Gwalia

¡ DIRGELWCH PI AS Y MYNYdD. CHWEDL DDYDDOROL A CHYFFROUS. [Wedi ei Chymreigio gan "Elidirfab."] PEXOD VI. Yr ydwyf wedi talu "mortgage* Plas y Mynydu bob c-einiog, 1 Iwcii. Y mae'r lie yn rhydd', fy wrrwriyd, ac yr ydwyt' yn ei roddi yn anrheg i (.-hw;, fy anrheg briodasol." Oh. Art i alhtfai Gv.-ein ffurlio atebiad) gwell na dodi e grudd ar ei fynwes, a gwtålioei llaw o dan ei fraich ef. Efe ai daliorld hi yn ago* ato. -1. ydycb chvvi yn faich mewn gwirionedd fy rtnd wedi ei brynu, Gwen? Ainbeli waith byddwn n meddwl nad—nad oeddych yn. licffi yr hen bias rw lawer." t Pe truss i Trevor fel ag y siarada-i, ac vr oedd ten lyfedd yn ei Liis. 0 Yr oedd' yn ddistaw am ychydig; yna hi t. drenuodd i fyny ar ei wyneb et, gyclia mynegiad cyllrous, rhyfetid, ar ei gwyneb ei hunan. ''Arthur, nift gtlllf ddweyd withy eh. chwi—ef- allai y gallaf rywbryd—mor bTucklJa dwl y bu fy my-n-yd ,n1;t. i fu genyf gyfei'.ior;, a tlneimlwn 3-n wastado! fod bywyd fy nhad yn. un ag y gallesid ei alw yn fy wy<? blinderog. Yr ydwyf yn gwybcd ei fod' yn mynvresu rhvw ad- pofion dyehryniiyd o'i fewn. er net didat^uddiodd hWTnt erioed i mi. Yr cx-dd hynv yn fy mhoeni yn ddirt-awr. Ond rai gweithiau teimlwn"—hi a oLyngocld allan ochenaid fawr, a ehyfododd ei phen. er y cadwa: ei Haw o oddifewn i'w fmich- "fel pe y Duw ei Hunan wedi cilio draw yn nibell i rywle, .1m gadael yn unig, unig. A ellwch <iiwi ddeall yn awr pa ham y mae Pi as y Mynydd yn ymddangas i mi yn. dywyll a chymylog a phrudd? Ac, eto, Arthur, yr Ylb-yf yn falch eich bod wedi ei 'orynu; canys y mae yn eiddo i chwi, aoiwylyd, os nirl i mi. Ac ni ymddengys byth yn uiwdiog a pb.ru.ad tra—-tra y bycldweh chwi gyda mi. Arthur." Gyda. dolef serchoglawn, dygodd Ttevor hi yn asjos a.to drcv-hefn. Ond fel ag y dialiai efe ei gyda'i gwallt tywyll, sofft. eyrliog, ar ei fyn- edrychodd Trevor drosto, tua'r ffenestr, gyda irynegiad hyn-cd; az7 ei wynel). Yn ei tralon yr oedd efe yn dywedyd. er nas gwyd'dai Gwen ddm: "Ie, fJ eiddo i ydrw Ac felly o'r diwedd, yn y ffordd lyfedd hon, hab achosi un pang i'r ddynes a. garaf —y mae sawn, cymhwys. wedi cael ei wmmtlurr, ac y mae fy adele-wid wedi cael el chyflawni. Ni I ddylai hi bytih gael gwybod ni fydd iddi byth vybodmwy na.g y bydd d!d¡ wybod y trosedd' a. wnaethum—-y gwirione-dd a r;e!aiSi er ei mwyn iu Ni plir' hi;v-T cyn Hydref. Mynodd Gwen 4,ael aros hyd y pi yd iiwnw. Hi a aros»>dd dirwy ystcd yr haf yn y Mynydd, ac aeth Arthur Lundain gan duyfud yn ol i Gymru bob ryw ychydig wythmosaAi. Efe a gymerodd dy i'w briod ierch mewn ysmotyn hyfryd coediog yn Surrey "rideiliog, r.id dergaia miUdir o Lundain. a. dodief-n- odd ef gycaa pht»b}>eth ag a allasai calon dynes ei ewyllysio. Nid. ydoedd dim yn rhy dda. dim yn .lhy ddrudfawr, neu yn rhy brydfertii i'r feistres ag ydoedd) i d-dyfod iddo. Yr oedd Arthur Trevor yn ddyn tra hapus. Yr otdd ei ieuenctyd a'i ddyndeb wedi bod .y11. llawn -cale,di iddo ef, ac yr oetid ei ho 11 fywyd. er pan J tyfodd i fyny, wedi bod yn un o oyfrifold'eb trwm. yn awr yr oedd y ba.ieh hwnw wedi cael ei "symud. Yr oedd can ad wedi dyfod i'w fnHd. Yroedd yr. medcJll cyfcoeth crn hyn. Pa, befell a"al:a«ai dyn ei ewy^iy^-io yn fwy? Ac yr oedd vn ymddangos i Trefor fel pe y buami Tyngtxl wecli blino yn ei gernodio ef. yn awr wedi gwneud ei fed dwl i fyny ) goroni canol ei fywyd a phob ffLÍr a hapusrwydd allasai hi—•au.uwt«s gaa'edig—eu pentyru arno I et. Eto byddai amser-Yn gyffredin ag efe ar ben ei him vis yr hwyr. neu yn effro "J nghanol-for y nos." ac ar brydiau, yn hollol sydyn, ag efe yn -cei-dded ar hyd yr h-e-ol lawn a thyrfupan y ^3 ddai Lddo ef ddyclxiyam, fel pe yn'cael ei wanoi drwyddo gim gleddyf miniog. Coi" am y uyn marw hornw a barai hvny, Morris Knight, y croadar tlawd, anffortunus, ag y bu idído ef wneufeliur ionl gymwymas iddo yn ei°fywyd blin 0'- adfydus,- ao weth ei. faiw, ddwyn ei ddwy gyfrinach ysghfeneoig o olwg Hygaid pawb, a'i ddwy law ei hun. Yn nechreu Hydref priodwyd Gwen ac Arthur. NVl yn Mii^eutwrog, yn Nghymra, er fod pobl y feohii.in wledi.g wedi hod yn edrych yn mlaen jr. awrddus iLm y seremoni ddyddoiol end vn Llunchun, mexvii fechan ddi-nod oddimewn i, derfynau y diiinas. Y r oedd y briodas vn un <lra disrtaw. Yr oedd Gwen wedi bod yn aros am yi-hydig ddyddiam gyda hen ffrynd-ysgol iddi yn -Guildford gweithredodd y ffryn-d hon fel ei mor- v yn, a Cyrnol Williams (yr hwn oedd dad i'r ddi- 'wc-ddaf) a'i rltoddodd hi ymaith. Yr oedd gan Arthur, hefyd, gyfaill yn Mhjyda/in yr amser hwnw, ten "cnuin Galmorniaidd, yr hwn. oedd wedi -dyfod drosodd ar fusnes ac yr oedd Xed Stor- mont yn hollo! barod i "weled Arthur trwodd," 'foe! ag y mynegai y pe1h. Yr oedd Gwen wedi ymwisgo yn b!aen yn ei gwisg drafaelio, ac yr ydoedd yn Ilwyd yn unig—ni wisgai hi ddim ond ttaner niow-tting. Gwyddiai pawb am dd:flaniad athrist Mr Da vies, ond nis gwyd'<iai neb ailan o Maentwrog a'r cwnipasoedd ddini o'r manylion. Yr oedd efe wedi cwrddyd a dam wain, ac wedi ei ladd, dywedai rheui; ■eiuill. a'u tuedid yn fwy "sentimental," fel y dywed y Sais. a gredemt iddo ef gyflawni hun&nladdiad. Yr oedd y peth wedi cael ei gymeryd i fyny gan y newyddiad'uron, wrth gwrs, ac yr oedd y rhai hyn yn rlumedig rhwng y ddau opiniwn. Aeth y "par dedwydd" drosodd i'r Oyfandir. i threuliasant ychydig wythnosau i grwydro oddi- amgylch i balasau adfei-iedig ae eglwysi dinasoedd teg yr Eidal. Yr oedd Gwen yn hapus tu hWllt i'w holl freuddwydion am hapusrwydd; yr oedd Ð' chariad at Arthur yn ddwfn, angerddol, oll- sugnedig, ar nas gwyr ond natur dldsofn wresog. Yr nedd cariad Arthur yn ei boddloni yn llawn, ac o r braddd mwy na:i chred yn ei gariad ydoedd ei chred ynddo ef ei liun. Hi a'i trystiai ef yn gyfan- gwbl. Ac eto yr oe;ldi anesmwythder o dan- hapusrwydd Gwen hi a ewyllysiai, er ei bod hefyd yn ofni, gtcel dyehwelyd yn 01 i Frydain wrthi ei hun, dy- ■w edai yn wastadol ei bod yn berffaith sicr fod ei tiiad wedi marw; ac eto yr oedd yr anes-mwythder hwn yn ddangosiadJ nad ydoedd hi yn sicr, oherwydd wrth ei wra.Ldd yr oedd y dybiaeth y gallesid' c!ywed am ei thad mewn ryw ffordd, drwy ryw si awns, yn ystod ei h-,ibsenclde;b. Hwy a acthant yn ol i Frydain. a chyroerasant preswylfod yn y Nest, y cartref pry dierbh-ie, y nyth-v-r hwn vr oedd Trevor wedi ei barotoi i'w wraig. Ac yno dri mis pasiodd misoedd tywyll a gerwin diwedd blwydd^n, heb unrhyw ddi.gwydd- lad pwysig, yn y nefoetid fecha-n hon o hodd,- "A'u cariad hvvv o natur bur. Yn cadw dra.w bob llidiog gur." "Ond nis g'.ullwn fyw yn wastadol fel hyn, anwylyd," dywedoad Trevor un dydd. "Iihaia, i ■chwi gae>l ffryndiau, neu chwi a eweb yn drist— mor drist ag yr arferech fod yn Mhlas y Myn- yM." Yr oedd yn ddrwg gandido wneuthur y sylw yna j foment wed'yn, tra yn canfod y cwmwl a elai dros ei gwyneb. Oun y foment nesaf hi a ddododd i bl"eichiau am ei wdldf. "Na, Int, Arthur! Pa fodd1 y mae hyn a yn bc-sibl tra. y byddwch chwi gyda. mi." "Fy anwylaf un! fy anwyl wraig fy hunan!" efe a sibrydodd1, ei lais yn ddwfn a thyner gan gyffro tra y daliai ef hi yn agos ato. Un dfyddi tira diwedd Chwefror—yr ydoedd yn awr yn agos i flwyddyn er diflaniad Hugh Davies yr oedd Trevor wedi myned i Lundain ar fusnes, a-c yr oedd Gwen yn gwbl unig, 6r braidd am v tro cyntaf er ei phriodas. Yr ydoedd yn brydnawn vstormus, y gwynt yn chwvthn mewn awelon sydyn ac arswydus gan gnbo gwellfc hir v la-wnt yn ol fel mor dfigllawn, a phlygu y ceedydd o amgylch y Nest, yn nghyda try RWth eu troi fel pe y buasent ond corsenau brwyn. liisgyj»i y gwlaw, fel pe y buasai am wirio geiriau'r bardid —■ "Llestri'r nefoodd yn l'lengoedd ollyngant Eu cynwys i lawr yn fawr lifeiriant." Curai y trym-wlaw hwn yn erbyn y ffenestri gyda I'isiad Ai-gofus. Cafodd Gwen de yn ei hystafell breifat ei hun, yn herwydid ei -bod yn ofni myned ir ystafell ym- gynull fawr. Yr oedd anesmwybhyd rhyfedd yn ed meddilami. cyffelyb i'r un a brofodd hi y nos y collwyd ei thad. Y'mddangosai hyd yn nod i'w chlustiau dirdynawl fel pe y byddai hi yn clywed y lef wylofus eto—y swn gruddfanol erchyll a glyw- odd hi yn dyrchafu yn uwch na'r gwynt o gyfeiriad Afon Cwm Croesor v noson didu fythgofiadVy hono. "Rhaid i mi wneuithur rhywbeth i fwrw y meddyl- lau hyn od-dtwrthyf." hi a ymsyniai. Gadawer i mi weled. ,Myfi a af i ystafell Arthur i roddi ei lyfrau a'i drors yn eu lie. Y mae efe mor after! -Gwenai fel ag y dywed ai hyn wrthi ei hun. Oherwydd yn ei llygaid nid oedd yr un ysmotyn ar ci haul hi. Hi a. aeth i'r ystafell a ddefnyddiai Arthur fel "study," yr hon oedd wedi cael ei leinio gyda Dyfrau, ac eto ydoedd yn arddangos yn fwy y d'yn r. ymbleserwr na'r myfyriwr. Yr oedd gynau yn t>t!yll yn nghonglau yr ystafell, a bocous o ergyd- fr- piau (cartridges) ar y bwrdd ysgnferra a'r desciau. oedd pbeu-reset Arthur wedi ei llemwi gyda. phibollau, ac eto yr oedd rhai yn gorwedd ar fantell ¡ .ie y tan. Gwenodd Gwen. Ie, mJ ydoedd ei Haithur yn meddu bai {'i a.flerwch ydoedd hwnw Chid pwy a a!la.-ai ei feio ef? Bu raid; iddo ef unwaith ei n~ffio hi yn CaUffornia bell. Dechreuodd Gwv.ri drefnu petliau yu ol amrryifred- lad tlynes am drefnusrwydd. Y'na hi a dloes at ddesc Arthur; yr oedd ganddi agoiiad iddi, a hi a'i hagorodd. "Oh, fy Arthur druan! Y fath gymysgedd ac anhrefn!" Dechreuodd Gwen wneudl t.refn a dos.parth ar ei ciiynwys gar. gyst-led ag y galiai. Y'na hi a agoredd dror ar ol dror. gyda end yn unig dremio i mewn (t'u cau draohefr.. Yr oedd un dror yn un adirgelaidd agorai g}'dag agoriad rhyfedd, dwy lytliyren neillduol o hono gymhwysid i ddw:1" lytliyren yn y do. Adgofiodd Gwen fod gan ei thad un cytIelyb iddo. Yr oedd hi wedi dwyn yr agoriad gycIa. hi. "Ai tybed y bydd iddo ffitio yr un hwn? Byddal yn rhyfedd po y gwnai," hi a feddyliai. Hi a aeth am yr agoriad'. Nid oedd! yr un meddwl am fusnes-u gyda phethau ei gwr yn croesi meddwl Gwen. Yr oedd efe a hi than yn un. id oedd efe erioed werli c;idw cyfrinach oddiwTtlii>, yr oedd hi vn -sicr o hynv- Hi a dreiorld agoiiad ei thad, gan gofio fod yn rhaid i'w lythyremiu gael eu cynuldasu i lythyr- eua.u tebyg o'r tua.llan i'r clo. Yn rhyfedd d'digon. yr oeddynt yn ffitio; agorwydi y dror. Yr oedd Giren mor orioleddus fel na, ddarfu iddi am amser dalu sylw i du mewn y gloer. Yna tremiockl iddi. Gorweddai amlen ar y top. Arni yn ysgrifenedig, yn Haw ysgrif Arthur, yr oedd dau air, "Moriis Knight." Edrychodd Gwen amynt gyda llygaid wedi eu swyno. Morris Knight! Dygodd yr enw yn ol yr oil o ddychrynftydd yr amser hwnw ages i flwyddyn cyn hyn. Pa beth. a allasai yr amlen hon gynwys vn dwyn perthyruis a Moms Knight? Petrusodd Gwen am amser maith. Hi a deimlodd am y tro cyntaf had oedd ganddi hawl i ddodi ei golygon chwilgar ar yr hyn ag ydoedd Arthur yr. amlwg wedi ei fwriadu i'w gadw yn. gyfrinarh Chid yr oedd dymuniad rhyfedd i wybod pa beth oedd oldim-eani ip am'en wedi ei meddianu, a darfu i Gwen o'r diwedd fynu cael gwybod. Edrycliodd ar ge.fn yr amlen. Yr ydoedd heb ei selio. Hi a ddododd ei bysedd i mewn, er y ciynent yn v welt-bred, a thynodd allan ddau bapyr —ond rhrdd terfynu y benod yn y fan hon. (I barhau.)

Llys Cofrestriadol Caernar- fon. Dyad Mawrth bu Mr W. BaJdwy-n Yates (y l.virgvfreithiwr penicdedig i arehwilio etholrestr- au sir G-a-ernarfon) yn cynal llys cofrestriadol yn nhref Caernarfon ,er adolygu rliestrau y pleidleiswyr dros blwyfi Llanbeblig a Llanfag- lan. Mr R. Gordon Roberta (ysgrifenydd Oym- deithas Gyfansoddiadol sir Gaernarfon) a ym- ddangosodd dros y Ceidwadwyr, yn cael ei gvn- orth wyo gan Mr Etvan Morgan a chynrychiolid y Rhyddfrydwyr gan Mr J. T. Roberts a Mr Richard Williams (mab y diweddar oruchwyl- iwr Rhyddfrydol). Hawliai Roger Evans bldidlais fel lletvwr, a.r gyfrif dwy ystafell oedd yn eu dal yn New-st. Ymddengys mai yr hawlydd c*edd yn perchen- ogi ei dy, and ei fod yn hyw gyda'i rieni, yr hwn oedd yn talu rhent iddo Yr oedd efe yn talil 6s yn yr wythnos am gael gwasanaeth dwy ystafell, a. 6s arall am 'ei ymhoTth., yr hwn, hefyd, oedd yn cynwys gweini arno. Y Bargyfreithiwr a sylwodd fod hyn yn gyf- artal i 9c y dydd am bedwar 0 brydiau buasai yn dda iawn ganddo ef gael ei ymborth mor rad (chwerthin). Mr Gordon Roberts, yr hwn a wrthwynebodd yr hawl: Bua-sai yn dda iawn genyf inau ei gael, syr. I Y Bargyfreithiwr (gan gyfeirio at wa,sanaeth Mr Roberts ;yn Neheudir Affrica): Y mae'n ddigon tebyg genyf eich bod yn bvw ar lai na hyny yn ystod y flwyddyn ddiweddaf (chwer- thin). Mr J. T. Roberts: Yr oedd yn hyw ar y wlad yr adeg ho.no, syr (chwerthin adnewyddol). Dywedai y Bargyfreithiwr y cawsai y bleid- lais ei clianiatau. Wrth fyned trwy y rhestr o bleidleisiau yn y fwrdeisdref codwyd y crwestiwn o weddwon es- tronol. Lthwynehai y Rhyddfrydwyr i Mrs Clara Fisher, gwedd.w, gael pleidlais, am y rheswm mai estrones yd'oedd hi. Eglurodd Mr R. Gordon Roherts fod- ei gwr yn drigianvdd yn y gymydogaeth erg: gryn am- ser, a'i fod rn bleidleisiwr; a bod ei weddw, I ar ol ei farwolaetli ef, hyd yn bre-enol, wedi mwynhau y bleidlais heb wrtliwynebiad. Y tir ar 1>8. un yr oedd y gwrthwynehiaà yn cnel ei wneud ydoedd, nad oedd hi yn ddeiliad Prydeinig. Yr oedd ei gwr yn frodor o Heli- goland, vr hon, ar yr adeg y ca.niatiwyd y bleid- lais, oedd yn diriosraeth Brycleinig. Caniatar- w|d' y Meidlais iddoi gan ragfLaienorydd Mr Yates. Mr J. T. Roberts a. dclallai mai brodor o'r Almaen o-edd Mrs Fisher, yr hwn le na fu er- ioed yn diriogaeth Brydeinig. Gajwcdd y Bargyfreithiwr sylw at y gyfraith rnedd yn gosod i lawr fed gwraig yn cael ei hystyried ,vn dd'eiliad o'r un wlad a'i gwr. Mr J. T. Roberts: Ond y foment y ma,e yn dyfod yn weddw, adfcddiajia. ei chenedlaethoil- deh. Cyfeirioddl y Bargyfreithiwr at y wireb, un- waith yn ddeiliad Prydeinig, deiliad Prydeinig hob amser. Nid oedd Prydain byth yn cania- tau i'.w phobl golli eu cenedlaetholdeb. Mr J. T. Roberts a sylwodd nad oedd efe yn honol sicr fod gwr y weddw a geisiai y bleid-lais yn cldieilird Prydeinig ai peidio. Mr Gordon Roberts a ddywedodd ei fod yn bresenol yn y llys pan y caniatawyd y bleid- Iais i'r trancedig. Gobiriwyd v pwvnt hwn am ysbaid end y diwedd fu i'r bleidlais gael ei ehaniatau.

Gwladgarwch Trefedigaethol. Yn lhify n Medi o'r "Universal and Ludgate Magazine" f,e ymddengys ysgrif amsetol iawn ar '"Wladgarwch Trefedigaethol." Gwr o New Zealand y-lyw yr ysgrifenydd, ac yn nghwrs adrodlliacl tra dyddorol o ddigwyddiadau di- weddar, efe a ddywed —■ "Cynhyrfwyd yr holl Drefedigaeth gydag awyddfryd anorchfygol i estyn cvnorthwy i'r Famwlad a phe buasai galw am wyth, naw, nert hyd nod ddeg mintai o Rough Riders i wasanaethu yn Ne Affrica, fe fuasai y dynion, y ceffylau a'r arian yn dod i mewn ar unwaith. Y rhydig-yc:hydig iawn yn wir-o leisiau i'r gwrthwyneb a giywyd. Darfu i'r penaf o'r rhai hyny (aelod o'r Oynghor Deddfwrol, a Scotland wrth ei enw) dynu arno ei ben gywilydd bythol trwy gondemnio rhyfel y Transvaal fel un ddrwg ac anghyfiawn, a t'hrwy aros ar ei eistedd gyd- a'i het am ei ben tra safai yr holl Gynghor Deddf.wrol ar eu traed yn ben-noeth i ganu yr Anthem Genedlaethol. Bu i ychydig Scandi- nafiaid miewn safleoedd isr,ddol wttlidvstio drwy y wasg ao vsigrifenodd1 blaenor yr HaiW- sard staff, rhyw Grattan Grey wrth ei enw, lvthyra.'ji Bwer-bleidiol ci-yfion i'r "New York Times" yn condemnio ymddygiad y Trefedig- aethau yn anftm cy noil hwy i'r Famwlad. Dar- fu i'r Anrhydeddns R J. Seddon (Prif Wein- idog New Zealand) droi ymaith ohebydd Hn- sard yn ddiseremoni, yr hwn a ddisgynodd i ddmodedd a gwarth. Trini.wyd y Scandinaf- iaid yn llym, a rhaid eu bod er.byn hyn wedi edifarhau am y cydymdeimlad haerllug gvda'r Bweriaid. Ond yr oedd y teimlad o wlad.gar- wch yn wresog trwy holl New Zealand, ac, an- fonodd llawer o deuluoedd eu hunig fab, wed.i ei gyflenwi a oheffyl ac arian, i ymladd dros y FiamwlatL Yr oedd penaethiaid y Maori aid a'r Gwirfoddolwyr Maoraidd—mewn ffaith, holl boblogaeth oedranais v Maori aid—-yn aiddgar a thra awyddus am gael eu hanfon i Dde Affrica gyda'r minteioedd o New Zealand a llawpr i 'Haka.' (rhyfel-ddawms) gynhaliwyd ganddynt gyrda'r gobaith o gael rhuthr ar y 'Poa' (dvna ddull y Maoria.idi o seinio 'Boer'). Yr oeddynt yn ddlgllawn iawn p<an ddeallasant nad oedd1 eu gwasanaeth yn ancenrheidiol. Er hyn oil eu gwasanaeth yn ancenrheidiol. Er hyn oil bu iddynt ddyfod allan yn haelionus gycla. I rhoddion o geffylau ac allia,n er budd hen! Loegr. Llawer mam sydd yn edrych tna Dv AfFrica, gan bryderus ddisgwyl ei hunig fab yn I ol ac ami i ferch ietianc yn New Zealand a edrych yn mlaen yn aiddgar at derfyniad rhv- felgvrch De Affrica, 8cat y foment y dychwela I ei chaaiad-lanc dewrfryd."

Liwybraur Llew. I RHAN I. 1ae y penodau canlynol yn gyflwynedig i "Monwys-on, y lienor gwych a phorthwr y llew- oj," ga.n "Y LIeow." Ymddengys fod y "Llew" wedi treulio. ychydig ddyddiau o wyl, fod yn myned druj hanes ei grwydriadau. Gor. 31, 1901. Gadawodd Llew ei ffau lieddy-w gyda d'au o'r cenawon ar olwynion y gwynt, tua mynyddoedd Eryri. Yn mhrifddinas y chwarelau gwelsant wyv y sureyn coch, wedi dod i dreulio eu gwyl- iau haf gyda'r chwarelwyr. Nid oedd y yn damed wrth fodd y Llew, a hwyliodd ei olwynion i ganol golygfeydd mawreddcg a rha- mantus Nant Ffrancon a'r Benglog, heibio i Wern-y-go-go', a Nant-y-Bedol-arian, heibio i eglwys Ourig Sant, ar hyd glanau Llyniau Mym- byr, i lawr drwy dlysni mawreddog Nanhwy- nen, ac ar ffrwst heibio i Ddinas Emrys ac ar hyd lilanan'r La.slyn bent-ref tawel, dLstaw, swvnol, a henafol Beddgelert. Gael tusw e&- mwyth i o-rwedd arnoi yno, mewn gwesty ar enw Arthur. Cwsg trwrn, difreuddwyd, hyd y boir- eu. Awst laf, 1901. Pan vsmiciodd yr haul dros goryn y Moel- .wyn, ac y pefriodd yn llygad disglaer pob gwlithyn ar fedd unig Ci Llewelyn, yroedcl y Llew a'r cenawon yn dechreu- pxowla am eu brecwast a.r la-n Nant Colwyn, a chyn bo h.ir iawn y molwynent, fel corwynt mewn ceunant, drwy Bont Aberglaslyn, dros y terfyn i Sir FeiTionydd, a "Goreu boys, a goreu bwyd, A ranwyd i Feirionydd." Chwrlio yn mlaen drwy'r "Garreg," i Benrhyn- deudraeth, fwy na'i liaeddiant, draws y Traeth Bach, drwy Dalysarrnau, ac heibio i'r Lasynys, lie trigai Elis Wyn a i freuddwydiol "Fardd Cwsg." Arafwyd am egwyl yn ymyl "Twr Bronwen" ar TTarddlech, ac ifneth tri phar o dra,ed am dro ar hycli muriau cedyrn C'aer Collwyn, a myfyriai tri phen ar hanes Bran a'i Chwaer brydweVldol, Gwladys, a'i hanffodion a'i dedwyddwch. Da fydd ab Einion a'i wyr dewr fu gynt yn cadw'r Oastell. aith a'r olwynioRi drachefn '2r hyd ororau llaith Oantref y Gwaelod, drwy Ddyffryn Ar- dudwy, hyd Aber-Maw seibiant yma. am ddwy- awr yn y tywod sydd yn gorchuddio pa.ls.sau gwych Gwyddno Garanhir. 1:> Ail-gychwyn ar hyd glan y Fawddatli heibio "Clogwyn aur y clogau," trwy Lanelltyd, a,c heibio hen Fynaclidy en.wog Oymer, a gorphwys yn da-wel i ddadluddedu yn "Dolgelley, dol a gollir. Daear a'i llwnc, daw dwr yn ei lie." Awst 2, 1901. Tro ar yr olwyn drachefn ar hyd glanau yr Wnion, dros y Gameddwen, i. ddyffryn y Dyfr- dwy, ac i Lan Llyn teg Tegid, cyn y nos, a llechu yn Llanuwchllyn hyd y bore. Awst 3, 1901. Ceffyl tan heddyw di-wy ddyffryn Jini Jones, Llangollen, i'r llanast (lu, llychlyd, mwyaf an- nosbarthol a welwyd o fewn holl derfynau teyrn- as annhre-fn, a elwir RH0SLLANER0HRT7G0G. Galiai dyeithrddyn di-brofiad dybio i ryw gawr cyhyrog ga.rio y tai ar ei gefn fel y caria un gregin cocos a'u dodi i lawr yma ac acw, yn rhywle rywle, heb na rheol na threfn, a. lluch- io llwch du'r glo o'u cwmpa.s i .wneud llwyhrau. ) Yr oedd Tre-Caer-droiau pi ddinas daclus yn I ymyl y Rhos. Awst 5, 190J. } I fyny heibio'r Mwnglawdd drwy wlad bryd- ferth, 'heibio capel Williams o'r Wern, i lecyn. tlws yn y bryniau a elwir Bwlchgwyn. Yma yr oeild Eistodtifod ar Wyl y Bane, miloedd o. bobl, merch yn enill y gadair, Saeson yn Cymry ar ganu (a JOÐSi fater!), prinder beirdd yn ngwlad Huw Morus, ac Owain Cyfeiliog yn rhoi tro yn ei fedd o ond am nad oedd bardd yn Mhowys y diwrnod hwnw. Awst 7, 1901. Y Llew yn dychweIydi i Lan Llyn Tegid i chwilio.am lecyn esmwyth i orphwys. Awst 8 hyd 15, 1901. Y Llewi yn ei ffau; y dydd yn edmygu swn y gwlaw oedd yn dLsgyn, ac yn rhyfeddu o ba Ie yr oedd yn dod, ac yn tybioi fod yn rha.id fed mor mawr i fyny yn rhywle, Min-noe yn chwedleua am yr hen amser gynt pan oedd y hyd yn wyn i gyd a phnwh yn ddedwydd y nos yn cysgu cwsg difreuddwyd yn y lie y bu gynt yn breuddwydio'n effro; y boreu yn chwilio am y cc-sty 11 a adeiladodd yn yr awyr gynt. Awst 16, 1901. Y Llew yn talu ymweliad a hen Gastell Cam Dochaii, hen Wersyllfa Rhirid Flaidd, Ar- glwydd Penllvn gweled ol dwylaw y deWTion, y gwaith yn aros ond dim hanes am y dwylaw edrych o ben y Castell i lawr i'r Afon Liw, fu gynt yn goch o waed y ddeulu gelynol, end heddyw mor glir a'r grisial sydd yn aisgleirio yn nanedd y graig. Yn y prydnawn yn ym- weled a hen drigolion yr ardal ac yn tynu'r llwch oddiar hen hanesion a. chwedlau y dydd- iau gynt. Synfyfyrio yn nhawelwch yr hwyr- nos, ac yna llechu yn y ffau.

o Wlad y Sais. Pan yn ysgrifenu ddiweddaf yr oeddlym yn disgwyl am wledd o nos. Wener hyd nos Sab- both cjm y diweddaf, ac ni cbaws-om siomedig- aeth. Y mae Oymanfa yr Annibynwyr yn mis Medi mor boblogaidd, ac yn cael ei chyfrif lawn mor bwysig a g.wyl fawr y Methodistiaid Oalfinaidd I a.r y Sulgwyn yn Lerpwl. Gwasanaethai eleni 17 o weinidoguai. Preogethwyd yn yr wyth addoldy bedair gwaith, dau ar y tro, ac yn y ddwy ganghen, yn Anfield ac Ear le-road, ddwy- waitlk Yn nghapel y Wesleyaid yn Mynydd Seion, a roddwyd yn garedig at eu gwasanaeth yr addolai aelodau eglwys Park-road tros y gymanfa,, ac eto am amser yno y byddantfc tra. yr adgyweirir eu haddoldy. Methodd y Parch T. P. Phillips (Llandyssul) a dod oherwydd afiech- yd, ac i lanw y bwloh daeth. y Parch John Hughes, Tanygrisiau, Ffestiniog. Yn [ychwanegol, v gweinidogion a wasanaethasant oeddynt y Parchn. W. J. Nicholson, Porth- madog; Henry Reies, Valley; J. M. Davies, ML A., Bingf.-r John Thomas, Merthyr 0'. Lloyd Owen, Porrth; O. R. Owen, Glandwr; J. W. Price, Troedyrhiw; D. Stanley Jones, Clnarfon; A. Penri Evans, Llandudno; Ben Davies, Pant-teg J. Towyn Jones, Cwmam- man; W. Parri Huws, B.D., Dolgellau; H. M. Hughes, B.A., Oaerdydd Rhys Williams, Maenclochog T. Rees, M.A., Brecon; e., David Rees, Capel Mawr, Mon. Yr ydym wedi elli henwi yn ol y drefnlen. Yn Bglwys St. Mair, Birkenhead, y Sa-bb-oth, bu y Gwir Rarchedig Arglwydd Esgob Caer (Dr. Jayne) yn pregetliu, ac ar yr aclilysur dad- orchaiddiwyd darllenfa (lectern) ysblenydd al godwyd er cof aim Miss Laird. Hon yw h.en lwys y plwyf, ac y mae yn un hynod oi ha.pus i addoli ynddi, heb ormod o'r a llano lion a. geir yn ami i dynu sylw oddiar y traddodiad o'r wir Efengyl. Y ficer yw y Parch W. Hughes James, M.A., yr hwn gydd yn dioddef yn fynych ga.n •g'Tstudd. Y mae wedi ei gaethiw" i'w wely yn arwr ers wythnos. a theimlir ei golled yn faiwr, gan ei fod yn ffafr-ddyn y cyffredin. Am dri n'r gloch bob prydnawn Sabboth tra'ddoda, ar- e'thiau ar wahanol bynciau "for men only." Yn nglyn a'r rhai hyn rhydd cora-u, bands, a chymdeithasau eu gwasanaeth yn rhad. Dyw- edir fo.d gwaith rhagorol yn oael ei wneud a'r dylanwad ar ddynion ieuainc yn eglur drwy offerynoliaeth y cyfarfodydd. Male oddleutn haner dwsin o wahanol gyfarfcdydd tebyg i'r Dosbarth 'Beiblaidd yn Nghymru yn cael eu cynal yn nglyn a'r eglwys yn wythnosol. Preg- ethwyd y Sabbath am dri o'r gloch, yn absenol- deb y ficer, gan y Parch J. Stanley, B.A., emad, oddiar y testyn, "Pleasures of sin." Can odd un o aelodau V cor unawd', "Ninety and nine," yn buT effeithiol. Cyn y gwasanaeth, ac ar y diwedd ehwareuai "Concertina Band y Rail- way Servants" donau a arferir i emynau cysegr- edig. Yr oedd dwsin o honynt, ac arweinid1 hwv fel pe yn arwain cor o leisiau. Yr oedd yr effaith yn dlws. Yr oedd i ni yn taro i'r slust fel p'31 clywem "violin" yn oael ei chwar- eu mewn cydgord a rhyw dair o "sweet-toned harmoniums" a'r rhai hyny oil mewn "har- mony." I

Yr Hel.) nt yn L!andasRo. Y PARCH JOHS WOODS A'I FLINDERAU DEWIB MYNED I GARCHAS. Yn Llys yr Ynadon yn Llandudiio, dydd Llun, gerbron Mr H. Kiiee.haw ao yruadon er- aill, darfu i Mr A. Conolly, clerc y Oynghor Dosbarth Dine-sig, yr hwn a weithredai dros Bwyllgor Cvfreitliiati, Lleol y Cynghor hwnw, wysio y Parch J ollll A\ ocds, yr hwn a ddes- grifid iol oierigwr o'r Eglwys Sefydledig, aim bregethu a, y Promenade yn Llandudno, Awst 1381g, mewn modu oedd yn tueddu at ymyryd a defnyddiad y Proiiienade gan y cvhoedd. Ymadaagosai Mr Jolrnson (3Ini Chamberlain a. Johnsun, cyfreithwyr y C\nglior) i erlyn; tra y eymerci Mr J. Corhett ofal c.' ramùJ.iffnl- iad. Ar ddeclire.: y gweithrediadau dywe-iodd Dr. Dal ton iddo, rhyw ychydig wythnos:u vn ol, wneud mynegiad ntillduod ar v Faiiic xnewn perthvnas i'r Parch John. Wools; a felly, y byddai yn well gandda beidio eist.edd TT achos. Er yr adeg hojiio yroedd wedi gwrandaw y Parch John Woods ed hun, ac yr oedd wedi tviel _e-i foddloni f<xl yr liyn a ddywedodd yn gyfeiiiornus. Mr Johnson, with-a,gor'yr achos, a ddywedodd fod y Parch John Woods o tlaen y Fainc yu Gorphenaf, 1899, a'i fod yn cael i gydiuddo o dro;edd cyffelyb. Yn ddilynol i hyny cymer- wyd gweithrediad gan y Cynghor Dosbarth Dinesig i atal Mr WToods rhag arfetr ei alwedig- aieth ar lan y mor. Yr oedd y Promenad yn (,a,el e,"t Iywodraethgan y cyfreithiau Ueol, ac yr oedd glan y mor yn ddarostyngedig i bryd- les oddiwrth Stwyddfa y Co^edwigoedd a'r Fforestydd ac er gwahaxdd Mr Woods i 11re- gethu ar lan y rncr y cymerwyd v gweithrediad i ddeehreu yn 1899. Y canlyn'iad ydoedd, i ddadganiad gael ei wneud gan y CsngheII-lys i'r peirwyl y galiai y Cynghor Dosbarth Dinesig, fel yr un oedd wedi cymeryd prydles ar lan y mor, atal -Air Wools rhag cymeryd safle ar lan y mor, nen bregethu yner na chaniataw-yd y waharddeb y gofyiiwyd am dani gan y Barnwr Cuzens-H1.rcl)-. edi i'r archeb gael ei gwneud, disgwylid i Mr Woods ei chadw ond, yn lIe hyny. elaeth i laswr a chariodd ei wasanaeth vn mlaen mewn modd mor dramgwyadus ag o'r bl a en, gan ddiysrtyru cyfraith. o. phoh llys. Wedi deall hyn, rhuddoeld y Cynghor Dosliarth Dinesig gyfarwyddiadau i'r 'heddgeidwaid i symud y diff^iydd c< lan y mor a chafodd ei Hpand, mewn gv.'irionedd, amryw weithiau. Tr i diwedd y tymor dechreuodd flino. ac aeth yi.Ii; end eleni, daetlI yn ol drachefn ac nid yn unig yr oejdd wedi pregethu ar lan y mor, ond casglodd dyrfaceddmr,wlion ar y Pro- mcri-d, ac, anerchodd hwy oddiar y me'ini yn yiryl y llwy.ir. Ar yr a.chlysur dywededig, Awst 13eg, am 8.30 yn yr hwyr, darganfyddodd yr Arolygydd Owen fod Mr Wocds yn cario yn mlaen gy(la'i alwe-digaetli arferol, yr hon oedd yn eithaf hysbys, ac nid oedd angen am iddo c-f ei desgrifio. Ar ol y pregethu, aeth Mrs Woiods, gwratg y diffynydd, o gwmpas gyda w ct hn-s casglu hysbyswyd hi ga.n yr arolygwr nad oedd ganddi un hornvl i wneud hyny. Darfu iddi hi ymital yna,, daeth ei gwr ei hun ac ymgymerodd a'r gw'aith o gasglu, a dywedodd y byddai iddo ef fyned yn mlaen er gwaethaf y Cynghor Dosbarth Dinesig, ac eiddo y Fainc hono. Wrth ystyried yr achos o gythrudcliad oedd ei "glipnts" wedi ei dderbyn, yr oedd yn rha.id iddo ofyn i'r Faine, os profid yr 'achos, i ddirwyo y diffynydd i'r swm uchaf o 40s a'r costau. Dangosodd Mr A. Conolly gopi o'r cyfreithiau lleol, a dywedodd fod yr erlyniad yn cael ei gymeryd o dan un o'r cyfreithiau lleol, yr horn oedd i'r perwyl nad oedd un person i ehwareu unrhyw beth peryglus neu drystiog, neu i arfex ar y Proilliennd unrhyw fasnach, celfyddyd o waith Haw, nen alwedigaeth, a allai dueddu i I ymyraeth a defnyddiad y Promenad ga.n y cyhoedd. Wrth gael ei groeshc-li gan Mr Corbett, dywed- j odd y Tyst fod y minstrels, Keindorf y Pro- menad, adar oedd yn perfformio, etc., yn arfer myned trwy eu perfformiadan ar y Promenad, a.c yn casglu arian, ond yr oeddynt iliYY wedi cael trwydded arbenig i wneud hyny gan y Cynghor. l Mewn at el "i ad i Mr Corbett dywedodd Mr Conolly i ganiatad gniel ei roddi y tymho:r hwn i Genb..dr.ot,ti Plant Glan y Mior i gadw cyfar- fodydd ar lan y mor eleni, ac i gasglu oddiar y cynulleidfa.oedd. Rhoddodd Mr John Owen, arolygydd y pro- menad, dystiolaeth o'r troeedd a dywedodd, wedi i Mr Woods orphen siarad, ar- ferai ddwevd am y casgliad; a wedi iddo ddweyd wrth Mrs Woods am beidio casglu, cymerodd Mr Woods y bocs i fyny mewn modd herfeiddiol iawn, a dywedodd y byddai iddo gasglu er gwaethaf y gyfraith a.'r Oynghor Dosbarth Dinesig; a bydd i mi gymeryd y mater i fyny i lys uwch yn Llundain. Yna dywedodd Mr Corbett, y byddai iddo alw ar y diffynydd i roddi ei dystiolaeth. Rhoddwyd Mr Woods ar ei lw. Yna gofynodd Mr Johnson pa un a. oedd y diffynydd, yr hwn oedd wedi codi y Testament, wedi ei gusanu. Y Diffynydd Nid wyf yn cusanu llyfrau. Dalrfu i mi sylwi he.ddvw boreu na ddarfu i fwyddotg gusanu y llyfr. Y Cadeirydd Pa swyddog oed'd hwnw Y Diffynydd': Gwell genyf y datganiad. Y mae genyf wrthwynebiad cydwyhodol yn erbyn cusanu llyfva.u. Mr Johnson: Ond y mae Mr Woods wedi cymeryd ,ei lw eisoes, ac aeth trwy y ffurf o godi y llyfr at ei wefusau. Y Cadeirydd Os wyf yn eofio yn iawn, cy- merodd Mr Woods y 11w Yll, y ffordd: arferol pan oedd yn y llys hiwn o'r blaen. Y mae yn rhaid ei fod wedi newid ei farn. Y Diffynydd Yr wyf wedi cyfnewid fy marn er hyny. Gwnaed y datganiad wedi hyny gan y diffyn- ydd, yr hwn a ail-adroddodd y geiriau a ddy- wed id gan glerc yr ynadon. Mewn atebiad i gwestiynau, dywedodd ei fod yn glerigwr o Eglwys Loegr, a'i fed yn arfer condemnio airf-erioai defodol. 0 berthynas i'r wys am Awst 13eg, yr oedd efe yn ami, yn nghwrs ei ddarlithi.au, wedi gofyif i'r bobl sefyll ar lan. y mor, a. pheidio myned ar y promena l, w nid ei fai ef ydoedd os oeddynt yn gwneud. hyny. Nid oedd yna ddim yn nyfarniad Mr Cozens-Hlardly i'w atal ef i bregethu ar lan y mor ond ar yr un pryd, yr oedd yn gwneud; ei oreu i atal ThwvFtrakth. Yr oedd y pro- menad yn 81 troedfedd o led', ac nid oedd ei gynulleidfa ef yn. cymeryd mwy na, phump neu chwe' troedfedd. Yn gymaint a bod eraill yn cael caniatad i gasglu, y dylai yntau wneud dyna y sylw a, wnaeth y diffynydd wrth gael ei gioesholi gan Mr Johnson; a cb.wanego Id, pan v dyweclwyd wrtho fod g-an eraill drwy- ddedau, "A mwyaf cywilydd iddynt nad ydynt yn rhoi un i mi, a minau yn glerigwr o Eglwys Loegr. Mr Corbett, yr bwn ymddangosai dros y diffynydd, a ddadleuai nas galiai un awdurdo.1 1eol wneud cyfraith leol yn rhoddi y flaenor- iRleth i un, a, dim i'r Hall a, dygodd ac ho si en yn mla.en i br-ofi ei ddadl. Yr oedd- gan y ili- ffynyrld hawl i ryddid llafar, a galiai y rhai nad oeddynt yn gofalu am wrandaw arno fyned ymaith. Mr AIIanson Picton, un o'r ynadon, an gyfeirio at yr ymadroddion, "ma.snnch, gwaith llaw, neu alwedigaeth," a ddywedodd ei fod ef yn deall yn wastad mai yr hyn a olvgid wrth alweditraeth ydoedd gslwedigaeth fel yr eiddo cvfreithiwr neil fargyfreithiwr. Mr Johnson: Y mae pregethu yn alwedig- aeth. Mr Corbett. a iddadlevai nad oedd. yna un gallu i atal Mr Woods bregethu ar lan v mor T phan oedd yn gwneud gweithred eryfreithiol nid oedd o un gwahaniaeth iddo ef pa htih y cyhoedd yn .ei wneud ar y promenad. Me.wn atebiad i Mr Picton, dywedodd' Mr Johnson fod. gan, y Oynghor Dinesig, fel vr un. oedd wedi cymeryd prydles gan y Goron, hawi i atal unrhyw un fvned ar lan y mor, i -m- rhvw amcan, oddieithr pysgota- a, mordwyaoth. Gwadai y Diffynydd hyny a goifynodd am ganilatad i ddweyd yT hyn oedd y Barnwr Cogens-Hardy wedi ei draethu, mewn; gwirion- edd. Y Cadeirydd Y mae genym adroddiad cr hyn a ddywedodd y barnwr srer ein bron. Y Diffynydd): Un anwirecldus, ydyw (cymer- adwyaeth yn y llys). Y .Cadeirydd. Os bydd i'r gymeradwyaeth yina. gael ei chario yn mlaen bydd i mi ghrio y llys, Wedi i'r Fainc ymneillduo i ystyried eu dyfamiad, dywe-dodd y Cadeirydd fod y mwyaf- rif ynadon yn ystyried i'r achos gael ei I brofi, a'u bod wedi penderfynu dirwyo Mr W oads i 40s a'r costaiu. Mr Picton: Carwn gael caniatad i ddwey.i nad wyf yn cydolygi: a dyfamiad y Fainc, ar dir eyfreithiol, ac nidi unrhyw dir arall. Pan üfynwyd iddo a, wnai efe dalu y ddirwy, dywedodd na, byddai iddo wneud hyny, a,e nas galiai wneud hyny am nad oedd ganddo arian nac eiddo. Chwanegodd ei fed yn dymuno canu ffarwel 'a'i wraig. Dywed- wycl wrtho y cyme,rid ef i'r carchar os na tlie-lid yr arian. Cymerwyd ef i garchar Caer- narfon yn y prydnawn. I- m'

TRI O GEDYRN Y" BWERIAID YrW YR UCHOD: Y Oadfridog Louis Botha yw yr Uchaf o'r Tri I yr un ar y Chwith ydyw y Cyn-Arlywydd Steyn, a'r Cadfridog De Wet a welir ar y Dde. 1/

YMIIERAWDWR RWSIA. I Mae y t), Rwsia a'i briod newydd dalu ymweliad a Ffrainc ac y m-ae bradlofruddiad yr Arlywydd McKinley yn peri fod y rhagochel- iadaai manylaf yn cael em cymeryd rhag i rai o'r Anarchiaid ymosod arnynt hwythau. Yn Ffrainc yr oedd *y disgwyliad mwyaf aiddgar wedi bod am weled eu Huchelderau Ymher- odrol, a, gwnaed paroitaaaau ar raddfa eangfawr rw croesa.wu. —a——emmmmmi

Un noson oer, pan oedd yn. bwrw eira a'r gwynt yn chwythu yn erwin, yr oedd' hen wraig ar ei ffordd i r seiat. OyfarfyddiocM a'r sgweier, a dy- wedodd hwnw wrthi, "Pa. Ie yr ydyoh yn mynfed ar noson mor arw? Wrth y tan ar eich aehryd y dylech fod." 'Rwy'n rnyited, i'r sedat," oedd ateb. "Myn'd i'r seiat!" ebe'r sgweaqr. "Hid aethwn i'r seiat ar noson fel heno pe caw swn haner coron." Ebai'r mraig, "Nidi aethwn am haner coron. Nid yw yr Arglwydd yn rhoddi haner ooronau, ond rhai cyfain." Yr oedd y diweddar Barch Joseph Thomas yn aros mewn ty lie yr oedd bachgen bach siriol yn troi o'i gwmpas; yn y man daeth i'w ymyl, a ^ofynodd iddo, "Oes cyllall genych?" Ateboddi MT Thomas, "Nac oes wir, fy machgen i!" Yn mfyen tipyn gofynodd1 y bachgen id-do, "Oes eeffyl genycht" Atebodd y pregethwr eto, "Nac oes yr un. Gofpn- odd y drydedd waith, "Oes dim 'whiskers' genycSj?" "Wel, nac oes eto," oedd yr ateb. Dywe&i Mr Thomas mai dyna oedd' syniad y plen/tjn am yr hyn oodd yn gwneud diyn--cyllell, ceffy% a "whiskers."

EISTEDDFOD DALAETHOL POWYS, MgIFOD, MEHEFIN 14eg, 1901. Un o destynau yr Ekteddfod oedd gwobr a/mi yr englyn goreu a.r y gair "Gosteg." Wele sadth o'r naw oedd yn y gysitadleuaeth DLatreg osteg e-styii—ddistawrwydd Ystyriol funudyn; Dwys. atalnoo,syndod syn, I dawelwch yn dilyn. CALLESTR. Gosteg lwydd i nvydd roddi—hir ystwr Yr ystorm i drewi; Llonyddwch, heddwch, inedci lii, I dawelwch fodoli. ARTHUR LLWYTT" Hyn aw s a doeth frenhines deg—roes daw Ar ystwr lawer adeg; Ac yst-yr y gair gosteg, Hyd y gwn, yw cau dy geg. TREBOR. Gorch'mynol fuddiol foddion—yw gosteg, Ust i dwfr ac udon A had ffawd ail yw i ffon Ar heolydd cweiylon. OOMERIAD. Rhyw wawch miniog gorch"mynol — yw Sydd gystwy penodol; rgostejr, Tawela rwysg ataliol, Dyry i lawr dwrw a lol. F'EWYTHR EDWART. Adwytli ystorm yn peidic—yw gosteg, Astuii saih ar gyffro — Eofn rym, yn. safn rwymo Nwydau cast bodau o'u co'. PERYDDON. Tawelweh yn mhob teulu—-yw ystyr 1 Gosteg, terfysgu Ar ddigynihen lawen lu, Gwen heddweh wna gynhyddu. TAWEL. Sylwer. — O'r "Cofiadur" y codwyd' yr uchodion. Pa un- o'r saith uchod yw y goreu .gan feirdd y "Gwaiia?"—-Yr edddoch, etc., YMOFYNYDD.

Y CYBYDD. 'E ddaw y cybydd cibog—drwy y wlad Ar lun gwr angenog; Sych iawn o ras, a cliawn y rog Yn byw mewn rhaib mwy hiebog. Iasan ia. ddaw o'i drem stir,—a'i holl wodd Sy'n llwj'd, heb weni cysur; Traetha'i got aradth o gur, Tra'i hen het o'r un natur. Ow gulni'i foel galon felen,—swn ei bres Wlla bron dori angen Ei gorph eul, a than ddhileni Ryw saig o'r pwra a pen. Efo'i nvyd fe a'r adyn—i 'mofyn Am "Eia," ond wed'yn, Waeth beth fyddo serch merch, myn Goron gwraig o'r hen "gregyn." DydJ at achos clodtadiwy-ryw geindog, Gan fawr gwyno'r "adwy;" A bydd, pan ddyrydd ryw ddwy, 'N gyfiawnedig ofnadwy! A sylwer, os a iselwas—ato ¡ "N gardotyn, mor dlliras Ar ei ,gri ceir geiriau cas Yn tori yn fellt eirias! I 'R ol i Ner lan A sier hi disglaerwych; Ni edwyn drem Duw'n v drych. 'E dd'wed "Ai punoedd ydych?" Yn ci freuddwydl, nef o ruddaur—wel ef, A'i law'n trin y coethaur; Wael enoid mewn mielynaur Aeth yn noeth wythien aur. Ond ar ein daear yn don—rhyw foreu 'E fwrir mellt creulon; A'i fawr aur ef yr a.wr hODl Aiff fel gwer—y ffwl gwirion! PBDROG.

I COEG AT HR AWIAETH. Ebe un o swyddogion "Bwrdd y Tywydd' bydd gVMir. feailai, i r rhai a.rcsasant gaitref yn l ystod yr haJ, a'r rliai fu yn gaeth i'w gorchwvlion a'u safleoedd, gael gwyboJ mai helwyr hud a J'el yw y dosbarth, lluowg hwnw ymwelant a'r mor a mynydd am adferiad iechyd ac ad- newyddiad ysbryd. Coel a dychymyg yw llawer or effeithiolrwydd gysylltir a, cjiyrchfanau emwog o'r fath. Nid yw newid awyr r.amyn oiergoeliaeth. Y'r un awyr sydd yn mhob man. Nid yw yr amrywiad yn ddim gwerth cvsylltu dylanwad gwyrth:ol ag ef. Mewn gwirionedd, sicrheir i ni gan v swyddog gWTbodus a phrofedig hwn yn aiihravriae-th yr hin fod cyf- Irusderau y claf ar lluddedig i ymadferyd1 yn Luosocach yn nghymydog-aeth ei gartref nag o gartre. Y m,1.e y lies a dderbynir o newid awyr l w briodoli, e-be efe, i goel y claf. etc. Gwna gymaint, o les pe y gellid ei dclarbwyllo i gredu fod aios gartref yn llawer mwy effeithiol. Dylai dyn, ebe efe, orchfygu ei aliechyd yn nghymydogaeth ei gartref ac yn nghanol ei gyfeillion yn hawddach nag mewn lie dyeithr ac yn mhlitih estroniaid. iiyiedswydd' y claf neu y iludde-dig, ebe efe, yw cymery-d meddiant Hwyr o'i syr.wyra.u a choelio x fod yr hin a'r tywydd yn ddifai. Yn ddi- weddaf oil, ebe efe Byddwch fyw uwchlaw y tiwydd' Ni: ddyl Ld goddef gwyddonwyr Cristionogol mewn swyddfevdd yn gofyn synwyr ymarfe.ro!.

SAETHIAD YR ARLYWYDD. Bob innnud oddiar archolliadl yr Arlywvdd gan ynfytyn, y mae gweddi yr holl fyd 'j-rareiddiedig ar ran y gwr urddasol ae am ei adf-e",ul i'w lawn nerth. Dyma y try dydd o Arlywy'ldion goreu y Tala-ethau donvyd [ lawr gan law goch y brad- lofrudd o fewn liai na deaigain mlynedd. Cvfyd hyn feddyliau trist yn y meddwl ystvriol. Yn y wlad hon g'.velir pcbl ddrwg yn cael byw wrth y miloedd, tra y torir i lawr ni o flaenoriaid' mwyaf mverthfawr y wlad. Nis gellir cyliif gwerth Wil- liam M'Kinley yn ysto-cl y peda,ir blynedd aethant heib:o. Nis gellir amgyffred ei wasianaeth i'r wlad ac i'r byd mid1 diehonadwy, feailai, fyddiai dewis ei well a I ragoraeh i lenwi y swydd oruchel o arweinydd y bobl Americanaidd. Y mae ei ym- Cbdiriedaeth yn y bobl yn ddigyffiniau, ac vm- "dengys fod y bobl o bob plaid, lliw, a llun yn ei edmygu ai hoffi yn bersonol. Eto, yn mhlith y ■uihynau, y mae tiueiniaid nad ydynt uwch o ran regw'yddor na. r sarpli, mor Ixirod, neu yn fwy J parod, i lofruddio y da na.'r drwg. Yn mhlith y dosbarth dirmygedig hwn y mae y drwg a'r llygredig yn ddiogea-ch rhinweddol a'r urddasol. Dylai yr erchyllwaith hwn awgrymu i'r ) < bl Americanaidd eu dyledswydd i fabwysiadu moddion i chwynu dl-wgweithredwy^ Gresyn yw meddwl nad oes yn y wlad gyfreithiau cyfaddas i gyfarfod a gweithredoedd echrydus o'r fath nac i atal cymdoithasau o ddybenion ynfyd yn ein plith.

"A FU GOLLEDIG AC A GAFWYD," tef yr isodion, a.r briodas Mr David Gittins, High- street, Lla.nfair Oaereinion., a Miss Mary Morton Jones, 'ialsarn, Awst 2ain, 1894. Rhwymo llyffelhair oqian,—■ sef y dreg Fad rydd gysegrlan; A du uno dwy anian Yw dwys les priodas lan. Parod serch priod'as sydd^—yn rhwymyn O'r ani-od i'w gilydd Mary deg fo'n ma vrhau'i dydd, A difyr y bo Dafydd. Prysur yr ai'r dda.u o'u pre?,wyl—er cael Here olwg bob noswyl.: Tardo serch Gittins o'i hwyl eneth yn wir anwyl. Hithau'r eneth. wirionai—yn gytun, Gittins yn dwym garai; I ddn. duedd y deuai- Eu glwys ncd cydoglais wnai. Ymunent i zhvym anarch—eu gilydd I goleg cudd-lanerch Hynod swyn dylanwad serch Yw gwersyll gan gywirserch. Y gwr ben gwraig roddwyd,—i'w Yn goron gwrig urddwyd [gwr Ei llywodraeth wnaeth i'w mryd Lwyr reoli yr aelwyd. David fo'n briod ufu-dd,—a Mary Fo'n gymliares ddedwydd: Dwy galon gilydd A rha-n o fodd rhydd. I'r ddau hyn yn llariaidd eu ho<es—y bo Bywyd yn ddiymgroes Dyrraned lor eu heinioes Hub un cri o boenau croes. MEIRIADOG.

LLEW LLWYFO YN EI FEDD! Yr hen Lew anwyl, gwronol, huoia,—v Un greodd emwisg sy'n gorweddl yma; Awen eneidlawn yn hon anadia LF>ewder ei enaid, a'i wlad ariana; Am danat, Lew mud yna,-hir8cl.hir,- 0 'r alaeth welir !—Athryhth wyl! Caergybi. TREFLYN.

"WELE OEN DmV." (Buddugol.) "We](3 Oen y Duw" bendigaid, W'ele ddiniweidrwyddl byw; Oen y'nghanol byd o fleiddiaid, Hwn yw'r Oen o fynwes Duw; Oen a nodwyd yn yr arfaéth- Awdwr piynedigaeth dyn, Holl drysorau'r Iachawdwriaeth gyflawn yndldo'i hun. fi" y cynghor boreu, Heddyw'n "Wele Oen ein Duw," Yn y preseb mewn oadachau, Y ma, gyda. ni yn byw; Oen ar lanau yr Iorddionen Pan ddisgynodd; odsaifry Ysbryd Glan, yn rhith colomen, Ar Ei ddwyfol Berson cu. Oen a chynllun mawr yr arfaethi, Ger Ei fron ar ddeckra'i waith;— Amlinellau IachawdWriaeth Dyn, i'w tlanw ar Ei daith; Zel Ei Dduw oedd yn Ei ysu*— Cariad at gollooig ddyn; DiafoJ wedi'i lwyr orchfygu Ganddo, ar ei dir ei hun. Oen a'i gariad yn angerddol—■ Clymodd nef a llaw yn im; Aeth dan bwysau'r dkiyrnod ddwyfol,— Crymodd dian y baioh Ei Hun; Storom fawr y oodwm boreu Aeth yn dawel yn Ei waed; Hedd a phardwn yn Ei glwyfau,— 'l'renga'r ddlraig o dan Ei diaed. Oen a bywyd1 ynddo"n trigo— Bywyd byd A bywydl nef; Adgyfodiad yn blodeuo Yn Ei Berson rhyfedid Ef! Haul y nefoedd gweiIlu- Deddf yn tewi mewn boddhad!; Llid cyflawnder yn llonyddu Yn arfaethol Oen y Tad. T'wyna gwawr Ei haeddiant allan, Rliwng defnynau'r gwaedlyd chwys,— Gwawria ar dioseddwyr aflan, Yn yr arg"oeddiadol. lys; Saif Oilfariia dam Ei goron Byth, tra cofir am Ei boen, Cofio'r bioeil fain a'r hoelion—- Cofio marw'r addfwyn Oen Oaergybi. CREIGROS.

CYMRY YR AMERIG. Purion fyddai clwyn Cymry y Talaethau i gysylltiad bywiol a, "swyddogol" ag awdurdodau Eisteddfod Genedlaethol Cymru. Drwy gyf- ryngwriaeth y "Dryuh" gelhdo gwneud hyn yn hawdd a didrafferth Gan fod rhywrai yn croesi y mor bob blwyddyn a rhyw nifer o Americaniaid yno yn wyddfodol bob Eisteddfod, geilid trefnu awdurdodi rhyw ddau neu dri o Gymry y. fintai r gynryeliioli y gWÐddill yn srwyddogol, fel y galiai awdurdodau yr Orsedd a'r Eisteddfod deimlo yn rhydd i'w croesawu, a chydnabod bodo-Iaeth a. tiyddlondeb y Cymry tu hwnt i'r moroedd. At v rliai ,hyn, mor bell o'r adwyd Gymreiig, y dylid I dangos y caredigrwydd cynesiif. a gweinyddu y croesaw anwylaf, fel y cafodd yr afradlloTh gynt fu I mewn gwiad bell. Y mae y Gwyddelod. y Manaw- iaid, yr Ysgotiaid. a'r Llydawiaid yn gyfleus i ym- dvymno o amgylch yr aelwyd Geltaidd; ond ystyr- lweh fel yr yr ydym ni, yn y wdad fawr American- 1 aidd hon., yn nghanol holl dVl'.vythau y ddlaear, heb aelwyd genedlaetliol o gwhl, yn ymdrechu ym- gynesu goreu y gallwn, yn gymdeit,ha.sau bychain, llawer o honom yn ffyddlon fel dur i'r dynfaen, sef Cymru. Y "ni" ddylai yr Orsedd a'r Eisteddfod barchu a chroesawu yn aabenig, felly, i wneud fyny am ein hanfanteision Cymreig ar hyd y biynyddau. Y Cymro o'r Amerig ddydai gael der- byniad yr afradlon pan ar dir y Fa.m Wlad ac o daen yr Orsedd. Y cJhiwi sydd yn cael eich gwalai gweddiU o Gymraeg a phethau Cymreig, dylech groesawu Cjmry yr Amerig sydd mewn i. rdd yn miirw o newyn, a.c a fuasent wedi marw I tro oni ba.i y Drych." Pan y gwelir y Cymro (1'1' Amerig yn agoeliau at yr Orsedd), y pryd hwnw y dylid dwyn allan wisg oieu de,rbyI1Ïa.d, modrwy ddrsgleiriaf croesaw, ac esgidiau ysgafnaf dawns, < a lLaddj 110 pasgedicaf gwledd o la.wenydd. Hawdd yw i chwi o amgylch yr aelwyd fod yn ffyddlon i'r Hen Fam; y syndod yw ein bod "ni," o'i myn- r wes ers blynyddoedd, rhai wedi ein geni y wlad bell hon,, yn siarad Cymraeg glan, Mae i Cymry Cymru yn ddyledus iawn i Gymry yr I Amerig, a. gwelwcli hyny pan y cewch agoriad Hygad, ac. yn enwedig, agoriad "calon" i amgyffred eich dyled-swydd.

PRYDAIN AC AFFRICA. Y mae campau y gwareiddiad' Piydteinig yn Affrica y tu allan i gylch y iihyfel gresynus air Bweriaid yn arddangosiad godidog o'r hyn fydd y Cyfandir o dan Wladlywiaeth Piydain. Ni ddylid priodoli yr anhrefn a'r afreolaeth anffodius. vn Ne .Affrica namyn i anwareiddiweh pobl yn well ganddynt wladlywiaeth yr hynafiaid na thretfn wjadol, gymdeitha.s-el, a chrefydaol yr ugeinfed ganrif. Ffaith amlwg yw y bydd uwchafiaeth hollol Prydain yn Affrica yn fendith gyflawn ac arosol. Nid oe-s lie dadl yn nglyn a hyn. Y mae hanes dadblygiad) rhanbarthau eraill o'r C^-fancur sydd dan reolacth, gwladlywiaeth a clirefydd Prydain yn hyn yn ddiamheujol. in Ehodesia y ceir ynloherodratth fechan fydd) ar fyr yn deyrnas a gwareiddiol. Y mae hanes e' thyfiant eisoes yn hyfrydwch, ac y mae y olygon yn ddisglaerwych o addawol. Byddai yn drychineb ymyrydi ag uwchafiaeth y gwareiddiad rhagorol hwn yn Affrica. Nid oes dim yn debyg iddo yn mhlith cenedloedd Cyfandir Ewrop Y gwareiddiad Americanaidd yn unig sydd yn deilwng o'i restra gydag ef. Byddai adisefydliad Lweriaeth yn adferiad anwareiddiweh y cyn-oesau, ac yn berygl a dychryn i'r holl lwythaui diion drwy yr amgylchoedd. Y mae gwladlywiaeth Prydain yn nglyn a'r dyn du yn rho'i hawl Duw a dyn Vidi oresgyn pob gwrthwynebiad. Yn Rhodesia Ihna. y cyfleusderau addysgol a chrefydd'ol uwchaf. 2 y mae y ffordd i freintiau dinasyddiiaeth yn rhvdd i'r du fel y gwyn. Y mae Buluwayo yn 1 Mod yn Seion a/ldysg a chrefydd i oleuo yr holl diriogaeth, a'r plant duon yn derbyn yr adidysg oreu wrth y miloedd. Y mae ffrwyt-hau Prydain vn profi beth ydyw. Beth sydd yn hanes Bwer- ■ laeth ddaw yn debyg i'r adfywiad rhyfedd yn Uganda? Flynyddau yn ol, yr oedd y dlalaeth yn isel mewn anwareiddiweh. Heddyw y mae yn "baradwys o'i chymha.ru a'i chyfiwr pan yr ym- welodd H. M. Stanley a hi. "Cristeiddir y wlad gyda chyflymdra leinw galonau carwyr gwareidd- iad a llawenydd. Ni fu y fath lwyddiant yn hanes gwareiddiad. Gydruebydd Prydain ddynoliaeth y Hwythau mwyaf anwaraidd, ac y mae mewn cyd- ymdeimlad a phI ant dynion yn eu dygn anwybod- aeth a'u hanwareiddiweh. Gwna Eglwys Loegr waith hardd yno. Y mao yno yn barod 30,000 o Gristionogion proffesedig, a derbyniwyd dros 8000 ga.n yr Esgob Tucker yn ystod y pedair blynedd diweddaf. Cyniharer hyn ag ymddygiad y BweT- iaid ait y tylwythau duon!

Lie na byddo cariad, cwbl yn feiau. Nid ffordd y diafol at ddyn yn unig y wy ddiod feddwol, ond ffordd y dyn at ddiafol. Y mae pob dyn yn genhadwr i dda neu ddTWg, < pa un bynag a yw yn bwriadlu hyny ai peidio. Yr hwn sydd yn cau allan gariad mewn amser ydyw yr un a fydd yn cael ei ga.u oddiwrth gariad. Rhan ardderchog mewn pob hywydl gwilioneddr ol ydyw dysgu dadwneud yr hyn fydd wedi ei gam- wneud. Y mae Duw wedi addaw cyflenwiein hanghenion ond y mae yn gyffredin yn gwneud yn ol ein gweith- redoedd- Cydwybod mewn rhai pobl ydyw yr hyn a. ddywed wrthynt pan fydd eu cymydogion heb wneud yn iawn. Mewn ysgol genhadol yn Llundain, un ro ytl ddiweddar, gofynai yr athraw i nifer o blant, "Pa le y mae yr Iesu yn byw?" Yn y man edlrychodd bachgen bach i fyny, a dywedodid': "Y mae rhai o'i ffryndiau yn byw yn ein cwrt nl, ao yr win meddwl ei fod E' yn byw gydllo nhw." Mewn pwyHgor gydag Arohesgob Canterbury — Dr. Temple-soniai y doctor fod rhywun yn "-synjud ei le." Dywedodd y ficer Watson nad oedd! symud y He yn gywir, ond symud yr hyn oedd! yn y lie. Atebodd Dr. Temple ef: "Yr wyf yn tybied eich bod chwi yn dweyd fod y tegeU yn berwi ond 'dyw y tegell ddim yn berwi, ond yr hyn sydd ynddo. Yr oedd y Proffeswr a'r daearegwr enwog Sedg- wick wedi myned allan am dro ar foreu Sabboth. ac yn eistedid ar ddarn o graig, ao wedi tynu ei forth wyl bach o'i booed, yn euro a.r garegn faoli o lyfr natur. Daettt hen wradg ddtawiol heibio ar ei ffordd i'r addoldy, a'i llyfr hymnaiu yn ei Haw, a dywedodd wrtho mewn ton geryddol, "Yr ydyph chwi'n credu mai tori ceryg ydych, ond cofiweh, tori y Sabboth yr ydych."