Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
22 erthygl ar y dudalen hon
---_ ;0 Ben y Gamedd.
0 Ben y Gamedd. Mian Sylwedydd."] Y mae'r "telegram" bythgofiadwy i'r "Echo" n datgan fod y streic drosodd, yn parhau yn brif .bwn ymddiddan yn yr ardal er dydd ei ymdd ian go si ad. Nis gall y gymydogaeth ym- ■ ryddhau oddiwrt.h y syniad fod "rhywbeth yn- ddo" tu hwnt i'r hyn ymddengys ar y wyneb. Oh-erwydd hyn, mae'n fwy na thebyg, yr ydoedd cyfarfod y farchnad nos Sadwrn yn lluosocach nag a fu ers wyt-hnosau lawer, a phryder am- lwg yn nodweddu'r lioll gynulliad. Yr ydoedd rhai dynion anwyboclus ac eithafol yn an:g- hoelio gwirionedd y "telegram' yn gyfan gwbl, ond gellir dyweyd yn hyderus fod cyfangorph mawr y bobl yn gobeithio yn eu calonau lod y newydd yn wirionedd. O leiaf, nid oes neb a, waclai mai'r "telegram" ydoedd uchaf yn meddwl ;pob dyn yn y cyfarfod, ac fod pawb, yn ddiwaJian, yn disgwyl y byddai gan yr arwein- wyr rhyw esponiad boddhaol i roddi ar yr hyn a barodd v fath gyffro yn mhlith trigolion Bethesda a'r oylahoedd. Eithr cafwyd siom- edisaeth yn hyny o beth. Nid ydoedd y pro- rJhwydi ddim doethach na'r "dyn yn y trv,l," a gorfu i'r dynion ddychwelyd adref yn waglaw, ac yn drist a digysur, unwaith yn rhagor. Rihyfedd cyihyd y p-ery eu hainyneld Y maent bellach wedi gwisgo llawer o esgidiau i "drampio" i'r farcihnad yn ffyddlon, ac wedi cael dim, n-ac yn debyg dhwaith, fel mae'll hys- bys i bawb ond hwynthwy, o gael dim end. ,ad.dewidion, ac nis gall neb fyw ar hyny. » Ac eto buasem yn disgwyl i ddynion mawr a. doeth fel y prophwydi fod mewn sefyllfa nos Sadwrn i fyned i wraidd y cynlhwrf, a rhoddi eglurhad pendant a therfynol ar y "telegram:" os, fel yr honant hwy, nad "oedd dim gair o wi Honed d ynddo," ac mai "gwaith gelyTi yd- ,A)edd," etc. Gadawer i ni all adrodd y\ "tele- gram," eanys y mae ei eiriad ac amgylchiadau ,,ei ymddangosiad yn bwysig. Dyma fo: — "Fe hysfbyswyd Mr James Macdonald, ysgrifenydd y 'London Trades' Council,' heddyw, yn swyddogol, fod dhwarelwyr Ar- glwydd Penrhyn, y rhai sydd wedi bod ar streic am yn agos i ddwy fiynedd, wedi dat- gan eu bwriad i ddiweddur streic." Coher fod y "telegram" wedi ymddangos rmewn newydd iadur hynod bartiol i'r comiti, ;brydnawn Mercher, a chafwyd felly bedwar diwrnod i chwilio i mewn i'w darddiad Ú wir- ionedd. Buasai llythyr a stamp ceiniog, oddi- wrth y comiti at Mr Jam Macdonald, yr hwn sydd wr adnabyddivs i'r wlad ac yn swyddog undelbol pwysig, yn sicr o gael ei ateb gyda tlhroad y post. a chawsid bob manylion wedi hyny, i'w darllen i'r ffyddlonioid yn y farchnad nos Sadwrn. Os "anwir" a "gwaith gelyn" yd- oedd y "telegram," anhygoel ac anespomadwy ydoedd ymd.dygiad yr arweinwyr, yn ngwyneb pryder,,aaulwg y dynion, gan y gallesid profix anwiredd a dyno£,t.hi'r. gelyn gyda thraul ond un geiniiog gosh. Ai tybed y profai hyn gym- wywier y prophwydi i arwam i lstynecl y doeth. It < Yn absenoldeb llythyr swyddogol. yr liwn a allesid ei gael mor hawdd, doniol iawn, 000 bollol .araddifad o rym argyihoeddiadol, ydoedd csboniad areithwyr y farchnad am y neiwydd syfrdanol. Honai Mr H. Jones nad "oetki dim sail iddo-o pwbl, twyll hollol ydoedd, a rhyw amcan dryo-ionus wrth ei wraidd." Yr ateb i'r honiad hwn ydyw, os nad "oedd dim sail" i'r .telegram, fod y newydd wedi ei gyfleu- i Mr James Macdonald yn "swyddogol," hyny ydyw, gan rhyw swyddog—undebol ond odid fawr— yn rhin-wedd ei swydd. Os "twyll" ydoedd, fod Mr James Macdonald wedi ei "dwyllo" yn swyddogol, yr hyn, ac vstyrieti ei swydd a'i gys- ylltdad &r Undebau Crefftol, sydd yn anghred- adwy. -Os oedd "amcan drygionus with ei wraidd," gorchwvLhawdd fuasai i Mr Ma/cdon- ,a,ld enwie-i liysibysydd, a gadael i'r prophwydi ddadlenu yr "amcanion drwg." Bithr bii Mr Miaooonald yn dawedog, acymlynodd yr "Echo" wrth y "telsgrain" fel yn dwyn "argraph swydd- ogol." Rhodder ynte honiad Mr Henry Jones yn un pen i'r glorian, a.'r hyn a ddywrødodd Mr Macdonald a'i hysibysydd swyddogol a'r "Echo" yn y pen arall, a bara-ed pob dyn drosto ei hun a oes ai nad oes "rhywbetih" yn y "telegram" w('=l.i'r cwbl. Barn llawer a fiun i yn ymddi- ddan a hwynt ar ol v cyfarfod ydoedd, fod yn rhaid fod "rhywilxeth yn. rliywle," onide ni ddeu- a.i y telegram o'r man lie y da-etth, ac fod yn "Iritid cael lliw cyn llifo." A gprfu i mi gyf- addef fod llawer o wir yn hyny. Yr ydoedd Mr W. IEL Williams o'r farn fod y potli "wedi ei gycliwyn gan rhywun oedd heb fed mewn cydymdemiiad a'r gweithwyr, rhyw- Tiri gyia'r amcan ú'w dinystrio, ;-ac yr oeddynt oil yn gwybod pwy oeld y dynion hyny." Piti na fuasai rhywun wedi darllen y "telegram' ?Ile ■j clywai Mr Willta-ms, er mwyn cael gweled wedi hyny beth fydd-aa ciateb, a sut y diangai •o'r cyfyrigder. Rhaid adgo'Sa i Mr Williams fod Mr-.Macdonald "wedi :ei hysbysu'n swydd- -ogol o'r hyn a ddywedodd. Ac yn ngwyneb y dak^anisd hwn, mae yn rhaid credu mai rhyw "swyddiog undebol" a hysbysodd Mr Macdonald, pe aangen, diau y buasai Mr Williamts yn ddig- on parod i eigluro. A chain nas gallasai neb arall ond.$wy<iplog undefbol hysbysu Mr Mac- -dojiald yn fswyddogol" Aairl cymhwyso iait-h a dierydd Mr Williams i rhyw swyddog neu swyddog'ion y: Undebau CrefPtol. Y ,mae hyn jyn anocSieladT-'y. Felly y mae rhai ,o swyddog- ion yr UndeWu Crefftol "lieb fod mewn cyd- jyTOd-etimlad a'r dynion," ac yn ceisio "eu dinys- i,rio- Ensyniodd Mr Williams fod y gweith- wyr yn "gwybod pwy oedd y dynion hyny." <3snyr patvb beithvi^edd yn ei fua-dwl. fOnd erbyn fcyn rtis,i.iall efe hun gelu "pwy ydyw y dyn- icMF; hyny," Hyd rues ceir saar oddiwrth Mr X,itt-cloliald i'r g^^lnwynelb, y mae yn rhaid; crea-a mai g:an yr IFnetobali Oreffitol y cafodd efe' ei Jjpsbyiaad "swydd'Og^l." NiÔ ydyw dyn o'i brofed ef niar haiwdd ei d^vyllo si tlienlii't farch- nad llw%"fan ac^-fn y liaWT. Y füorn gyireed inol pdyw mai gollwng -y gath o'r owd yn "rhy ftmn/' fel y d-ywodedd yr "Echo." a ddarfii Mr MaocLonaM. "CSoming events," .m-e;,ld Jr 'hen wire'ci' Seisnig, 'their shadows [before them." thued(iiry.,(-yffredin i feddwl -mai "«5ssgod y ^wril.Krych -sydd'yn di- lyn ydoedd y "telegram." Fe ddyavedodd Mr W. H. Will;«iTiie n«s Sadwrn — pDsiil.ffi,wydd v IWddai yn rhaid iddyniymlarld yn y dj-fodol hdb gtywiortih; arianol .«llanoli«n. Nid oeddynt etø wedi j ieimlo$wi,r bwyn y frwydr. De-sai prawf: o'u dyndod a'u penderfyrtiad, pan y gade-, ewid hwy i yniladd eu bnrydr wrthyist eu JiTinam." Y jyaiad cyflfpediia ydyw mai dyma'r gwiiihryieih, -—c-yt$god o ba twi ydoedd y "te%?gram." Gwyr pawb-o ba le y mae'r arian yn d'&d. Y mae yn jhysbys i bawb, pwy ydyw'r "oufeiders'' sydd wnedi riit^ddi eu cym^orth i'r gwei%*wyr hyd yn hyn. Âi: fe allat mai a-wgrymiad ydoedd y "ttdegram" v daw pall yn y man ar y "gewynau rhyfel," pi ffurf arian yr undebau, JHv os felly, fe gywirir y "telellram yn pen Jiganawr o ddyddiau. Barnai Mr Williams nad ydyw y dynkm eto wedi teimlo gwir bwys y frwydr," tra y mak-nt hwy ac areithwyr y farchnad, dru- ain o h^nvnt yn ystyried 'au bod wedi cyCawni gwrhydrj a li«eddwti edmyigedd oeasl. Kithr yn ol Mr Williams, nid ydynt wedi "tedanlo gwir bwys y frwydr," ac o gianlyniad nad oes sawyr gwro-niaid asrnynt o gwbl. < Am unwaith 'rwy'Ti cydolygu a Mr Williams. Nid oes yma "bwys brwydr" wedi ei deimlo o J grwb], gall fod lluaws mawr or "streicwyr,' 'fel y gelwir hwynt. wtedi mwynthau math o "holi- days" ardderchog ar hyd yr amser. Diolch i QJrau y y S sylwer, so nid y I Oymro—ifrwyth chwys gw-yneb llafunvyr mewn tanddaearolion leofvld gan nmyaf, iei, ac i delerau esmwyth ac ysgafn hefyd ystad y Pen- rhyn canys nis gwiw angihoho hyn chwaith: nid oes yma "wir bwys bnvydr' wedi ei deimlo o ewbl. OaMll weled betli a (lclaw o'r helynt, pan y bydd yn rhaid, yn ol Mr Williams, idd- j ynt "ymladd eu brwydr widhynt eu hunain," a "chymortli arianol o'r tu allan" wedi darfod, B\.>th bynarT arall a ellireA ddweyd am aratfth J Mr W. H. Williams, nid oes esgus dros ei i chaTnddeall. Yn ei dyb of, y mae dyddiau blin o ftaen y dynion sydd allan, pryd y profir "eu dyndod a'u penderfyniad." Y mae posibil- rwydd y bydd arian y Sais haelfrydig (er yr anair iydd iddo yn ami mewn tywydd teg) yn darfod. ac y bydd yn rhaid iddynt "ym- ladd eu brwycjr wrthynt eu hunain." Sylwer fod y dine fuddugoliaethus weda difliinu yn gyfanigwbl o arerithiau'r ai-weinivyr, a sobrwydd gweddus wedi cymeryd ei e. Yr ydoeddMx Henry -Tojies wedi anghofio ei addewid, y cai y dynion "fedi ffrwyth y llafur distaw y tu ol i'r curtain" ac. yn ofni eu bod hwynt yn "llaesu dwylaw." Mr W. H. Williams, yntaui hefyd, heb obaitli ganddo erbyn hyn fod "y wawr yn tori," yn parotoi y dynion i "ddioddef caledi fel milwyr da," can feallai "y byddai raid idd- ynt fyned drwy fwy o auhawsderaui nag oeddynt eisoes wedi myned drwydd^it," etc. Dyma ddiwedd utaiii mis o areithiio a disgwyl. Di- pyn yn "rhy fuan" ydoedd y "telegram," a dim yn rhagor, fel y cyd.nebydd hyd yn nod fFvddloniaid y farchnad, gan nad beth ddywed y prophwydi. Rihoddwyd yn y golofn hon.fisoedd lawer yn ol farn rhai o brif swyddogion ac arweinwyr Undebau Cren to 1 yn Lloegr am yr helynt, ac ymddiygad yr arweinwyT. "Nis gellir trecihu Arglwydd Penrhyn," meddai un. "Nid wyf yn credu fod en ill buddugoliaeth yn bosibl," medd- ai un arall. "Anturiaelh anobeitliiol ydyw, meJdn.i'r Hall. "Nis gall holl arian y Bank of England achub undeb oddiwrthi orchfygiad, os bydd yr ymdrech yn cael ei chario yn mlaeni am dymhor maith," meddai gwr profiadol a dylanwadol arall. "Bob tro" y mae brwydr rhwng cyfalaf a llafur, cyfalaf sydd yn sicr o enill bob tro," meddai dyn pwysig arall. Ac hawdd fyddai ychwanegu'r rhestr yn helaeth, ond o ddiffyg amser a gofod. Oydmarer barn addfed y dynion pirofiadol hyn ag ymddygiad gwallgof arweinwyr yr helynt, a dheir eglurhad am yr helbul i gyd. Gwnaed ymdreich gan y prophwydi i "drechu" Arglwydd Penrhyn, a I orfodi i ymostwng i swyddogion yr undeb, yr hyn a ysty-rid yn orchwyl hawdd, Yr ydoedd rhai o honynt wedi addaw yn y chwarel flyn- yddau'n ol mai felly y gwnaent, gan estyn eu breichiau a'u dwylaw, yn aroiÍ deg fel pe bad Arglwydd Penrhyn ar y cledr, i ddangos mor rwydd fyddai gy aitdi, y "plygu," ac mor hynod ddoeth a phwysig oeddynt hwy, drueiniaid ffol Eithr methwyd, fel y rhag ddywooodd yr ar- weinwyr Seisnig profiadol uchod. Ac ar ol ugain mis o ffoli'neflb diigymar, dyma ni wyneb yn wyneb a sefyllfa d-ctifrifol, o ganlyniad i arwajnyddiad dmystriol i'r .pen draw. Cyn belled ag a fyno perchenog y gwaith a'r mater, y mae'r streic drosodd ers dros flwyddyn. Y mae'r dhwarel yn gweithio yn foddhaol i'r meistr ,a'rgweithwyr ,aey mae lhif y gweitliwyr yn cynyddu bob wythnos. Nis gall holl hy- awdledd na doetihineb praphwydTr lielynt newid y ffaith oll-bwysig hon. Y mae'r streic dros- odd. Dyledswydd yr arweinwyr ydyw cydna- bod eu bod wedj methu yn eu hymgais ddall, a gadael i'r dynion weithredu yn ol 011 hewylly.s; eu hunain. Ofer disgwyl am gj-sondeb yn Cl farchnad. Yr ydoeid Mr H. Jones yn falch fod y dynion yn "dal yn benderfynol," ac eto, oherwydd fod riifer fawr o honynt "yn cerdded yr heolydd nos Sadyrnau, yn lie mynyefau'r cyfarfodydd" yn ofni, eu bod. yn "llaesu dwylaw Ansicr iawn, ,gan hyny, ydyw'r tiro, daii'draed y cad- eirydd. Yn mhellach, dywedodd fod y ohwar- elwyr yn y Deiheudir "mor benderfynol ag yr c'eddynt ar ddiecihreuad v frwydr," a dau frawd fu. yn casglu yn y South yn sk-rhau oddiar yr un llwyfan, ac vn eu clywiedigaeth y nos Sad- I wrn cynt, fod llawer o'r hogia yn y Sourtih yn "taflu dwr oer ar eu hymdreohion." Nis gall fod y ddau osod,iad yn ,gywir, a haws genyf grc-clti, y sawl a fuont yno. NidIle dymunol wedJ'r eyfan ydyw "Coleg rhad y Soutlh, pan f j ar y goreu, a'i gydmaru i Chwarel y Ciae., ond pan mae'r cyflogau yn gostwnu, a'r rhagoly^on fieb fod yn ddisg'laer, nid rhyfedd fod y dynion yno'n aneismwyt-ho, ac fod "dwr oer" yn cael ei daflu am ben y prophwydi, yn enwedig pan yr ystyrir nad ydyw ugain mis o alltudiaeth oddi- cartref wedi dwyn y fuddugoliaeth" addaw- edig un iod yn nes, ond yn hytrach wedi gwneud yn fw-y amlw-, nag erioed mai "antur- iaeth anobeithdol' ydoedd y ,e,yfan o'r cychwyn cyntaf. Nid rhyfedd yohwaith fod Mr Daniel, pan yn eu hanog 1 fyned i'r "South," yn eu cymhell hefyd i "be'idio d'odi adref yn rhy ami." Doniol iawn ydoedd clywed Mr W. H. Wil- liams yn dweyd yn wfn ddigon fod gan y dyn- ion "gwynion cnvirioneddol pan y daethantallall o'r chwarel," a hen wr oddiar yr un llwyfan yn sitrhiau'r cyfarfod ei fod "ef yn ddigon hjwyr- frydig i adael y chwar-el ar ddeclhreu'r anghyd- fod." Ni fydd neb yn "hwyrfrydig i adiaiel" I gwaith os bydd ganddo "gwynion gwirionedd- ol," ac os bu .yn rhaid ei "dynu" o'r gwaith y mae- hyny'n brawf diamlheuol mad oedd ganddo I eysgod o gwiyn o swbL Pa le y saif Mr Wil- liams ynte? O^'ell gan y cyihoedd goelio hen wr oedd yn gweithao yn y chwarel na swyddog I cyfloeedig yr undeb. Nis gall y ddau fod yn gywir. Oherwydd fod v "bechgyn" yn gwrtihod gweithio, mewn eanlvniad i ostyngiiad yn eu ciyflicgau, taflwvd 15.000 o fwngloddwvr allan o waith yn "Yorkshire a 6000 yn "Nottingham- shire' yr wythncs ddiwerldaf, a chan fod pob un o honynt yn derbyn ptreic dal o naw swllt yn yr wythnos, <_rolyga hyny fod yn agos i 9500 ¡ o bunau yn cael eu talu yn wythnosiol o gron- fa'r undelb. Gwneed ymdredhion diymdroi ar I ran yr arweinwyr i setlo'r mater, ac nid aros iaim flynydda-u fel y bwriadwyd yn yr ardal hon. Nid oes gwybodaeth hvd yn hyn sut y mae ]>ethau yn serfvll. nnrl nfniry gall yr annedwydd- weh barbae am amser.
Advertising
Y pteitfjj o.)re,ii peitffi it iiselder ys:bryd I ydyw cvdwybod dawel a chalon dwymn. Na fvddwch yn euog o ddim a. lyddlxien i'ch medd- wl cwLwcih (ý¡ch calon jn dwymn a chaaiad tu at bawb, a ohm a ewrb trwy y byd mor -esinwyith a phe byddecSb yn morto ar for o wydr. j Mae irioewlrwydd gweitili.ped yni ymddilbynu ar y dybenAoddiar ha un y cyflawnir hi. Os taflaf fidianer coron at carded vn rd,a, hwTiad o arch- olli ei ben, ac j:1 yntau gymeryd ydMn arian i fyny a mvned i brynu bwyd ag ef, y mae'r effaVlh allanrd yn d la ond yn ei pherthynas a mi. y mae'r weirti-red yn felns iawn.—Johnson. Ceisio! i Anrrhy d&irfwyr Maldw-Yll gan Syr Watkki W. Wynn i benodi rhai o Ymneilldu- wyr y -,t,:ir hono yn yfiadon heddweh. Synodd Syr Watjkin at eu cais a rlywed nad yw efe yn credu j dvliid cymery'i i ystyriaeth grefydd »a gwleidydujaeth neb pan yn cael .eu dyrehafu ar y fainc. Aeth 43, flynydilau Iwiibio er pan ddilewyd ^ir.a.wtion jni y Prifyw.:oli<m Saesnig. Or pryd hwnw y mat An-mhydffurfwyr ieuaintrc Prify-nl Gacrrgrawni. wdi enill nibarR glas y Brify*gol 23 o wfcvithian all,-in o 43. T mae weitfofeu yn Wli da n«d yw rhai dyn- ion 5*n ymarfer yr hyn a, ilv-regethant. Po fwyaf o Sy-dd fydd iraai -fl4yiiion yn NTOV, mwyaf fydd gan'klynit. ynddynt on hunain. Y Tttfte oed-ran. >r hwn sy id yn ile'hau cymmm Imvyd, yn cynyddu ein dymttiniiad am dann. Y mae én glo,fi¡líV.t;1 mwyaf yn awil yn nael edi creli trwy einl,d vchyniygion.—l*af«h Dinsdale. Y mae Sfawor f.Œíè;! myned Yr nefoedd n; sydd yn rhy ddio:: ]?yd yn oed i ed ry<di y ffordd hono.—Oijipv' 8mi.th. D, fod ^wisic.o ychydig o ddail gwyrdd- Y tr.re yn "1"'() i dd wyn croff, onrl mm fuasw'i yn llawer gwell Ti• io c-sel un o gwi).17--Pa-rch M'Hrk Ouv ATA 'A -VVVAlTIvK Is .madt in Kfij^kwal, Swi-tzerlami, CeniriOT,ATE and is xuieqiialled. Is made in- Kngffaajd, MILK nut 8witzeAi,nd, CHOCOLATE and w unequalled.
-.--------------Chwarel j…
Chwarel j Penrhyn a Dydd y Coroniad. DYDD GWYL A "BONUS" ARBENIG. Y GWEITH^-Yll YN OYDNABOD lLU<]"r- FRYDEDD AEGLWYDD PENRHYN. Derbyniiisom yr ohebiaeth ganlynol i'w ohv- tuoeddi: — Swyddfa Chwarel y Penrhyn, Gorph. 12fed, 1902. E. A. Young, Ysw., Porth Penrhyn. Anwyl Syr,—Yn nghyfarfocl y swyddogion ddoe fe basiwyd y penderfyniad canlynol gydag ti ii,frydedd "Ern bod yn dymuno cyflwyno ein diolch- garweli gwresocaf i Arelwydd Penrhyn am ei garedigrwydd yn rhoddi i ni ddiwrnod o wyl ar adetg Coroniad y Brenin yn nghyxlag am 1 ynhwanegu pump y cant o "bontta" arbenig at ein cyflogau y mis diweddaf." I Fe ddymunem ar i chwi yn garedig gyfleu. ein diolchgarweh i Arzc,,Iwydd Penrhyii.-Y I eiddoch yn ufudd, DAVID D. DAVIE9. I Chwarel y Penrhyn, I Gorph. 19eg, 1902. At y Gwir Anrhydeddus Arglwydd Penrhyn,— "Ein bod ni, weithwyr yn Chwarel y Pen- rhyn, yn dymuno cyflwyno ein diolchgarwch gwrcsocaf i x Arglwydd Penrhyn am y caredig- rwydd ddangoswyd tuag .atom yr adeg benotiwyd i ddathlu Coroniad, y Brenin Iorwerth VII., drwy roddi i ni ddiwrnod o wyl yn y chwarel, ac yn arbenig am y rhodd haelionus o bump y cantychwanegolatein henillion am y mis di- weddaf fel anrheg i ddathlu un o'r ddgwydil- iadau pwysicaf yn hanes Prydain. Fawr." Ydym, ar ran ein hunain a'n oyd- weithwyr, cicli ufudd wasanaetihyddion, ROBERT JONES, DAVID PRITCHARD, WILiLIAM ROBERTS, ROBERT LLOYD, j DAVID EVANS, WILLIAM EDWAJRDS, I PERCIVAiL. JONES, MELANCrHON WILLIAMS. I Oast ell y Penrhyn, Bangor, Gorph. 21ain, 1902. I Anwyl Mr Young,— Byddwch igystal a datgan i swyddogion Citwarel y LPenrhyn mor drwyadl ydwyf yn gwerthfawrogi eu cydnabyddiaeth gadonog o'r modd y cafodd Dydd Coroniiad y Brenin ei goff- adwriaet.hu yn eu plith hwy a. niinau; a byddaf dra diolchgar hefyd os bydd i cihwi ofyn i Mr David Davies (rheolydd lleol) i gyflwyno i'r dynion a weithrant yn awr yn y chwarel fy niolchgarwch diffuant am eu datpaniadaii car- edig tuag ataf fi mewn cysylltiad a'r un clig- I wyddiad. Bu i'r hysbysiad ei fod wedi ei benderfynu'n wirfoddol gan yr holl weithwyr i gyfranu 25p tuag at Gronfa Mamaethod Ardal Bethesda, fel cotfadwriaeth am adferiad y Brenin i iechyd, roddi i mi bleser mawr, a, theiml-af yn sicr y rhoddir mawr bris ar y rhodd.—Ydwyf, yr eiddodi yn gywir, (Arwyddwyd) PENRHYN.
Cyfarfod Cyhoeddus o Weithwyr…
Cyfarfod Cyhoeddus o Weithwyr Chwarel y Perrhyn. Ar yr awr ginlaw ddydd Ian- bu i gyfarfod o'r hfltl-l weithwyr gae'L1 ei gynail i'r dyben o adarllen r.hao'lau. etc., ciwb claifion ac anafu*i011 pcrthynoi i'r gwa'tHi!, IJ isefydlwyd gain y dynion wedi :iadynt i, -dd,chrEit gw-slthio, 1i'1' hwn trbjn hyn. sy'n wierth 'I'u dg¡:, 300 a hwier bunaoi-. Maui yr heat gllwib wedi darfod a b'nd, gan ei ixd wedi ei ddiy;bydau c'r boll arian berthynaa iddo. Ymddeiagys muu irr w; perxiuiiui yw ys-grifejit.vy.r y ciwib newydd ag a btrthyruiii i'r heltl dia-n mr brd yn cadw cyfr.ifcn y naUit a'r il!ull yn yttad y flwyddyn odi- weddaif telir haaer tu cyflogau gan y dwb nie-w- ydd. Dti rl I-exiiwyd y 11he1!Ylau gpiu Mr Melancthon Wii'Iiiaans. DiaJiliwn fod amryw gyihewidiadau yn y rh'olaii liyn rhagor yr heii liai;. Ymddengys y bydd yn rhaid i bob dyeSt&r-ddvn na. fu erioed yn gweithio yn y dh!,va-iv.l dalti, 2y 6c o "fee" wrth ymuno, ac na fydd yn gyflawn aeil'od o Jnono am flwyddyn. Olld pan ad^hweiio irn o'r hen weiitfowyr i mewn at ofyniir "fee" o gjw-bl jgan hwnw, a bydd yn gyflawn aelod v diswriitod cyntuf wedi'r yimina-, a dfrb'yn'iia. lawn fudd y cthvb. Er erfluio- hiyiL dy- wedc-a? arwniii'g iddo yn marw drana»3th wedi iddo ymuno, derbynia, y o 2p 10s --t,r e:> hofi; a phc diigwyddai iddo ynttra gyfarfiod 41, damwwen. attigfa- 01 ycbydiig ddyddiau yn ddilyiuoT; byddaii i'w aculu dderbj n o'r chvb 5p. Yrr rai &u:at iVdd y tauiadaii m.:««l iddo ag a deiid yn yr hen ghvlb, ond rboddir 6s yn wy.thn,a-)ol i'r elkuf Iwu'I' aiiiafuas. Hefyd hys- byhwyd y byddai ii'r clwb .gyfrarea yn flynyddcl f.twuii hc b fod uwchJaw lOOp a BwyS'gc-r y lawein- ydd€«ui, y rha. ifydd at eu gw.a'Hinaeth ar beb adeg o aivghen. Piu-awyd a chadanihawyd y cwb. yn b:101 unol tc. unfrydol yn nghaiuoSi y brwdirydedd mwyaf.
HELYNT Y PENRHYN.
HELYNT Y PENRHYN. [At y Golygydu.] Syr, N id oes dim yn fwy yn y dyddiau diweddaf hyn na'r f-wn a 0 eyfoiriiiad gan y dyndon mwyaf fynwyrdl eu bod wedii ilwyr liino ar y ba-!d;cndd gw&g a gear y iiu\ll wythnos aa* <?1 y Ik,U yn n'gbyfariiodydd y farchnad. Yohydig ydyw rvifer y gwir ifyddDoeiia>id pridhuax y nubimt — dar- fod yn gytlym. M'ae terfyn i fod an; bob fcudioil'iafHh ac addewid^m gwiedigion, a lh-yfedd ydyw fod icymaint o. ymddii-iiedairt'h wedi ei dd-uigrss- tiaa-g -tit brophiwydi gan. Yr ydym yn clywed am mi gwyr cadarn ac amlwg yn y frwydr hi:n bellach wedi <-iik> o'r imaes ac yn Wnuo fod arnynt- radd o gywilydd bod wedi eynseryd eu carn- arw.%iai tyhyd. Mae ihaii o'r vlitii hyu Wid: trai i 1-afaru yn eglur too wedi dvfod i'r peJlder- fytsiiud n1. fu er'ced y g-:jnfK.2yOTi.-riada« ag eydd Nv,L,d,' caol eu gwneud gan arweinwyr y chwaiei- wvr sydd ar strike. N.J iu yii lum.es y wad trioed y d'wjilixx Yr yd-v nl yn lweivtiio pi ctp-hiuydo fod y diwedd yn, y ac 'fod wyddogi'on ar- wo'niol yr ht.'llrnt wjedi cama.r.va::u yn daOfri.i'o!. ac TO fu ed,:o«d bwyLIoHur o ddynion sydd wedi danigcs mwy o ojifedrus-rwydd a- weiniiol yn h<rn.e.; I.hyw an@hydfod v gwytidloan a/m Ar (JII 311:w: yn fa.nw a h.irnu yn ddiduedd nid ydym yn credu i JÜ «rccc>d welled na darlfcn am ddyition vydd wedi derbyn mwy o gam oddiar law lea lisu*weiin'.vvyr. M-enti wu ddwtyd nad ydynt wedi da.ngos y gronyn E.eia,f o all'U' tiuag at ddwyn yr 'helynt blin hnm i d"r- b-eddha-)—■nii.dh'.iant arnlwg. Yr ydym jn dweyd yn gllir y dyteient fod wedi rhoddi eu Lie i fyny ids I'-tiiwer Clm-dwii nad ydyw (to,fn rhy ddiweddiar i Ma/Jer o driieni, ;a'r n:-d gyfl&redlrr.l- ydyw y dyM y pwyl'lgor pie--exioa ym- dd-wydd:) yn ciinrhyd'jddw" tra, y giC'i'i.:r, cyn iddi fyned vn xhy ddiiWx^dT Dnra vr iit,.ill obaitih. CYFAILL Y GWEITHWYB. "dr-4_
Penodi Dydd y Ccroaiad.
Penodi Dydd y Ccroaiad. Y .NAWFED 0 AWST. Y mae dydd Ooroniad YBrenin wedi ei benodi yn derfynol 1 gymeryd ll ar dtiydd Sadwrn (v 9fed .0 Awst nesaf)—pythefnos i'r Sadwrn nesaf. Bydd i broclamasiwn i'r perwyl hwnw gael ei gyhoeld,i ar fyrder. Dymuna yr Ea.rl Marshal wiieud yn hysbys y bydd i wahoddiadau i Fynjaehlog Westmin- ster dderbyniwyd gogyfer a Mehefin 25ain sefyll yn dda am y 0oroniad yn Awst, ond y bydd y cardiiau deribyniad i fewn roddwyd allan at y dyddiiad cyntaf yn ddiwerth y tro hwn. Hhaid i bob un dderbyniodd gerdyn derbyn- iad am Mehefin 26ain, ac yn dymuno bod yn y Ooroniad ar y 9fed o Awst, wneud hyny yn h s- by-s i'r Earl Marshal mewn amI-en wetli ei f'hyf- eirio: "Coronation Secretary, Norfolk House. St,, fomes'-square, London, S.W., cyn dydd Mercer, Gorphenaf 23ain1 Apelia y rhybudd hwn at bendetigion a phendetigesau fel at bawb eraill.
Advertising
Ni cheir y meltis hol-, y ehwerw. Y mae bloleuyn hyfr) dweh yn 'blodeuo yn ngardd a bert h. Ply gwch eicli gliniau i D iuw, ond rhoddwch eic/l pgwydd wrth yr olwyn. Home-made not Foreicm F;k Z TTEE OOCOA. Goes twice as far as others M "ZA W TTF F (> U />A H,ntie-mwi-e not Forriuv MAZAWATI'EE C(XX)A. Goes Twice as far a* others JtfAZAWATTT'K CKX'Oh Home made not. Foreign. A'rrKB CXXX>A. GO«B twice a« fax a* others,
----------__0_--Arglwydd Psnrhyn…
__0_ Arglwydd Psnrhyn a Mr W. J. Parry- Ymddangosodd y llythyr canlynol (dan y I penawd uohod) yn y "Manchester Guardian" am ddyvM Gwener, Gorphemf 18fed: — %r,—Galwyd ein sylw at bara,graph yn eich rhifyn am y 14eg cyfisol yn dweyd "nad oedd yn gwbl :anmhosi)bl y gall y cynghaws am athrod (sydd i'w ddwyn yn mlaen) gan Arglwydd Pen- rhyn yn eribyn Mr W. J. Parry, Bethesda, gael ei set-lo." Yr ydym ni, fel cyfreithwyr Ar- glwydd Penrhyn, yn dymuno gwadu yn y modd I mwyaf pendant ar ei ran fod unrhyw wirion- edd mewn dim mynegiad o'r faith; a chan fod tuedd yn yr hyn ddyfynwyd o'ch colofnau i I yfy ddry gu safle Arglwydd Penrhyn yn y mater, yr I ydym yn deisyf arnoch roddi cyhoeddusrwydd i'r llythyr hwn.—Yr eiddooh, etc., CARTER, VINCENT a'u GYF. Bangor, Gogledd Oymru, CorTih. 16eg, 1902.
Arhcliaaau yr Orsedd.
Arhcliaaau yr Orsedd. ENWAU YR YMGEIHWY'R LLWYDD- 1ANUS. ¡ Urdd Bardd.—R Lloyd Jones (Sisyllt), Ysgol y Bwrdd, Ponterwyd, sir Aberteifi T. 0. Jones, (Gwyiifor), 79, Stryd J- JJyn, Caernarfon Owen Parry (Gwnm:), 2, York-street, Strand-road, Bootlc, Llynlleifiad W. T. Edwards (Gwilym Deudraeth), 38, Willard-street, Ot-ell, Llyn- lleifiad R. Parry (Madryn), 232, Bedford-road, Bootle, Llynlkiifiad. Urdd Ofydd.—Owen O. Roberts (Glan Ifor). Eiyri-terrace, Llanrug, sir Gaernarfon John Wynne Parry (Gwyn a.pGwilym), 18, Tithebarn- street, Caernarfon. Urddau Cerddorol.—Ui'dd Pencerdd.- D. Wcbbe Davies (PenGcrdd Lleifiad), Uld Bank House, Dolgellau. Urdd Cerddor.—John Ed- ward Jones (Alaw Tegfan), 228, Eimrose-road, I Boo-tle, LlynJleiiiad. Urd4 Cerdd Ofydd.- Miss W. M. Williams, The Poplars, Bryn Teg, Abertillery, sir Fynwy Elward" J'ones (Glyn Alaw), Cttjriog-tenace, Glyn Ceiriog, sir Ddin- bych Griffith Jones (Gutyn Mawrth), 26, Gor- onwy-street. Gerlan, Bethesda, Bangor; Robt. Roberts (Alaw Artro), Gladstone-terrac.e, Groes- lon, R.S.O.. sir Gaernarfon Miss Maggie Laura Eardley (AI a wes Arfon), 56, Dean- street, Ban- gor Jos. Glanafon J.n.c-s (Colleiifab), 17, Violet-street, WiAlnes; William R. Williams (Alawydd y Rhiw), Plas y Rhiw, Owmyglo,, sir Gaernarfon Richard James Williams, (Gwern Alaw), Gwernydd. Bethesda, Bangor; John H Parry (Alswydd Padarn), Bryn Tirion, Llan- beris. Arholwyr.—Urdd Bardd: Elfed, Pedrog, a lob. Urdd Ofydd Dyfriig, Dewi o Geredigion, Brynfab. Urddau Cerddorol: Pencerdd Gwynedd a Watcyn Wyn. Urddir yr YITI (Telswyr llwyddianus yn Ngor- sedd Eisteddfod Bangor, am naw o'r glocih foreu Iau, wythnos yr Eisteddfod yna. EIFIONYDD, Cofiadur yr Orsedd.
CyhuddJad o Dod yr Hsddwch…
CyhuddJad o Dod yr Hsddwch yn Bethesda. Yn Heddlys Bangor ddydd Mawrth, gerbron Medstri Thomas Jewis (cadeirydd), J. E. Ro- berts a'r Milwriad Marshall, C.B., gwysiwyd I William Thomas Jones, William Jones, Owen Owens, John D. Pritchard, Eleanor Owen, a J. Pritchard, yr oil o ba rai oedd yn gweithio yn awr rn Chwarel y Penrhyn, gan yr hedd- geidwaid am dori ar yr heddweh, yn Tregarth, ar yr 28ain o Fehefin. Mr Dew, yr hwn oedd yn erlyn ar ran yr heddgeidwaid, a ddywedodd fod y diffynyddion, yn mysg eraill, wedi cyfarfod a chwarelwyr oedd ar streic, gan arfer iaith waradwyddus, a lluchio ceryg\ti:ag atynt, a bod rhai o'r dynion wedi cael eu taraw a'r eeryg. Amddiffynid gan Mr Lloyd darter. Wedi i'r ynadon wrandaw y dysticlaeth o du 'I' yr erlyniad, ataliwyd yr achos, a thaflwyd y cyhuddiadau yn^rbyn yr oil o'r aiIllddiffynydd- ion allan. Dysrodd Richard Humphreys gyhuddiad yn erbyn Robert Jones o ymosod arno. Oynrych- iolid Jones, yr hwn a ddywed,id oedd yn Neheu- dir C>-mru, gan ei dhwaer fecihan. Dywedai Humphreys nad oedd yna un cweryl wedi bod rhyn.gddo ef a'r diffynyfd oddieithr ei fod ef (HirmpJireys) yn g.weitbio yn diwarel y Pen- ru.yn, &c nad oedd Robert Jones yno. W edij o-,Arandawr tysiiolaethau, dywedodd ( y Oadeirydd fod y Fainc yn ystyried yr achos yn un drwg iawn. Caffai Jones ei cldirwyo i 2p 10s a'r costau ond gwrthododd y Fainc gan- iatau i'r achwynydd ei gostau. Yr Lcharolyo'ydd Harries a gyhuddodd John Morris, Richard Pritchard, Percy .Radeliffe, a Griffiths o dori yr heddwoh yn Bethesda trwy arfer iaith ddrwg, etc.—Credai y Fainc fod yr holl ddifFynyddion ar fai, a gorchymynwyd idd- ynt dalu y costau a chymeryd eu rhwymo yn y I swm o 5p i gadw yr heddw-ch am chwe' mis. )
Cynllun o Ldiwygiad -u Pwysig…
Cynllun o Ldiwygiad -u Pwysig yn Mangor. Y3IGI rwiI.LlD BWRDD Y LLYW0DRAETH LEOL. .¥ Bu -ar Pottinger yn cynal ymchwiliad yn y Queen's • Cafe, yn Mangor, dydd Mawrth, ar ran Bwrdd Llywodraeth Leol, i gais a wnaed gan Gynghor Dinesig Bangor am ceniatad i fenthyca symiau oedd yn cyrhaedd 17,825p, er prynu rhan o Ban- yr Esgiob i godi swyddfeydd dinesii.tr, gwn-eud rhcdfdd cyhoeddus, tiroedd o adloniant a ffurfiad heolydd newyildion, a giweithiau carthif-osawl, ac i droi Pare yr Esgob yn swyddfeydd dinesig ac ystafell y CVnghor. Mr Huw Rowland, yr Ysgrifenydd Trefol, a ddywedodd nad cedd efe yn gwybod am ddim gwrthwynebiad i'r cais, a djnvedodd mai ar- wynebedd y rlranbarth ydoedd 1208 o erwau; y boblogaeth yn 1901, 11,269. o'i gymharu a 9892 yn 1891. Y gwert-h trethiadol blynydd- 01 ydoedd 40,845p y benthyciadau presenol 37 ng5p_ Yr oedd pav.-b yn unfryd yn cefnogi y cals. -^nii Gill, yr arolygydd bwrdeisiol, a ddisgriifiodd blaniau rr amrywiol gynlluniau üefP i "a el eu ca rio allan ar y tir. Cyfeiriodd yrYsgrifenydd Trefol, yn ddam- weiniol, at y tfaith fod y CJynsrhor yn bwriadu ihoddi chweeh erw o'r tir i Goleg Prifysfgol Gorgledd Cymru. fel llaneroh i giodd yr adeilad- Hot1 newydd arno; ond nid oedd hyny. wrth ,,wrs, y-n fater oedd yn dwyn cysylltiad a. Bwrdd y Llywodraeth Leol. SyLwodd yr d, fod Bwrdd y Llywodr- aeth Leol wedi dyweyd wrth y Cynghor nas q,allent hwy roddi eon cydsyniad i hyny Yr Ysgxifenydd Trefol a ddywedodd y bydd- ai yn rhaid i r Cyn^hcr f^ned i mewn am allu seneddol er eu galluogi i gario allan yr hyn oeddynt wedi ei addaw i'r coleg. Yr Arolygydd Bwrdeisiol, wrth wneud cyfeir- iad pellach at y mater hwn hyd nes y ceid gallu seneddol, a ddywedodd nia e1J'id defnyddio tir fetl lie i blesera. Rholdodd Mr Henry Lewis, maer y ddinas, ei gefnogaeth jpdfredinol i'r cynllun. Anog'ai yr arolygydd i brysuro y mater, fel y gellid y beiitliyelad y gofynid am dano ar dyddiad buan. mewn trefn i'r cais crael ei wneud at y senedd yn Tachwedd necaf, ga.n nas t 1 S-'wneuid hyn hyd nt« y byddo Bwrdd, y Llywodraeth Leol wedi rhoddi e £ gydsyniad i bD-nu yr oil o'r tir.. 1 Yna dygwyd yr 3-rbfhwil iad i derfyniad. I
Advertising
Gwna simdde 115 o droedfekidi o uchder siglo 7deng modfedd nremn gWJnt uchel yn ddi ber- ygl. is gall Durw aj-wtariri ond oyihyd ag y byddwn i) yn rhedio yn y goleimi.—Parch F. B. Meyer. Y mae gan y Deym98 Gyfunol 23 o dduciaid, Yspiaen 81. j Y galon ddewr sydd yn cynal beichiau, a dewr- der sydd yii gorvhfygu gofaton. CADBURY'S COCOA is highly nourishing andJ digested, repairing waste and preserving health. It is absolutely pure aod untampered with, j being entirely free from drugs, afkaJies, or any! admixture. CADBURY'S is a perfect food, suitable! for all ages and for geasone W tbe y««r. 1
----------------------I Dirwy…
I Dirwy Brom ar Law-ddewines. Yn Llys Ynadol Blackpool, ddydd Llun, cy- j huddwyd Ketta Aubrey o ymarfer dehongliad- J aeth y llaw. Rhoddwyd tystiolaeth. ddarfod i ddwy o wragedd cudd-swyddogion o'r enwau Drabble a, Hill, ar ol tynu ymaith eu modrwyau- priodas-ol, ymweled a'r gyhuddedig ar Awst 28ain. Dywedodd y gyhuddedig with y gyn- taf, yr hon oedd yn briod er's 13 mlynedd, a (ihanddi bedwar o blant, y byddai iddi brlodi yn mhen pum' mlynedd, ac y cawsai ddau o blant. Dywedwyd wrth Mrs Hill iddi gael ei I geni i ar\vain, ac na ddylasai wrthod cynygiad i briodi a ddelai iddi yn mhen tri mis. Yr oetdd Mrs Hill yn briod er's pum' mlynedd a haner. Bu y ddwy ar ymweliad a'r "ddehongl- yddes" eilwaith Awst y 30ain. Yr amddiffyn- iad ydoedd nad oedd un cais i gael ei wneud i dwyllo. Dirwywyd y gythuddedig i 5p a'r costau yn mhob achos. Rhoddwyd rhybudd o apol.
-_._.---___. Ymadferiad y…
Ymadferiad y Brenir. GAEL EI SYMUD 0 LUND AIN I COW>kS. Boreu dydd Mawrth, yn mhen tair wythnos union ar ol iddo fod o dan weithrediad llaw- feddygol, cafodd y Brenin ei symud o Balas B»n'vkingliam, Llundain, er iddo gael newid awyr, a chae'l mantais i ad'gyfnerthu ei ieoehyd., i gymydogaeth Y nys Gw-yth. hwynod(i y Brenin c Orsaf Victoria, Llun- dain, ar daiMi i Portsmouth am haner awr wedi unarddeg boreu dydd Mawrth. Yr oedd j symndiad -woil iviel ei gadw yn hollol breifat; ac ar y foment olaf yr ymgynullodd y dyrfa. Cafodd ei Fawrhydi ei symud yn ofalus ar "sou-ch." arbenig i ;<_ierbyd; salwn. Yr oedd y I Frenhines a, piheirsonau Brenihinol eraill, yn ngh-yda'r meddygon, yn cyd-dcitihio a'r Brenin, C'yrhaoododd ed Fawrhydi i Portsmouth am ddeng munud i ddaoi prydnawn dydd Mawrth. Hymudwyd ei Fawrhydi yn ddioed o'r tren i'r pleser-fad Brenhinol; ond ni chyrhaeddwyd Cowes nes yr oedd tua haner awr wedi pedwar. Hysbysir i'r Brenin ddal y daith i Ports mouth a CbwlES hetb deimlo yn lluddedig; a bod ei Fawrhydi eisoeswedi cael ei fbddhau yn fawr trwj- y cyfnewidiad. Y mae y tywydd yn ffafr- iol iawn i adferiad y Brenin.
TYSTIOLAETTH Y MEDDYGON.
TYSTIOLAETTH Y MEDDYGON. Cyhoeddod 1 meddygon y "Bienin y bwletin swyddogol a,Lanlyn foreu Mercher oddiar fwrlii pleser-fad ei Fawrhydiyn Cowes: — "Daliodd ed Fawrb.yli y daith o Lundain i iCowes yn hynod o dda ac ni ddioddefodd un- rhyw anghyfleusdra. wrth. gael ei symud. I "Cafodd y Brenin ncsoji dda. Y mae ei gyflwr cyffredinol yn rhagorol, ac y mae we<li cael ei foddhau. yn fawr tnvy y cyfnewidiad awyr a golygfa. "Gyrwyd 'couch' ei Fawrhydi ar y dec agored am ddwy awr pryd na wn ddoe."
-_----------Cynghor D nesig…
Cynghor D nesig Colwyn Bay. CYFARFOD CYFFROUS: Y CADEIRYDD YN GYMERYD EI HET AC YN YM- AJ>AEIj. C<afwyd rhai golyefeydd bywiog yn ngihyfar- fod misol C'nhor Dinesiig Colwyn Blay, dydd Mawrth. v rhai a ddygwyd i derfyniad trwy i'r cadeirydd, y Parch Thomas Parry, roddi ei swvdd i fyny. Yn union wed.i i'r cyfarfod ddechreu, pan yr oedd y boned:]wr parchedig yn goswd cofnodion y cyfarfod blaenorol gerbron, gofynodd Dr. Brooks am ganiatad i gyflwyno deiseb oedd wedi rael ei harwyddo gan 200 o drethdalwyr a drig- ianelit yn v rhan ddwyreiniol o'r dref, jm dym- uno ar i'r Cynghor osod i fyny lam.pau chwan- egol. Y Cadeirydd a dldywedodd ei fod yn meddwl [ cil fod allan o drefn. Dr. Brooks a ddywedodd ei fod ef yn gryf o'r fam nad oedd y rhan ddwyreiniol o'r dref yn cael triniaeth dec yn nglyn a'r m.ater o oleu:ni nydanoL Yr oeddynt- yno i wneud busnes dros yr oil o'r trethdalwyr, ac iedrych ar ol eu man- tftt-icn. < Y Cadeii-ydd Yr wyf yn hollol gytuno a chwi. Dr. Brooks Yna, os ydyoh yn cytuno a mi, Mr Oadedrydd, bydd i chAvi, yr wyf yn gobeith- io, bleid Lefisio yn wahanol i'r modd y darfu, i rflwi bleidleisio yn y o^farfod misol. Y Cadeirydd Na. Yn ol fy marn i, y mae y goleuadau wedi cael eu rhanu yn deg. Ni byddai i mi wrthwynebu pe cj-merech yr hon kiinpa-u i'r Foen dwyremiol, os ydych chwi yn meclHwl y gelhvch foddhau y mwyafrif wrth wneud hyny. Dr Brocks Yr wyf yn meddwd Y Cadeirydd Dylem fyned yn mlaen gyda'r busnes yn awr. Dr. Brooks Nid, wyf yn meddwl fy mod allan o drefn. Y Cadeirydd (yn wras-O'sr): Yr ydych. Yr wyf wed i caniatau i chwi siarad yn hirach nag unrhyw un arall ar y Cynghor ac y mae yn rhaid ni yn awr fyned yn mlaen gyda'r gwaith. Daliai Dr. Brooks In barhaus ei fod mewn trefn. Ynlai clecjhreuodd y eymylaui J-mgasglu, yn n,shyd. Y Cadeirydd (can godi ar eft draed): 0& oes Tpnych eisdeu gorurwchreoli y gadair, gellwch wneud hyny. Dr. Pyfviks: -Nid oes genyf un dyimuniad i wneud hyny. Mr George Bevan Byddwich mor garedig ag i,fii(ldiha,-Li i reoliad. y gadair, ac eisteddwch i lawr. Yna eisteddodd Dr. Brooke i lawr; a Hira. yr oedd yn gwneud hyny rhoddodd y Cadeirydd ei law yn ei booed. A chan dynu. d yrn aid o aur. cyfrifodd 5p o flaen y clerc (Mr J. H. Ro- berts), a dywedodd, Yr wyf yn dymumo ym- ddiswydd.-) o'r gadair, a rhoddi fy sedd ar y CVn<dK)r i fyijy. Yna aeth o'r gadair, er holl geisiadau amry-w o'r aielodau am iddo aros, ac y-madawodd o'r ystafell. Am ryw y;diy 1 ig funudau yr oedd yr oil o'r aelodau' wedi cael eu taraw a syndod, ac ni Am ryw y;diy 1 ig funudau yr oedd yr oil o'r aelodau' wedi cae] eu taraw a syndod, ac ni wydd.ent beth i'w wneud, gan i'r digwyddiad gvmeryd lie mor sydvn. Yna awgrymodd Mr George Bevan fod y cyf- arfod vn cael ei ohirio. Mr Wm. Davies a gynytniodd ar i ryw fonedd- wr ,gyntervd y Laiair; ond y diwedd fu i'r oil o'r aelodau fyned allan, heb wmeud dim o waith y Cynghor.
Family Notices
Genedigeetbetu Priodas^u' a Marwolaethau. GENEDIGAETHAU. — Oorphenn^ 17. yn Wionfa. Sciiwen. Cai-lli).tdd, priod y Parch J. Evans-Jonc^ (A ay fab. WT^ia.ms.—-H^frpheniaf 12. prvod Mr R. A. Willi«(m,«-. I 23. (i!J()IH Park-ix>ad, Oasteilhiedd (gynt c Ddinbvth) ar f 'reh. WCT'-a-'nis.—Gomh'Miaif 14, pri-od Mr John Phiillip Wni»l:liainf?, llj-thyr-gludydd, Lockup-rtreet, ar ferch. PRTODASAU 12, yn swyddfa cafrp^tiydd, gun y Psirch Robert idimiruis, Lla\ erchvmedd. Mr Harry WilKpjns', Peniel. Coedir: a Mi.w fcot- Griffiths, Phon (inrrc^lefn. Pivrc DarliTj'irvTi. — GorplneTiaf 16, yn Eti-dwv Blwyfo-1 Wfavt|li!i.m. can y Tra, Pharched-iig Deon Bangor (tad y priod fab), yn ci«xl ei g^rnortihwvc j'aii y Parcbri. F. Long, M.A., J. Phelps, ac E Lfe, y PaI1,:h John Roland Pryce. M.A., Edstham, "0 Margaret Liliin, menili Mr Peter Darlington. WeaverhaiiK-banb. 11, trwy drwydded, vn '•J^wyddfa'r Cafiestrydd. Oaeniarfon, gan Mr Darnel Thc-ira^, Mr Jol)ai R. Roberts. Tailarfon r.rmel. a. Miss AI ice Owen, Braidhltirigtir, Llan- I dwrcg. j MARWOLAETHAU. i Mi-Bemud.—Gorphenaf 18, yn B ryn Mair, Bangor, Mary, priod T. W. McDermid, yn 56 mlwydd oed. bhi-vies.-—Gorphenaif 11, yn 22 mlwydd oed, Mr Ivor Davies, Snowdon-terrace, Lkjiibt-ris. I Wi!1iamKG(}rpbteJI1.atf 11, yn 33, Hafod-terraoe, C^ma.r'oTi, Elli. William's, yn 25 mlwyd oed.
[No title]
Dywedir fod Goliah wedi rhyfeddu yn fawr pan darawyd ef gian gareg feohan Dafydd, gan nad aeth y fath beth i'w ben erioed o'r blaen. j
[ Gweinidog Bfengyl yn Llys…
[ Gweinidog Bfengyl yn Llys Methdaliad.S DAX>LENIADAU NUIXEDIG. Yn Llys Methdaliad Lerpwl dydd Iau, o flaen y Co.frestrydd Cooper, ymddangosodd y Parch Owen Eilian Owen, 7, Sybil-road, Lerpwl, i fyned trwy ei arlioliad cyhoeddus:. Dangosai yr aidroddiad o'i sefyllfa arianol fod ei ddyled yn 169p Os 2c, a'i eiddo yn wertlh 61p 4s 5c, yn cynwys ai ian, llyfrau, a polisi yswiriol, i gyf- arfod .hyny. Yr oedd yn bresenol y Derbynydd. ►Swyddogol, ac ymddangosodd Mr Tobins, bar- gyfreithiwr, ar ran yr unig achwynydd—y Parch W. O. Jones—yr hwn oedd wedi anfon i mewn hawl yn erb^n. yr y-s'ttadl ol2c, Sef swm yr iawn a'r costau a ddy&u-nwTd; iddo yn y cynghaw^s o athrod yn erbyn y methdalwr yn y Frawdlys ddiweddaf. Yn y,tod ei arholiad gan y DerbjTiydd Swyddogol. dyweckxldy meUidalwr iddo ddilyn ei alwedigaeth fel tedliwr i fyny i 15 mlynedd yii,ol, ac yn jdlwyddyn 1896 cafodd ei ordeinio yn weinidoe gan. y Metshodistiaid Calfiniaidd. Ni bu erioed mewn masinach ar ei gyfrifoldeb ei hun, nac fel partner gyda neib, ond yr oedd er's tua dwy fiynedd bellach, yn gweithio gyda/i xrawii yn ei aeiiwna, l^aie-stzreet. mewn ateb- la-d I gwestiynaw, dywedodd iddo dderttyn gwys am athrod lionedig ddoohreu y flwyddyn lion oddiwrth y Parch W. O. Jones. Cafodd gyfle i ymddiheuro ac i dynu ed eiriau y-n ol, ond ni wnaetli hyny gan iddo gael ei gylarwyddo y bu- a.sai yn sicr o enil-I y prawf. Derby 11 ydd Swyddogol: A dda-rfu i chwi wneud unrhyw ddiarpariaeth ar gyfer treuliau y prawf, ,pe <ligwydd;ii i chwi golli ? Methdalwr Naddo ni ddaeth unwtaitdi j'm meddwl y jws:iblrwydd i mi gael galw arna-f i dalu y treuliau. Deidiynydd Swyddogol: A oeddych wedi rhoddi rhyw sicrwydd j',ch oyfreilihiwr am ei dreuiliau ef 1 MetMaIwr: Yr oedd rhai .cyfeillion i mi wedi niyned yn gyfrifol am fy nghostau. Derbynydd Swyddogol Ac yr ydych wedi bod yn y siop gyda'ch brawd er Mawrth, 1900. Beth yw eich gwaith yno? Met/hdalwr: Gwneud gwiadth tellwr, cadW'r llyfrau, yr arian, etc. Yr wyf yn "practical tailor." Derbynydd Swyddogol: A ydych yn "prac- tical cutter 1" Nac ydwyf nid wyf yn tori gwasgodau a chotiau, dim ond "lladies' ganmefnts and trou- sers." Beth am eich cyflog? I JNiu wyi yn cael dim; nid oes unrhyw drefn- iant wedi ei wneud rhyng/om, dim ond ein bod ein dau yn byw gart,rerf; a'm brawd sydd yn talu holl dreuliau y ty. Yr ydych rhwithau yn gweithio ar hyd yr iant wedi ei wneud rhyng/om, dim ond ein bod ein dau yn byw gartred; a'm brawd sydd yn talu holl dreuliatt y ty. Yr ydych rhwithau yn gweithio ar hyd yr wythnos am eich cadw ? Ydwyf. Onid ydycdi yn cael dim arian ? j Yr wyf yn pregethu ar y Sabbothau, ac yn cael digon feflIy i'm cadw mewn pres poced. Ond gwelaf fod genych gyfirif yn y bane o'r eiddoch eich hun, a:'ch fbod yn rhoddi symiau bychain i mewn yn gyson; o ba le yr ydych yn cael yr arian hyny? Yr wyf yn cymeryd symiau bychain o'r siop bob wtib,nos, er gw-neucl y oyfrif yn iawn. Pa beth -dycli yn feddwl ? Wei nid yw yr arian sydd yn weddill ar ddiwedd yr wythncs yn ddlangcseg cywir o sef- yllfa y busnes. Pe na buaewn i no, buasai raid i mrawd dalut i rywun arall. FelJy cymer- wn inau beth fuaswn yn dybio fuasai raid ualu I un arall, er gwneud y cyfrif yn iawn. Eich cyflog oedd hyny? Nage. Eich cyfran o'r enillion? Nage, A wyddai eich brawd eich bod 3-n cymeryd yr arian ? arian ? Na wyddai. Wei, beth oedd yr arian hyn ynte? Åi eich I arian chwi, viit-e robio eich brawd yr oeddych ? Robio fy mrawd yr oeddwn. Dowch, dowen, peiddweh a dweyd hyny. Ond yr wyf yn ei ddweyd. Yr oeddwn mewn I dyrysweh. I Y Oof rest iydd Yr ydyciv mewn dyrysweh. 'rwan. Mefthdalwr: Nid robio yn hollol ydoedd. Yr I oeddwn eiisieu dangos sefyllfa gywir y busnes ac os byddai fy mrawd aJIIgen arian rywbryd, buasfwn yn eu talu yn ol iddo. Riioddai fy mrawd ymddiriedaeth hollol ynof. Y Derbynydd Swyddogol: Chwefror 6ed di- weddaf, trosgIwyddasoeh 50p i'ch brawd. I ba betli ? Am fod arno angen arian ar y pryd. Y mae fy mrawd yn fcddlawn eu, talu yn ol 'rwan. Yna holwyd ef gan Mr Tobin. I A ydych yn bared i fyned ar eicli 11 w n.ad oedd un math o drefniadau wedi eu gwne.ud rhyng- och a'ch brawd pan acthoch. ato i weithio ? Ydwyf. Y mae eich eyflog fel gweinidog wedi peidio er Mawrth 1900 ? Ydyw. Pa beth fuoch yn wneud yn ystod y naw mlynedd rhwng yr amser y iilo-Idasoch deilwr- iaeth heibio a.'r amser yr ordeiniiwyd chwi? Astudio ar gyler y weinidogaeth. A studio am naw mlynedd? ic, y mae llawer o'n pregethwyr yn astudio am fwy ,o amser na hyny. Yr ydych chwi, fel gweinddogiion, onid ydych, yn .sefyll ar y gwirionedd ? Ydym. Ac yn Rhagfvr diweddaf, aerthoch i dy yn y ddinas, ac adroddasoch yr hyn nad oedd wir wrth d-air o feixhed leuainc ? Do. I>vgwyd oynghiaws yn eich erbyn a chafwyd dyfarniad yn eich erbyn o 5Qp a'r treuliau ? Do. Pa faint o arian oedd crenychi pan y rhoddav och y "cheque" am 50p i'ch brawd yn mis Chefror1 Y búp hyny oedd bron yr oil oedd genyf, heb- law llyfrau a "policy" yswiriiant. Beth am eich costau chwi eich hun yn y prawf? Oni ddarfu i chwi dalu rhyw gyfran o honynt? Naddo; talodd fy nghyfeillion y c.yfan— 132p. A oedd rhai o'r cyfeillion hyn yn swyddogion o'r eglwys y perthynweh iddi? Efallai fod rhai o honynt. Oni addawsant i chwi y talent yr holl gost- au ? Na, ni roddasant unrhyw ymrwymiad i mi. Paham y rlioddiasadh eich gwaith gweinidog- aethol i fyny, a myned at eich brawd ? Nis gallwn fod fawr o gynorthwy i mam a'r teulu pan oddicartref yn y wlad, a ehreflwn mai fy nyledswy d ydoedd dyfod adref i gy north- wyo fy mrawd. Oni ofvnaroch chwi i'ch brawd beth oedd en- illion ei fusnes, etc. ? Naddo. Dywedsscch wrth eich brawd y deuech i weithio iddo, yn unig am eich bwyd a'ch lletv? Do. Aim ba bryd y mae'r drefn hon i barhau ? Gall fy mrawd fy nhroi i ffwrdd unrhyw ddi- wrnod Dywedasoch eich bod yn cvmeryd arfan o'r siop heb yn wybod i'ch brawd, a gv. elaf fod y symiau hyny yn amrywio o 10s i 2p yr A-N-th- nos, a'u rhoddi yn y bane yn eich enw eich hun. Paham y mae'r symiau yn amrywio cy- maint ? A oes aneen i mi ddweyd. yn awr, "an fod f\ mrawd yn addaw eu talu yn ol? Oes. cPÜáwn gymeryd at eu gilydd tua phirnt yr wythnos. Nid yw hyny yn gywir, achcs y mae 57p yr, mynr! dros d'ym hor o 17 111 is. Gohiriwyd yr ymehwiliad hyd Gorphenaf 24ain.
Advertising
"Yr wyf yn meddwl fy mod wedi eich a-weleri chwi yn rhvwlo," meddai y naill foneddwr wrth y llall, "Do, y mae yn ddiisanhen; bum yno lawer ewaith." oedd yr ateb. Bydd vr hwn a gerddo yn fywiog am dair awr bob dyd-I am saith mlynedd wedi teithio cy- maint a phe buasai wedi amgylohynu y byd. MAZAWATTE Is made in England, MUjK not Switzerland, OHOCOiLATE and is unequalled. MAZAWATTE Ik madoe in England, MILK not Nwitzerland, CHOCOLATE end tiaec[i:iaHed.
-------------1NODION O'R DEHEUDIR.…
NODION O'R DEHEUDIR. Periodwy d Mr F. L. Jjow-tiher Cfei^newyud, Mynwy, dydd Mawrth diweddaf. brifntl: ,"i.y Ysgol Sirol Abet-diauigleddyf. Dydd LlUn cynhaliwyd ,yfarfrKl ordeinio Mr James Evans, o Goleg, Aberiionddu, yn \ve:nid<fg ar eghvys y Tabernacl, Aberaifon. Bu 3tgO!,õ i gape] Sock, fynwy, cael ei losgi i'r llawr yr wythncs ddi w-edd..f. liu raid galW .y y ga-trawd dan allan cyu g-aJlu ei ckl^ffodd. Hysbysir f<xl Ardalydd Bute wedi cvdicyn'.o i osod careg sylfaetn Y^>ytty y Morwyr .f11 Xghae* dydd, yn ystod yr wythnos yTi Awst. Orflwynwyd pwrs, yn .ryrw%-s 220p, yn. sr.^ rheg i Dr. B. D. Edwards:, Aloerh^fnddu, gweiM- idog gyvla r Bedyddwyr, area iLwbili gweinidioy'- ast-hol. Penodwyd y Parch R, M. ciwrad Si. Jclm, Caeirlydd, mab y Parch J. R-ee-s weddar ficer Treherbert,'yn ga;plan Cole-g Crist, Rihydychain. Y mae Pwiyll-gor. Parciaw Aiberfa-we wedi petn- derfynu gwneud cais am allu i fenthyca y siwtrtf o 300p tuagat osod allan Gae Ihtatty fel lie U adLoniant. Gosodwyd eeryg cofiariwriaethol capel leymdd newydd yn dydd Merchea-. Oostia y capel tuia 20o.Ctr:- Yr oedd tua 5. Wedi cael ci gasglu tuag ato ei.vc;«s, Y mae Coleg Buckiu.ll, Lewisbiu-g, Unol Dal- aethar. yr America, wedi rhoddi v raJcI. o J). i i'r Pairh W. Morris, Treorci. Dy-wedir for! Mr Morris wedi derbyn y teir). Penderfyna Bwrdd Gwarchecdwaid Gower af- gymhell i'r Cynghor Sir(I fod plwyf Oyster- mouth yn cael tri I) gynrychiolwyr chwanccrol, a rhanbarth Llanrhidian un chwanegol. Cynhaliwyd: cyfarfod chwartcixd; Annibynwya Dwyrain Morganw;g yn n-ghapel Nant-ymoe^ dydd Mawrth a Mer,"tiier. L!ywy<I<i id gweitJi- rediadau y-gyrahadledd gan Mr E. H. Davies Cynhaliwyd pedwerydd cynihadled i flynyddd Undeb Ci'istionogrd y Bobl leuainc CVru yn Tonypandy, dydd Mawrth. Llywyddid gan Dr. Edwards, o Goleg Bedyddwyr Oaerdydd! Anrhegwyd Miiss Mary _Magdaien Butler, prif- athrawes Ysgol Plant HacÜ S't. Patrick, Caer- dyrld, nos Iau, a phwrs o aur, a-c anerchiad lorv- gyfarchiadol, ar deifyniai e: 24ain. mlwydd fd athrawes. (Gosodwyd rhyw 600 o "faiiy- lamps" fyny er goleuo Alberyistwyth y no-son o'r blaen. P1:1! ddaeth yr amser i'w goleuo, -gwelwyd fod yr* oil o'r canwyllau wedi cael eu teddi gan jp gv.Tes. Bu Ysgolion Sa(bbo4h.ol y ispwahancl en wad £ ••« Ymneillduol yn Mhontypndd yn mwynhau &* I)ri pleser-deithiaiv blynyddol dydi Iau diweddaL ^Vetsh amiyw o holly-nt i Penarth, Barry, a C5haerphili. Gwysiwyd Abraham Hitner, luddew, Middle- street, Pontypridd, 0 flaen yr ynadon yn y lk1 hwnw, dydd Mercher, a.ru dicuhio ar Fiord*! Haiarn y Taf heb docyn. Dirv. ^^yd ef i 2p a'r costau. Y mae symudiad wedi cael ei gychwyn y Nwyrain Moriganwg—ctholacth Syr Alfred Thomas—i anrhydeddu, mewn modd sylweddol, yr aelod anrhydeddus ar ei ddyrchafiad i fod yn iarcliog. Dydd Mercher bu farw Mr David Bowen, Tre- degar, ar ol cys-tudd byr, yn 63am mlwydd oed. Bsu ar un adeg yn aelod o'r Bwwld Lleol, a chymerai ddyidorcieb mawr mewn materion cy- hoeddus. Trefna Dr. John Pugh i eael arddancrosnd. mawr yn njzlyn a'r Kynmdiad Yrnosodol yn Ml 'i^rc Cathays y Mawrtih cyntaf In Awst.. Rhoddir y par, at wasanac-th Dr. li, a threfnir pi-ograan rha>goroI. Treffnia Maer G&erdydd i roddi s^vled d yn y X euadd Di-efol dydd Iau, Awst 7fed—y diwrnoa y dethlir dyfodiad Aidalydd Bute i'w eel yn y dref hono. Phoddir gw::h%xldiad i tna. 200 o'i: prii drigianwyr. Oy-flwynwyd anarch iad oreure iig a phwrs o aur i'r Cvnghorwr A. T. WJliie, Barry Dook, nos Fawrth, yr hwn oed 1 wedi bod yn cyn- rychioli y Ward Orllewiro! ar y Cynghor Dvs- barth am dair blynedd. --4 Cafodd baolieen wyth r^lwy-TiT oed, o'r envw William Powell, mab Mr Jolin Pov.eil. roller- man yn Ngweithiau yr Hen Gastell, ei dara.w i lawr, yn ddamweiniol, ¡.;an gert, dydd Mer- cher. Bu y plenty 11 farw tra yr oedd yn cael ei gludo gartref. Mewn cyfarfod o Lywiavv.lwyr Ysgol Sirol Gelii^aer, dydd Iau, penodwyd Air G,. A. Evar.s cyfrifydd, Mountain Ash. alia" 0 bnm-p o vn- sreiswyr, yn gle-rc i'r llvwiuw hvyr, fel olynydd i Mr Wm, Davies, Poniloliyn, yr hwn oedd wedi ymddiswyddo. Yr oedd y cyngherdd a ro<Jiio-.ld Arglwyh^es Llan^atwg er cynorthwyo y Biwvdiar.aii Cy 1 reig yn South Lodge, LhmdaÍJ" yn Ibvyddionl; nawr; a d.erbyniodd gefn.-gaerh ;lda .g,a y p,d Gyniry. R.hfidd-odd yr -oil ca/itorien Pl1 anaeth yn rhad. Nos Iau cymihihvyd cyiarfod cyhoeddus cjTt- taf Eglvn-si Rhvddion Aberdar. Llywy-ddici .an y Parch J. -NI. Toii,& Oy:erwyd rhan vn v gweithrtdiadau gan y Parch T. W. (B.), ATerthvr. y Parch H. Eh et Lewis, Llrn- dain, ac eraill. Yn y trengholiad a g% nhaliwvd dydd Aler- her, ar gor,j.h Daniel J, y tanwr llynr;esol a saerthodd ei hun yn Llanelli. ')'• fbvswy "n nirhwrs y dystiolaetTi. i'r tranv dig dd'Etcan ei fod woli blino li- Jlyn-ges, ? r waith Jl gated, ac nad oedd di^ou'c ymb f .h Afewn cyfarfod o FwrdA Idanelli. d M Mawrth, bu y cwesliwn o hda(:< 1),1 Y o. I v I o dan ystyrweth. Weli c'ryn dd > Den (1'- fvnwyd, trwy bleidlai.s de^yr. v Cadeino<d cario v cyfnewidiadau «1 lan ar 1 n 'rodU'-i^ r pwvllgor. Dywed ir y by 1.1 y -st tua ml o bunau Cynhaliwyd treny.hol-a i yn Sier'hyr, d" il Mercher, ar trorph Jolm IIIOT! as -T-wr. P n- rjiiwceJbr, yr hwn a cafwyd yn Aberdtar, ac a syinudwyd j Afertl,.r-, ;10 bu farw. Cafodd y riteUlrw, do gyf&r od a'i farwolaetih trwy ac.ho.vion ricd, vn c-xi. I fi brysuro trwy wres mawr. Ar ol bod am ychyai .• fvsoe: ? ar rlaith America dychvehikld v P^.r^.h IV- W. Afv "arleirydd BwrM y Ejicn i'i. rartre? 'os 1,1,u a rhodd w yd i d do dderbyr i. i invn.isoc'. Yr oedd Dr. Morris wedi cm?try.d tf-r mwvn ei iechvd da genvrr. d f: ro* derbvn gryn fudd o'i ymwelia > -rol aethau.
[No title]
Mewn cvfarfod ama6thy.K?ol vr. i vn tih- umberla-nd dywedai y oad^ird-d -—"Byd V; rhinweridswi fod mor llvdain a"t, a'u ,( au yn llai na'u bonetiau. Y mae hyi yn oed gwraiir dr ~wig yn well T. hen lam"c tlawd, esgeulus, budr yr hwn y mivj ed holl fodolaeth yn gorseddu ac yn crynlioi pr;.W peoth ynddo ei liu-nan.- D. Oarke. "Atolwg, o ba beth y bu farw f ■ h T rawd eoo yr Ardialydd Spinodia wrth S" H(')!W'P Vpro. "Bu farw, Syr," ebe yntau. "o eisieu rhywbteiSH •, i'w WTieixthuT." "Dyne. hi I" ehai yr ardalyddi "y mae hyny yn ddigon i ladd pawb o honom. Dywed y Dr. Darwin fod yr holl anhwyldMid a darddunt oddiwrtli yfed diodydd meddwol 1' dueddol i fod yn genedWiihiol hyd i'r drydem -jriivivm C j s. nts e-u uiSodi fe-f .c^ned