae yn*y son am dano yn miy -i lie nis, liaiotl, Fel y ca;nlyn y rlied y Cori O.r A bA orue^Wylion hyn a coftar' -n A ht.M. orue^Wylion hyn a lluivvs nas'gali y fan hoa ^u crybwyll, myji ti ainser i ysgrifenu ci T)ry$orfa Yspfi/dol, ei Am ldi~ ffi/niad i Fethodistiaid, ei liiriadur rhagorol, a'i Jfyforddwr poùlogaidd," Nid oes amheuaeth nad cytieithiaU yw y Gpiriadur a briodolir i Mr Charles o Eiriadiir Saestieg yDr John Brown, Haddington. Am yr Ifyffbrddier, yn ddiddadl gwaith y, Pareli Griffith Jones, periloT Llanddowror, ydyw. Y niae'-eytnewidiadau ac ychwanegiadau, hwyrach, yn y ddau, ond nid iawn yw rhoddi yr awJuviaetli 1 Mr Ciiarles. Os yv yr JL/Jforddivr yn eiddo rhy w enwad neillduol, yr Kghvya Sefydledig a'i pia, ac onid anrheg i'w wlad a'i genedl ydyw yr Hyffbrddwr gan beriglor envfog Llanddowror, un o wroniaid lOghvys Losgr, ae% mae yn ddigywilydd-dra arian- garol i unrhyw utinawlio y copyright gan diethu y wlad am yr hyu "a raj roddwyd i ni" 0" wir cwyllys caion." Mae yn rhaid arnilE wrtbod yr awgrymiad mai o herwydd achwyniadau yn ei erbyn am holi y plant yn yr Eglwys yr ymunodd a'r Mathodistiaid. Y mae yn (ld *vlecl.,os cofio mai pre- gethwr pur sych ae aiiriyddorpl iawn oedd Mr Charles, a pharhaodd felly trwy ei oes. Nid yu hir y parha- j odd mewn un He y ba yn gweinidogaetlm. Yn ei "lafurus gariad" parhaodd M^ lowlands yngurad Llaugeitbo trwy ei fywyd. 'I ddyn cydwybodol fel M:- Charles rhtil fokl, yr anghysondeb o gartrefu yn y Bala a gweinidogacthu yn yr Amwythig a Llany- mawidwy yn eglur i'w feddwl. Nis gallai y posibl- l-Avydd mai efe fyddai fel y bu) perchenog prif y dref," ac y hyddailiyn hefyd yn anghysondeb jnewn clerigwr. "Dyn oedd Eiias" a dyn oedd Mr O'c.arles, ac y mae yn rtiai(I erlrycli i'w amgylcliiadan yn fwy na dim a,-all am achos gwreldd101 ei ymuu- a'r Methodistiaid. Ond am lioli y plant yn yr ligiwyg yr oedd ac v mae yn ddyledswydd, yn 0{ rubric pendant, er bob gweinilog Eglwys Loegr. Gan fod y "weitl/ivd hon c'r eiddo Mr Charles yn cael ei bardrt^ngop fel jjrawf o'i awyddfryd i fyned iii draws- pob pSl'b 1:1 Jk8 ej bob) tu.hwut i bawb, t; > difynaf y rubrie ar y pwne o'r Llyfr Gweddi Gyff- redin i brofi nad oedd yn ymddwyn yn byn obd yn ol rhcol yr Eglwys:—"Bod i gurad pob plwyf y'n ddiesgenlus av y Suliau a'r gwyiiau ar olyraillith o'r W}.3p,r, <1 dysgu ar osteg yn yr Eghvys, a hoii cynifer o blaht ei blwyf ag a ddantonir ato magys y tybia efe fot yn gymesar yn rltyiy barch o'r, catechism hwa." Yn ngwyneb y rlieol hou gofynal' pwy ae i bivy yr adiwyuwyd? ac 03 aehwynwyd ouid oedd yr ateb yn ymyl ? Er tywylled yr ossau aetli Iteiiao, fe fagwyd ar fromu yr hen Eglwys ddynion devvr, dy.sge(luj,duwiol, a lkuiu'us, bvwydau y ruai a brofaut ormo'iodd y cofiant pan y dywedir "foel Mr Charles wedi cymeryd cyflwr yspryddl y wlad at ei galon yn fwy na phawb," ac fel engraipht difynaf yr hyn sydd yntgerlledig ar farmor ar Eglwys Llanddowror Cysegredig er Colfadwriaeth amy Parch Griffith Jones, periglor y plwvf hwn a Llan- deilo. Cyflwyn.wyu ef i'r diweddaf Gorph.3ydd, ly I'r eyntaf Gorphenaf 27ain, 1710. pan gafb*,v?> urddau ymroddodd yn gyflawn i ddyledswyddau ei swydd sanctaidd, y rhai a gyflawnodd yn tfyddlon ac yn gydwybodol dros yspaid hir fywyd. Yn cydnabod pv/ysfawrogrv»ydd yr alwefiigaeth y galwyd ef iddi, rhoddodd ei holl amser a'i feddylfryd i'r unig achos pwysfawr hwn, a daeth arno yn feunyddiol Gofal yr holl Eglwysi.' Yn ei bre- gethau daugosai angenrheidrwydd y dyledswyddau mwyaf amlwg a hvsbys Cristionogrwydd, y rhai a ddirgymhellai ar feddyliau ei wrandawyr gyda gwresogrwydd Cristionogol gwirioneddol, ac mewn modd mor bwysfawr fel nas gallasai neb ymadael yn -dfiideimlafl,icyn(ldia(leila(laetli. Ac ntd addysgwr yn yr areithfa yn unig oedd; yr oadd ei siampl yn rhoddi dwysder i'w athrawiaeth; ei holl fywyd oedd ddaugo3iai gwastadol o'r grefydd a addysgai. Yr ysgolion elusengar cylchynol Cymreig ydynt dtly- ledus am eu cychwyniad eu cynydd a'u pirliad i'w dueddfryd bynaws a liaelionus. Yr 'oedd y fath lwyddiant yn canlyn y gorchWyi duwiol hwn, dan ei olygia 1 a'i drefniad, fel, yn yr amser y bu f arw, yr oedd l'hifeli yr ysgolion dros dair mil; a'r ysgoleig- ion dros gant. a haner o fdoadd. Bu yn ddiorphwys ac yn llwyddiannusi gael dan ai-grapliiad lielaetli o'r Beibl Cymraeg, y rhai a werthwyd am bris isel er lies y t-lodion. Cyfansoddodd a chyhoeddodd amryw lyfrau ilefnyddiol ar bynciau Crefydd yn Gymraeg ac yn Saesneg. Ceisiodd bob odfa i wneyd daioni. Gorchwyl p3naf ei fywyd oedd profi ei hun ar bob aehlysur y bugail ffydillon a gwyliadv* tis, y Crist- ion gwirioneddol a difrifol, y dyn da. Er ei osod mewn sefyllfa isel yn yr Eglwys, gwnaeth wasau- aeth yn achos Crefydd a fuasai yn adlewyrchu an- rhydedd ar yr ucbaf. Y Hhagluniaeth ddwyfol, yr hon a'i rhoddodikyn hir i fod yn fendith i'w wlad, a welodd yn dda ei symud ar yr wythfed dydd o Ebrill, 1701, yn y ctcunawfed flwyddyn a thriugain o'i oed, i dragwyddol ddedwyddwch yn y nefoedd, lie yr oedd ei ymarweddiad wedi bod yn wastadol." Llandrilio. Couiola: ';s.

ElcnySfiol, CejitiDorcI, Can Newydd, gan Lewis Morri^Ysw,, Awdwr Epio of Hades, See. Y mddengys y gan hon gyda chyiieithiad Cymraeg gan Bariali Gwynfe Evans, yn Nght/faill yr Aelwyd, am Ionawr. Aufon wyd i ni gopi o bummed rhifyn The Lark, misolyn Seisnig ceiniog, neillduol o ddestlus, dan olygiad Mr W. C. Bennett. Cynwysa ganeuon, baledi, a darnau priodol i adrodd, wedi eu dethol o weithiau C. It. Sims, Awstin Dobson, Iarll Lytton, J. R. Lowell, Syr Theodore Martin, Edmuud Yates, Shakespeare, Syr E. Ferguson, Whyte Melville> Brefc Harte, Tennyson, See. Yn rhifyn Ionawr bydd darnau o waith Mr Gladstone, Arch- esgob Dublin, Arglwydd llaughton, Mri Moms, Lewis Morris, &c. Niae yr ymgais lion i ddwyn barddoniaeth uchehyw i gyrhaedd y weriu Seisnig yn un dra chymeradwy, ac ynddi ei hun yn ddigon o reswm dros y cylchrediad sydd i'r cyhoeddiad. HEN DONAU. Y don Andalusia."—Fel ac y mynegais eisoes, cefais gyfleustra yn ddiweddar i weled cryn lawer o lien lyirau notes we li,en pricio. Rhai yn dwyn y dyddiadau caulynoLainynt 177,7, 1303, 1807, 1820, 1827, 1830, Mewnhen lyfr a welais gan W. Afgyiiams (Kos Graianog), cerddor o gryn fri, n'r. fiv dyn 1827 aruo, mae'r don Andalaeia," ac hefv' edi ei chodi yn ueckreu y llyfr, a thrachefn jii agos at ei diweddw Aiyyn y ddau le hyn, n'<te enw un Wofe Williams Avt'iiif turj*^c fel liyn y mae- Antia'lnsia, M.N., gan William Williams." A barnai Eos Graianog, yn ol a glywodd gan ei dad, yr hwn oodd gerddor rel. yutan, mai rliywun a ardal Bangor oedd y William Williams hwn. A all Xbywitti roddi hanes am ryw gerddor, oddeutu 50 i 60 mlynedd yn ol? Mewn hen (\£1: notes a welais, yr hwn a gprfwyd ,yn Bettws Garinon a'r dyddia^l83CNlrho, mae y lion Andalusia" ynddo, ond heb enw awdwr wrthi. Dywed yr hybarch St G. A. Williams, Llangybi, iddo ddechreu gwasanaethu Eglwys Bettws Garmo!i yn y flwyddyn 1827, ac ar ddeehreu ei weinidogaeth yno, copiodd y don Andalusia." Ac yr oodd cf bobamsiryn cueddwl mai dyn o'r enw "un ai John Griffith, neu Williams, o Gaernarfon," oedd ei hawdwr. Nid yw yr banes uchod, mewn un iiiodd, yn sicrhau awdnriaeth y don; ond yr wyf yn meddwl y dylid gwneyd sylw o'r enw William Williams. Cefais fy hysbysu gan Mr G. Rowlands (Asaph Betliesda), cerddor o satis ac awdurdod lied uchet, nad oedd IVillialti J-Ioberts, dnweddar o Dy'n-y-maes, "na chyfansotldwr nachanwr; ond ei fod yn ileall cerddoriaetli yn hynod. Yr oedd Asaph yn gyfaill -mawr iddo oad ni chafodd erioed ar ddeall ei fOd wedi cyfansoddi dim, yn enwedig felly y don "AndalUsia; oblegid, buasai yn bur debyg o'i dangos i'w gyfeillion yn yr ardal. Cred Asaph ydyw, na chytansoddodd Widl Roberts, Ty'n-y-maes, mo Andalusia." Gwaith difyrus i'r neb sydd yn ltofli hyny, ydyw clnvilio lieu lyfrau notes wedi eu pricio. 'i liawar tzil, a llawer enw, yn dyfod i'r, golwg v wneyd hyny. Gwelais hefyd y don "Caer- sa gyda nodyn neu ddau o wanhaniaetflTynddi, mewn hen lyfr notes o ardal Capel Curig, ac mae ei dyddiad yn lied bell yn ol. Wrth edrych yn fauwd i'r hen lyfrau hyn, canfyddaf fod gwahaniaeth dir- fawr rliwrig y i totiakl a arferid yn yr Eglwys cyn 1812, a rhai ar ol hyny. Yn yr hen lyfrait gyda'r dyddiad 1777. 1808, a 1809, mae tonan gan mwyaf o waith Sion Rhagfyr, Dafydd IJarries, E hvard Joties, Hugh Jones, Penybwtli, John Jeffreys^ William Wilson, Robert Griffith (Caernarfon), &c. Ond yn y rhai ar ddyddiad 1819, 1820, 1827, 1S30, &c., mae Lenox, Lingham, Arabia, kc. Mae feiiox yn cael ei galw yn ljtai o'r M.SS. hyn yn" American March." Os y bydd cyijjeustra, mi a sylvvaf ar yr beu dona;' ar anthemati, y rhai, pe cylioaddid Invent, hyd yn oed fel ag y maent, a barai sytvlod i'r cerddorion Cym- reig, oddigerth y rhai hyny na sy^laut rinwecld na tlieilyng.lod nttwn dim.ond yr. v ^gweiftlieu hunain. Mae ganfy nghyfaill Y11pAYiIhaHis^ai^aet h o hen gerddoriaetb, » gwn o r goreu had oes^l^»arotach nag ef i roddi cymhorth parth awdwr neu Ji^w hen hanes arall. Felly Sierlun, Troollwr, O. Geianj'dd Williams, Gwynl'ryn, &c. 0nd atolwg, cyn terfynu, a wyr rliywun pwy ydyw awd\vt- y don Hiisaus? Gwalais h'ithau mewn lie a lyfr notes Wtli ei" bricio, a'r dyddiad 1808 arno. Llanbevis. E03 Llkoiivd. AT "TRKMLYN." S v wneweh oliwi fod mor^yfeaig a rhoddi copi o alaw y don Dymunta'l," tSi a"; y cawsoch ef o 41eii lyfr notes Hugh Jones (Penybythod), Yr phvyf fillau wedi gweled alaw pur debyg i alaw, Dymaiii,t,-]," ae onw J. Williams, Dolgellau, wrth x Y mae'r adran gyntaf yn gywir yr un peth. Llanberis. Eds Lenoirvd. CYFARFOD CYSTADI.EUOL TEMLWVIl DA LERPWL. Cynhelir yr uchod yn nghapel Fitzclarence-street, ar gios Fercher, Rhagfyr 26ain, 188J1, derby ni wyd cyfansoddtadau ac enwau ymgeiswyr fel y caiilyii: Distadl, Dyagavwr, Miltonian, Cenhadwr, Cymvo, Templwr, Ninian, Y llai na'r lleiaf, lien Ddirwestwr, No License, Hrynfab, Young Optionist, ('ytnraes, Jenny Jones, lirythones, Delia, Anthusia, Richmal, Dirwestwr o galon, Daniel, lien Gyfaill, William, Wmphra Dafydd, Jdifon Bron Ffynon, Gwilym Firmfoot, Cigyild Claf, James, Idwallon Un yn caru eich lies, loan Cyfodwg, Benjamin Fychan, John Odo Jones, Anqurin. Amram, Trebor Hydrrf, Shake- speare, Morgrugyn Meirion, Egrynfab, Howell o'r Bryn, John Klias, Gwilym Lleitiad, Hermit, John Rees, t\ led fry n, Dewi, Yz, Dafydd, John Joteo. Nazarite, Rollo, Un a garai eich lies, ho OITen, Martha, Jonathan, H" E., Welsh Postman, Gruffydd Risiart, Tudur, Josi?pbus, Nazaread, Charity, AH Ilarri, Moreiddig, Amos, Llewelyn, Dirvve.stwr. Sychnant, Un o aelodau'r Urdd, Rhagluniwr y Rhaglen, Anmhwyllog, S8th, Un yn caru amryw- iaeth. Arho'iiad liv Lyfr Dr Richardson: 11 o enwau mewn liaw. Gwr Pollie, Gwyn ap Nudd, Addolgar, loan, Oymro o llywr, G wynedd, Registrar, Canwyll Frwynen, Gwan, Brysiog, Rhigymwr, Sala- raandar, Glanygors, Un hynod yn ei hanes, Hen Lane, Gogleddwr, Datn'r Gof, Arthur, Porcupine, y Dirwestwr, Craffvvr, Khys Penardd, Ap Tudiirj Tydain, AvthmvG-wyjPltfdyn, Llifon Lleiftad, Meirioo, Caswallon, Stiencyn Evan, Rhys Myrddin, TrebOr, Dwfrgarwr, Egwan, First Attempt, Ap Gomer, Oala Hen, Cor Parklleld a'r Harmonic Society, Cor Park- field (No. 2), The Everton Glee Pariy, Hywel a'i gy-' feillion, The four beginners, U. C. D. a'i gwmni, Mail* a Martha, Two ^'fiends, Ymgeiswyr, II ywcl ac Arthur. The Two Youths, D. O. ai fi'rynd, Mair, Jonah, ArthuT, Dewi, Garston, Glanerch, Llewelyc, Telyinor, Marba Senog, O. J., W. 11., GI&r Tegid, Alexander, Llew, Hywel, Rhuddlan, Owain, Gwilym, loan. Misiaiu, Ap Dulas, J. A., Miss Maggie Jones, Miss Harriet Roberts, The Sower, Andante, Ap loau, Gough, Alaw, Eryri, Cymro Glao Dovev, Dewi Bach, Eos EnlH, Dirwest, Llywelyi), W. IK., a. Compet-^or, Cyiienliiadau rhif 24, 25 (8-3 o gyfansoddiadau); ad- roddiadau rhif 26, 27, 28 (86 o ymgeiswyr); Sian Domos, LlaubsJr Goeb, Hannah, Elleu, Emma, loan, Myfanwy o'r Glyn, Cymraes, Gladys, Gwendolyn, Bloiwea Jones, Mabel, Blodwen, Jemimah, Either Dot, llugeiles, Dinah o'r llan, Thomasin, Martha, Mary Jones, Myfanwy, Leah, Prosperina, Nora, For- get-me-uot, Gwendoline, Un o ferched Eryri, Gwen- dolyn, Jemimah, Dorothy, Ruban Glas, Dirwestwr, I Bezer, Excelsior, T. G., lorwerlh, Ua o'r Brodyr, Cregyn Gwag. EELYNT Y TRAETHAWD CAN' GINI. FONEDDIGION,-Fe gofia eich darllen wyr fod pvryllgor Cymdeithas yr Eisteddfod Geiiediacth- ol wedi cynyg gwobr dda erbyn Eisteddfod Diabych, 1882, am y traethawd goreu ar Ilanes Llenyddiaeth Gymrcig o'r flwyddyn 1300 hyd y flwyddyn 1650." Aufouwyd tri thraethawd ar y testyn i Ddinbych. Y mddengys fod un o'r tri heb haner ei orphen, ond yr oedd mor ragorol, gan belled ag yr elai, ag i beri i un o'r beirniaid, sef Mr T. Marchant Williams, gynyg rlioddi haner y wobr i'r awdwr; ond dewisodd y Cymmrodorioa gynyg lOOpam draethawd erbyn Eisteddfod Caerdydd. Felly, yr oedd gan y tri ymgeisydd yn Ninbych flwyddya gyfan i ber- tie eu traethodau ar gyfer y gystadleuaeth yn Nghaerdydd, a phenodwyd y Mri T. Marchant Williams, T. Powell, a J. Rhys yn feirniaid. Paii ddaeth yr amser i draddodi'r feirniadaeth, fe ddeallwyd nad oedd unrhyw feirniadaeth wedi cael ei hysgrifenu, ac yn ol yr adroddiad yn un o'r newyddiaduroa dyddiol, fel hyn y saiai pethau:— Beiruiadaeth y traethodau ar Ilanes Llen- yddiaeth Gymreig o'r flwyddyn 1300 hyd y flwyddya 1650.' Gwobr, Can' Punt gan Gym- deithas yr Eisteddfod Gcnedlaethol. Derbyn- iwyd saith o gyfansoddiadau, Nid ocdd unrhyw feirniadaeth yn cael ei thraddodi na'i darllen. Mr Marchant VVilliams, B.A., un o'r tri beirniad, a ddywedodd fo(I saitheyfansoldiad wedi eu han- fon i law, ond nad oedd ei tidau gyd-feirniaid P. Powell a J. Rhys) wedi cael amser i'w dar- llen. Yr oedd efe (Mr, Marchant Williams) wedi eu darllen, ac ni phetrusai ddim i bwy y dylid dyfarnu y wobr; ond, ar yr un pryd, tybiai mai teg fyddai ei hatal hyd nes y caffai y ddan arali fyned trwy y traethodau, a barau eu teil- yngdod. A hyn y cytunwyd." Yn ol hyuyna, gellid cadw yr ymgeiswyr truain, am flynyddoedd, i ddisgwyl yn bryderus am fejrniadaethau "y ddau gyd-feirniaid; yr hyn sydd ya annheg ac afresymol. Dylasai y ddau 'gyd-feirniaid 'I hysbysu, pan gynygiwyd y gorchwyl iddynt, nas gallent gael ataser, neu nad oedd. cytlwr eu hiechyd yn caniatau iddynt gyflawni y gwaith yn brydlawn; canys ym- ddeng'ys i bob dyn rhesymol bod mor deg i'r ym- geiswyr gael gwybod eu tyngcd yn yr Eistedd- fod ag oedd iddynt hwythau (yr ymgeiswyr) anfon eu cyfansoddiadau i mewn erbyn yr amser apwyntiedig. Os nad oedd y Meistri Powel a Hhys yn meddu digon o hyder yn eu hiechyd, eu hamser, a'u gallu, i gyflawni y gwaith yr ym- gymeraant ag ef, dylasent ei wrthod, yn ol pob rheswiii. Taenwyd y gair fod Mr W. Cad. Davies wedt¡ ei ddewis yn He Mr Powell; ond ymddengys. erbyn hyn fod Mr W. C. Davies yn llawn mor h wyr fry dig ag ydy w'r Hall (y Proffeswr TlVysj; neu ynte bod yr ohê yn paruaai fethu cael amSer i'w ds»xien." Diau y cyd-farna pob dyn eydwyl^aol a deallgar bod hyn yft, anghyfiawn- der-^ ymgeiswyr. Ac nid yw'r tipyn ysgwib- racli a gyruerthleyr wythnos^ddiweddaf cyd- rhwng Gohebydd Llundain i'r South TVales Daily News a Mr Tudor Evans, ysgrifenydd diweddar Eistedafod Caerdydd, yn taflu dim goleuni ar y .tryblith. Os oes un o'r traethodau yn haeddu'r wobr, paham aa wneid yn hysbys pwy yw'r bjttddugwr, a pliaham na ddanfomd y^C'aii' Punt iddo ? llcb wneyd liyna nid oes gan na Chytn- dcitlias yr Eisteddfod Genedlaethol na Mr 10dor<Eraus Ifewl i gyhoeddi-^tracthawiigoreu. Cofied y darllenydfll'iias afc^liwyd y wobr o gwbl oherwydd anheUj^ngdod, eithr yn unig er m^'yiv rhoddi mwy o amser i'r Meistri Powell a Ilhys. Yn awr, os ylngymerodd Mr W. Cadwahidr Ily Davies a beirniadu yn lie Mr Powell, ac o,s ydyw ef o'r un farn a Mr Marchant Williams, gallant gyhoeddi cu dedfryd ar uiiwaiih; eanys gWYI. pawb mai" trech dau nag un." Gwneler cyfiawniler pe y s'yrtiiiai y nefoedd! Disgwylir cyfiawnder dioed oddiar lidwylaw'rMri Marchant Williams a W. O. Davies, hyd yn nod pc bydd- ai'r Proffeswr John llhys am flwyddyn arall yn U mcthu cacl amser i feiruiadu." y Gan ddisgwyl y bydd i'r Mri Marchant Wil- liams, J. Rhys, W. Cadwaladr Davies, a Tudor Evaus dalu sylw dioed i'r .pWIlC difrifol hwn (canys y inae ya wir ddifrifol i'r eystadleuwyr, yn enwedig y buddugwr, pwy bynag ydyw), terfynaf fy Ilith-am yr wythnos lion. LI.KNOH.

(ODDIWRTH EIN GOHEBYDJ& NHILLUCCL). I "SQUALID LIYERPOOL." I Y mae'r erthygtau byn yn deiiu'sylw ein pregeth- wyr a'n dynion cyhoeddus, a dyna tieslyn eu hyiu- adroddioivar hyn o bryd. Yr ydys cyn hyn wedi galw sylw yr eglwysi Cymreig at eu hesgeuiusdod yn edi-yell ar ol y lluaw8 Cyinry sydd yu Larpwl nad ydynt yn rhoddi en presenoldeb. mêwll. addoldy o gwbl, a da geiiym weled fod y mater IIwn wedi cael sylw gan yr Annitjyuwyr,. otul ni dilylent foddlQni ar y siavad byth a hefyd ar y mater pwysig hwn. Eisoes gwnaed ymdrechion teilwng yn ein ilinas, yn ea plith geliir nodi yr hyn I a wnaethpwyd gan yr Umleb Ysgolion Sabbothol Cylfredlnol (Jymt'eig ychydig amsei1 yn ol, pan y cafwyd allan lifedi y Cyinry yn vi iiatt oeddynt yn mynychu capel nac Eglwys, a tjiynwyd allan l'estr gyflawn o enwau, &c., ond ni orpbeimyd y gwaith. Y mae y dosparth eto heb eu eyrjiaedd, a rhaid addef nad ydym yn gwneuthur ein dy led.swydd yn hyn. Mae gan y Saeson eu li Scripture Headers, Tract.Distributors," liefyd y mae gweiniitogion: y Saeson yn fwy gofal us i edrych ar ol ill i praidd. With gwrs fe ddy wed y gweinidogion Cymreig—os disgwylir iddynt ddavpara erbyn j, y Sabboth mai y sinrly yw eu lie priodol; ond niil ydynt i'w caal yu y study mor ilml nas gallant hefyd yniweled iVr bobl. Beth bynag, gwelwn fod rhai obonynt yu gallu .crael digon o ,am»jr i ymyracth a materion politicuijld, ac i areithio av y DadgysylHiad; ond barnem mni gwell fyddai iddynt ymarfer-mwy ar eu gallu tuagat leihau trueni pti eydwladwyr — Charity 1 begins at bom?. Onid gwell fyddai i'r gwabanol enwadau Cymreig ymuno a cheisio sefydtu adaeth Gartrefol Gymreig yn Iierpwl. Mao g,in y Methodistiaid X'alfiiiaidil ddau Genaibvr Cartrefol, ac y maent yn cyflawiii gwaith rhagorol yn ol oil rhif, ond dylid sefydlu cynllun mwy caii,, Ii weithredu arno.. Hyilerwn y bydd rhywbeth ymarferol yn dilyn y syhv y mae'r cwestiwn yn gael yn bvesenol. I-H'II.HAUM.ONt:C CHORAL SOCnTY. Mae y cor enwog livvn, sydd o dan arweiuiad Mr Alberto Iiandegger, yn bwTriadau rhoddi datganiad- o'r Messiah yn ystod y Nadoligi a bydd yn dda gan ein ilarllemvyr eerddorol wyboll fod gwasanaetii y cavddorion Cymreig Meistri Ben Davies a Lucas Williams wedi eu sicrhau ar gyfer y perilormia I. YIt EISTEDDFOD. Mae gweithvediadau y pwyllgorau IV nglyn a'r testynau bron d'od i deri'yn. Bydd yr holLd&irynau a phob manylion gerbron y cylioedd cyu pen ychydig ddyddiau, ac hyderwu y bydd i bob Cymro a Chymraes wnsuthur eu rhan, er mwyn gwneyd Eiste'd-jfod Lerpwl yn deilwng o Gymry yr holl fyd. Mae y gwabanol bwyllgorau yn sior yn gwneyd eu rhau. «

Dydd Mereher diweddaf, ethohvyd Mr r. n. J, Watts a Mr Worthington Hughes, y naiii a'r llalj yn efrydyddion yn ysgol Llanynaddyfri, i- exhibitions' agored yn Ngholeg Balliol, yn Rhydyehaii). Dywed Mr Mtmdelia, mcvrn Hytliyr at !lfr J. V. Jones, prif-athraw coleg newydd Oeheifdir Cymru, ei fod yn gobeitliio cwblbau cyfundrefn addysgiadop Cymru, o'r ysgol elf^nol i'r coleg, Cyn iddo iyhed |-ail an 0 < ,\f,wn.atebid' i ddeiseb oddiwrf!) 0!*vb Rhydd- hfrydol Hackney, yn ffafr estyn y i fenywo(i a ddalient. dai, ysgrifeno .iadtdone y -byddai i'r Cyngor ystyried pwne j r -viliylfrairit yn ti gy.«y;Hiadrt» a'i agweddion.

1- i^asfnarOoI, kt. „— Atn yr'Wytlinos yn diweddu Rhag. laf, a gardyu oeddynt pytrifon derbyniadau y prif reilftyrdd cysylltiedig a Chymru:— Miles Paa- Mer- T&ta?, Total, Open, seiigers. chandise. 16^3. 18^3.' £ £ £ oS Brecon k Mirtbyr fa 212 1,076 1,288 1,457 Cambrian 180| 1,2U5 1,668 2,963 2.1)83 Great Western.2263 52,017 91,023143,040140,892 ° London & North Western 1773L 59,449 128,847189,296186,001 Midland 12t?0i 35,335 110,886 146,221 138.606 Mid Wales 48 247 375 622 60J 2 Wrexham, Mold & Connah's Quay P'broke k Ten by 27 195 264 459 456 Rbvmney 2,799 2,587 Taff Vale 14,284 12,136 Gosodwyd i fyny rybuddion yn iardau llongau y Tyue a'r Wear, ddydd Mereher, y gostyngir cynogau yn rohen. tri mis i'r hyn oeddynt yn flaenorol yn 188). Bydd hyn yn golygu gostyngiad mawr i rai gweithwyr. Ca'iodd Meistri Bui roll a'i Feibion, llong-aileilad- wyr, Dunbarton, eu iard, dydd Mereher, oherwydd anghydwelediad a'r rivetter's. Mae dros 600 9 ddynion ailan o waith. LLAFUR A MASNACII YN AMERICA. Stuikk Y CNWAITELWYR. Ymddengys fod perehenogion chwareli Vermont a New York yn dal yn gyndyn at en pen derfyniad o hawlio talu i'w gweithwyr wrth yr awr; ac o'r ochr arall y mae y gweithwyr yn gadarn dro- sefyll at yr hen drefn, ond yn foddlon i gymeryd 121 c y dydd o ostviigiad, yn ystod mitoedd y gauaf. Hyderwn, pa fodd bynag, y gallant ddyfod i gytundob cyn i'r naill ochr na r llall brofi canlyniadau niweiciioi y sefyll allan. CHURCH IIill. OHio, Tacitwedd.14.-Terlynodd strike y glowy:.It" iddynt ymgynohbri &'ugilydd ac a'r meistrij. yr. lie dyfod allan a gorfod rnyAedi mewn eto ar yr hen bris, sef 65 cent y dunell am lo pedair troedfedd, neu 2 ddoler y dydd o gyflog. Gweithir bob dydd yn y cylchoeild hyn, oddigerth yn No. 9 Klinebank, ile y gweithir haner ainser. Disgwylir amser marwaidd y gauaf yma. Dywedaia yn fy llith or blaen fod dyn dyeithr wedi bod yma yn ymofyn dau gant o lowyr i fyned i Illinois i weithio. Derbyniodd llawer ei gynyg, ond y maent wedi dychwelyd yn ol i gyd braidd am ei i'od wedi eutwylio. Dy wedodd lawer iawn 0 auwiredd noetb yn nghylch y lie. IIILLIABI), PA., Tachwedd 6.-Saif y lie hwn ar ochr y S. & A. P R, yn Butler County, Pa., ac y mae can iachad ag un man yn y wlad i fyw ynudo. Agorwyd yma amryw o weithfeydil glo newyddion yn ddiweddar, ac eraill i gael eu hagor yn fuan. Darganfyddwyd digonedd 0 lo yn y cylch liwn i'« wneyd yn lie i barhau am tlynyddau lawer. Nid oes ond ychydig o Gymry yma yn bretenol, ond y mae y rhai sydd yma yn eithaf hapus. Ceir llawei o'r 13uckwheat men" yn ceisio tori glo; ond fel ) "?< mae yn ofidus dyweyd, mae llawer olionynt ya gwybod can lleied am dori glo a thVrreh daear am wyneb yr haul. Byddai yn dda genyf weled Cymry yn dyfod yma; sicrhaf hwynt y bydd iddynt gagi gwaith, a He cysurus i enill eu bya-oliaetli. ,Xhegyl. > gwaith sydd dan fy ngofal i yn cael ei ystyriede y goreu sydd yn y lie. Os oss rityw Gymro a -gar&i gael rhagor o fanylioll am y lie, bydded iddo ddan- fon llythyr ataf, a rlioddaf fy ngair y bydd i mi ei ateb mor fuan ag y bydd modd. WjIli2&lJlI) James, Superintendent of Archarr Coal Minr Hilliard, Butier Co., l'a. ? NOSIADAU AR FASNACII GQQEDD A DEHKCDIli CYMRU. GOGLEDI) jC.Ymjtu. Ar y eyfaii,. -Itn ae cryi) lawer o brysurilebyn ffynu yn y gwoit»i«ri AveAexs, a cliedwiv y i iyny ^i'owy^yn gweitbio y rlieol bell ag-y mae'r gofyniad an cyllwr boddhaol. Dywedir f hyd ond yn sicr y maeut y y mae'n fwy na thebyg y cai eu cytlogdn cyn hir. Geli priodol fod pob cangen &r. Cymru mewn cyflwr nas g' o'i herwydd. Dkheudir Cymru.—Nid tawdd yn ardtlangos uiirl)r yn yr un cyflwr dwl ae, gweithiau dur yn lied brysur y cyfkigau mewn rhai oboffy AN-Cit,ilio -I'll Rhy rani ddydd .dean yrt au i. well; perchenogioh ddigonedd ci' f oes unrhyw gy inewid;ad o HulOn fi 7ii;;sn:if:b v do—V ill 111wyr felly nag y bu erioed. Y swoa a allforiwyd yr p wythnos ddiweddaf ydoedd Glo, i wledydd tramor: Caerdydd, funell; Ca3newydd, 30,729; Aoertawe, 10,366. I'r cyfliniau bvodorol: Caerdydd, 20,752 tunell; Casr.e vydd, 10,715; Aber- tawe, 5003. Tan-ddefnyddiau breintabol: Aberm- tawe, 5851 trLnell; Caerdydd, 2310. Haiarn: Cas- newydd, 5:37:2 tuneil; Caerdydd, 673. Alcan- nwyddau; Abertawe, 2450 tuuell. ii-gl kilion- iftiiarti iiinvii- C'-ierdydd, 13,oi50 tunell Casnewydd» 12,755. Haiarn tawdd: Abertawe, 1310 tunell; Manganese ore, 4.51,)

MANION AMAETlIYDDOl, OR AMERICA. ltae yn talu i gadw ieir yh Montana, gall y ceil .150 o ddoleri y dwsin am wyati. Cyfrifir nad vweynyrc<tgw.nt!i Ontario. Canada, ond 21,000,000 0 fwsir'li eleni, ar gyfer II,000,000 o fwsieli y Hynedd. Yn il' FVesno, Calif., gwneir canilt,3 1O troedfedd o led, o'r afon King, er dyfrhau 30,000,000 o erwau a dir sych a diffrwytb. Erlynir Nelson a Hughes, cwmni Seisnig, gan y Hywodraeib, am gynllwyn i feddi^tt vhanau helaeth o'r tir cyhoeddus yn Pakota. N idy bobl wyuion yn^inig^sydd yn etiog o ddy fetha helwriaeth y gor)lewin. Lladinvyl otK) o fulod gwylHion'yn' Dakota yn ddiweddar, mewn un dydd, gan Indiaid Sioux. Gwerihodd Hamilton Diss oti, 0 Philadelpliia^ o crwau o dir yn Florida, i gwnmi Seisnig am 125 o ddoleri yr erw Darganfydtlwyd aur yn Dakota, ar fferm Low* Emerioj), o Cincinnati. Cynyrcba rliti o'r samplau. 250 o ddoleri i'r dunell. Yn ol adroddiadau amaethyddol Ohio, ni bu ond, j>e iwar tymor mewn 83 o ftyiiydf lau, pryd yr oedd y cnwd-.com can 1!eietl ag èleui. Nid yw cynyrch y tyinot' presenol ond 283 0 fwsieli i'r erw. Bernir yn y swyddia amaethyddol yn Washington, y bydd cynyreb corn yr holl wiau yu llai 0 40,000,090s 0 fwsieli *»'r llynedd—y cynyrch i'r erw yn f»'«iej » haner Hat'. Cyfanswm. y enwd pytatv/s iydd 175,000,000 0 fwsieli. Dywedj-y Charleston News fod peiriant i bigo- e,)twiii lv cael ei brofi i foddlonrxvydd yn Surftter, S. C.' Piga 200 pwvs yr awr. Yr oodd-y gost o bigo y enwd gyda llaw eleni yn >00 0 ddoleri neu. 7 0 dd'oleri y bwrnei. i-gost peiriant fydd 1 o ddoleri y bwrnel. Cyfriiir fod y tlrydedd ran of cynyrcli mewn ldy:i) ddau a basiodd, wedi cael el av y maes o ddilfyg dwvlaw i'w bigo. Mat) gwcrth 100,000,6^0 oddoicri o wartlieg ya wasgaredig iir hyd prairies tiriogaeth Wyoming. Y mae David Lincoln, 0 Maryville, sir Chalanqua, N.Y., yiKehwe troedfedd .0 daldia, y a pwyso :!15- pwys, ac yn 72 mlwydd oed. Mas yn ddigon nerthol i godr mil o bwysi, ac ymfirostia ei fod. yn ysto I ei 0t4, wedi ciirio 500 o erwairo dir. Holltodd ajihen- (v^,l wyth cord o goe<l pedair troedfedil nrrwn ua Y11 ei ietlenetyd, yr o.vld yn yniatfwr fmlwm;* ^fnfonwy.d v llyne id o tblytflyn y Mabmi, Ohio, (tW^iwyihi cerbydau o blauhigion coed a gwin-. wydd—pob cerbyd yn cynwys yr gyfarlale ld tlOOO o blanhigion, ac yn wi>rth tua 4000 o dftoleri, yn gwneyd cyfanswm cynyrch planigfeyd-1 y dyffryn yn 2,00»>,t)00 0 dlhleri." Mae H1,ath 0 tbC]¡Yl1 a elwir "swtdihead yn nililitit y gu-artlfeg yn ierdyrid Chicago, 'j'ybir ei fod yn ca,el ei acJtosi gun blanhigion chwyddwydrol yn tyfu vliwng y danedd. Pan gyrhaedda yr afiechyd asgwrn y genaii, mae bron bob amser yn farwol. effeitbio ar ddyn. Mewn ahverthiadau gwartheg yn Kansas Cily* Mo., 27 o befitted 11,475 o ddoleri, cyfartal- odd o 245 1) ddoleri; a 20 o deirw 8725 o ddciert, o 4.:3,j o (Holeri. Rai dvddiau yn ddi- weddaracb, dygodd 13 0 fuchod a heffrod 903O a ddoleri, eyfartaledd o 741 o ddoleri, a 27 o deirw 11,025, eyfartaledd o 442 0 ddoleri. Gwerth wyd un fuwch i gwnmi o Canada am 2000 0 ddoleri, a dygodd tail1 eraill 1000 0 ddoleri yr un.

rrydnawn Sabboth, Tactiwe id Hug, torodd storm arutJirol o*wynt droa .ddinay R'aeine, pryd y dyin- [•.chwelwyd un o gttnolfuriau v City Hall, a adeiledir yma yn mesur tua 40 troediedd o hyd, a 22 troedfedd ^,0 uchder, gan garid 1vawsitau d;ui lawr i'w ganlyn f.iJf bttsemtiilt, a'u malurio yn ysgyriou. Achosodd piyn.golied 0 tua 500 0 ddoleri i> adeiladwyr. Argrajihwyd a ehyiioeddwyd yn h'wyd-.lt'ej'dd GvMlia J g,\1I HoiiKivr WilliajUs*- «e ar werth yn mhob a phejjtret.drwy (JymJ.'u,:t}Tn j. Lbindaln. Manchester, Ibrmingham, &C.» MwiiCiiisji. Kiiackxk l-'j'ed, ( '4