Y Tyst Cymreig

MORDAITH S. R. 0 NEW YORK I LIVERPOOL. Gadawsom New York ddydd Sadwrn yr 20fed o'r mis yma. Yr oedd yn dda genyf aUu trefnu i ddyfod gyda'r City of Paris; oblegyd gallaf yn awr gadarnhau oddiar brofiacl, yr hyn oeiddwn wedi gtywed o'r blaen, am gyfleusderau a threfniadau y City of Paris. Y maent yr oil ar a allai medr a gofal eu gwneud; a'r oil ar a allai calon yr ymdeithydd ddymuno. Y City of Paris ydyw prif long, neu Commodore Ship,' yr Inman Line. Y fwyaf a'r gyf- lymaf a berthyn i'r Line, a dichon y gyflymaf ddarfu erioed groesi tonau y Werydd, neu farchog tonau unrhyw for arall. Cafodd ei hadeiladu yn Glasgow un mis ar bymtheg yn ol. Y mae yn Ilong o bron ddeunaw cant o dynelliad: ei hyd yri, dri chant a thriugain a phymtheg o droedfeddi. Y mae ynddi leoedd i dros naw cant o ymfudwyr. Y mae wedi cael ei gorphen a'i dodrefnu yn y dull goreu. Gwelir naw 1 o gychod, neu Life-boats, yn rhwym wrth ei hystlysau, er dyogelwch. Y mae newydd orphen ei thrydedd mordaith ar ddeg xpewn deng y niwrriod. Y' paae yn hulio ei bwrdd bed gwaith yn y. dydd, am liaw, a deuddeg, a phedwar, a haner awr wedi saitli; ac arl-wyir swper ar ol hyny i'r-bobl J¡tyr. Y mae ei, Stewards, neu oruchwylwyr ei byrddau, yn gwasanaethu i holl ddynrftmadau y Gwestwyr gyda llygad cyflym, a throed ysgafn, allaw wastad, a gwyneb siriol. Y mae ystafelloedd ei gwelyau yn rhai cryno ac awyrawg. Y mae ei Llywydd a'r Is-swyddwyr oil, yn foneddwyr, nid yn unig o fedr a phrofiad, ond yn rhai o ofal gwyliad- wrus, ac o foes boneddigaidd Y mae ynddi ddau feddyg enwog i ymgeleddu y cleifion. Am y ddeuddydd cyntaf o'n mordaith, yr oedd y niwl a'r gwlaw a'r gwynt a'r don yn gweithio yn ein herbyn ac yr oedd yr ymdeithwyr yn cael eu siglo yn fwy nag y buasent yn dymuno: ac }'_r oeddynt weithiau yn gorfod dawnsio 1 alawon y torinau; ond siglo ei gryd yr oedd y mor, a chwibanu ei don yr oedd y gwynt yn gwbl ddiystyr o glafychiad yr ymdeithwyr: eithr yr oedd ein llong ardderchog yn ym dyilll yn mlaen yn wrol a buddugol drwy y croes- awelon, a thros chwydd y tonnau, heb gymeryd ei digaloni gan unrhyw ddylanwadaa gwrthwynebus. Yr oedd y dyddiau dilynol yn rhai teg clir tawel; ac yr oedd yr ymdeithwyr, hyd yn nod y rhai gwanaf, yn gallu dyfod allan o'u hystafelloedd i fwynbau yr awelon a'r "golygfeydd, a'r ymddiddanion a'r dadl- euon yn y caban ac ar y bwrdd. Yn mysg ein cyd-deithwyr yr oedd yr enwog Paul Du Chaillu, y Teithydd ymchwilgar ac anturiaethus drwy wyllt anialdiroedd kffrica,-yu ddyn ieuang- ach ac o gorpbyn eiddilach nag oeddwnyn ddisgwyl: Colonel Gowan, yr hwn sydd yn -wiqgol'yr anrhyd- edd a dderbyniodd oddiwrth y Frenhines Victoria, ac Ymerawdwyr Ffrainc a Russia, a Phenaduriaid Turkey ac Italy, am ei lafur synwyrol i gadw yn gyssegredig feddau y gwroniaid syifchiedig ar feus- ydd rhyfeloedd; ac am ei gywreinrwydd peirian- yddol yn codi llongau suddedig o waelodion mor- oedd y Crimea. Yr oedd gyda ni hefyd ddau weinidog esgobyddol o urddau eglwys Loegr, a dau offeiriad Eglwys Rhufain o ymddangosiad boneddig- aidd. ac amryw weinidogion o Enwadau eraill; a chenhadwr ymroddgar o enwad y Bedyddwyr ar ei ddychweliad i faes ei lafur ar fynydd-diroedd India; ac Efrydydd ieuanc yn myned allan, ar draul dines- ydd cyfoethog o New York, i sefydlu Athrofa gen- hadol yn Nghaercystenyn a Proffessor Norton o gadair peirianyddiaeth Coleg Yale, a Capten Gwynne Lewis o Fydclin Victoria a Mr. Howard, President Insurance Company, Hartford, Conn. a dau neu dri o gynnrychiolwyr llysoedd cyfraith, a Mrs. Hardinge y ddarlithyddes ffraetli ar Ysprydiaetli;' a dau ymdeithydd siriol a difyr o India y Gorllewin, a hen batriarch penwyn barfawg o Kentucky a elwid yn gynfab Neifion, a rhai o feibion a merched craffus New England, a hen aelod o eglwys Carr's Lane, llawn o adgofion cynes am weinidogaeth yr hybarch John Angell James; a'm cydwladwyr cym- deithasgar Mr. a Mrs. Jenkins o New Jersey, a Miss Thomas o Catasauqua, a Mrs. Richards o St. Clairs; a mintai luosog o gyd-deithwyr eraill, o bron bob gwlad a chenedl, Cymry a Saeson ac Americaniaid, Gwyddelod ac Ellmyn, Spaeniaid a Russiaid, Ffran- cod a Belgiaid, Peruiaid a Chiliaid, Australiaid ac Indiaid, Chineaid a Japaniaid, Groegiaid dysgedig a gwyr anllythyrenog, Iuddewon a Chenhedloedd; a'r rhan fwyaf o honynt yn gwneud eu rhan yn llawen, er difyrweh ac addysg eu cyd-deithwyr ond yr oedd ambell un yn edrych dipyn yn drwyn-draws, ac braidd yn dueddol i rwgnach. Nid buan yr anghofiaf ofal tyner y Brif Stewardes, Mrs. Fisher, yn enwedig tuagat foneddigesau cleif- ion; a Ilonwyd fy yspryd inau lawer tro trwy ei charedigrwydd fel mam neu chwaer, yn anfon i mi o bryd i bryd gwpanaid o 'g?-ueZ,' blasus, ag oedd yn dygymod a mi yn llawer gwell na seigiau breision rhai o'r prydiau rheolaidd; ac yr oedd y cysuron hyny yn fwy gwerthfawr i mi, am eu bod yn dyfod drwy law Cymraes garuaidd-un o Morwynion glan Meirionydd,' yr hon sydd yn awr wedi bod am dros saith mlynedd ar yr Inman Line, ac felly wedi cael hir brofiad o ofalon ei goruchwyliaeth. Yr oeddwn wedi cael llaweftjo gyfeillach ei cheraint o gymmydogaethau Towyn, a'r Bermo, a Harlech, pan yn ymdeithio gynt. yn nyddiau fy ienenctyd, gyda glenydd moroedd iachusol a hyfryd Meirion a gor- orau Cymru. Yr oedd steward fy nosparth i o'r Hong yn Scotyn ieuanc o Glasgow, acyr oedd yn gryn hanesydd a duwinydd a chydwladWr llawen, heinyf, un o ael- odau y Tabernacle, o'r enw Jones, oedd un o wein- yddion blaenaf ein bwrdd. Yr oedd wedi bod am dair bly nedd ar yr Inman Line, ac yr oedd yn ddifyr i mi gael ymgomio Cymraeg a chyfaill ieuanc felly; ond nid allai y stewards gael ond yehydig hamdden, am eu bod yn gorfod hulio y byrddau bum waith yn y dydd, heblaw gofalon eraill. Buasai eu gofalon yn llai pe na buasai ond tair arlwy y dydd, a buasai hyny hefyd yn ysgafnhau llafur traul-beiriannau llawer. cylla gwan o wane afreolaidd. Cymmerwyd i mi fy lie yn y Hong gan ein cyd. wladwr cenedlgarol Cadwaladr Richards, o'r Tem- perance Hall, 403, Greenwich-street, New York, yr hwn sydd yn awr erys llawer a flynyddoedd wedi ei brofi ei hun yn gyfaill ffyd'dWwn i ymfudwyr o Gymru. Yr wyf yn rhwytnedig a diolchgar iddo am ei wasanaeth i mi ac yr wyf yn teimlo ei fod yn teilyngu ewyllys day .Cymryamêi d,iriondeb, ei. ofal, amanylrwydd ei gyfarwy'ddiadaif; .ac;yn enw- edig am ei ymdrech ddifiinp i gadw ymfudwyr ieu- aillC a dibrofiad o gyrhaedd profedigaethau ofnadwy saloons llygredig dinas fawr New York. Hebryngwyd fi a'm clua i'r llong ya men esmwyth ryn .fy hen gyfaill Mr. Lewis Thomas, o Benal, yr hwn trwy ei lafur a'i ddiwydrwydd sydd wedi dringo i olud a dylanwad fef un o ddinaswyr New York. Bydd melus i mi am hir dymmor fy adgofion cyn- hes am y cyfeillachau adeiladol a gefais gyda'r Parchn. J. J. Jones ac Evan Griffiths, Dr. Roberts, Mr. H. J. Hughes, Mr. a Mrs. Jones, a llu o gyfeill- ion eraill, cyn fy hebtvng i'r Ilong. S.R., lrn Liverpool. Gorph. 311 1867.

YE HEN DEILIWR. LLYTHYR V. At Olygydd Y Tyst Cymreig Syr,—Dal ati i ysgrifenu yr wyf fi, a dal ati i gy- hoeddi fyllythyrau yr ydych chwithau hyd yma, pan fyddoch chwi a'ch darllenwyr yn dechreu blino arnaf, rhowch hint imi, canys mi allaf finnan fel y Gwyddel gymeiyd hint; ac mi doraf fy stori fel tori pric. Wel, dywedwch chwi a fynoch. rhyw waith rhyf- edd ydyw i ddyn eistedd i lawr i adolygu ac ysgrif- enu hanes digwyddiadau ei fywyd. Nid oedd genyf fi, beth bynag un ddirnadaeth am dano nes i mi ymgymeryd a'r gorchwyl. Wrth i mi adfyfyrio ar Ily 11 y dyddiau gynt, y mae hen ddigwyddiadau na fedd- yliaswn ddim am danynt er dros fwy na haner can' mlynedd, yn ymgodi megys o ryw gilfachau yn ngwaelodion fy nghof, gan ymrithio fel drychiol- aethau o flaen fy meddwl. Yr wyf yn cael fy ngorchfygu yn ami wrth ysgrifenu yr adgofion hyn, weithiau gan wylo, bryd arall gan chwerthin, byddaf weithiau yn cywilyddio ac yn galaru wrth alw i gof rai o hen droion fy mywyd a phryd arall yn teimlo fel yn lied falch o honof fy hun ar gyfrif rhyw beth- au eraill. Rhyw lyfr rhyfedd iawn fyddai hanes bywyd dyn, wedi ei ysgrifenu yn gyflawn ganddo ef ei hun,—yn cynnwys ei dda a'i ddrwg, ei holl bethau dirgel a chyhoeddus; a meddyliwch eto, ei fod yn cynnwys ei holl feddyliau a'i eiriau—yr oil a ddych- mygodd ei galon ac a lefarodd ei dafod. Gwared ni, y mae meddwl a dychmygu am y fath lyfr yn ar- swydus!—yn annyoddefol! Er yr holl gyfrolau mawrion ac aneirif o hanes y byd a'r amseroedd, a ysgrifenwyd, ychydig iawn o'i hanes mewn cymhar- iaeth a gynnwysant oil gyda'u gilydd. Y dydd mawr a ddaw yn unig a ddatguddia holl hanes y byd, pan y dygir pob meddwl, a gair, a gweithred pc>b dyn i'r amlwg. Ond rhaid i mi ymatal rhag myned yn mhellach yn y ffordd hon, enide chwi a ddywedwch fod yr Hen Deiliwr' yn troi yn bregethwr. Yr oedd pump o Deilwriaid yn byw yn y plwyf hwn yn nyddiau Huw Prys: dau yn trigo yn y pen- tref, a'r tri eraill un yma ac un acw ar gyffiniau y plwyf. Y mae hwn yn blwyf mawr a lied boblog- aidd a digon o waith i bump o Deilwriaid ynddo, ac ar rai adegau, lawer gormod, fel y byddai raid i'r naill a'r llall gael cynnorthwy gweithiwr. Yr oedd y Teilwriaid yn gyffredin yn teimlo yn eiddigus y naill tuag at y llall. Ystyriai y ddau Deiliwr oedd yn byw yn y brif cidinas-(y pentref) eu hunain yn fwy urddasol na'r lleill oedd yn byw o'r neilldu yn y plwyf. Yr oedd raid i'r ddau yn y pentref, (Huw Prys, fy meistr oedd un) gael sign, fel y dywedem, uwch ben eu drysau. Huw Price, Tailor,' yn unig, oedd ar ystyllen fy meistr. Ond meddyliodd y llall, a ddaethai i fyw i'r pentref flynyddau ar ol Huw, osod ei hun i fyny yn fwy respectable nac ef, a dod- odd ar ei sign, Humphrey Owen, Tailor & Draper" buasai Wmffre yn Nerpwl am ryw fis neu ddau yn gweithio'i grefft, a daethai a'r gair Draper yn ei benglog adref. Tynodd y gair sylw cyffredinol y plwyfolion, a mawr fyddai y cydymholi rhyng. ddynt yn ei gylch, beth allasai fod ei ystyr, Ym- gasglodd lluaws o gylch y drws un dydd ffair yn y pentref, i gyd-ystyried y dyrys-bwnc pwysigrhwn. Daethant i'r penderfyniad mai Trapiwr, oedd y meddwl, ond yr oedd un neu ddau yn barnu yn wa- hanol. Dallwch chi ddim spelio hwnacw'n Drapiwr yn ych byw,' ebe un ohonynt, Wei, ie, dalltwch chi,' ebai un mwy dysgedig na'r lleill, 'mai'l' gair Sasneg am Drapiwr, neu Dyrchwr, ydi'r gair acw,' « Toes dim sens yn hyny,' atebai'r llall, tydi Wmffre ddim yn Drapiwr nac yn Dyrchwr chwaith, ond Teiliwr ydi'r dyn, mi fase yn fwy rhesymol i Robin y Crydcl, roid Trapiwr uwch ben'i siop, mae o'n gwneud llawer o drapie (esgidiau rhy gyfyng) i dagu traed pobol; mae nhraed i fy hun y fynud yma'n cael 'u gwasgu'n ofnadwy yn i drap o.' O'r diwedd, galwasant ar Wmffre i ddyfod allan i esbonio'r dir- gelwch iddynt. Be ydi ystyr y gair acw, Wmnre ?' gofynent, G-air Sasneg ydi o,' atebai Wmffre, gan edrych yn ddoeth f awreddog iawn, Ond be ydi feanin o,' medclent hwythau, Wel, ei feanin o ydi hyn, mae Teilwriaid Nerpwl yn gyffredin yn'i arfer o i osod allan'u bod nhw wedi dysgu'r grefft yn rheoledd a thrwyadl yn ei holl ranau, a mi eis ine trwy holl secrets y gelfyddyd 'r amser bum i ono'n gweithio.' Niwyddai Wmffre mwy na'i gym'dogion beth oedd ystyr y gair, a diau y tybiai mai dyna oedd ystyr ac amcan y gair Draper mewngwirion- edd, ond nid oedd pawb o'i wrandawyr yn ei gredu. Cyn iddynt ymwasgaru, daeth ysgolfeistr y pentref i'r fan. Mr. Jones,' ebe un o'r dynion, Rydan ni'n methu cytuno am feanin y gair acw, mae rhai ohono ni'n taeru mai Trapiwr sydd i'w feddwl ac Wmffre yn deyd, fel hyn ac fel hyn,—be ydach chi'n ddweyd Mr. Jones?' 'Dyna ydyw meddwl y gair D?-ctper,' ebai yntau, un yn gwerthu deunydddillad, brethyn a chalico, a chotton a phethau felly.' Well done Mr. Jones,' ebe dau neu dri, dene be ydi bod yn sglaig,' Troisant ar Wmffre, am geisio twyllo'r bobl yn y mcidd hwn, a bu raid iddo gilio i'w gwt gynted y gallai. Erbyn y bore dranoeth, yr oedd chwildroad cyffredinol wedi cymeryd lie yn y pentref. Aeth lluaws o lanciau'r ffair i gydymgynghori pa ddial a wneid ar Wmffre'r Teiliwr am ei drosedd, a chytun- asant i newid signs Wmffre a Robert y-Crydd, ac aethant ati yn nyfnder y nos, ac wele'r bore, yr oedd Robert Jones, Shoemaker, uwch ben drws Wmffre'r Teiliwr; ac Humphrey Owen, Tailor & Draper, uwch ben drws Robert y Crydd. Yr oedd sign Blari y bobreg (lIun torth wen) uwch ben drws siop William Lloyd, y Grocer, a sign William Lloyd uwch ben drws Mari'r bobreg.—Yr oedd yr holl ben- tref mewn terfysg trwy y dydd hwnw. William Llwyd wedi gwylltio yn erwin, Diab ulw! Diab ulw meddai, mi fyna'i cospi nhwag eitha cyfreth mi fyna hefyd.' Barnai Ifan y Sweep, prif gyfreith- iwr y plwyf, bod y trosedd yn fater crogi, ac y byddai y troseddwyr yn sicr o gael eu crogi hefyd, os ceid hwy allan. Fodd bynag, yr oedd sign fy meistr, Huw Prys, wedi ei gadael yn ei lie, ac yr oedd Huw yn falch iawn o hyny. Cafwyd pethau i drefn a thawelwch erbyn yr hwyr hwnw, heb ryw ganlyniadau gofidus iawn oddiwrth y tro. Ond ni feiddiodd Wmffre osod y Draper i fyny drachefn; ond glynodd yr enw Trapiwr wrtho byth wedy'n. Llawer o gastiau digrif ddireidus o'r fath, a chwareuid gan wyr a llanciau y plwyf yn y dyddiau hyny, yn enwedig ar adeg pob ffair yn y pentref. Aeth y lie ar ol y tro hwnw yn rhy boeth i Wmffre, a symudodd o'r pentref i fyw cyn pen hir, a chafodd fy meistr, Huw Prys. frenhiniaeth Deiliwriaethol y ddinas a'i chyffiniau i'w law ei hun am gryn dym- mor o amser. Digon tebyg ydyw y bydd rhai o Ij; ddarllenwyr y TYST, yn edrych ar stori fel hona'n stori wneud, fel y dywedid, nad oedd pobl y wlad yn y dyddiau hyny mor anwybodus fel na wyddent beth oedd ystyr y gair Draper, &c. Dylent gofio fod gwahaniaeth mawr rhwng ein manteisioil ni yn y dyddiau hyny, i'r manteision Rydd gan rai ieuangach na ni, yn y dyddiau presenol. Ychydjg iawn o bobl canol y wlad a wyddent air o Saesonaeg ond yr oedd gwybodaeth grefyddol llawer o honynt yn hel- aeth iawn. Yr oedd llawer o honynt yn ddarllen- wyr mawr ar eu Beiblau, a gallent ddadleu'n ddoniol ar unrhyw bwnc o athrawiaeth. Ond rhaid i mi dynu'rlcwilsin ata,« rwv'n gwel'd, rhag cael cerydd genych am fod yn rhy faith, felly mi a'i gadawaf yn y fan yna y tro hwn. Yr Eiddoch, &c., v JIV ,ik. i °,' .pI.>

GAIR 0 GAERYNARFON. At olyg?cy?- y Tyst Cymreig? Fonedcligion,-Nid yw y TieST WOCII croniclo ond yehydig o ddygwyddiadau a hanesion o'r ardal hon hyd eithr yrijoecld yr "hyn a wnaeth yn hollol gywir. Credu yr ydym ein bod ni yma yn dysgwyl y naill- wttli y jlall i'n hysbysu o'n gweithrediadau, a'n symudiadau, a'n helyntion, a thrwy hyny pawb yn esgeuluso; ond yr ydym wedi penderfynu dweyd gair wrtho yn awr ac eilwaith os na bydd rhywun cymhwysachyn ymaflyd yn y swydd, ac hyd y bydd ynom gwnawh ein goreu i ddod i fyny a'i arwydd- air. Er cymmaint o newyddiaduron a ddosperthir yn ein tref, ymae yn Uawen genym ddeall fod y TYST yn cael cymmaint o sylw a gwrandawiad yn ein mysg. Edrychir gyda sirioldeb neilldu ol ar foreu Sadwrn ar yr/heii ddosparthwr (neb llai na'r teilwng FRO GWALIA) pan yn ei gyfiwyno i sylw y cyhoedd; a diamheu genym yr ennilla y TYST gylch- rediad llawer helaethach eto iddo ei hun fel y daw y bobl yma ac yntau i adnabod eu gilydd. Bydd yn y dref hon lawer o bethau yn dygwydd yn fynych nad oes hawl iddynt gan ei chwiorydd cylchynol, yn gymmaint a'i bod hi yn ben tref y Sir; 93 wrth hyny, rhyw lobsgows o ohebiaeth raid i chwi ddysgwyl oddiyma, ond gan fod eich gofod mor brin, mae'n debyg y dylai fod mor gryno o'r bron a multum in parvo, ac felly o ran hyny y dylai pob gohebiaeth fod, rhag eich poeni chwi, Mri. Gol., a'r gwaith o gwtogi, ac os oes genych lawer o'r gwaith hwnw i'w wneud, cynghorem chwii gael 'Yr Hen Deiliwr' ati —mae ef wedi arfer cwtogi a helaethu er ys llawer dydd feddyliwn.. Ond yn awr edrychwn gartref, rhag eich blino a meithder. Gallwn ddweyd fod masnach cyffredinol yma ar y cyfan mewn sefyllfa lied foddhaol, oddi- eithr y ilechau, nid ydyrit hwy yn ]lawn cystal a'n dysgwyliad er ys mis neu ddau. Deallwn eu bod yr un fath trwy y Dywysogaeth. Y mae yn debyg na phery hi ddim yn'hir feDy,. gan y byddis yn arfer cael rhyw hyrddiau fel hyn, ac yn fynych iawn wedi yr elo heibio bydd mwy o alwad am lechi o bob math a maintioli nag a ellir gynhyrchu. Yr oedd eich gohebyild Levi (os wyf yn cofio yn iawn) o Borthmadog yn cwyno yn dost o herwydd yr oediad diflas yn agoriad y gledrffordd oddiyma yno, acyn mlaen i'r Dehau; gallwn ninau yma gyd- ymcleimlo i'r eithaf ag ef a thrigolion y Porth yn hyn,-niae yn peri annghyfieustra mawr i'r wlad yn gyffredinol, ond y mae yn hyfryd genym ddeall fod pethau yn debyg o newi(I er gwell yn fuan (medda nhw). Y mae cryn sibrwd yn ei chylch yn awr, a pharotoadau ar gyfer rhyw gyfnewidiad yn y gwa- hanol orsafau; ond fe fydd yn rhaid i ni gael gweled a'n llygaid yn gyntaf, cyn y credwn yr hyn a ddy- wedir, gan ini gael ein siomi gymmaint o weithiau yn ystod y deunaw mis diweddaf. Yr oedd y gledrffordd ocldiyma i Lanberis wedi ei tharo a rhyw glefyd cyffelyb i'r uchod, bron ar dde- chreu ei gyrfa, ond y mae yn awr yr ydvm yn deall wedi gwella yn holliach, a dywedir fod hyny i'w briodoli i ymdrechion, gofal, a charedigrwydd y meddygon clodwiw, the L. <& N. W. R. Co. Diolch yn fawr iddynt am eu gwasanaeth i'n gwlad. Fe ffurfiwyd Cwmni Lleol i wneud y llinell hon i Lan- beris, ac fe'i gosodwyd hi i'w chwblhau i gymmerwyr a elwid Finlay ct Dalrymple, y rhai a waiiasant (meddai'r bobl) zCGO,000 o arian y Cwmni, ac heb wneud ond ychydig iawn o waith ar eu cyfer. Dy- wedir mai rhywbeth fel yna fu yr achos o'r stagna tion, ond y mae eraill yn dweyd yn ddigon difloesgni mai pobl Bangor sydd wedi ei melldithio, am iddynt fethu ei chael i fyned yno; tra y mae eraill-pobl ddigon cyfrifol hefyd-yn dweyd mai y beirdd f uont1 achos y cyfan o'r dyryswch, trwy iddynt ei phen- droni gyda eu Cywyddau etc., yn union wedi iddi gychwyn. Pa beth bynag fu yr achos, y mae yn dda genym weled ei bod erbyn hyn wedi ail gychwyn yn fwybywiog nag erioed. Y prif gymmerwyr .yw y Meistri Ridley & Co. Ehwydd hynt iddynt fyned yn mlaen yn llwyddianus nes gorphenir y gwaith yn anrhydeddus. Nos Iau Gor. 25, tuag wyth o'r gloch, achoswyd cryn gyffro yn y dref, trwy i un o'r carcharorion ddiano o'r carchar. IVedi i swyddogion y carchardy ddeall hyn, gosodwyd llu o heddgeidwaid i erlyn y ffoadur, a dilynid hwythau gan gannoedd o edrych- wyr, a chynnorthwywyr, ac nid hir y buont cyn cael trywydd arno, a chafwyd ef yn fuan ar ol hyny yn ymguddio yn mysg y tyrau llechi ar y cei, ac felly aed ag ef i'w le priodol. Dygwyddodd yr un an- ffawd yehydig amser yn ol gyda charcharor arall. Efallai y cymmer yr awdurdodau awgrym oddiwrth hyn i wneud muriau y carchardy newydd (os gwneir un hefyd) yn fwy dyogel. Pethau eraill y sonir llawer am danynt y dyddiau hyn ydynt y Regatta, Fire-works, &c., yn nghyd a'r Excursions. Dichon nad oes angen dywedyd am y blaenaf mai y cefnogwyr a'r teulu yw boneddigion yr ardal.yn benaf, yn cael eu cynnorthwyo gan y dosparth iselaf o'r werin, i gario allan eu cynlluniau ynfyd, mewn pranciau ffieidd-ffol, &c. Ond, os ym- ddygant eleni mor weddaidd a'r troion o'r blaen, nid awn i gyno rhyw lawer iawn. Credu yr ydym eu b6d eleni am rhyw jolly good spree, chwedl hwythau, tra y mae y dosparth olaf a enwyd yn edrych yn mlaen yn bryderus am eu difyrwch niweidiol a damniol. Y mae ieuenctid yr Ysgolion Sabbathol hwythau am eu gwibdeithiau (cxciti-sions) er eu hadloni a'u difyru yn y tyrnmor braf presenol. Deallwn fod Ysgolion Methodistiaid Calfinaidd y dref am eu gwibdaith o amgylch Pass Llanberis, a'r Annibynwyr am wibdaith i Gaerlleon ddydd Llun nesaf; gan fod tair-ar-ddeg o'r ysgolion (yr oil o Undeb Ysgolion Gogledd Arfon) yn ymuno, bydd yr erymdaitlr yn lluosog iawn. Gobeithio yr ydyin yr ymddygant yn deilwng .o'r enw sydd arnynt yn y dref Seisnigaidd Y dydd o'r blaen dygwyddodd damwain ofidus iawn. ar yr afon Menai yma, trwy i gvfch a Iwythid yn lied drwm a llechi, suddo, fel y boddwyd y ddau ddyn anftodus oedd ynddo. Ymddengys na chaw- .santondychydig os dim rhybudd cyn iddo ymollwng o danynt. Yr oedd yn chwythu awel lied lem ar y pryd, a bernir i'r bad gael ei lenwi a dwfr yn union- gyrchol. Cafwyd corph yr ieuengaf o'r ddau, ac y maent yn parhau i chwilio am y11a11. Y mae cryn ymdrech a gweithio wedi bocl-ac yn bod-yma gyda y Gwaith Dwfr, i'w gael i'r sefyllfa y mae yn bresenol. Y mae y rhan fwyaf o lawer o'r pipes wedi eu gosod i lawr, ond y maent yn lied oediog gyda chael y dwfr o'r heolydd i'r tai. An- nifyr iawn yw gweled y dwfr yn mynu ei ffordd o'r pipes, ac yn tori yn llifeiriant ar hyd yr heolydd, gan hanner boddi llawer lien denlu tlawd sydd yn byw mown selerydd, tra y mae cymmaint o angen am ddwfr ar y dref i lanhau y budreddi, a diodi y syeh- edig, a'u hangenrheidiau naturiol. Ddydd latt di- weddaf ffrwydrodd y pibellauyn stryt y Dontbridd gan wneud galanastra mawr, fel y bu yn angen- rheidiol attal y dwfr yn ei ffordd trwy y pibellau, a thrwy hyny ein hamddifadu mewn un cwr o'r drefr a gorchwyl digon gwrtliun yw gyru y morwynion a'r plant i ymofyn dwfr i'r ffynnonau ar y Sabbath, onide? Ond fel yna yr oedd hi ysywaeth. Yr wyf yn dysgwyl y daw pethau i well trefn yn fuan, ac fe gewch chwithau Mr. Gol., a phawb o ddarllenwyr y TYST, glywed sut y bydd pethau yn troi allan, rhagllaw,—gan rywun os nad gan Y FRAN WEN..

Y DIWEDDAR BARCH. M. JONES, BALA. Meistri Golygwyr,—Rhoddwch le yn eich TYST i gefnogi y Dysgybl yn y FANEK. Yr wyf yr un mor barod i wneuthur hyny yn y FANER, ond dywLiiiNvyf: wneud yn y TYST er mwyn eangu cylchdaeniad yr hysbysiad gwerthfawr a ddyry Dysgybl. Mynega fod Bywgraphiad o'r uchod, yn nghyd a phigion o'i Bregethau, yn barod i'r wasg, wedi ei gasglu a'i barotoi gan un oedd ganddo fanteision neillduol i; hyny. Nid wyf yn gwybod pwy ydyw y Dysgybl na'r Casglydd, ond teimlaf yn ddiolchgar i'r cyntaf 11 am fynegi fod y fath gasgliad o drysorau wedi em crynhoi gan y fath"gasglydd cymhwys. Rhaid fod yr awdwr yn ddyn bychan rhyfygus neu yn gawr mewn mecldwl.-Rhyfyg mewn dyn bychan fuasaL anturio at y fath waith, am fod eisiau meddwl cryf, craffus, a gwyliadwrus i gyfansoddi cofiant teilwng o'r dyn mawr a rhinweddol hwnw, y Parch. M. Jones. Y mae fy meddwl yn rhedeg at ddau neu dri o rai a gawsant fanteision neillduol i allu gwneu- thur hyn o orchwyl, athybiwyfmai un o'r rhai hyny ydyw yr awdwr. Bum yn synu llawer fod y gwaith. angenrheidiol hwn yn cael ei esgeuluso cyhyd; ond. teimlaf yn ddiolchgar ei fod mor agos atom a bod yn, barod i'r wasg, cleuecl yn nes meld fyenaid. Rhodder ef yn y wasg gyda brys, ac na adawer ef yncTyn hwy nag sydd angenrheidiol i'w ddwyn allan mewn gwedd ddymunol yr olwg a gwasanaethgar ei bar- had, oblegyd y mae cofiant a phregethau y fath un a.Mr. Jones yn werth ei gadw o genhedlaeth i gen- hedlaeth. Da fyddai genyf wneud fy rhan er cael cofadail ar ei Iwch, a dylai hyny gael ei wneuthur. Ond os rhaid ini wneud ar un gadewch ini gael y cyntaf DYSGYBL ARALL, neu JOHN JONESV. Llangiwc.

'ABERTH MOLIANT' A'I ADOLYGYDD. Mr. Tyst,—Ni welais yr Aberth Moliant eto. Yr oeddwn ar fedr ei brynu; ond y mae syniadau yr adolygydcl wedi oeri llawer ar fy awydd. Yn enw rheswm a chrefydd, paham y rhaid dirmygu y naill,. er gorfoli y llall 1 Beth sydd a fyno y llyfr hwn na'j:- adolygydd a 'Detholiadau eraill o Hymnau?' Os ydyw yr Aberth y fath ag a ddynodir gan ei adolygydd, y mae ynddo ddigon o rinweddau i anfarwoli enw unrhyw ddyn. Paham y rhaid son. am swm a sylwedd emyn-lyfrau eraill ? Ac o& gellid rhoddi miloedd' o emynau da a drwg am hyn a hyn o bres,' paham na ellid rhoddi hyn a hyn o gannoedd o rai gwir dda am hyn a1 hyn o bres ?' Onid oes arogl rhyw fath o special pleading ar adolygiaeth o'r fath ? Yr eiddoch, &c., ASAPH GLAN DYFI. [Yr ydym yn cyhoeddi cymmaint o lythyr ein Gohebydd ag sydd yn perthyn i'r amcan. Ni wnai cyhoeddi y gweddill ond gadael i Asaph syrthio i'r un camgymmeriad a'r adolygydd. Yr adolygydd yn unig sydd yn gyfrifol am yr adolygiad. Diang- odd un frawddeg yn y rhifyn diweddaf ein sylw, nes oedd wedi myned yn rhy ddiweddar. Nid ydym ninnau, ychwaith, yn gweled pa raid rhedeg i wddf y naill gasgliad wrth ganmol y Ilall.-GOL.I.