Gwalia

Cv/pan ca. Yr oedd gormod o wynt ddydd Sadwrn, a. rhy yohydiig ddydd Llun a dydd Mawrth i red y "Shamrock" a'r "Reli.:mce" am y trydydd ira. Pe enillid y ras nesaf gan y "Reliance" bydd y rthedegfa drosodd a'r gwpan yn aros yn yr America.

Cy-ar'icr Dosbarth. Dinssig Po-thaet'cwy- Y SAFLE ARLAIsOL. OFNI'R GWAETHAF. Yn nghyfaifod y Cynghor uchod nos Fawrth styLwodd y Cadeirydd (Mr Cadwaladr Davies) fod yn 'o'.jri iddynt gynvsryd i vstyriaKh pa Ie yr oeddynt. yn sef yd gyda'u cyfrifon. Yr oedd 1233p o r dirdth heb ei chasglu. Ofnai efe y byddiai diffyg difrifol yn y cyfrifon pan wneidi hwy i fyny ddi- wcdd y ilwyc'-dyn Yr o.-dd y Pwyllgor Arianol yn argymhell fod muV yncad eu benthyca. Cytunwyd a hyn. Ysgrifenodd peirianydid y lanfa newydd yn dweydi y g.dki y Cynghor wneud trefniadau i'w agor un- rhyw ddydd "ar ol yr 20Ud rytisol; eithr paisiwyd i beidio i aigor n, y byddai wedi ei lawn orphen.

£ i Social Club Caergybi. GWERTHU DIOD HEB DRWYDDEI DIRWYON TRYMION. Yn Llys Ynadol Caergybi dydd Mercher, get bron y Oangliellydd J. Richards ac ynadon eraili, cyhuddwyd William MacLenan, menu, 2, College-lane, aelod o'r White Lion Social Club, o werthu diod hieb drwydded; ac yn mhellaeh, cyhuddid Margaret Neagle, rheol ydd y dwb, o fod yn gyfranog yn y trosed 1. Eilynid gan Mr T. R. Evans ac amddiffyniu gan Mr Gordon Roberts. Dywedodd Mr Evans ei fod yn barod i addef fod y clwb yn un cyfreithlon, ond y trosedd ydoedd i ddiod gael lei werthu i bersonau nad oeddynt yn. aelodau. Yr oedd MacLenan yn aelod tanysgrifiadol o'h clwb. Un nos Sul yn ddiweddar aeth dan heddgeidwad yn eu dill a 1 eu hun at y clwb. a churasant yn y drws. Agorwyd y drws iddynt gan MacLenan, a gof- yiwyd iddo a alien i hwy gael diod. Atebodd yntau y gallent, ac aethant hwythau i mewn. Oawsant gwrw, a thalasant am dano drwy Maic Lenan. Llanwyd eu gwydrau drachefn, a thai* wyd am y ddiod fel y tro o'r blaen. Dadleuai Mr Evans fod y trosedd yn un difrifol, a y gellid gosod dirwy o haner cant o bunau, neu fi o garchar. Gofynodd Mr Gordon Roberts i Mr Evans gyfyngu ei hun i ffeithiau yr achos, heb ddwyn i mewn befcliau anmherthynasol i geio gwneud yr acltos yn waeth. Dywedodd Mr Evans y buasai yn pro-fl nad oedd y clwb yn bodoliand i'r amcan o ym- yfed. Yr Heddseidwad Hugh Jones (23). Bryr siencyn, a. ddywedodd idido ymweledi a Chaiemgybi ar y cyntaf o Awst—dydd 8adwrn- gyda head- geidwad arall. Yr oeddynt yn eu "dil.lad eu iiunain." Aethant yn a<gos i'r "VMiite Lion Club nos vSadwim, ond nid aethant i mewn. TTancK?i.h. rliwng naw a dejg yr hwyr, aethant i'r cJwh. Pan oedd efe a'i law air y clicied, agoi-wyd y drws gan MacLenan o'r tu fewn Gofynodd y tyst iddo 'doedd dim siawns cael glasiad. Atebodd y diffynydd "Oes 'faint sy' o honodl r ,"Dau," ebai ynteu. Yna dy wedcdd MacLenan, "Talwch i mi Rhoddodcl yntau rot :iddo. "Dowch i mewn," fibai wedyn. Yr oeddynt yn sefyll y tu fewn i'r drwst ac aethant i'r ty. Yna galwodd M. am ddau lasial o gwrw a thalodd i'r arolyges. Yfasant hwythau ef. Yna aeth MaoLenain i'r oefn, a gofynodd y tyst i Mrs Neagle am ddau lasiad anall. Dy v/erlodd hithau nad oedd yn rhoddi diod ond i aelodau. Llanwodd y gwyd- rau a drv/eio-!d wrthyni hwrthau am dalu i MacLenan. Gwnaethant hyny, ao ■estyncdd yntau v lires iddi hithau. Yn fuan wedyn aethant allan. Pan yn Nghaergybi ar y 12fed oynfisol ewelodd y diffynydd ar lan y mar, ac addefodd bobpeth wrth yr Arolygydd Jones ac yntau. Yr Heddceidwad John Jones (10), Llangoed, yr hwn oedd gyda'r tyst diweddaf, a gadarn h.aodd ei dystiolaeth. YT oedd efe wedi bod yn swyddog yn Xghaergybi.— Oroesholwyd Nid oeddynt wedi bod yn hir ger y clwb cyn myned i mewn. Ni ofjnodd y diffynydd iddynt « ba le y dat.thant. Gwrthododd Mn; Xeagle gymeryd arian ganddo ef na Hugh Jones. Rhoddodd yr Arolygydd Jones dystiolajeth o tarthed i'r drafodaeth fu rhwng yr Heddgeid- wad H. Jorve.; a MacLenan ar lan y mor.— Oroesholwyd Nid oedd Wedi gweled llyfr cof- nodion yn y clwb. Dywedodd MacLenan wrtho ei fod yn bwriadu my ned i ffwrdd efo Hong, ond yr anhosai yn X;jjhaergybt am fod yr achos hwn yn dyfod yn mlaen. Galwodd Mr T. R. Evans sylw y fainc aA y ffaiith fod y burned o reolau y clwb yn gwa- hardd i aelod ddod a ohyfaill i mewn. Dywedodd Mr Gordon Roberts fod y rluoL "h.1on wedi ei thynu i flwrdd, a than y rheol newydd gallai aelod fyned a ohyfaill gydag ef. Bu cryn ddadl rhwlng y cyfredthiwr anr y pen yma, a.c awgrymodd y fame y cymerent y pwyntiau a godwyd i ystyriaeth. Mr Gordon Roberts, dros yr amddifPyniad, a ddywedodd fod dwy ochr i bob achos, a maen- tumiai y byddai y Fainc, pan glywtent ei ocihr al, o'r farm nad oedd trosedd wedi ei gyflawni. Curodd y dynion hyn wrth y drws gan ddweyd eu bod yn ddyeithriaid. Yr oedd rheolau y clwb wedi eu newid, fel y gallai aelodau ddwyneu cyfeillion yno, a chan wybod hyny, cymerodd MacLenan y dynion hyn i mewn. Wdliaim Thomas MacLenadi, y diffynydd, a ddywedodd ei fod yn y clwb y noson a en wyd. yn my ned i'r iard 'gwelodd ddau ddyn dyeithr yn sefyll y tuallan i ddrws y ty. Gof- ynodd un o honynt iddo a oedd yn bosiibl oael glasiad. Dywedodd y tyst, "Dyeithidaid ydyoh cbv.-i." a chyfaddefodd un o honynt hyny. Yna dywedodd y tyst wrthynt ei fod yn meddwd y gallai aelod fyned a chyfaiill i'r clwb ond iddo freid ;o rhod'di ariaai: ar y counter. Yna rhodd- wyd grot iddo gan un o'r dynion. Daethant i mown a thai odd jutau am ddiod iddynt. Ni welodd yr un wrth y bar mo'r anian eu tala i'r tyst. Pan drodd ei gefn clywodd Mrs I^.vaylf' yn dweyd "Nis gallaf ro'i diod i chwi. Pan ddychwelodd gofjoiodd y dynion iddo gael. df hsin,cl iddynt, a ohafodd yntau.—• Cmerdiolwyd Rheblwr y clwb oedd Mt Jfeaj- gle, yr hwn oedd wedi myned i ffwrdd. Ni w., Mai ots pa hyd, ond yr oedd wedi ei golli ar y 12fed o Fai. Nid oedd yr aelodau wiedi grvr(.ii.! Mrs Neagle yn ysgrifenydd. Peu'du^ant hi yn aroiyges. Nid oedd ef Y:1 bresenol yn y cyfarfod pan a«- • .• i hyny, ond clywodd am dano. Y • ,y.i-.L y clwb yn agorod o wyth y boreu hyd be y boreu wedyn. Nid oedd yn agor ar yll Jrrd wyth yr hwyr. Yr oedd 33 o aeloda.u yn 7 dwb. Yr oedd efo wedi bod yno yn ystod y ae ni welodd ef wedi ei gau o gwbl. ByMfii yn myned i'r chvb pan fyddai ganddo ar m i'w gwaiio. NeagJo a ddywedodd mai hi oedd yn xru >1; y White Lion Club. Yr oedd yn cofio V la1- ddyt^vn dyfod i mewn all yr 2il o Awst. G. 'yr.^dd 1M acLenam am ddau lasiad o gwrw id V/it a ihalodd ei hun, Buontyn y clwb cf :"11tn n'i: i' munud. Daeith arolygydd yr i'r clwb werli hyny, a rhoddodd hi', au iddo lob hysbysrwydd a allai.—Croos- i ,d Yr oedd ei gwr wodi bod yn Llundaln er riis T?>rd!. Yn ei absenoldeb, hi oedd wedi rl 's y clwb Morwyn ydolrl hi i'r aelodau. E (kd I j yr ysgrifenydd, a chymerodd h^ i at y swnld pain ymadaWcdd. Yr oedd yn b;.u»vi i dyr. u fi.1. welodd hi mo MacLenan yn y dynion. y i".e".vn ym.oyaghoriad maith, a dda*-t'r--n^ ■tti ol dywedodd y Cadeirydd ffi: :>d yn -lirwro MacLpsnan a Mrs Neagle Sp yr tn "ir hu i'ynoj T "Jr ^vans am i enw y clwb gael ei d;<vld'ar y rh->str. i :vTf"l("'d! Oadeirydd y Tfidawsont hyny r! a'r Arolygydd .Ton;s. n;atavy»,1 p^ thefruc-s i'r diffynyddion dalu y -w¡;

vn. TW11,r\ <.rchw:diad ar yn lilyfr- (J" vr e^l'.vys enrleiriol yn P^terboronsh, dasrgan- b i ;-erth. y Qyffeswr, <tyddd«dlig 1060

i ( AdgofioD Mebyd. (Gan "Home Mon. Dywed De Quincey fod digwyddia-^au yn I. cof fel yr "items" ar y "ledger:" nid oes yr un o honynt i'w weled tra mae y llyfr yn nghau, ond nid oedd yn eisilou ond agor y llyfr a throi y dail nad yw yr oil yn y golwg. Felly mae y digwyddiadau yn y cof yn gor- wedd ar y dail, y dail yn gorwedd an eu gil- ydd, a'r "llyf?: yn nghau," a'r pryd yma y mae- y dyn yn meddwl fod yr oil wedi myned yn anghof gajiddo. Ond arho&ed ychydig: y mae gwynt amgylcliiadau yn dyfod heibio, egyr y llyfr, try y dail, ao y mae yr holl ddigwyddiad- au yn y oof drachofn. Felly gyda ninau: daeth awel o hirae.th heibio am yr hen amser gynt, ac agorodd y llyfr a thiodd y dalenau, a gwelais fy mod yn debyg gyda'r adgofion hyn i'r canwriad hwnw gyda'i filwyr: pob un yn barod i ddod yn mlaen ao i gymeryd ei le yn yr adgofion, yn ol fel y mae galw am dano. Yr un sydd yn cael ei alw yn mlaen yn ajwr yw y diweddar John Roberts, Penybont (tad 5fr John Roberts presenol). Gwr gonest a llawn o garedigrwydd ydoedd ef, ac yn wr o synwyr. cyifred in cryf, ac yn ffraeth ei ateb. YT oedd ei ddefnyddijoldeb gyda phethau y byd yma wedi darfod cyn i mi allu cofio dim am dano ond yn ei berthynas a chrefydd yr oedd daT- luniad y Salmydd o'r duwiol yn ddarluniad pur gywir o hono yntau: "Y cyfiawn a flodeua fel palmwydden, ac a gynydda fel cedrwydden yn Libanus; ffrwythant eto yn eu Wenaint, tirf- ion ac iraidd fyddant, i fynegi mai uniawn ywlr. Arglwydd, fy nghraig, ac nad oes anwiredd ynddo." Byddai yn ymwelydd ami iawn a'n ty ni, a byddai ef a nhad yn ymddiddan llawer iawn a'u gilydd am bethau crefydd: John Ro- berts yn gofyn cwestiynau, a nhad yn ceisio eu liateb yn ei ddull plaien ei hun. Y pryd hwnw \1 byddwn inau, er mai plentyn oeddwn, yn llygad ac yn glust i gyd. "BetJi ydych chwi yn ei feddwl am y Nefoedd, Richard Owen?" ebe John Roberts. "A fyddwn ni yn adnabod ein gilydd yno ? Wyddoeh chwi a, oes yna adnod yn y Berbl. yn dangos y byddwn ni yn adnaibod ein gilydd yno?" "Na," meddai irhad, "nid wyf yn deall fod yna ddim un adnod neilldubl ar y mater yna, ond y mae ynddo lawer iawn o awgrymiadau yn dagos y byddwn ni yn ad- naibod ein gilydd yno." Pan oedd John Jones, Treffynon, ar ei wely marw daeth ei wraig a to. a gofynodd iddo: John bach; wyt ti yn meddwl y byddwn ni yn adnabod ein gilydd yn y Nefoedd?" "Mairi bach," meddai yntau, "wyt ti yn meddwl y byddwn ni yn wiriionarh yno na-j yma?" "Pwy oedd hwnw?" gofynai John Roberts- "0, hen weinidog gyda'r Meth- odistiaid," ebe nhad, "ac. un iawn oedd o hefyd. Mae Paul yn awgrymu yr un peth: 'Yno yr adnabyddaf megis y'm hadweinir.' Fe fyddan ni yno yn adnabod; Duw yn Llawer iawn mwy perffaith nag ydym wedi gallu erioed yma, ond mi fyddaf yn meddwl y byddwn yn adnaibod ein gilydd yno yn llawer gwell: fe fydd y perffeithrwydd fydd yn ein cymhwyso i adna- bod Duw yn fwy perffaith yn sicr yn ein cym- hwyso i adnabod ein gilydd yn llawer par- ffeithiach. Yn sicr i chwi yr oedd Moses ac Elias yn berffiaith adnabyddus a'u gilydd cyn iddynt ddyfod i lawr i bon Mynydd y Gwedd- newidiad." "Wel, wiiri, yr ydwyf yn mwyn- hau yr yniddiddam yna," ebe John Roberts, "dau o foneddigion ardderchog oedd y rhai yna, onide?""Wel, ie,"ebe nhad,"ond fefydd. wn ni yn foneddigion i gyd wedi cyrhaedd yno." "Ydych chwi'n meddwl, Richard Owen, y bydd wn ni angylion1 Yr ydym ni yn is na'r angel- "Na fyddwn, meswn un ystyr," meddai yntau. "ond mewn ystyr arall fe fyddwn cawn lon'd ein ilestri. John Roberts ond eto, bydd wahaniaeth. Mae gwahaniaeth rhwng seren a seren hyd yn nod mewn gogoniant. El* eng- raifft, dyna y Parch J. Roberts, Y Rihiwlas. Y mae ef yn foneddwr yn mhob ystyr, ond y mae Mr Williams, Plasgwyn, yn uwoh nag yntau, ac y mae Syr Richard BnlkeLey yn uwoh. na'r un o'r ddau ac etc, y mae pob un o'r tri yn foneddwr yn ngwir ystyr y gaiir, a ohyf. lawnder cyfoeth gan y naill a'r Hall er eu ded- wyddoli. Felly y byddwn ninau yn y Nef- oedd. Ni bydd pawb yn Moses, na phawb yn Elias, na phawb yn Paul, ond bydd pawb ynr, wedi cyrhaedd pinacli uwohaf dedwyddweh." "Yn wir, yr ydych' ytn dweyd yn dda yr. ydwyf yn clywed fy hunan yn ryw ymsytlu wrth fedd- wl fod yn bosibl i raii fel y fi a chwi gael bod yn foneddwyr. Yr oedd y 'gathwr yna. y Sui. yn dweyd y byddwn ni yn y Nefoedd yn llawer uwch na'r angylicfn. Oes yna adnod yn dang- os hyna yn rhywle 1" gofynai John Roberts. "Nid wyf yn gwybod am un adnod bendant ar y cwestiwn yna," ebai nhad, "y mae yna aw- grymiadau lawer. Dyna un: 'Onid ysbrydion o,wa gwasanaethgar ydynt hwy oil, wedi eu daxifon i wasanacthu er mwyn y rhai a gs/nt etifeddu iachawdwriaeth ?' Oni wyddoeh chwi y baun- wn ni anjgyl.ion ? Yr ydym ni yn is na'r angel ion fel dynion: rfiyw ddolen igydiol ydym ni sydd yn lincio yr atogel a'r anifail. Yr ydym ni fel dynion (heb son dim am becihod) yn uweh na'r anifau.1, ond yn llawer is na'r angel, at.) y mae y Beibl yn dangos ein bod ni yn gyd- stad. a'r angel. 0 ran ein hanfarwoldeb fe fyddwn ni yn gydradd a'r angylion byth. Yr un yd yw svlfaen parhad y naill a'r Ilaill. Y mae y naill a'r llaLl yn dragwyddol ddiddi- wedd, ond goriphwysa ein tragwyddol barhad ar ewyllys da Preswylydd y Berth. Nid oes yr un creadur yn dragwyddol o angenrheid rwydd Natur. Mae yma awgrymiadau y bydd- wn ni yn uwoh nag ef. Yr ydym wedi dyfod i gymundeb, agpsaoh a'r Dwyfol na'r aniget. Y mae Iesu Grist wedi dwyn ein Natur ni i un. deb a'i Berson Dwyfol: y mae wedi ymbriodi byth a'n Natur ni. Ni weilir yn Orsedd Dra- gwyddol heb eieh Natur chwi a minau yn eis- tedd arni; ond cofiwch chwi a minau, John Roberts, maii gras sydd wedi gwneud yr oil. Mi fydcdaf yn l'eicio yr hen bienill hwn.w fyddwch chwi yn ei ledio weithiau: 'Gras gyntaf drefnodd ffordd, i gadw'r euog f yd, A gras a welir yn mhob man o'r ddyfais fawr i gyd.' "Wel, wir, yr ydwyf finau yn bur hoff o honi hefyd," ebe John Roberts. "Ydach ohwi yn meddwl y bydd yl1 angjdion yna yn dyfod yma fel y bydda'n nhw ers talwm?" gfofynai John Roberts. "Mi 'roedd y 'sjethwr, y Sul, yn clweyd y bvddant yma yn Lluoedd ers talwm, ao yr oedd yn rhyw awgrymu mai tua Patmos hwnw y buo nhw ddiweddaf. Ni welodd neb yr un byth wed'yn." "Wet, wn i ddim byd am hyny, John Roberts," ebe nhad "nid yw y ffaith nad ydym ni yn eu gweled yn profi dim nad ydynfc hwy yma. Yr oedd y pregethwr yna yn bur debyg i Balaam gyda'r asyn., Chredai Balaam ddim fod yna angel yn sefyll o'i flaen hyrl nes i'r Anglwydd acror ei lygaid. ac yna fe'i gwelodd, a chleddyf N-n- ei law. Y noswairh olaf y bu John Jones, Treffynon. byw, y mae yn dweyd wrth y forwyn oedd yn myned a dyfod i'r ystafoll: 'Fy ngeneth i, pad ag ofni dim os digwydd i ti daro yn erbyn aden rhyw angel o hyn i'r boreu y mae yr ystafell yma yn orlawn o honynt ers amser bellach. "Wyddo'di chwi beth," ebe John Roberts, "hen gono garvv oedd Treffynon yna, ynte, medda chwi?" "Wel, ie win," ebe nhad; "dyn frl dacob oedd ef, wedi gorchfygu gyda Duw. A dweyd y '.nvir i chwi, mi fyddaf yn meddwl bod yo an yd ion yma o hyd, a bod trigolion y byd ysbrydol yn ein hymyl ni ac y maent yn gwybod llawer iawn mwy am dalnoni ni nag' ydvm ni yn ei wy'bod am danynt hwy. Clyw- ais rhyw bregethwr yn nr-hvfarfod Pentraeth, y Snl rvv\Ti, yn dweyd fod rhyw ddyn mawr yn dweyd fod pre-swylwyr y Nef yn gweled ein {".ffi"- I ddEdia: a^ yn deall pob meddwl o'r eiddom ni yma." "Gwarchod pawb!" ebe John, PJO- berts, "rje bawn ni yn gwybod fod hwna yn wir wn i ddim sut y byddwn i byw tan y boron. Ond. o ran hyny, rha,i go elyfar ydyv/ yn angjd idn, yna. ;t bechsyn ülyfar, o ran hyny, ydyw y sydd wedi cyrhaedd yno, fel y dyn Tre ifynrn vna. We], wir, y mae a.rna'i braidd arv.vyd myned adref rhag ofn i minau, fel y fciwyn hono, daro fy hun yn erbyn aden rhyw angel. (I'w barhau.)

Ovflsvynwyd deiseb, tiiir llath ar ddeg-ar- buga • ■> c hyd, ac yn cymvys 3214 o enwau, i {joY-ll.-hoTI Ipswich, yn erbyn rhedeg y cerbydau 'ryd•<! n>-vry<ld ar y Sabboth ar ol i'r llineila.u "aRl e<u rorpben. Nid oes yn un gorphwysdra yn fwy meluF na'r un a brynir gan lafinr.

COLOFN DIRWEST. Clywais diligc-n ddiwedd yr wythnos ddi- ddiweddaf i berti i mi gredu mai deiibyniol iawn oedd ysgrif Miss A. E. Hughes, yr hon a ys- grifenwyd ganddi yn arbenig Fr "golofn." Hyderaf na adewir i'w syLwadau pwysfawtr fyn- ed heibio yn ddi-fudd yn hanes y darllenwyir. Un o'r egwyddorion y sylfaena Miss Hughes, ei hymresymiad ami ydyw, fod dyn yn gyfrif- ol am ei ymddygiad fel bod moesol i'w gyd ddynion. Fe faddeuir i minau am wneud rhai sylwadau i'r un cyfeiriad. Ni all yr un bod fyw yn ddiesiampl. Y mae meddwdbd y meddwyn, diogi y diog, ie, y mae rhinweddau y duwiol yn rhywbeth i eraill-yn esiampl dda neu ddrwg. Un o egwyddotrion amlycaf Natur yw fod y naill beth yn byw i'r llall. Nid yw'r glciswellt na'r blodem yn byw iddynt eu hun ain. Mae eu perarogl yn iachau yr awyr a'u igwisgoedd amryliw yn addujno anian. Nid yw'r ereaduriaid di-reswm yn byw iddynt eu hu-naiin, ond y maent o wasainaeth i'w gilydd an i ddyn. Mae holl aelodau y corph yn gweithio y naill i'r llall. Yn union vn un fath y mae dyn fel bod moesol—y mae yn byw or da nc-u ddrwg i etraill. Doodf yw hon sydd yn dwyn ei gwobr neu ei ohosp gyda hi, ac nid yn addaw tal yn y diwedd yn ogymaant. Y mae'r cyfrifoldeb hwn rhwng dynion i'w gilydd yn rhywbeth ofnadwy o'i ystyried yn bwyllog. Mae i'r naill ddyn fod yn achlysur dinystr dyn arall yn ei osod dan ddedfryd y Ddeddf wladol. Pa faint mwy QOSP yr hwn achlysura ddinystr tnaid ei frawd? » Ychydig gyda blwyddyn sydd er pan y dajath. cyfnaith Prydain i edrvoh ar feddwdod yn dit«sedd. Cam fcxwysilg oddd hwn—cydnabod fod meddwdod yn drosedd ynddo ei hun. Yn lawr, os yw cyfraith y wlad yn edrych ar feddw- dod fe) trosedd, paham nad ydyw ymyfed yn drosedd hefyd,gan mai ymyfed yw aohos union- gyrchol meddwdod ? Dywed cyfraith y wlad fol meddwdod yn niweidiol i ,gymdeithas, neu, mewn geiriau eraill, fod meddwdod un dyn yn niweidiol i'w gyd-ddynion. Y mae perthynas ymyfed a meddwdod yn gyfryw fel y rhaid i mi. yn ngwyneb dysgeid iaeth Deddf Duw am gyfrifoldeb dynion i'w gilydd, ddod i'r pendeir- fyniad fod ymyfed yn drosedd yn erbyn y Ddeddf hono. Mi wn y eyfaitfyddir fi a'r hen ddadl: "Heb ei gamarfer." Mae'n anmhosibl cam-arfer y drwg. Nid y graddau. i ba rai yr yniwneir ag ef yw safon drygedd y ddiod feddwol. Mae dyn wrth ei arfer yn ei gefn ogi. Os yw y brawd gwan yn meddwi, y mae'r ffaith mai trwy gefnogaeth ei "frawd cymedr- ol" y caitf gyfle i hyny yn peri fod cymeriad y diweddaf dan yn un condemniad gam Ddeddf cyfrifoldeb dyn. Ni chreodd Duw ddyn i fod yn dramgwydd i'w frawd ond dyna oedd un o ffurfiau cyntaf peehod, er hyny. #* « it Ewyllys Duw sydd i roddi terfyn ar bob dadl parthed yr hyn sydd ddrwg a'r hyn sydd dda. Owrs ewyllys Duw yw cwrs dyledswydd dyn. Dyma un o adnodau yr ewyllys hiono: "Car dy I gymydog fel ti dy hun." Yn yr oesoedd tywyll ni ddeallid natur y ddiod feddwol fel y gwneir yn aJWII, ond yr 'oedd ei roddi i gymydog yn bechlod ysgelier. M:ae yyi ^lephod 'rhyfygus heddyw. Os oedd Duw yn esgusodi amseroedd yr anwyfbodaeth, mae yn awr yn gorohymyn i bob dyn yn mhob man edifarhau. Gofynir i. bob dyn heddyw adael y cwpan a byw yn sobr-eirei fwyn ei hun, er mwyn ei frawd, ac er mwyn Duw a'i achos. Ni ddylai dyn wneud dim nas ga.U ofyn ben- dith y Nefoedd arno. Mae pobpeth nas gellir- gweddio am ei lwyddiant yn ddrwg diamheuol. A ellir gofyn am fendith Duw ar y fasnaoh feddwol ? Os na all dyn weddilo am fendith I ar ei ymwneud a'r ddiod, rihaid maii pechod yw, ao ni ddylai ei b'leidio. Y gwirionedd ydyw y dylai, nid yn unig lwyr-ymwrthod a'r ddiod feddwol am nad all ofyn bendith ami, ond hefyd am ei bod yn ei airwain ar gyfeiliorn oddiwrth ei Dad yr Hwn sydd yn y Nef- oedd. < Pa nifer o glybiau ymyfed—"Sbcial Clubs, fel y'u elwir- sydd yn Mon nis gwn. Y mae'r gyfraith newydd wedi dychryn y bobl "social." Byddai yn waradwydd ar y gair i gyfieithu "social club" yn "glwb cymdeithasol." Oymdeithas yn Wirl! Gwareded y Nefoedd yr hen sir anwyl rhag y syniad mai vmigasglu at eu gilydd i ymyfed yw "oymdeithas." Ac y mae arwyddion ei bod yn gwneud. Pa le y mae'r holl glybiau fu yn y sir ?—yn Llangefni, Bodffordd, Maojnaddfwyn, etc. Mae'n rhy- fedd i gydwybod gwlad a thief oddef y fath halogrwydd ar y Sabboth. Erbyn hyn, fel y r.ylwais, y maie'r Senkxld wedi gwneud bywyd y clybiau yn galed. Rhaid iddynt ddwyn eu Lanes i oleuni, ac y mae'n bur anodd dwyr; gweithredoedd y tywyllwcth i oleuni. Oyfoded dirwestwyr Oaefgybi ar eu traed yn erbyn y clybiau ymyfed gein yno: cafodd digon o dafarnau eu gadael yno, fely oofia paw'b. -t.. Bu Mr James Tomkinson, A.S., yn siiarad mewn cyfarfod dirwestol mawr yn Crewe nos Sadwm. Yn nghwrs ei araeth dywedodd mai boddhaol lawn oedd deall fod cynygiad wedi ei yg ddwyn yn mlatein i gynwys gwersi ar effaith al oohol ar y corph a'r dymunoldeb o ymgadw rhaydilc yn ngwaith ysgolion dyddiol y wlad. Yr oedd llawer iawn wedi ei ddweyd yn ddi- weddar am waith yr ynadon yn gwnthod trwy ddedau mewn ardaloedd lie y oomid fod taf- amdai yn rhy ami. Yr oedd y "fasnach" wedi dodi cri yn erbyn yr ynadoii oherwydd eu bod wedi taflu ei "heicldo" i'r gwynt, ac yr oedi dylanwad cryf wedli bod yn gweithio i ge.isio cael gan y Livwodi-aetli ymyryd. tra y dygodd aelodau Sleneddol fesurau yn mlaen wnaent i ffwrdd bron yn gyfangwbl a bairn yr ynadon, ar; ni fyddai yn bosibl iddynt dynu trwydded, na mor ddiangenrhaid bynag y byuclai, heb I at-daliad. Oddiwrth gyfrif y Llywodraet.h gwelir fod yn L,loegr 150,000 o drwydded an, a'r nifer wrthodwyd yn y llysoedd diweddaf" yd- oedd 639. O'r rhai hyn nid oedd ond 220 wedi v eu irwrthod ar y tir eu bod vn ddiangenrhaid, a chafwyd 55 o honynt yn ol ar apeI, felly nid oedd ond 165 aillan ol50,000, neu un yn mhob niii, wedi eu gwitthod am y rheswm hwnw. Dad leouni efe felly nad oedd achos o gwbl am fjy- hudd i yr ynadcn o fod yn eruog o ddyfetlia' eiiddo y "fasnach." Ao o barthed at-dailiad, ofer fyddai i'r tafarnwyr ddisgwyl y d'erbyn- ient ddim o'r fath o bwrs y cyhoedd. Nid oedd yr meddwl y byddai i'r biobl ei ganiatau. Os oedd iawn i gael ei roddi, byddai raid i'r "faJ. nach" ei hun chwilio am damo. Y dydd o'r bLaen gwelais hen wraig;, ei gwillt yit wyn a'i chefn yn crrwm, yn myned tua'r (Ia. farn i geisio'r ddiod, a daeth gwraig arall ac a'i gyrodd yn ol. "Oliewch eihwi ddim myn'd i'w nol," meddai; "eweh adref" A bu raid f iddi fyned. O! y fath wane ofnadwy am y j ddiod sydd yn meddianu rhai merched. Yn Llys Ynadol Clitheroe, yr wythnos ddiweddaf, cyhuddid gwraig i weit-hiwr parclius o esgeu- luso ei dau blentyn. Dywedodd y gwr fod ei "waaig wedi dod adref yn feddw ulreiniau o weithiau, ei bod wedi myned a'i modrwy bri odas i'r "pawn" er mwyn priynu diod, al bod gyda'r un amcan wedi tori gwallt ei phen yn Preston a'i werthu Tystiodd y meddy fod y wraig, oherwvdd yfed cymaint o alcohol, yn ddyryslvd ei meddwl, ac y bydd yn ei phwyll yn iawn pe gadtvwai lonydd i'r ddiicd. Cyd syniodd y druanes i fyned i gartref ar gyfer meddwon am ddeuddeg mis. Cymerodd hith- ai1 y "gwydriad cyntaf" rywtbryd. Yn ddiweddar y mae llawer o adfywiad wedi bod gyda'r ymigyricth dirwestol yn Llanberiis, gyda'r hen a'r ieuanc. "A ddylai llwyrym. wrthodiad fod yn amod aelodaeth Eglwysig?" oedd testyn dadl fu yn Nghymdeithas Ddir- westol Padatrn nos Weiner. Er fod festyn yn hen, cafwvd dadl fywiog a dyddoroL Yr agor wyr oeddynt Mri William Williams, Bodygof, a William Hughes, Fxongoeb. Methwyd a dirwyn y ddadl i ben y noswaith honjo, a fto- hiriwvd hi hyd y cyfarfod nesaf. Y llywydd oedd Mr R. E Jones, Boderwydd.—Cyfanfu Teml Ddirwestol y Plaint nos lau, dan lywydd- iaeth Mr William Griffith. Rhoddwyd cyng- liorion i'r plant yan Mr Robert Hughes, Bryn. s^vynedd, ac eraill, a chafwyd can sran Mr Wm. W. Jones. Dyna'r fel: rhodder digon o waith i'r pint, a hwnw yn waith ddylanwada ar eu bywyd. <

[Nid ydym yn gyfrifol am syniadau ein Gohebwyr.] OWN LLADD DEFAID. Syr,—Yr wyf yn cadw triugain o ddefaM, a'r wythnos ddiweddaf lladdodd wvn bedair o honynt a niweidio dieg eraill yn bur dost Bu'm ar fy nhnaed bedair o nosweithiau vn gwylio. Yn awr byddaf yn dra diolchgar am atebion i'r gofyniadau hyn:—1. Oes genvf hawl i saethu y cwn? 2. Os nad oes, a allaf godi iawn ar berchenogion y cwn, pe mor ffor- tunus a'u dal? 3. Yn ngwyneb y ffeithiau uchod pa feddyginiaeth mae y gyfraith yn ei roddi i mi ?-Ydwyf, etc., W.

ELUSEN H. H. HUGHES, CAERGYBI Syr,—Nid yw'n ymddangos fod "Oliwareu Teg" ei hun wedi darllen yr adroddiad gy- hoeddir gan Gymdeithas y Nurses am 1902, gan ei fod yn dweyd yn ei lythyr fod y nunse wedi ymweled a mwy o dlodion nag a neb arall. Yr unig gyfeiriad at yr ymweliadau hyn yw y can lynol geir ar tudalefn 3: "Rhif yr achosion yn ymwnaed a hwy yn ystod y flwyddyn oedd 144, yn cynwys 28 o aohosion plwyfol." Am weini ar y tlodion dderbvniant gymhorth plwyfol d,erbynia y pwylligor bum' punt gan y Gwar'di eidwaid. Pwy yw y 116 eraill, nid redd modd gwybod—o bosibl fod llarwer o honynt o'r dos- barth tlawd, ac mae yr un mon bosibl fod llawer o hotnynt yn ddi.gon abl i dalu yn dda am gael eu gwasanaethu. Y cwbl ofyna ym- ddinedolwyr Elusen Hughes, y rhai yw y prif danysgrifwyr, yw rhestr o'r personau y gwein- yddir iddynt gan y nurse, a'u cyfeiriad, bob chwa/rter neu adeg arall. Os nad yw "Chvvaiou Teg" a'r pwyllgor yn gweled eu ffordd yn ydir i roddi hyn. yna rhajd i'r ymddiriedolwyr atal eu tanysgrifiad i'r drysorfa. Gwelaf fod rhai o aelodau y pwyllgor heb danysgrifio y flwydd- yn ddiweddaf. Yr oeddwn dan vn argranb fod rhywbeth yn dod bob blwyddyn oddiwrth y Queen Victoria Jubilee Fund for Nurses onide pa fudd sydd o fod mewn cysylltiad a hi Ni ddangosir yn yr adpoddiad argiraphedicr fod dim wedi ei dderbyn oddijmo. Os y derbynir rhywbeth, oni ddylid dangos hyny yn y gyfrif len? Dylid gwneud yn berffaith egliir nad os gan yr ymddiriedolwyn un bai ar y nurse, feL y cyfryw .gyda'r pwyllgor yn unig yr ydym yn anghydweled ac yn awr, pan y mae Ym- neillduwyr Caergybi wedi gweled (21 y ma pethau yn sefyll, mae'n amherus genyf a geir tanysogrifiad,tu pellach oddiwrthynt hwy.— Ydwyf, etc., ROLAND WILLIAMS.

FFYRDD AMLWCH A LLANBRCtHYMEDD. Syr,—Ai oni all Cyrt.ghor Amlwch bellach ymohebu a'r awdurdod wladol yn Llanerchymiadid er oeisio yrrruno am steamk-roller'' dros yr holl -undial),? Qawsrai faint fyner o waith tua Cheinaes, Llan- fech/ell. Llanercliymed'd, Rhosybol, Pcnysarn, Am- lwch, a'r prif jrvmydau cyffelyb eraill. Mae yania geiy g cam pas, ond eisieu eu pressio. Fe dal-ai v "roHcr" yn dda i holl Ogledd' Mon. a deua/i'r ffyrdd1 yn mlien ychydig flwyddi yn llaweT gwell eu cyflwr. Gwieler ffyrdid Llangeifni, L'anfair, y Berth, a Beau- maris. Gallem ninau gael eai cyffelyb, ond cradu hyn a chydlweithrediu. Nid oes un tretlidalwr a omedSdai gyfran fechan tnag aft y diwygiad pivysig hwn. Pwy a egyr yr ymdrafodaieth, er oeisio cyd- dideall ein iilydd: Ai Mr J. Jones, Y.H., cadrydd Amlwch, ai Mr Edwards, Y.H., cadeir^dd Twr- oelyn, neu a wna y ddlau foneddwr teilwrug uchod grybwyll y mater gerbron 00 gwahanol fyrddlafu, er cael ymdlraEfodaeth ar y pwno. Ein barn ddiffuant ydyw y oeir hyn o welliant yn fuan. Os felly, paham yr oedir? Daw y ffyrdà1 drwyddynt yn well, hwylusach, a mwy digosb a digwyn na'r sefyllfa hynod aneifeitliiol maent ynddi.—Ydwyf, etc., YMLAEiN.

Ffyrdd Dosbarth Twrcelyn. Yn nghyfarfod Cynglior y Dosbarth Gwiedig uchcd ddydd Mercher cyflwynodd y Olerc daf- I len gryno yn dangos 'beth yw traul trin y ffyrdd yn mhob plwyf, ac yr ydym yn dethol y tair colofn ganlynol sydd yn dangos—(a) pa slmwt milldir o ffyrdd sydd yn y plwyf, (b) y llatheni o geryg sydd eisieu y fiwyddyn hon, a (c) y sw:m am ba un y mae'r gwaith wedi ei osod:- £ s. d. Coedana 65- 180 46 7 6 Llanajllgo 4 120 28 10 0 Llainbabo 6 200 57 6 8 Ll'anbadnig. 18 630 152 12 6 Lla.nbedrgooh 8 180 41 0 0 Llandyfrydce 15 520 143 10 0 Llanddytoan 16 700 13Z 15 7 Llaneilian 19 500 109 18 4 LI an erchymedd 400 110 11 8 Llaneugrad 5 170 36, 0 0 Llamfair M.E. 18 540 112 0 0 Iilanfairynghornwy 5g 200 33 6 8 Llanfechel) 17 540 122 2 6 Llanfihangel T..B. 5 160 46 10 0 Llanfflewvn 5 160 36 0 0 2 Llajngwyllog 5g 180 53 0 0 Llanrhwydrus 4 150 38 2 6 Llanwe-nilwvfo 10$200 50 0 0 4 I i lechcy nfarwydd 8 250 57 15 0 Penrhoslligwy 10 340 82 10 0 Y Rhodogeidio 5- 21 250 61 0 0 Rliosbeirio Vf\ m 29 0 0 Bodewryd 1-Jr Rhosybol 17 560 146 15 0 Tregaian 5 280 94 8 4 4 Total 220 7510 1821 12 3

Marchn^do?dd Dlweddaraf YD LERPWL, Dydd Mawrth (Medi laf). bychan oedd' am wenith, yn ol prisiau dydd Gwener, a,c weithiau radd yn is. Gwenitl gwanwyn he;},. gyfnewidiad. Tawel iawn oedd y fasiiaeh mewn blawd, ond y prisiau yn sif- ydlog. Prisiau ceii.oh a blawd ceirwh, liefyd, yn sefydlog, ond y gailw yn dawel. Galw oymedrol oedd am indrawn, a'r prisiau radd yn is —Yr Americanaidd cymysgedig goreu, o 4s 6i:c i 4s 6^c Plate melyn goreu, i) 4"s 6c 2 i 4s 64c Cinquant-ina, o 5s 7c i 5s 8c Odessa, o 4s 7c. i 4s 7c; a phys Canadaidd. o 5* 8c i 5s 9c y eanpiwys. Ffa Saidaiad, o 32s 1 32s 3c v chwarte?. ANIFEILIAID. LER,NVL, Dydd Llun (Awst 31ain),- Yr oedd y cyflenwad o warthetg yn fwy na'r' wyth- 'nos ddiclaf, yn dangos cynydd o- 24Q yn y gwartheg, and lleihad o 2074 yn y c?efa'd. Galw araf am warthec, ond cadwyd priaiau yr i ;wythnos ddiweddaf i fyny. Gwenthai cief-tid 'iuo wyn wedi eu pesgi yn dda am lawn brisiau yr wythnos ddiweddaf yr cedd y math-ni ai!- rwidol, hefyd, yn hawddaeh i'w gwerthn. er nad oedd y pritsiau yn ddim. gweU. Gw-irth goreu, o Me i 6-c y pwys; ebo, ailraddol. o 52c i 6c; eto, i&raddol, o 4|o i 5£-e; def t'ft 4 4 Ysgotaidd goreu, o 8c i 8ic mathau tra ill, o 4 6c i 7c; ac wyn, o 7c i nc y pwys. Rhif,; y gwartiieg bedd yn y farchnad 1090; y def a id a'r wyn, 12,651. BIRAIINGHAuM, Dydd Mawrth (Medi laf). --Y cyiienwad o wartheg yn fychan, a'r pric iau yn tueddu i godi. Gwarithetg Hen ffordd' yn gwneud o &-k-D i 7-1 c g\varthe(g by-r-ori-i, o 4 6^c i 6§e tcirw a buclwd', i fyny i 6c defpid wedi eu cnoifio, o 7.J. i 8c mama au a my* herin, o Std i 6c; ac wyn, o rr.ic i 3ic y nws Yr oedd galw am fo«-h baewn yn ol o 5s i 10s yr 20 nwy-s pyre, o 10s i lis a eyrhod, o 7s 8c i 7s 10c yr 20ain pwys. SALFORD, Dydd 1Mawrt.h (Medi laf\ — Y! oedd y cjflenwad o ystoo yn marcknad anifeil- iaid Salford heddyw yn dangos cynydd o 144 yn y gwartheg a 387 yn y defaid, o'i gyniharu a'r nifer yr wythnos ddiweddaf. Rhifai fel y canlyn 0-wartbez, 2123; defaid, -12,966 Hoi, 127; a moch, 56. Yr oedd y priisian fel y canlyn -C)rwartheg, o 5c i 6 y pwys de- faid, o 6c i 8^0; wyn, o 6c i 8 £ c; a 11 )i, o 6c i 8-o y pwys. Moch, o 9s 8a i 0$IQo 7t gji in I pwys. <

Cynghor Dosbarth Gwleiig Twrcelyn. j CYFARFOD ARBENIG. PENDEREYNIAD PWYSIG. Cyiihalivvyd cyfarfod arbenig o'r Oynghor uchod foreu Mercher. Yr oedd yn bresenol: Mri R, L. Edwards (yn llywyddu), W. Owen (is-gadeirydd), Parch T. Prichard, Llanbad rig; Mni J. Rica Thomas, A.. McKilLop, Grif- ¡ fith Roberts, Llanajllgo; H. Thomas, Carrog; Lewis Hughes, Jas. L. Jones, J. A. Parry, W. Daniel Williams, 0. F. Priestley, D. James Jones ac Owen Williams (LlanfechelH, Owen Williams (Tregaian), gyda'r el'ero (Mr Thos. Hughes), a'r arolygydd (Mr T. O. Thomas). z:ly Ar gynygiad Mr O. Williams (Caere! egog), yn cael ei eilio gan Mr J. R. Thomas, pasiwyd I' i dalu anir-yw symiau y dywedai yr arolygydd oeddynt ddyledus a* "contracts" y ffyrdd. Dewiswyd y Cadeirydd, Mri J. D. Thomas, Griffith Roberts, O. Williams (Pencefn), a W. D. Williams i gyfarfod Mr Hugh Hughes gyda golwg ar wal fwriedir godi ganddo gyda'i dir yn Penyparc, Cefniwxch. Dajrllenodd y Clerc y llythyr canlvnol oddi. wrth Fwrdd Llywodraeth Leol:- "Syr,—Oyf- arwyddin fi gan y Bwrdd i gydnabod derbyn- iad eich llythyr am y 13eg cyfisol, ac i ddweyd eu bod yn hyderu y gallant yn mhen ychydig ddyddiau roddi allan archeb c-dd yn dirymu yr archeb sydd yn darpar fod i s wyd dog ieoh- ydol gael ei ethol gan Gvnghorau Dosbairth Twrcelyn a Valley a bwrdeisdref Oaergybi a dosbarth dinesig Caergybi mewn undeb. Yr wyf i alw sylw y bydd yin angenrheidiol i'n amrywiol awdurdodau hyn, pan ddirymir yr archeb bresenol, wneud eu trefniadau eu hun- atin er cario allan ddyledswyddau y meddyg iaohydol yn eu gwahanol ddosbartliiadau, a dylid gwneud hyn ar unwaith fel na byddo i'r gwaith sefyll o gwbl. Os dymuna Cynsrhtarau Twrcielyn, Valley, a Beaumaris ymuno i benodi un swyddog, fe allant, ryda ohydsyniad y Bwrdd, wneud penodiac1 dros ysbaid, a gellir e I gwtneud trefniadau ar gyfer penodiad ffurfiol." Sylwodd y Oadeirydd fod hwn yn fater tra phwysig i'r Cynghor. Yn bresenol yr oedd y pwyllgor unedig yn cynrychioli pedwar o Gynghorau ac etholid ei ddeg aelod. fel y can- lyn Pedwar gamddynt hwy, pedwar gan Val- ley, ao un gan Caergybi a Ble-aump,ris. Yn awr I yr oedd Caergybi am ymwahanu, a'r ewestiwn iddynt hwythau ei benderfynu oedd a arosent eto mewn ulrwieb a,Doaumaris ai Valley ynte a fyddai iddynt sefyll yn annibynol a phenodi eu swyddog eu hunain. Mr Lewis Hughes a sylwodd fod Llangefni ac Amlwch wedi tori eu cysylltiad a'r undeb er pan yr oedd efe yn aelod o'r Oynghor, ac yn awr yr oedd Oaergybi yn eu dilyn. Nid oedd ganddynt ond "remnant" o undeb, a digon tebyg y byddai Beaximmaris yn dilyn esiampl Caergybi yn fuan. Buasai efe yn ffafrio i'r Cynghor gymeityd y mater i'w llafw eu hunain. Yn un peth, yr oedd yn ddosbarth hawdd ei weithiio. Yr unig Ie o bwys ynddo ydoedd T.lanfrchymeddl, ac nis gallai neb ddweyd na byddai Athen Mon yn fuan yn ymffnrfio yn awdurdod dinesig. YT oedd yn amlwg fod Bwrdd Llywodraeth leol yn tori yr undeb i fyny, a rhaid oedd gwynebu y mater. Mr A. McKillop Y mae llaiwer i'w ddweyd dros rua yn erbyn y cwestiwn. Beth amser yn ol yr oedd Bwrdd Llywodraeth Leol yn gryf o blaid yr undelh; yn awr vr oeddynt yr un mor gryf yn erbyn. Ond yr oedd yn rhaid iddynt gofio fod lluosogi swyddau yn golygu lluosogi y trethi. Yr oedd y costau yn sior o redeg yn uWClh. Yr oedd lleoedd mewn uindeb yn gweithio yn rhagorol. Arfon, er engradfft. Yr oedd Dr. Frazer yn gwneud yr holl waith i foddlonrwydd. Nid oedd efe yn pleidio ym- wahanu. Gofynodd Mr J. R. Thomas ai oini ellid gad- ael y mater hyd nes y cyfarfyddai y pwyilglor unedig. Gwell ganddo ef fyddai i'r mater gael ei ohirio. Sylwodd y Cadeirydd y byddai y costatL yn Hai pan ddirymid y Pwyllgor Unedig. Ni fyddai naid talu cyflog y clerc ac arbedid hefyd yr hyn delid i'r aelodaai; am ymbresenoli. Gofynodd Mr W. D. Williams beth oedd y swm delid i'T aelodau. Dywedodd y Clerc mai y eyfloc, ydoedd 15p y flwyddyn ond byddai iddo. mae'n debyg, hawlio iawn am golli ei swydd (ohwetrthin). Telid 10s i'r aelodau aim: bob cyfarfod. I Mr Lewis Hughes: Nis gellir cyferbynu y Oynghor hwn a chyfundrefn sir Caernarfon. Yr dd Dr. Frazeii yn rhoddi; ei holL amser i'r gwaith, ac wedi rhoddi Heibio bobpeth arall. Bydd i'r ymwahalniad arbed llawer o gostau i'r sir. Os bydd raid talu 2p neu 3p o iruwn blynyddol i'r clerc y mae hyny yn rhatach na thalu cyflog (chwerfchin). Sylwodd Mr 0. F. Priestley mai y ffordd gymerai ef o edrych all y mater ydoedd y dylai y swyddog fod yn hollol annibynol ac mewn safle i arolygu yn hollol dd'iduedd. Datganodd Mr D. Williams (Caerdegog) gyff- elyb syniad. Barnai y byddai pethau yn well fel y maent—y ceid gweinyddiad mwy effeith- iol ar y deddfau ieohydol. Mr J A. Parry a ffafriai ymwahanu. 0 barthed i'r ddadl y byddai dylanwad lleol yn etrbyn gweinyddiad priodol o'r swydd, nid oedd efe yn meddwl y gwneid y mater yn fwy lleol nar! ydyw. Ar dir prydlondeb hefyd yn oedd yn meddwl hefyd y byddai yn well cael swydd- og yn uniongyrohol dan re ol aeth y Cynghor. Dymunai Mr Lewis Hughes alw sylw at y ffaith fod y rhai oedd yn arwain yn erbyn yr ymwahaniad oil yn aelodau o'n Undeb lechyd- 01. Eu dacll oedd y bydd ai yn well oael dyn o bell. Yr oedd hyn yn adlewyrchiad annheg ar y meddygon sef dweyd na chyflawnent y swydd gystal a dyn oddiallan. Credai efe y gwnelid v gwaith yn llawer gwaith gan ddyn yn y lie. YT oedd Amlwch yn cael amgen gwaith, felly Llangefni. Yr oeddynt fel Cymghor yn dal at hen dnefn am yr unig reswm ei bod yn hen. Yr oedd eisieu iddynt agor e<u llygaid. Nid ar y dynion yr oedd y 1, _1 --f' _1_ u'J nn.rlrl c"'trrn"rt oai, onu ar y eyxunarein. ".1 UHA- yn mlaen gyda'r oes a mabwysiadu ymreol- aeth. Oyinygiai efe yn ffurfiol eu bod yn tori eu cysylltiad a'r undeb. Eiliwyd gan Mr J. A. Parry. Oyny.'iodd y Parch T. Priehardwelliant i'r peiiwyl eu bod yn aros mewn undeb, h.y., os byddai Beaumaris a Valley yn penderfynu felly hefyd. Eiliwyd y gwelliant gan Mr Owen Williams (Caerdegog). Pan gymearwyd pleidlais caifwyd fod saith o bobtu, a rhoddodd y oCoolejirydd ei bleidlais derfynol .0 blaid ymwahanu. BWRDD Y GWAROHEIDWAID. Yn ddi'fynol cyine'rodd Mr A. McKillop y gadair, ac yn yohwanegol at yr aelodau uch'od yr oedd y gwarcheidwaid canlynol yn bresen c-I Mri E. H. Jones ao E. Williams, Llangef nii; J. Williams, Amlwch; a T. Prichard, Llwydiai'th Esgob. A r gynygiad Mn Priestley gofynwyd i'r cad- g eiryda iryniychioii y Bwrdd yn lighyfarfodydd blynyddol "Undüb Undebau" Gogledd Cymru, y rfei gynhelir yn Blaenau Ffestiniog, Medi 8fed' a 9fed, dan Lywyddiaet-h Mr Osmond Wil- liams, A.S. T'sgrifenodd Bwrdd Llywodraeth lieol yn caniatau y eossftu angenrheidiol i wneud cell oedd newydd i" grwydriaid, a phapiwjd i ofyn I "tcmùNs" am y gwaith. Yn ol adruddiad y ri.str ceid fed rha1 gwelliantau yn. angenrheidiol yn y ty, a gOfVil wyd i Bwyll gor yr Ad eiladau edrych beth eed t eisieu. Y infer yn y ty- ydoedd 29, yn erbyn 34 am yr un cyfnod y fbryddyn didiweddaf. Yr oixld Dr. VTlieaton, ar cmn Bwrdd IdywffdraeAh L-ol, wedi- ymweled a'y ty, i weled fod y plaafit wedi eu buchfrechu, pte. a Dr. F. Needharn. un o ddiVprwywyr Bwrdd y Gwallgoftaid, yr oedd wedi IXKI yno yn archwilio y dei 1 iaid 0 feddwl gwan. Dvmunai Mi' a Mrs Wat terson ddiolch. i'r srwarchwidwaid am y wib daith gafodd deiliaid y ty i Rosneigr. Nid oedd ond un yn yin oeisio am y swydd c fedcJyg dros ddosbarth Llanfechell, set I)-r. Wm. Thomas, yn hwn sydd wedi dychwelyd i fyw i'r dbitTth. Ar gynygiad Mr Ij0av;s Hughes, yn cael ei eilio pan Mr Hnch Tho- mas. etholwyd ef; a phaisiwyd i ofyn iddo ym- ddangos gerbron y Bwrdd yn y oJfarfod nesaf.

I Gall pob galwad fod yn ddaf, ond yr un ag y t! t mao Duw yn ein galw iddi ydyw yr oreu i ni.

j Aderyn y To. VN DIA I'R AMAETHWR Nid oes eisieu ei ddesgrifio i neb: yn mholp gwlad lie tyfir yd y mae aderyn y fo,ysywaeth, .1'1l llawer rhy gyffredin; a'r adeg hon ar y tlwydclyn-pau y mae'r yd yn addfedu-nid oes. vln, rmwr na ddywed ei fod yn bla vn rriba'T ° wahaniaeth gan yr aderyn to yn m.]a le y gwna ei nyth, yn y berth neu frig- y goeden yn y das neu yn nhwll y wal a? nid yw o fawr wahaniaeth. ganddo ychwaith beth to 1 ddefnydd-gwair neu wallt yn fwyaf cyff- ^m' +vam! ceir ei fwy na milldir vxldiwrth ari's-dd, a bydd yn dodwy pump neu chwech 0 wyau. Gall un pan ddeor dau neu dri nyth lad yn ystod yr haf, a dyna sy'n cyf. ]"a"VeU 171 lluosc*gi m»r gyflym os y can't lo^rdd mewn ardal 11a can't ddigon o fwyd Nid oes ar neb eisieu difodi aderyn y to yn gyf?Jigwbl, ond barn pawb mae'n *sij yd^ fod c} Ich ei ddefnyddioldeb wedi ei ben g^ haedd, a bod yr un mor angenrheidiol dwVn ei nifer 11 lawr ag ydyw gwneud hyny gyda llygod mawr neu rhyw bla arall. Y mae canoedd o archwitia4au wedi en gwneud 1 pnwys "stomadh" adar to yn y wlad hon a gwledydd eriaill, a dangosir fod o 75 i 80 y cant o fwyd yr hen adar drwy y flwyddyn yn gynwysedig o rawn. I bob ffermwr sydd ganddo gae o yd yn agos i'w dy y mae'r ffaith hon yn cael ei gwaagu adref gam gropiau llai Gellir gweled damau lielaeth o gaeau yd yn Mon yn brig wvnu mewn canlyniad i waith yr adar to yn ei fwyta, yn neillduol felly lie y Mae r yd yn agos i ffermdy. I\fewn un ph'yf yn L1°0^ y llynedd lladd- VT ™ 0 adar to mewn tri tymhor gan ael- odau Clwb va Adar To. Nid oes e>isieu gwas- traflu dawn i argyhoeddi neb fod cadwraeth niter mor fawr yn ymyryd lawer iawn gyda llwyddianfc y ffermwr. Yn ystod yr ychydig wythnosau cyn y Cyn- hauaf y gwna adar y to fwyaf o ddifrod. Y mae miloedd yn troi allan i fyw ar y <-Taw71 sydd yn addfedu. Yn y caeau y byddant heidiau, gan adael y pentrefydd a'r ffermydd am yspaid. Ond deuant yn ol eto pan dder fydd YII yd yn y meusydd, a da fydd ganddynt orgo beth alLant gael o gwmpas y tai. Ond nid yr yd yn unig sycld. yn cael sylw adar y to. Y maent bron yr un mor niw- eidiol i gynyroh yr ardd. Pan y mae coed gooseberries a "currants" yn blaguro hoff waith yr aderyn. to yw pigo y blagur°i ffwrdd, a buan y codant i fyny res o bys newydd eu hau. Maeddir teisi gan eu nythod a tdivllir y to ac yn ami bydd y pibellau dwfr, gwlaw yn cael eu cau gan eu nythod. Gellir yn rhesymol ofyn a oes rhywbeth iV ddweyd o blaid aderyn y to. Y mae archwil- iadau wnaed ar gywion yn y nythod yn dang- os eu bod yn cael eu bwydo mewn rhan ar Un- dys a phryfaid eraill. Ond nid yw y swm o fwyd o'r fath roddir iddynt, fodd bynae, ond yn cyrhaedd o 50 i 60 y cant, a hyny am ych- ydig asnser pan fyddant yn gywion. Ond nid yw eu djefnydd ioldeb yn niifodiad pryfetach ifi hyn yn cyfiawnhau cadw yr heidiau dirifedi gear hyd y caeau y dyddiau hyn; yn neillduoi telly pan gofir eu bod yn ymlid ymaith lawer o ada,r bycham sydd yn byw ar bryfaid yn unie y rhai a wnaent yr holl ddaioni wneir yn y ffordd hon gan adeiryn y to, a mwy o lawer, pe cawsent lonydd. Cyn y gellir gv/neud dim yn y ffordd o lei hau nifer adar y to, na lleihau dim arall sydd mor gynyrchiol, rhaid cymeryd i mewn gylch eang iawn. Y chydig ddaijoni ddeuai o ddifa pob aderyn t<) mewn un ardal tra y gadewid ar- dal arall heb ddifa yr un ynddi, ac ofer hefyd fyddai tybio y gellid lleihau ond ychydiig ar y pla mewn un flwyddyn. Nid yn uniff dylid eu difa yn y pentrefydd ond hefyd yn mhob fferm yn mhob cymydotgaeth. Gadewoh i ni nodi yr amryw ffyrdd Kymerir riV a 1 y to' ffordd fwyaf effei thiol era'lai, yw tynu y nythod a'r wyau, a hawdd iawn yw dal adar ieuainc yn yr haf a dechreu y gauaf mewn trapiau. Ffordd 4offeithiol arall yw ou rhwydo ar noson dywyll yn y teisi ac yn yr eiddyw, He y maent yn hoffi clwydo. Ac yn y g8.uaf gellid difa nifer fawr ag un ergyd o wn. Gan mai ychydig iawn o effaith, fel y syl-• wyd, gawsai ynigais un dyn i leihaii nifer adar y to na dim arall sy'n blino yr amaethwyr, dyhd oario y gwaith yn mlaen drwy ffurfio cym- deithas neu glwb i'r amcan hwnw. Dylid gwneuri amùanioll y gymdeithas yn berflaith hvsbys i bob un ddymuna ddyfod yn fueled. Goeheler, beth bynag, na byddo ond yr adau difaol yma yn cael eu rhoddi ar y "rhestr ddu" ac yn cael eu condemnio i'w di- wedd. eddieithr bod rhyw reswm amlwg dros gynwys rhyw fath arall. Dylid eefnogi pob- peth fyddai yn aniddiffyniad i'r adar man sydd yn oin gwasanaethu drwy ddifa pryfaid, et, Digon ymarferol fyddai rhoddi llygod. mawr hefyd yn nod i "saethau" yr aelodau. Mae yr un rheswm. dros wneud mwy tuagat lei ha a eu inifer hwythau. Y maent yn peri colled an- nhraethol yn ami i deisi yd'yr amaethwT. Tyb ed, grun fod Mon yn ynys, na ellid lladd polv Uygoden o'i rnewn ? Nid ar unwaith, ond trwj gydweithrediad am nifer o flynyddoedd. Tybier fod clwb ar linellau tebyg i'r rhat canlynol yn cael ei ffurfio yn mhob ardal yn. Mon, nid oes dadl na oheid ymadael a'r pla o adar to sydd yn ein gwlad. Gadewch i ni awgrymu rheolau, a gtellid vchwanesru atynt. neu dynu oddiwllthynt yn ol amgylcthiadaii yr- .ardal:- 1.—Enw y clwb fydd "Clwb Adar To (a llyg od mawr) Dosbarth yn cynwys phvyS 2.—Bydd i'r clwb gael ei wneud i fyny o dainysgrifwyr neu aelodaai anrhydeddns ao Ipj- od.au gweithiol. Tanysgrifiad" blynyddol v bl,aenaf heb fod yn llai na 5s (neu 2s 6c), ac eiddo yr aelodau gweithiol yn swllt. Ni d'dis- gwylir i'r tanysgiifwyr ymgeisio am y gwobr- wyon. 3.-Aday to a llygod mawr yn unig sydd i gael eu difa. Golyga pob 'deryn un pvvynt, poh llygoden ddau. 4.—Rhaid i boh aelod anfon i mewn yn ystod y flwyddyn arlar neu lygod yn cynrychioli 300 o bwyntiau cyn y bydd iddo gael ithan o'i gwebrwyon. 5.—Nid oe; dderyn na llygod en i gael en cyfrif os na fyddant wedi eu lladd yn y plwyfi ;enwlr yn Rheol, 1. Dirwyir y sawl a groesa y Tsheol hon 5s. 6.—Os ceir aielodau yn ysmygu mewn "gard<! yd," neu mewn unrhyw adeilad [jerthynol i fferaidy, pan yn dal adar neu lygod, neu yn. rhoddi papyr cyffredin yn ei wn, ni fydd gan dde). hawl i ran o'r gwobrwyon. 7.—Bydd i'n arian mewn Haw ar,Idiw,da y flwyddyn gael eu rliianu rhwng y-r aelodau- gweithiol yn ol y pwyntiau onilILut yn ystod; y Swyddyn. 8.—Penodir rhai mewn gwahaiiol ranau o'r- desbarth i dderbyi:: A ehvfrif penau yr adar a chynffolnau'r llygod lob Vvythnos an- amser pen- odedv: fel y bydd- fwyaf hwylus i'r aelodau gweithiol. g.-C,.vfai-fo-I I ijrnyddol i gavl ei Inal yn I yn mis Mai neu Mehefik,, yn yr hwn y dylgir y cyfrifoai, yn mlaen, y riienir yT tttian yn ol rheol 7, y penodir swyddogion csm y tymor dyfodol, ac y trafodir unrhyw fusnes arall mewn cysylltiad a'r Y mae olwb Kent wedi bod yii gweithio am dair blyi,u,Icl ar lineliau tebyg i'r uchod, ac er nad yVr -,ieloilatt gweithiol yn rhifo- ugain bu iddynt yn ystod yr anis,,ex hwnw4 ddinystrio tros o adan to a tliros 16,000 o lygod mawr mown dos.barth cydmaroi gyfyngedig; Nid oedcf yr arian roddwyd mewn gwdbrau &-fttl yn ej-raodd ychydig dros 6p y Rwyddyn. Po geitid sefrdJu clybiau o'r fath am clri neu beviwar tymor drwy y wlad dia.11 y ceid gwelliant nmlw, yn y cnydau pan ddeuir i'w profi dyrn-wr mawr. FFERMWR..

"8- .t.. L'T IIQ,I';¡ Y MELLT. FBamweis barn, liollfarn, Ar mohvnt bvyvsigfawr. A oh-rocsfyllt cad echrysfa-vr, Dia-u yw mellt v Daw Mawr. WIL 1FAN 0 FON.

Nid oes yna un mawredd yn y byd hwn >nd. rnwr, ufuddhau i ewyllys Duw.-—Farrar,

Y GYMDEITHAS LEINYDDOL GYNYGIED- IG YN Y G AERWEN. ^>vr,—Gyda hyfrydwch y darllenais lythyr "Neianias" yn øibh r'hifyln djiKveddaf yn cyffwrdd ag angen mawr y Gae,rwen,sef -Gymdeitl-iis L,n. yddoli. Y mae manteision crefyddbl, dirwes- tol, cierddoTol, etc., yr axdal yn rhalgorol ond, hefyd, dylai ein meibion a'n merohed ieuaanc ymgydnalbyddu a phynrfiau gwleidyddol a e,hy-mdeitliasol,-py-neiau fydd vn ysgwyd ein gwlad yn y dyfodol agos. Nid djITv gallli sydd yn yr ardal, ond diffyg moddi,'cn i dynu allan allu cuddiedig. Y ma,e vtralluoedd dis- gleiriaf yn pylu os na ddefnyddir ky. Gadewch i mi anog ein hieuenctyil i gadw arfau eu meddyliau yn loyw drwy gvfai'^od eu gilydd mewn dadl. Os yw ea galluoedd wedi syrthio i 'gysgu, ac wedi rhydu mewn canlyniad, yr wyf yn sicr yr adferir hwy, trwy ymarferiad, i'w cryfder oynhennid. a-ttn- gymeriad yw cuddio talent. Cofied pob un o'm cyfeillion ieuainc fod Rhoddwr y dalent yn disgwyl idrJo wneud ei oreu o honi, er ei fwyn ei hun ac er mwym. ei gyd ieuenctyd. Dywed rhai fod anhawsderau a crwrthwyneb- iadau i sefydlu Oymdeithas Lenycldol yn vr ardal dywedaf finau nad oes yr un achos da yn y byd nad oes wrthwynebiad iddo. Oa yw I rhengau adweithiad yn ein gwynebu, fy nghyd- ieueructyd, hogwn ein harfau ac ysgubwn y maes. Nid oes yr un anhawsder nas gall cryfder a sel ieuenctyd ei orclifygu. Gweith- iwn yn wrol a dionphwys nes gweled Cymdeith as Lenyddol wedi ei sefydlu yn yr ardal. Teimlaf yn ddiolchgar i "Neanias" am ei ym- gais i ddeffroi cyfeillion ieuainc y Gaerwen at weithgarweh meddyliol, ac i'w gwneud yn ddinasyddion allant wneud cyfiawnder a'u hawliau gwleidyddol a chymdeithasol. Gan obeithio y bydd i'r bwriad o sefydlu cym- deithas lenyddol yn ein hardal gael ei syl- weddoli, y terfynaf.—Ydwyf, etc., OAERWYN. Syr,—Fel yr awgrymwyd gan "Neanias" yn eich newyddiadur yr wythnos ddiweddaf fe geisiwyd sefydlu cymdeithas lenvddol oddeu- bu dwy flynedd yTi ol. Ond daeth awelon croesion i chwareu ar hwyLiau y llest-n, a thaf- lwyd hi yn ol ar Ben.rhyn Breuddwydion. Yn ngwyneb yr yspryd amlygwyd y pryd hyny, hefyd, sefyllfa gysldyd a marwaidd yr ardal, tueddir ni i ofyn, faint o "progressive spirits" sydd yn gorwedd yn vsitg ar faes ei chelanedd. Rheswm mawr dyniotn mawr yn ardal am eu gwrthwynebiad iddi ydoedd fod y deml ddir- westol a breichiau agored vn barod i'n derbyn. Yn ngwyneb hyn dywedwn gadawer i bob cymdeith as sefyll yn deg ar ei throed ei hun. Os cymdeitlias ddirwestol bydded ei chenad- acith i'r cyfeiriad hwnw. Na ato Duw i mi ysgrifenu dim fo yn tueddu i daflu y diystyr- weh lleiaf ar ymdrechion jsrwiw y ovfeillion dJir- westol. Nid fel gwTthddiiiwestwr yr wyf yn ysgrifenu, ond dywedaf hyn, fod gwaiith rhai dirwestwyr yn honi fod bodolaeth y deml yn gwneud i ffwrdd a'r angenrheidrwycld am gymdeithas lenyddol yn wrthun i'r eithaf. Y mae'n wir yr hawlia, ac y myn dirwest le, a He amhvg, ar raiglen cymdeithas lenyddol, ond nid dinvest ydjvw yr unig bwnc cymdeithasol a gwleidyddol sydd yn haeddu sylw ieuenctyd ein gwlad. Y mae llwyddiant yn dilyn ym- drechion rhai yn vri ardal mewn cyfeiriadau eraill. Tybed, mewn ardal orefyddol fel y Gaerwen, mai methiant fvcld yr ymgais i sef- ydlu cymdeithas er diwvllio meddwl a meith- rin barn aeddfed ar bvneiau y dydd ?-Ydwyf, etc., MINAFON. ,Sy-r,-Parodcl llythyr "Neanias" yn eich rhifyn diweddaf lawer o synded i mi. Rhyfedd i ysgrifenydd mor alluog ddangos cymaint o anwyl.wlaeth am yr ardal yn ei chysylltiadau cymdeithasol a llenyddol. Baich ei lythyit yw angen honedig am gymdeithas fyddai yn fodd- ion dadblygiad talentau a chymeriadau dyn- ion ieuainc yr ardal. Da ilawn. Ntis gwiw gwadu fod yma dalentau-fel yn mhob ardal aralL—a'u bod yn ddigon anghaboledig ond dylasai eich gohebydd wybod mai nid angen cymdeithas sydd yma, gan fod cymdeithas y Temlwyr Da yn cyflenwi yr angien hwnw. Yn hytracn, dwyn ieuenctyd y Gaerwen i syi. weddoli gwerth y gymdeithas hon fe' r yirwng dadblygiad eu cyneddfau meddyliol a dyrch- afiad eu cymeriadau moesol—dyna sydd eis- ieu. Y prawf goreu o fodolaeth talent yw fod ei pherchenog yn manteisilo air foddion i'w dadblygu. Nid wyf wrth ddweyd hyny yn angihofio am yr hwn "a guddiodd ei dalent yn y ddaear." Yn ngwyneb y gosodiad uohod, beth yw hanes ieuenctyd y Gaerwen ? Pa nifer o honynt fantoisiant ar gyfarfodydd y Temlwyr Da fel meithrinfa cymeriadau cryf. ion? Nid cymaint ag a allesi-d ddisgwyl os yw y Gaerwen mor gyfoethog o "grebwyll" ag y myn "Neanias" i ni glxAu. Mae'n amheus a all efe enwi tri o ddyinion ieuannc darllen- gar, talentog, a sychedig am wybod aeth, nad ydynt yn aelodau o gyfrinfa demlyddol yr ardal. Nid beohgyn o'r fath, ysywaeth, yw mwyafritf ieuenctyd y uaerwen, mwy na lie oedd eraill y dyddi,aiu hytn a phwnc y byddai yn dda i "Neanias" a minau ei ystyried ydyw, beth ellir wneud i ddyrchafu chwaeth y dos- barth hwn at y pethau a barthynant i'r deall, i foes, ac i ,-refydd.-Ydwyf, etc., TEMLYDD LLENGAR.

D.S.—O ddiffyg He bu rhaid i ni adael allan y lythyrau can lynol:—Llys Amlwch; At Gad- eirydd CH'nghor Dosibarth y Valley; a Holiacl mewn Rhifyddiaeth.—Gol.