Y Tyst Cymreig

THE WELSH NEWSPAPER COMPANY, LIMITED. (Registered under the Joint Stock Company's Act, 1862.) CAPITAL, X1000, IN 200 SHARES OF £ O EACH. £ 2 10s, to be paid on ctpplication and allotment; the remainder to be called lp when required. PROVISIONAL DIRECTORS: REV. WILLIAM BEES, D.D., Liverpool, Chairman. THOMAS WILLIAMS, ESQ.. Merthyr Tydfil. llEV. ROBERT THOMAS, Bangor. EEV. JOSHUA LEWIS, Henllan. C. R. JONES, ESQ., Llanfyllin. REV. ELLIS HUGHES, Penmain, Newport. ELLIS PUGH, ESQ., Manchester. REV. W. EVANS, Aberaeron. REV. JOHN DAVIES, Cardiff. J I, SOLICITORS: MESSRS. RICHARDSON, OLIVER JONES, & BILL- SON, 10 Cook Street, Liverpool. HONORARY SECRETARY: REV. J. THOMAS, 11, The Willows, Liverpool. AUDITOR: P. M. WILLIAMS, ESQ., Manchester. TREASURER: EBENEZER REES, ESQ., North and South Wales Bank, 5, Great George Place, Liverpool. Application for Shares should be immediately made to the Secretary. EIN TELERATJ A'N DOSBARTHWYR. Anfonir 4, 8,12, yn ddidraitz tt-wyj tliost, gan ycyhoedd- wyr, i unrhyw le yn ol Ceiniog yr un. Bydcbwn yn elm diolchgar i'n holl Ddosbo/rthwyr sydd, yn derbyn eu sypynau trwy y Post, am drefnu eu ho/fchebion yn y modd mwyaf digolled. Gellir anfon 4 am geiniog, 8 am ddwj i geiniog, 12 am dair ceiniog, ac felly yn mlaen; and y mae pob rhifedji cyd-rhwng y nifer tichod yn draul ychwanegol i'w hanfon. Ychydig o ymdrech o du ein cyfeillion a godai y 5 i 8, a'r 9 i r 12. Yr ydym am anfon y sypynau hyd y gelUr gyda'r Rail, oblegid ei bod gymmwint yn rhatach; ac yr ydym yn cael ein dosbarthwyr yn mhob man yn garedig iawn yn ein cynnorthwyo i berffeithio ein trefniadau. Trefnir i gael Ooruchwyliwr (Agent) yn mhob tref a phentref o bwys, a gellir cael ganddo ef unrhyio nifer. fir Anfonodd amryw flaendal i ni am chwarter; ac y mae llawer o'n Dosbarthwyr wedi anfon y tal ar ddiwedd y mis. Yr ydym yn ddiolchgar i'r cyfeill- ion caredig hyny am eu gofal. Mae tal misol yn ddiogelach, yn enwedig o'r lleoedd y mae nifer fawr yn myned-ond bob chwarter y disgwyliwn i batch lwyr wastadhau eu cyfrifon. Er arbed pob camgymmeriad, dymunir na byddo yr archebion yn cael eu gyru i'r argraphydd, ond yn ol y cyfarwyddyd i-Rev. H. E. Thomas, 19 Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool. TELERAU AM HYSBYSIADAU. Chive' Zlinell a than hyny Is. 6c. y tro. Am bob llinell ychwanegol 3c. Jlysbysiadau am chwarter blwyddyn a throsodd, am brisiau Uawer is. AT EIN GOHEBWYR. Derbyniasom yn ddiogel y gohebiaethau a ganlyn, sef eiddo J. Jones, Ieuan Mon, Dewi Glan Dulais, B., J. W. J., Morwr, loan Cybi, Dewi Medi, Rhedynog, T. D., Gwilym Amgoed, Glancafros, Gwilym Alltwon, Y Fran Wen, Dewi Byrnach, Teithiwr. Gair o Caernarfon—Gresyn na ehyrhaeddasai ni yn gynt. Yr oedd dalen ein gohebiaethau yn llawn pan ddaeth. Daw yn y nesaf. Tysteb y Parch. E. C. Jenkins.-Oblogid meithder yr adroddiad, bu raid i ni ei ohirio hyd yr wythnos nesaf. Hen Wr.—Mae y peth dan sylw, ond i ni gael egwl i hyny. T. Roberts.-Bydd yn dda genym gael yr hanes yn ddioed. Cadwn i chwi golofn hyd foreu Llun. Teithiwr.—Yn rhy ddiweddar i'r rhifyn hwn. L. R., Corwen:—Gwna Postage Stamps y tro am sym- iau o dan 10s., a P. O. Order am bob swm uwch law hyny. CZ,- ) Rbaid i ni erfyn ar ein Gohebwyr i ysgrifenu yn fwy dealladwy. Gwelir fod rhai gwallau pwysig wedi dianc yn y rhifyn hwn, ac nid yw hyny yn rhyfedd genym. Nid ydym yn esgusodi y cyssodwyrna darllen- wr y prawflelli; gallant, a dylent fod yn llawer mwy gofalus ond y mae rhai ysgrifau mor annealladwy, fel nad yw yn bossibl gwneud allan eu meddwl. Ysgrifener yn fyrach, a,c vn eglurach. Yr unig ffordd sicr i oheb- iaeth gael ymddangos yn ddioed, fel y mae pob ysgrif- enydd yn dymuno, ydyw iddi fod yn for, ac wedi ei hysgrii'enu yn eglur. Mae llawer ysgrif dda yn cael ei thaflu heibio hyd ryw amser cyfaddas, oblegid ei meith- der a'i haneglurder. GLAXIAD Y PARCH. S. ROBERTS. Cyrhaeddodd y Parch. Sanmel Roberts, gynt o Lan- brynmair, yn ddiogel i Liverpool, gyda'r City of Paris, •ddydd Mawrth, tua -3 o'r gloch. Wedi aros ycliydigyn nhy Mr. George Owens, aeth i dy Mr. Davies, 51. Catherine Street, 110 yr erys tra yn y dref. Gafodd fordaith gj-stirus a chyflym. Edrycha yn lied dda ar y cyfan er o bosibl y gwel ei hen gydtiabyddion gryn gyfnevv-idiad ynddo. Arhosa yn Liverpool dros y Sabbath nesa.f, a phregetha y bore yn Grove Street, y prydnawn yn Bethel, a'r hwyr yn y Tabernacle. Bu- asai yn ysgrifenu gair ei hun at ei gyfciliion, oni buasai ei fod yn teinilo braidd yn lluddedig ar ol y fordaith a'i lafur cyn cychwyn. Dichon y bydd ganddo air i'w dweyd yn y rhifyn nesaf,

CARWBIAETH Y FRENHINES. Anrhydeddus yw priodas yn mhawb,' ac anrhydeddus hefyd yw caru cyn priodi yn mhawb. Ac y mae pawb, beth bynag fyddo 0 eu sefyllfa yn hyny o beth yn dwyn tebyg- olrwydd mawr. Mae cyfrol newydd wneud ei hymddangosiad yn cynwys helyntion bore oes y Tywysog Albert-ei garwriaeth a'i briodas gyda'n grasusaf Frenhines a'r fiwyddyn gyntaf o'i bywyd priodasol. Pa le y mae ein hen gyfaill Gwesyn ? Dyma iddo engraitft o garu, priodi, a byw,' o leiaf am flwyddyn mewn cylch uchel. Ond dichon nad oes gan ddim yn nglyn a'n bren- hinoliaeth ni fawr o swyn arno ar ol myned yn ddeiliad Gweriniaeth fawr America. Mae y llyfr hwn yn sicr o fod Y11 boblogaidd iawn.—Mae y peth sydd yn taro chwaeth y lluaws. Dydd Sadwrn diweddaf yr oedd holl newyddiaduron pwysig y deyrnas yn gwledda yn galonog aroo. Nis gellir dweyd fod y wasg yn newynog iawn y dyddiau hyny ond y mae dysgleidiau mawrion y Diwygiad a phethau cyffelyb wedi bod ger ei bron yn hir ac yr oedd yn dda gauddi gael newid ymborth am rywbeth ysgafnach a pha beth a allasai fod fyn fwy bwytadwy na charwr- iaeth y Frenhines. Yr oedd pawb hen ac ieuainc, ac yn enwedig y boneddigesau yn mwynhau yr arlwy flasus. Mae fod y gyfrol wedi ei hysgrifenu dan arolygiad union- n gyrchol y Frenhines, a llawer o nodiadau n ynddi a'i Haw ei hun yn ychwanegu yn fawr at ei ddyddordeb. Yn ami iawn y mae priodasau brenhinol yn fwy o gytundebau cyfreithiol nac o gylymiadau serch. Dy- weddir y pleidiau i'w gilydd gan eu rhieni neu eu cymunweinwyr yn mhell cyn iddynt adnabod eu gilydd, a phan ddelo yr amser cyfaddas arweinir hwy at yr allor gyda rhwysg i'w rhwymo, ond nid i'w huno. 0 y Mae y serch sydd yn hanfodol i wneud priodas yn ddedwydd, yn fynych yn eisiau o'r ddau du. Ond nid felly y Tywysog Al- bert a'r Frenhines Victoria. Ni bu serch a cliariad erioed yn gryfach yn nghalonau yr un deuddyn ieuainc yn Nghymru at eugilydd nag oedd yr eiddynt hwy er o bosibl fod eu cyssylltiadau, a'r ddysgyblaeth y dygwyd hwy i fynu dani yn peri eu bod i raddau yn cuddio y teimladau hyny. Ond y mae y gyfrol dan sylw wedi codi y lien a dwyn i'r amlwg deimlad eu mynwesau. Nid yw o un dyben i ni amcanu gosod ger bron gynnwys- iad y gyfrol ni chaniata ein gofod. Bwriad- wyd hi ar y cyntaf i'w gwasgaru yn ddirgel- aidd yn y teulu. Ar y dealltwriaeth hwnw yr ymgymerodd y Cadfridog Grey a'i pharo- toi; ond wedi ail ystyried barnwyd yn ddoeth ei chyhoeddi fel y cai holl edmygwyr Albert Dda gyfle i weled pa fath un ydoedd yn blentyn—yn fachgen ysgol-yn llanc icuanc--yn wr caru-yn briod-a thad. Yn Mai, 1836, y gwelodd y Tywysog Albert a'r Dywysoges Victoria eu gilydd gyntaf erioed. Yr oedd ef y pryd hwnw yn ddwy-ar-bym- theg oed. Mae yn y llyfr ddesgrifiad ohono y pryd hwnw wedi ei dynu gan y Frenhines ei hun ac y mae yn hawdd gweled llaw dyner serch yn y darlun. Ysgrifenodd y Tywysog Albert lythyr at ein brenhines ar ei hesgyniad i'r orsedd ac y mae yn llawn o synwyr, yn fyr, ac i'r pwrpas. Araf yr oedd y garwriaeth yn myned yn mlaen ac yr oedd pryder a gofalon y llyw- odraath yn gwasgu mor drwm ar feddwl y frenhines ieuanc nes peryglu sychu i fynu serch a chariad o'i mynwes. Ac yr oedd y gwr ieuanc yn myned yn anamyneddgar oblegyd yr oediad,ac yn ofni i'r cwbl droi yn fethiant yn y diwedd a phenderfynodd y mynai ben ar y mater. Daeth drosodd i Loegr yn Hydref, 1839, a derbyniwyd ef ya roesawgar yn Windsor Castle ac wedi ym- gynghori ag Arglwydd Melbourne, ei phrif- n Z!5 weinidog, a hysbysu ei bwriad iddo, ar y I5fed o Hydref, yn mhen pum niwrnod wedi dyfodiad y Tywysog Albert yno, y mae y Frenhines yn ei wahodd ati i'w hystafell ac yn mynegi iddo ei holl galon. Yr oedd ei sefyllfa fel brenhines yn gwneud fod yn rhaid i'r cynnygiad am briodas ddyfod oddiwthi hi; ae nid heb dipyn o drafferth y gallodd dori drwyddi ond wedi iddi hi ddechreu yr oedd ef yn eithaf parod i gario yr ymddiddan yn mlaen. Dywed mai oni buasai ei bod yn freohines y cawsai hi dderbyn cynyg oddi- wrth ddyn ieuanc fel rhyw ddynes arall; yr oedd yn gosp arni fod yn rhaid iddi hi wneud y cynnyg. Yr oedd y Frenhines yn fawr yn erbyn priodi yn ieuanc, a gofidiai yn dost oblegyd hyny yn ol Ilaw a dywed mai oddiar y profiad a gafodd ei hunan o'r anfan- tais o fywyd o unigedd yr oedd mor awyddus am i'w merched briodi yn ieuanc. Ond nid Albert dda yw pob gwr. Nid mynych y disgyn y fath ddyn i ran gwraig. Bu oi ddyfodiad i'r teulu yn fendith iddynt. Car- iodd purdeb ei foesau, anmhleidgarwch ei feddwl, coethder ei chwaeth, a rhyddfrydig- rwydd ei yspryd ddylanwad iachus ar y llys ac ar gylclioedd uwchaf cymdeithas yn ein gwlad. Un o'r dynion hyny ydoedd, y mae Rhagluniaeth yn ei godi ar brydiau i gadw bienhiniaeth rhag myned i warth. Yr oedd George IV. drwy halogedigaeth ei fywyd bron wedi ymlid pob gronyn o barch i'r orsedd o feddyliau y dynion goreu. Ni wnaeth William ei frawd ar ei ol fawr i'w chodi i anrhydedd. Ond bu dyfodiad Victoria i'r orsedd, a chysylltiad Albert Dda a'r teulu yn foddion i adfer parch y deiliaid i'r orsedd, ac i'w chadarnhau yn eu meddyl- iau. Hir oes i Victoria-Duw gadwo y fren- hines. Buasai yn dda genym weled mwy o arwyddion fod Tywysog Cymru yn etifeddu rhinweddau ei dad. Hyd yma gogwyddo y mae yn ormodol i ffordd ei ewythrod gynt. Dysgwyliwn y daw yn gallach fel y daw yn hynach. Ond gall fod yn sicr na oddefir hyd yn nod mewn brenhinoedd mwy y pethau a oddefwyd ddeugain mlynedd yn ol. Nid oes genym ond gobeithio y gwrendy plant ein brenhines addysg eu tad, ac y dysgant rodio yn ffordd eu tad ac yn ffordd eu mam.

fv Wutfow. 7 DOLUR afreolaidd a didrugaredd yw y gout. Dolur gwyr mawr ydyw, a dolur sydd wedi "blino larll Derby yn achlysurol, er's blyn- yddoedd. Pe buasai y gronyn lleiaf o dos- turi yn yr hen ddolur annrhrugarog, buasai yn cymeryd ei arglwyddiaeth yn esgu&odol, y dyddiau a'r wythuosau liyn betli byuuag. gan fod presenoldeb y prif weinidog yn y ty ZD n uwchaf inor bwysig. JS a, aedy lieforrn Bill 1 le yr elo, a chymmeredy weinyddiaetii Doriaidd ei siawns, nid ai y gout heibio, ac nis gall ei arglwyddiaeth adael ei ystafell am rai dydd- iau. Ar ol darllen hanes y ddadl ar y Bill yn Nhy yr Arglwyddi, yr ydym yn argyhoedd- edig y buasai yn llawn cystal i'r Ty hwnw i beidio ymyryd llawer a'r cwestiwn. Nid doeth eyhoeddi barnedigaethau, os nad oes cosbedigaeth i ddilyn anufudd-dod. Nid doeth bygwth llawer os nad oes gallu a phen- derfyniad i darawo os bydd galwad am hyny. Gallasai yr Arglwyddi wybod ar y dechreu nas caniateid iddynt newid nemawr ar y Bill er gwell nac er gwaeth, gan hyny, buasai yn ddoethach iddynt adael llonydd iddo. Modd bynag, mae y ddadl yn y Ty uchafwedi profi, os oedd eisiau profi, na orphwysa y Diwygwyr hyd nes y trefnir yr Eisteddleoedd yn fwy teg, a synwyrol, a chyfiawn, nag ygwneir yn ol darbodaeth bresenol y Bill. Cynygiad ynfyd oedd cynyg gwneyd deddf newydd i lywodraethu y Parciau yn Llundain. Os oes galwad am ddiwygio y ddeddf, o gwbl, byddai gwneyd hyny ar hyn o brydynynfyd- rwydd perffaith. Pe y llwyddasai y Toriaid i gario y mesur, buasai lluaws Llundain yn ystyried y peth fel gweithred o ddialgarwch ar y bobl, oblegid iddynt hawlio Diwygiad Seneddol mewn sain di-gamsyniol. Nid yn unig dylai deddf fod yn gyfiawn, ond dylid arfer pob doethineb fel y byddo iddi ym- ddangos felly i'r rhai y dysgwylir iddynt gadw y ddeddf. Nis gallwn feddwl am yr argoelion lleiaf o gynydd Pabyddiaeth yn Nghymru ond gydag ofn a dychryn. Yr ydym wedi cynefino a No Popery Cry Toriaid mewn gwlad ac eglwys, fel y mae perygl i'r dydd drwg ein goddiweddyd yn ddiarwybod i ni. Yn ol y chwedl hono sydd adnabyddus i ni oil, dy- wedwyd, "blaidd, blaidd," pryd nad oetid blaidd, ond o'r diwedd daeth y blaidd, pryd nad oedd neb yn disgwyl am dano. Ond pan y mae gwr mor gyfarwydd yn ystadegaeth ein gwlad a'r Parch. Owen Thomas yn dyrchafu ei lais yn erbyn cynydd Pabyddiaeth ar achlysur mor bwysig a Sasiwn fawr yr enwad yn Llanidloes, y mae yn bryd i ni oil ddeffroi o gysgu. Chwi weinidogion y cys- segr, chwi swyddogionyr eglwysi o bob enwad Efengylaidd, chwi athrawon yr ysgol Sul- gwirfoddolwyr y deyrnas nad yw o'r byd hwn —a chwithau rieni crefyddol, gwnewch eich goreu un ac oil, mewn amser ac allan o amser, i addysgu y genedl sydd yn codi yn addysg ac athrawiaeth Efengyl Crist. Cwynai y barnwr y dydd or blaen yn mrawdly s Caerynarfon, ar ei letty—nid barnwr cyffredin ydoedd chwaitli, ond cyfreithiwr o radd uchel—nid llai na Sir Fitzroy Kelly. Nis gwyddom ar bwy y bu y bai, os bu hai o gwbl. Gwelwyd eymmanfaoedd lluosog gan y gwahanol enwadau crefyddol yn Nghaeryn- arfon. ac ni chlybuwyd cwyn am ddiffyg llettygarwch y dref. Ymddengys fod yr Efengyl yn fwy poblogaidd na'r gyfraith yn nhref henafol Caerynarfon. Yr ydym yn mawr lawenhau fod etholwyr Merthyr Tydfil yn teimlo eu cyfrifoldeb, ac yn penderfynu gwneud eu rhan i symud gwaradwydd gwladyddol y dywysogaeth. Z, Cynnrychiolid pob gradd o ryddfrydwyi, yii y, cyfarfod gogoneddus a gynnaliwyd yno yn ddiweddar. Arddangoswyd y fath synwyr, a'r fath sel, a'r fa,th unfrydedd yn y cyfarfod hwnw, fel y mae pob sail i obeithio am fuddugoliaeth anrhydeddus. Bydd anfoniad Mr. Henry Richard i'r Senedd dros Ferthyr yn glod i'r Fwrdeisdref, yn llesiant i Gymru, ac yn gaffaeliad i Dy y Cyffredin. Er brwydr fawr Sadowa, yr hen a dwyllwyd gan y Prwsiaid, ac a gollwyd ganyr Awstriaid, n ;n y mae ar gyfandir Ewrop fagad o frenhinoedd a brenhinesau heb orseddau. Nid ydynt mwyach ond megis Tenants at Will, ac os gwuant rywbeth i anfoddloni y steward Bismark, y maent yn ddigon siwr o gael rhyddid i ymadael oddiwrth y meistr,Brenhin Prwsia. Diweddar Frenhines Hanover oedd yr olaf a drowyd allan o'i lie, am wrtliod tynu i lawr faner Hanover oddiar binacl ei pha,las, a newid ei gweision am estroniaid o appwynt- iad y Brenhin. Dywedir fod Ffrainc yn parhau i chwyddo y fyddin, ac ofnir fod ystorm yn ymgasglu yn Ewrop. Ond dywed un ooapyrau Llun- tlain nad oes berygl am ryfel, ac nid yw Napoleon yn gwneud ychwaneg na diogelu I zn ei dy, fel y gallo deimlo yn dawel yn ymyl ei zn 0. gymydog o Prwsia. Dengys adroddiadau diweddar fod y cnydau yn brin ac ysgafn yn Ffrainc, a bod yr awdurdodau yn prynu yd yn brysur mewn gwledydd eraill. Mae yr hyn a fawr ddisgwylid am dano wedi dyfod— bin deg wedi gwlaw. Mae amaethwyr y Z5 zn mynydd-dir yn prysur gywair y gweddill o'r D gwair, a thrigolion y broydd yn parotoi at fedi y gwenifch.