Y Tyst Cymreig

'h' <.J, THE WELSH NEWSPAPER COMPANY, LIMITED. (Registered under the Joint Stock Company's Ivy/ Act, 1862.) • bi,y,rcli ■ CAPITAL, XIOOO, IN 200 SHARES OF £ O EACH. £ 2 10s, to be paid on application and allotment; the remainder to be called ttp when required. PROVISIONAL DIRECTORS: REV. WILLIAM REES, D.D., Liverpool, Chairman. THOMAS WiLLiAmq, ESQ.. Merthyr Tydfil. REV. ROBERT THOMAS, Bangor. REV. JOSHUA LEWIS" Henllan. C. R. JONES, ESQ., Llanfyllin. REV. ELLIS HUGHES, Penmain, Newport. ELLIS PUGH, ESQ., Manchester. .,1 }„ REV. W. EVANS, Aberaeron. t j. REV. JOHN DAVIES, Caidiff, noijlo'iyijnv,. SOLICITORS: J,L;' MESSRS. RICHARDSON, OLIVER JONES, & BILL- SON, 10 Cook Street, Liverpool, HONORARY SECRETARY: REV. J. THOMAS, 11, The Willows, Liverpool. AUDITOR: P. M. WILLIAMS, ESQ., Manchester. TREASURER EBENEZER REES, ESQ., North and South Wales Bank, 5, Great George Place, Liverpool. Application for Shares should be immediately made to the Secretary;

EIN TELERJUzlljy DOSBARTHWYR. Anfonir 4,8,12, ynddidmultrwy y post, gam, ycyhoedd- ■ wyr, i Lnrhyw le yn ol Ceiniog yr un. Trefnir i flael Gorucliwyliwr (Agent) yn mhobtref a phentref o btvys, a gellir cael ganddo ef unrhyw nijer. Yr curiam i'w hanfon i'r Smjddfa tin fisol, a'r cyfrifon i'w gwastadhau yn llwyr ar derfyn pob chwarter.

Byddwn yn clra diolchgar Pn holl Ddosbarthwyr sydd yn derbyn eu syjnjnau trwy y Post, am clrefnu en harchebion yn y modd mwyafdig-olled. Gellir anfon 4 am geiniog, 8 am ddwy geiniog, 12 am dair ceiniog, ac felly yn mlaen; ond y mae pob rhifedi cydrUwiag y niter uchod yn draul ychwan- egol i'w lianfon. Yclivdig o ymdrech o du ein cyfeillion a godai y 5 i 8, a'r 9 i'r 12. Yr ydym am anfon y sypynau hyd y gellir gyda'r rail, o blegid ei bod gymmaint yn rhatach ac yr ydym yn cael ein dosbarthwyr yn mhoh man yn garedig iawn ynein cynnorthwyo i berffeithio ein trefn- iadau. Yr ydym yn derbyn archebion newyddion gyda phob-Post: ac nid oes ond ychydig o gi m- mydogaethau yn Nghymru nad yw y TYST yn myned iddynt. Mae ein hyder yn gryf am led- atniad lielaetii, a hyny heb ddrygu yr un papyr arall, yrbyll Di ddymtinem mewn un modd. Ni ddaethom allan i wrthwynebu neb, ond i ddiwallu angen a deimlid er's blynyddoedd. Yr oedd y peth wedi ei hir siarad, ond nad oeddym yn gwel- ed pethau yn ddigon addfed. Yr oedd y Byd Cymreig eisioes ar y maes, ac er mwyn symmud o'r ffordd bob peth tebyg i opposition, aethom i gryn draul i'w brynu; a gwnaethom ein goreu at gael cydweithrediad pob gweinidog Annibynol trwy Gymru, yn gystal a lluaws o ddiaconiaid ac aelodau, rhag i neb gael sail i'n cyhuddo o fod yn codi newyddiadur plaid yn yr enwad; ac y mae yn llawen genym ddyweyd fod hyny i raddau dy- munol iawn wedi ei sicrhau. Er arbed pob camgvmmeriad, dymunir na byddo yr archebion yn cael eu gyru i'r argraphydd, ond yn ol, y cyfarwyddyd i-Rev. H. E. Thomas, 19 Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool. fggT Anfonodd amryw flaendal i ni am chwarter; ac y mae llawer o'n Dosbarthwyr wedi anfon y tal ar ddiwedd y mis. Yr ydym yn ddiolchgar i'r cyfeill- ion caredig hyny am eu gofal. Mae tal misol yn ddiogelach, yn enwedig o'r ileoedd y mae nifer fawr yn myned—ond bob chwarter y disgwyliwn i bawb, twyrtcastadhaic eu cyfiifon.

TELERAU AM ITY SBYSI AD A TJ. Ch,we ll/lnell a tharyhyny Is. 6c. y tro. Am bob llinell ychivanegol 3c. HysbysiadauQhYl, chivarte-r blwyddyn a throsodd, am brisiau llawer is. ■

M R-FNIY' AT EIN GOHEBWYR. V Mae yr ysgrifau canlynol wedi dyfod yn cfdlogel; sef yr eiddo R. W., 'Rlien Banwr. Bruttis Prydain^ leuan lion, Ehedydd Broginin, Cydwylyn, H. Jones, Han- ley; Eta Mon, Yr Hen Deiliwr, W. J. E., Ii. T. W., lorwerth Sardis, Eliseg, S. Lloyd, O. P., Gwalch Eb- rill, leuan ap Tomas, Wysgfab, D. Glan Tawe. H. Jozies, a Cydwylyn.—Yn rhy ddiweddar i'r rhifyn hwn. jR. TV., a W. J. E.—Gwelwch yn yrhifyn hwn y rl-ie- swm dros yr oediad. Nid da gormod o ddim. E. D, Yst.)-ad.-Mae y penuillion wedi ein cyrhaedd, a chant ymddangos yn eu tro. Yr oedd lianes arall o'r Urddiad wedi dyfod i law cyn cael yr eiddoch chwi. D. G. T.~Gwell fyddai i chwi brynu ac astudio Grammadeg Caledfryn, neu ryw hyfforddwr arall cyn declireu Englyna. R. T. W.-Onid oes Darlith yn cael ei thraddodi y dyddiau hyn ar yr un testyn? Yr ym yn meddwl fod. E-. Mae Cofiant yr Hen Fardd yn gweddu yn well i gyhonddiad misol nac i newyddiadur.—Byddwn yn dra diolchgar am bob newyddion o'r ardal yna. 0. P.-Nid ydym ni etto wedi cael fawr helbulon.—■ Rhyw ddaia neu dri y gwrthodwyd neu y cwtogwyd eu hysgrifau sydd wedi bod yn trin tipyn; disgwyliivn fod gwaed y brodyr hyny erbyn Ilyn wedi oeri. Os ydyw derbyn llythyrau canmoliaethus yn rhywbeth, gallwn fod yn galonog iawn. O. E.-Mae hirfeithder rhai o'r ysgrifau a'r hanesion yn blino llawn cymmaint arnom ni a neb. Yr ydym yn rhwym o'u cwtogi, ond gwnawn ein goreu i wneud hyny heb dramgwyddo neb-ond gwyddom cyn dechreu na lwyddwn. WY Anfoned ein Gobebwyr yr Hanesion yn ddioed. Dylai pob peth a ddigwyddodd hyd nos Wener un wythnos fod yn mhapur yr wythnos ganlynol, onide cofrifir ef yn hen; ac nis gallwn sicrhau lie i unrhyw hanes os na bydd yma erbyn boreu Mawrth. Cyfeirier y Gohebiaethau oil—To the Editors of the TYST CYMREIG, 19, Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool.

Wtitltnos. MAE y cyfleusderau i dramwyo o ardal i ar- dal, ac o wlad i wlad, wedi cyffroi awydd t teithio rhyfeddol yn mhobl yr oes hon. Ym- ddengys fod yr yspryd hwn wedi disgyn i raddau lielaeth ac anarferol ar frenhinoedda brenhinesau. Yn ddiweddar ymgyfarfu ymherawdwvr, a brenhinoedd, a rhaglaw- iaid Ewrop yn Paris, yn llu mawr. Ac yr oedd dau o honynt, o leiaf, yn anfoddlon i ddychwelyd adref heb dalu ymweliad a Llun- dain. Cyn i boblLlundain gael amser i ym- oeri ac ymlonyddu ar ol llawengyfarch ym- herawdwr Twrci, a'i raglaw o'r Aipht, glan- iodd ymherodres y Ffrancod yn Lloegr, ac y mae hi yn bresenol yn Osborne, ar ynlivolitd a'n brenhines. Dywedir i ni gan oraclau y wasg Seisoniir, y rhai a gymerant arnynt eu bod yn gwybod y dirgolion oil, fod ymher- awdwr Twrci wedi mwynhau Lloegr yn fawr, a bod yn well ganddo Lundain na Paris, a'i fod yri teimlo yn gynhesach tuagat y wlad hon na thuagat Ffrainc. Pa fodd y cafwyd hyn allan, nis- gwyddom. FJynydd- oedd yn ol, yr oedd yr larll Derby mewn araeth ddoniol yn canmol y cynnydd oedd wedi cymraeryd 110 mewn amaethyddiaeth- soniai am y peiriannau rhagorol oedd mewn arferiad gan yr amaethwyr er arbcd Jlafur diles a diangenrhaid; cyfeiriai at y 'peiriaijt g'odro, a dywedai fod amaethwyr deallus yn ein sic'fh'au fod y fuwch yn hoffi y peiriant yn fawr iawn. GobeithjaiArglwydd Derby fod y dystiolaeth hoft yn wir, ond nis gallai ef a.ragyffred pa fodd y gallodd yr amaethwyr wybod [irofiad y fuwch o bartli y 'peiriant godrou' Yr ydym yn gobeithio fod awgrym- iadau y wasg o barth teimlad yr ymherawdwr tuag atom. a'i syniadau uchei am danom, ac am eiu gwlad, yn wir, ond nis gwyddom pa fodd y caed hyn allan, gan nad yw yr ym- herawdwr yn gallu siarad na deall Saesoneg., Cafodd yr ymherawdwr wlaw trwm i'w ry- feddu ddydd Sadwrn—dydd y Grand Re- visw ar Wimbledon Common, ond dywedir iddoeiddal mor dawel a gwrol ag un hen ol ffarmwr wrth droed mynydd Epyrit. Dywedir ddarfod i fi-enbii-i yr Aipbt gael ei foddhau yn mliob petli tra bu,efe yma- yn y croesaAV cyhoeddus, yn y llettygarwch a dderbyniodd, yn yr ymborth a fwyttaodd, mewn gair, yn mhob peth, ond un—ym- groesai wrth weled boneddigesau ar gefnau ceffylau; ac ystyriai hyny yn anweddusder aufaddeuadwy. Dydd Sadwrn, yr20fed cyfisol, oedd dydd mawr un o wyliau cenhedlaethol y Saeson— dydd mawr Eisteddfod y Saeson—y dydd i gyflwyno y gwobrwyon i'r saethyddion goreu yn Wimbledon Common. Edrycha rhai o honynt gyda dirmyg ar Eisteddfodau y Cymry. Chwareu teg i'r Cymry. Gellid meddwl, a siarad yn ddiragfarn, fod canu am y goreu, ac areithio am y goreu, a chyfan- soddi englynion am y goreu, mor wareidd- iedig bob tipyn un dydd o'r flwyddyn a saethu am y goreu. Mr. Wrigkt, o Brighton, ger Birkenhead, a farnwyd yn fuddugwr, ac y mae pobl dda Birkenhead mor falch. o hono, a phe byddai wedi ennill teyrnas a gwaredu cenedl. Dr\Vg iawn genym ddeall fod yr Atlantic Cab,le--yr un a osodwyd i lawr y llynedd yn methu llefaru. Y mae rhywbeth allan o le yn y pen nesaf i America bernir ei fod wedi ei ysgaru ryw 50 milldir o Newfound- land. Dywedir y gellir ei adgyweirio yn fuan. Yr ydym yn dwys obeithio y gellir. I Bu dinasoedd mawrionyn, y byd, heb nwy bu cenhedloedd cryfion ,ar y ddaear heb reilffyrdd; ond byddai yn anhawdd i ni wneyd hebddynt wedi ypiarfer a hwynt. Yr ydym wedi profi bIas yr Atlantic Cable, ac o hyn allan byddai ei ddistawrwydd yn annioddefol. Mae y cable arall yn gweithio yn berffaith. Nid ydym h4 ofni weithiau fod troseddau gwaedlyd ar gynnydd yn ein gwlad. Os oes gwahaniaeth rbwng llofruddiaeth a llofrudd- iaeth, y i-nag llofruddiaeth ysgeler St. Helen's wedi ta-flu llofruddiaethau gwaedlyd Dowlais ac Abergele megis o'r golwg. Mae yr hwn a ddrwgdybid o'r trosedd wedi ei ddal, a dywedir fod Mrs. Mathers, gwedclw y truan a lofruddiwyd, yn tystio mai efe yw yr adyn a lofruddiodd ei pbriod, ae, a anelodd at ei, bywyd hithau. Grwneir prawf pellach ar y 29ain o'r mis hwn. Nid rhyw dawel a chysurus ydyw pethau ar y Cyfandir. Yn Ffrainc, y mae yr Ym- erawdwr yn parhau i ddywedyd, Heddwth, heddwch,' tra yr ofuir fod argoelion rhyfel i'w gweled mewn llawer cyfeiriad. Cwynir fod treuliau y llywodraeth yn fwy na'r 11011 gyllidau ond priodolir hyny gan yr awdur- dodau i'r treuliau anarferol mewn cyssylltiad ag ymweliad diweddar yr holl benaduriad a Paris. Costiodd yr ymweliadau ddwy filiwn o bunau i'r Ilywodraeth. Visitio llawer sydd Hinder i1r llogell. Cwynir hefyd fod Bismarck yn ymddwyn yn uchelfrydig a thra- haus tuag at ei gymmydogion. Mae y Cad- fridog Tegethoff ar yr Atlantic er dydd Sadwrn, a'i wyneb tua Mexico. Anfonid ef gan Awstria i geisiocorph y diweddar Ym- erawdwr Maximilian. ,:]1

BRAWDLYSOEDD CYMRU. Bratcdh/,x sir Benfro.—Cyjmaliwyd y brawdlys uchod yn Hwlnbrdd, ger brollSyr W. Fry Chan- iiell, ddydd Gwenei', Groiph. 5. Nid oedd yno ond dau aclios o bwys i'w profi,, Y cyntaf oedd Hugh Maelan, morwr, 18 oed, dan y cyluiddiad o lofruddio George Russell yn Milford, Cliwefror 24aiii,. Goliiiiwyd yr achos o' blegid focl dau o'r tystion, pwysicaf yn absennoL——Yr achos arall oedd libel ar Martha Wliiteside Williams am ryw baragmtf a ymddangosodd yn y JDewsland Ounrd- iaa, -.iv James Grifiiths. Barnwyd fod yr amddi- fiyuydcl wedi rlioddi pob eghirhad gofynol, a rhod'd^-yd y ddeclfryd yn ei ffafr. sir Ahertdfi..—Agorwyd brawdlys sir Aberteifi dydd Mawrth, Gorpli. 9fed, o. flaen Mr. Baron Ghannell. Gohiriwyd hyd dx-iinoeth pan y traddododd y Barnwr ei sittrs i'r prif reitlnvyr. Dywedai fod yn ddrwg ganddo fod rliestr y tros- eddwyr yn fwy na chynrediii, a'r cjdiudcliadau yn y diymacli. Y pwysicaf oedd y cyhuddiacl yn erbyn Mary Anne Rees, o lofruddio ei baban Mai 25, 1867. Y cyntaf a ddygwyd ger broil oedd 1-iobert Hughes, yr hwn oedd allan dan feichiafon. Cyhuddid ef 0 fratliu a ehlwyfo D. Evans, gydag amcan i wneyd ni^'ed corpliorol. Dedfl'yd-Dieuog.Evan Evans, :>8 oed, a gyhuddid o ymosod gyda cliyllell ar Thomas Evans, gydag amcan i wneyd niwed corpliorol. Dedfryd—' Euog, a thri mis o garchar a dialed- waith.Jolm Evans, melinydd, a gyhuddido dori i dy Abraham Lloyd i jewis, a dwyn eiddo gwerth J5. Dedfryd'7' Pcdwal' mis o galed- waitli.——Mary Ann Rees a gvhuddid o lof- ruddio ei phlentyn yn Aberystwyth, Mai 25ain. Rhyddhawydlhi o'r cyhuddiad o lofruddiaeth, ond cafwyd hi yn euog o guddio genedigaeth, a dedfrydwyd hi i bedwar mis o garchar a chaled- waith. Brawdlys sir Gaerfyrddih.— Agorwyd Brawd- lys Caerfyrddin ddydd Iau, Gorph. 18fed, nid oedd ond un achos o drosedd i'w ddwyn gerbron, a llongyfarchai y Barnwt yr Uchel-reithwyr ar hyny; oiid yr oecld, yno amxyw, achogion eyf. reithiol i'w penderfynu. Brawdlys Morganwg.—LLOFRUDDIAETH WIR- FODDOL. Dygwyd gerbron Barnwr Ohinnell, Thomas Watkins, 40, llafurwr, am lofruddio yn wirfoddol Saunders Henderson, yn Dowlais, at y 7fed o'r mis hwn. Mr. Bowen a Mr. B. T. Williams, droa yr erlynydd; a Mr. B.Allen, dros y diffynydd. Mr. Bowen, wrth anerch y rheithwyr a ddywedai, y gallent ddwyn y rheithfarn o ddynladdiad os na welent eu llwybr yn oleu i'w gael yn euog o lofruddiaeth wirfodd- ol, yna gosododd brif bwyntiau y dystiolaeth ger eu bron. Holwyd Ann Murphy, gan Mr. B. T. Williams, yr hon a ddywedai fod Henderson yn llettya gyda hi, a'r carcharor hefyd, erys un mlynedd ar bymtheg. Daeth y trancedig adref nos Sadwrn, y 6ed, ar ol degol r gloch. Yroedd yn lied feddw. Cafodd y ddau swpper gyda eu gilydd, aeth hi allan yn y cyfamser am oddeutu haner awr. Pan y daeth hi i mewn, yr oedd y trancedig yn eistedd yn y gadair, yn ymddang08 yn cysgu, a'r carcharor wedi myned i'rlloiit. Gofynodd i Watkins paham na buasai wedi helpu Henderson i fyned i'r gwely, a dywedai yntau nas gallasai wneud. Aeth hi i'w hystafell wely.^yr hon oedd ar yr un llawr a'r gegin,. ac aeth i'w gwely. Daeth: Henderson i mewn i'w hystafell, a dywedoddeifod amgael eysgugyda hi trwy y nos, a daeth i'r gwely ati. Cyfododd hi i fynu, a chlywodd y carcharor yn dyfod i lawr y grisiau. Yr oedd wedi rhoi peth o'i dillad. am dani, ac yr oedd ar fynedallan, olr ystafell pan y ewrddodd a'r carcharor wrth y drws, a tharawodd hi i lawr. Oeisiorld lusgo i'r pantry, ac aeth y carcharor i'r ystafell-wely. Ni chlywodd hi ddim ar ol i'r carcharor fyned yno, ond gwelodd ef yn dyfod allan yn mhen rhyw bum' munyd wedi hyn. Ni welodd ddim yn ei law pan y daeth allan o'r ystafell. Pan y daeth i lawr, y, grisiau yr oedd ganddo Vocer yn ei law —yr oedd hyny cyn iddo fyned i'r ystafell-wely. Adnabyddai y tyst y pocer a ddangosid yn awr iddi, yr hwn oedd yn llaw y carcharor, nid oedd wedi ei garnu, fel yn awr. Nid oedd yc;t.'anced. ig wedi bod erioed o'r blaen yn ei gwely, ond yr oeddarno eisiau cael dod y nos Wener flaen- orol. Nis gallai ddweyd pa un a glywodd y carcharor hi yn dweyd wrth y trancedig am fyned i ffordd nos Wener., Siaradodd mar uchel wrth Henderson fel y gallasai ei chlywed. 0 ddeutu mis yn flaenorol, dywedai y carcharor ei fod yn tybio fod Henderson yn rhy gyfeillgar gyda hi. Croeshplwyd hi gan Mr. Allen: dy- wedai y carcharot wrthi ar y pryd yr ymddidd- anai ddiweddaf amy peth, ei fod yn teimlo fel mab iddi. Yr oedd wedi bod yn llettya gyda hi am un mlynedd ar bymtheg. Yr oedd yr ystafell lie y cysgai y carcharor, y trancedig, a dyn o'r enw Silk, dros y gegin a'i hystafell hi. Yr oedd dau wely yn yr ystafell uwch ben y grisiau, cysgai y carcharor a Silk yn yr un gwely, a Henderson yn y Hall. Tarawodd y carcharor hi i lawr gyda ei ddwrn. Holwyd amryw dyst- ion ereill, yna anerchwyd y rheithwyr gan Mr. Bowen, a gwnaeth nodiadauar brif bwyntiau y tystiolaethau, a chyfedodcl Mr. Allen, i anerch y rheithwyr dros y carcharor, Dadleuai mai teimlo dros wraig y ty, gyda yr hon y bu yn llettya cyhyd, yr oedd y carcharor, iddo godi yn union pan y clywodd hi yn gwaeddi. Awgrymai fod yn debygol iawn i'r trancedig yn ei ddiod ac yn ei ddychryn geisio neidio o'r gwely, ac iddo syrthio fel y dywedai y carcharor. Symiwyd y cwbl i fynu gan y Barnwr, ac wedi i'r rheithwyr ymneillduo am dri chwarter awr, dychwelasant gyda y rheithfarn o Euog. Yna cyhoeddodd y Barnwr y ddedfryd yn y modll mwyaf difrifol, a rhybuddiodd y carcharor i beidio disgwyl ys- gafnhad yn y ddedfryd. Derbyniodd y car- charor ei ddedfryd gyda yr un tawelwch ag a ddangosodd trwy ei brawf.