Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

18 erthygl ar y dudalen hon

Advertising

I Undebwyr Deheudir Arfon.

Advertising

-. * 't. RHAGOLWG TYWYLL.

YMGEISYDD CEIDWADOIi. FFLINT.

[No title]

Gwrthryfel Tremadoc.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Gwrthryfel Tremadoc. CYFARFOD CYHOEDDUS BRWDFRYDIG. YMOSODIAD CHWERW AR Y PWYLLGOR ADDYSG. Cynhaliwyd un o'r cyfarfodydd rhyfeddaf a welwyd erioed yn Eifionydd, yn Neaadd Drefol, Tremadog, noe Sadrwm, Mr E. H. Roberts yn y gadair. Ymgynhullwyd mewn cyssylltiad a gwrthryfel rhieni plant y dref yn erbyn awdur- diod y Cyngor AddyBg. Oanwyd clocih y Neu- add Drefol i alw y gwrtbryfelwyr ynghyd ac i gyfarfod a Mri Ridiard Daviea a W Im. Georgo, cynrychiolwyr y pwyllgor addyag; a daeth nif-er fawr ynghyd. Mysegodd y Cadeirydd y rhoddid yn y Qto- fed gyfieiusdra i'r ddwy ooiir ddyfod 1 gyckwelea a.'u gilydd. Gofymnai yPwyllgor Addysg ar tod i blant y Safonnau V., VI., a VII. fyned 1 Ysgoi Uwohraddol Porthmadog. (Jtwrthwynebodd y rhieni anion eu plant yno am fod ysgol mteith- iol yn y dref. Hyderid y gteliid gwneud rhyw- beth lei ag i rwystro y plant i gael cam trwy beidio myned i'r ysgol. Os oedd; y pwyllgor wedi gwneud cam-gymeriad, leallai y gellid dwyn oddiamgylon gyd-ddealltwr.aetli yn. y c>x- arfod hwnnw. Gofidid na f uasai cyiariod o r fath wedi cael ei alw o'r blaen. Gallee.d o bosibJ, fod wedi d'yfcd i ddeall eu gdydd yn NN t-11. Diau fo-d y pwyllgor wedi gwneud eu gorou, yn 01 eu barn hwy, er lies y piant; ond yr oeda pobl eradl yn credu'n wahanol. Mr Richard Davies a ddywedodd eu bod yn edrych ar y mater o waiiaiiol safbwyntiau. I* o ddyIai y plant gael yr un mantaision a'u gilydd. Yr oedd anhawsderau ariannol ar liordd y pwyllgor i wneud popeth a ddymunent, ao yr oedd y treuliau eisoes yn aruthrol o iawr. Credai y pwyllgor mai y ftordd oreu 1 weitihredai oedd cael plant y Safonnau V., VI., a VII. i un ysgol, a gosod atbraw t-rwyddedig a ofalu am bob safon. Os y ceid llawer o blant mewn un safon, yna gellid rhan-nu y dosbartli i ddwy radd a chaei atiiraw trwycbdedig ar bob gradd. Bydd- ai'r oynllun hwn yn well na'r hen gynlluun athra*- i ofalu am ddau neu dri o safonau. Vmihelajethodd! Mr Dav.oA ar y mater gan ddat- I- 1. gan ei farn fod rhieni'r plant yn y dref weill cymeryd cwrs ag oedd yn niwe-idiol i'r plant. Credai ef yn y gyiundrefn newyucr. Yn nesaf, aLaradodd Mr Wm. George ar ann gwell addysg elfennol i'r plant er mwyn e>u eyfaddasu i fymod rhagddynt 1 r Ysgol Ganol- raddol. Apeliodki at y rhicm i syrthio i mewn i'r cynllun presennol. Llajs: Tynnwch ymait'h y gorthrwm yn gyn- taf (uohel gy-meradwvaetih). Mr George a ddywededd fed y yn cefnosri y E'yfundrefn newydd. Se adiylid cofio y cam Avneid a'r plant trwy eu cad wo r ysgol. Mr Davies a eglurodd gan ddywedyd y dysgid yn yr vsgol newydd gogimo, ^undry work, etej ac yn y man dysgid celfyddydwaith 1 r bedhgyY PWYLLGOR YN GYFRIFOL. Yna gofynnodd y Cadeirydd am sylwadau gan er>Mr F Buckingham a ddywedodd fod y eyjar" fod yn rhoddi oyfleusdra, iddynb g ywed y ddwy ochr. Daliai efe allan mai r pwyligor oc<id^ yn gyfrifol am yr holl h-siynt. Bu ade„ pryd y nietihid cael gan y rhieni anfon eu plant 1 r ysgol. ond. erbyn liyn yr cedd pawb o du yr y-s"S y dref. Yr oedd adeiladau yr ysgol yn bopeth a ddymunid. Treuliwyd cannoedd o bunnau ar yr adciladau hyn, a gwiiawd yr yr^ol yn mawr i gynnwys 214 o blant, prva nad osdd dun 100 ohonvnt yn y He. Son odd Mr George am y p I a'p t YR cadw o'r ysgol am ddau fis, a dangos- odd v drw? a ddeiliiai o hynny. Ond mi chlyw- odd efe (Mr Bucfeinghajn) air gan Mr George na nab arall o'r pwylig'or o gwyn pan yr oedd y plant heb fyned i'r ysgol Mil ehwe mis pan vr orVid vr adedadau yn cael eu codi (ichel gyincradwyaetli). Heblaw hynny, yr oedd yr addvflff a ^yirexumd yn yr ys-ol yn un hollot foddihaol, ac yr oedd yr ysgol yn y rheng flaenaf (cymeradwyaeth). Nid oedd ganddo ef ddim yn erbyn egwyddor cynllun y pwyllgor, ond yr oedd yn erbyn yr orfodaet-h a. roddid ar y rhieni, yn enwedig rhieni plant baah tlawd; lyned yr holl ffordd i Bortihmadog (cymeradwyaeth). Yr oedd yn y dref rieni tlodion, ac ni allsnt hwy gael esgidiau a dillad priodol i anfon eu plant ;i Borthmadog. Ymhellach, yr oed-d rhai o'r plant yn wannaidd hieahyd. Peth aifrifol gorfodi y plant hyn i fyned drwy y g'wlaw J Bortihmadog, ao i aros yn yr ysgol yn eu diilad- au gwlybion (elywdli, clywoh). Ni fyddai i'r fantais o gael yr ysgol ym IVL.nortn.maaog ur- bwyso yr anfanUis yn Nhremadog, ond un vsgol babanod ar oi gwario yr holl arian ar yr adeil- adau i gynnwys 214 o bla.nt (chwert-hin). -9on am arbed costau Ni weiodd efe ddim arwyddi arbed costau yn y pwyllgor (uehel gymeradwy- aetih). Gobeithiai Mr Buckingham yr ail- vstyriai y pwyllgor y mater ar ol iddynt ddoau mor gryf oodd y gwrthwyn-abiad- yn ei erbyn oedid yn y dref. Mr W. Williajns: Mi fyddai treuliau ychwan- e"-ol yTi^hn a chael athrawon ym Mhorthmadog. °Mr J? Williams*: A fydd yr adedadau ym Mhorthmadog yn ddigon mawr? Mr Davies: Y maent yn awr yn ddigon. C6: Mr J. Williams: Ai ni fydd ychwaneg o gost? Mr Davies: Ni allaf ddweyd, os na all Mr Williams ddweyd na enir ychwaneg o blant (chwerthin mawr). U1 i- VVt soniodd Mr J. Williams am blant o le- cedd eraill yn y plwyf yin myned i'r ysgol ne- wydd, a gofynnodd a fuaaai raid eangu yr ysgol pe elai plant y dref yno ? Mr Davies: Fe ddylech gofio mai cael ein gor- fodi yr ydym ni fel pwyllgor i wneud gwelliantau ^M/ J.^miams: Y mae y trefhi yn aruthrol. Mr Davioo a gydwelai a, hynny I Yr adeg hon cychwynodd cynnwrf yn un rhan o'r Neuadd, ac apeliodd y Cadeiryad am chwarae teg i Mr Davies gael myrned; ymlaen Mr J. Williams: Bydd ysgol Porthmadog yn rhy fychan oe y gorfodir i'r holl blant fyned iddi. Pa betli fyddai oreu—ychwanegu costau inawrion yn y Port, ynte penodi athrawon yin Nhremadg: (cymeradwvaetii). Cydolygai Mr Evan Williams a sylwadau Mr Davies mown rhan, eto nid oedd yn gweled yn iawn ddifetha ysgol y dref ar ol yr holl frwydro a fu ¡i'w cliael hi. Gwerthiawrog'id amcan y pwyllgor, ond protest-id yn erbyn gwthio y cyn- llun newydd yina ar y rhieni. Mr W. Williams a gr-edai mai r ftordd oreu a weiu oedd gadael at ryddid y rhieni am an eu plant neu becl.o. Mr Riohard Parry a ddymunai i'r pwyllgor wneud eu goreu, i ddadwneud y cwbl. Pa both oedd pobl y dref wedi wneud fel ag i GAEL EU "HYSGRIWIO" fel hyn? (clywch, clywoh). Cai rhai o'r rhieni a'r plant gynorthwy o'r plwyf, a sut yr oedd modd i'r plant bach gael esgidiau i rdded i'r Port Peth ffol yn ol ei farn ef oedd cerdded j ygo-ol y Port, ac ysgol dda eisoes yn y dref udhel gymeradwyaeth). Yr oedd ganddo symod uchel iawn am brif-athraw ysgol y dref (olyweh, clvwoh). Os oedd yna fanteision yilt yr ysgol newydd, paham naO! adewid pobl y dwel i weled hynny yn lie eu gorfodi fel hyn. Yr oedd ewrtihwynebiad cryf yn erbyn. ymddygiad y. pwyllgor, fel y gwelai Mr Davies a Mr George A dweyd y gwir, nid oead dim a ddyvvedwyd can Mr George a Mr Davies w-edi symud barn ILb vn yr ystaiell (clywch, clywch). Yr oedd yr hyn a wnawd i ysgol y dref yn didiraddro ao yn warth i'r pwyllgor (uohel gymeradwyaeth). Credid mai Rhyddfrydwyr oedd. y pwyllgor, ond vr oeddvnt yn euog o r J GORTHRWM MWYAF a metihai efe a gweled lie yr oodd eu Rhyddfryd- iaeth hwy (cymerad\vyaetuh). Cyfrarth ryfedd oedd v gyfraith elai yn erbyn tehnlad a rh-aswrn y bob!. Gwelai Mr Davies a Mr Goorgle vn y cyfarfod hwmnw beth oedd; teimlad y bobl. Fe ddylent gofio f°d yspryd Owea Glyndwr wedi meddiannu y bobl. Aetih wedyn yn holi a chrces-holi rhwng Mr John Williams a Mr Daviea yngfeyldi rhif y plant yn ysgol Porthmadog. N-d osdd neb yn Safonau V., VI., a VII. yn ysgol y dref n awr, ao nid oedd y plant wedi myned i ysgol y Port. Ofnai Mr Williams i'r gyfundrefn newydd èdi- ddymu y oyd-gystadleuaeth oedd rhwng ysgol- ion a'u gilydd. Mr R. Davies a ddangosodd fod diffyg yn addysg elfoanol y plant. lUIyw 5 y 100 ohonynt elent i'r Ysgolion Sir. Bwriaclai S- pwyllgOr godi safon addyag elfennol yn y dosbartb. Mr J. Williams: Pili un ai Ysgol y Port jntfl Yegol y Dref oedd yn pasio qxm 7 Mr R. Davies: Nid oedd yr yagolion yn cael eu harholi yn awr. Mr J. Williams: Fe gyll y plant lawer ar eu hamser wrth fyned; i'r Port. A yw yn orfodaeth i anfon y plant i'r Port? Mr George: Ydyw. Daeth yr egwyddor or- fodol i weithrediad yn 1870. Yr unig ysgol effeithiol yn y dosbarth, yn ol Safonau V., VI., a VII. yw Ysgol y Port, a gellir gorfodi plant fyned jddii fel y gorfodir plant fyned i yegoljan eraill. Byahancddi efe y gSvyn ynghylcli y ffordd, a chyfeiriodd at y peEder gerddid gan blant yn ardal Llanystumdwy. Mrs Evatns a ddywedodd) fod ganddi hi bant bacli g-wael, ac [lias gallai eu hanion i Port (cymerad w yaeth). Miss Evans a ddywedodd fod- gormod o ysgol- ion sirol yn y wlad, a'u bod yn P,viiant. Mr W. George: Y mae yr ysgolion sirol yn cael a-niantais iawr yn herwydd nad, ydyw y plant yn derbyn addysg elfennol briodol. Mr Evan Williams a, ddywedodd) fod digon o athrawon trwyddedig i'w cael, ao y dyloid penodi rhai i Dremadio-g yn lie eu peaityru i Borth- madog. Mr Daviea a ddywedodd nad oedd efe wedi cefnogi yr ysgol yn y Port am mai o'r Port y deuai efe. Mr J. Williams: Y farn yw eiob bod (cym- eradwyaeth). Mr Davies a synnodd g'lywedl y fath beth. Ni ddarfu eJe erioed wedthredu ar y fath egwyddor, ac ni wnai. Yna sdaradwyd gan am ryw, a gofynnwyd a oedd gwahaniaeth rhwng Sstfonau V., VI., a VII. yn y Port i'r hyn oeddynt yn y dref ? Mr Davies a ddywedodd nad oedd dim a "glywodd efe yn y cyfarfod wedi new.,d ei farn ef. Ond addawodd roddi gerbron y pwyllgor y iadau ddatganwyd yn y cyfarfod1. Wedi talu diolch i'r siaradwyr terfynwyd y cyfarfod.

I Atal Owallt Syrthio Ymaith.

Cymdeithas Ddirwestcl Arfon

.A PEACEFUL MIND.

Advertising

COLOFN BOB SIENCYN.

Y MEDDWYN.

Advertising

Yuadlys Pwllheli.

Advertising

BARRUG HYDREF.

Advertising