Y Tyst Cymreig

YR HEN DEILIWR. ;LLYTHYK VI. At Olygydd Y Tyst Cymreig." Syr,—Dylaswn hwyrach fod wedi crybwyll cyn hyn, bod camsyniad mawr yn meddyliau dynion yn gyffredin, am y Teiliwr a'i waith. Cred llawer ydyw bob amser, mai gwaith hawdd ac sgAfn ydyw gwaith y Teiliwr, cyfeiliornad dirfawr yw liyny, fel y gwyr pob Teiliwr yn dda trwy brofiad. Na, na, peth difrifol iawn i ddyn ieuanc ydyw myned yn Deiliwr, gwybydded a chreded pob bachgen ieuanc a feddylio am ymgymeryd a'r alwedigaeth hyny, ac eistedded i lawr, a bwried y draul yn dda, cyn cych- wyn yr yrfa. Buan y caiff y bachgen prentis ddeall ar ol dechreu, mai nid chwarae o beth ydyw eistedd ar fwrdd caled a'i draed yn mlifetli am oriau lawer bob dydd, a bod a'i ben i lawr, a'i lygad yn dyfal hwylio cerddediad y nodwydd, a'i fraich ar ysgogiad trwy gydol yr amser. Y mae adgofion byw am wythnosau cyntaf fy mhrentisiaeth, yn aros yti fy meddwl hyd y dydd hwn. Clywais weision a gweithwyr'ar ftermydd yn cwyno'n dost gan glwy y bladur lawer gwaith. Dyn a'u helpo, beth yw clwy y bladur wrth glwy y nodwydd ? Na, ni wyddant hwy mo'u geni i'r byd wrth a wyr ae a brofa y Teiliwr, yn wythnosau cyntaf ei brentisiaeth. Dys- gyblaeth ofnadwy i goesau a chluniau, a gwar a gwddf hogyn i'w dwyn a'i dyoddef ydyw y Deilwr- iaeth. Ond ymostyngant iddi a dygymmodant a hi, mewn amser. Erbyn tua diwedd y chweched mis o flwyddyn gyntaf fy ysgoloriaeth Deilwraidd, yr oedd fy holl aelodau a'm cymalau wedi plygu a thawelu i'r oruchwyliaeth yn lied dda. Y mae y ddysgybl- y aeth yr a y Teiliwr trwyddi i'w dori i lawr i'w grefft yn gadael ei hoi arno dros ei fywyd. Y mae yn cerdded yn wahanol i ddyn avail; cerdda'n lletacli yn gyffredin gellid gyru berfa yn mron, rhwng coesau ambell i Deiliwr, ac y mae ei fraich dde yn ysgwyd yn brysur fel pendil wrth ei ochr pan f'o'n cerdded, a hyny yn gyffredin, y mae yn chwim a sydyn ei ysgogiadau. Y mae delw goruchwyliaeth ei grefft i'w gweled ar gorph a cherddediad y Crydd yntau. Y ddau hawddaf i benderfynu wrth yr olwg arnynt, a'u dull o gerdded, i ba alwedigaeth y per- thynant ydyw y Teiliwr a'r Crydd, o bawb. Cerdda y Crydd yn gulach na dyn arall. Y mae ei waith ef yn gofyn iddo wasgu ei ddau ben lin yn nghyd, yr hyn a bar i flaenau ei draed ogwyddo y naill at y Hall, ac y mae yr agwedd hono i'w gweled arno'n cerdded, yn hollol wahanol i'r Teiliwr. Y mae ysgogiad braich y Crydd hefyd yn wahanol wrth gerdded y mae ef a'i benelin allan, ac yn ysgwyd ei fraich ar draws ei fynwes, fel pe byddai am lifio'i hunan yn ddau. Maddeued fy mrodyr, y Teilwriaid a'r Cryddion, i mi, am gymeryd fy rhyddid fel hyn i athronyddu ar ddylanwad eu galwedigaethau ar eu personau a'u hagweddau. Y mae celfi galwedigaeth y Teiliwr yn wahanol iawn yn awr i'r peth oeddynt gynt. Nid oedd y line a'r ffigiors ar hyd-ddi, yn beth adnabyddus i'r frawdoliaeth yn y dyddiau hyny,—llinyn mesur y Teiliwr, fyddai papur llwyd, neu hen bapur newydd wedi'u tori yn slangs tua haner modfedd o led, a'u pwytho yn nghyd, i wneud yr hyd priodol, a thori marciau neillduol y byddid ar ymylon y line i ddy- Tiodi y gwahanol hydau a mesurau. Nid oedd yr ysgwar a'r ffig'rau ar hyd-ddo yn adnabyddus chwaith, weithiai mesurai Teiliwr fon y fraich a'i law, i dori coat wrthi. Ymaflai yn ysgwydd dyn a'i law aswy, a dodai benau ei fysedd a'i fawd yn y ffarf hono ar y brethyn, a sialciau'r cylch o gylch y bysedd, a'r Haw ddehau. Weithiau dodai fowlen ar ei gwyneb ar y brethyn, neu'r defnydd, neu bedol hwyrach, i dori ffurf bon y fraich wrthynt. Ac ystyried eu hanfanteision, yr oedd yn rhyfedd bod yr hen Deilwriaid yn gallu gwneud cy tal llun ar ddillad ac oeddynt. Mae gan y genhedlaeth bres- .enol o deilwriaid lawer o achos i fod yn ddiolchgar am y rhagorach manteision sydd ganddynt, yn y pethau a berthynant i berffeithiad eu celfyddyd, nac oedd gan eu tadau. Yn mhen rhyw yspaid o amser wedi i mi fyned at Huw Pry s, clywais ymadrodd hollol ddieithr i mi o'r blaen, yr hwn a barodd i mi radd o syndod. Un bore pan oedd Meistr a minau yn myned i dy o'r enw Pantmawr i weithio, cyfarfu cymmydog a ni ar y ffordd, a gofynai, J b'le 'r ydych chi yn myned i chwipio'r gath heddyw, Huw ?' Yr oedd myned i chwipio'r gath' yn hen ddihareb yn mysg teil-wriaid y wlad, a phobl eraill hefyd, erbyn i mi ddeall; a rhaid fy mod inau wedi ei glywed ond fy mod heb ddal sylw arno erioed. Yr wyf wedi addaw myned i'r fan a'r fan i chwipio'r gath" yr wythnos nesaf,' meddynt. A phan dclygwyddai i luaws o deilwriaid daro ar eu gilydd ddiwrnod ffair, a chael gwydryn yn nghyd, adroddent eu helyntion yn chwipio'r gath, yn y fan hon a'r fan arall, yn ddoniol i'w gil- ydd. Pa bryd, a pha le, ac ar ba achos neu achlysur, y dechreuodd y ddihareb hon, ydynt gwestiwnau haws i'w gofyn na'u hateb. Methais i, o leiaf, a chael dim sicrwydd yn eu cylch. Ni allodd dysg- edigion anrhydeddus eraill y nodwydd erioed gytuno ar y pwnc. Yr esboniad a roddai fy hen feistr Huw Prys i mi ar y ddihareb sydd fel y canlyn: dywed- ai iddo gael y chwedl yn ysgrifenedig mewn hen lyfr, Y!l y modd yma, Yr oedd yn byw gynt ar gyffiniau Ardudwy hen deiliwr hybarchus. Efe un dydd, a fore gyrchai i dy cyfrifol yn y fro hono, i ddilyn cwrs ei alwedigaeth, a damweiniai bod glamp o gwyr melyn ganthaw, yr hwn a ddodai ar y bwrdd. A gweled a orug y gath y clamp cwyr melyn, a thyb- i.w a wneddyw ei1 fod yn gyfryw ddanteith-fwyd ac a garai cath ei fwynhau, ac o hyny, yn ngrym tra- ch want natur reibiol-wanc cath, hi a roddes lamgyrch ystwyth-chwim arnaw, ac a'i cipiws ymaith, a mawr y dmfferth a gafwyd i'w adfer oddiarni. Y bore dranoeth, ar ei ffordd tua 'r ty, tori a orug y teiliwr swrn o frigau coed bedw briglas a'u rhwymo yn wialen. Ac wedi myned o honaw i'r ty, gofyn a wnaeth un o'r teulu i ba bwrpas y dygasai y wialen. "I chwipiaw'r gath ef atebai. A thaenwyd y gair hwn yn mysg teilwriaid y rhan hono o'r wlad.' Dyna'r esboniad a gefais i gan Huw Prys, ac a gaw- sai yntau gan ei henafiaid; ac i'r farn hon yr oedd Huw yn gogwyddo. Barnai eraill nad oedd chwedl y cwyr melyn ddim ond dychymyg ddisail; mai ei dyfeisio a wnaeth rhywun i'w chynnyg yn esboniad ar y ddihareb ddyrus, fel y dyfeisir llawer o chwedlau ac esboniadau ar lawer o ymadroddion ljawer pwys- icach na'r ymadrodd chwipio'r gath.' Tybiant hwy fod dechreuad y peth yn syml, a'i ddeongliad yn hawdd ac eglur, sef bod pob cath, yn enwedig fpob cath ieuanc, yn hoff iawn pan welo bellen o edatedd o fyned i ymbawenu a hi, ic o ganlyniad hi a bar flinder a thrafferth nid bychan i'r teiliwr yn fynych, .fel y gwn i fy hun yn dda, a Ilawer gwaith y bum yn eadw gwialen i warchod y bellen rhag y gath,yn mhob ty y byddai cath ifanc yn enwedig. I'r golyg- iad olaf am achos a dechreuad y ddammeg y byddaf fi yn gogwyddo, ac fe ddichon, y nifer fwyaf o'n hawdurdodau yr un modd, eto dichon fod llawer i'w ddywedyd tros y golygiad cyntaf, yn enwedig Celtigrwydd (os goddefir y fath air) arddull y chwedl. Os nad ffugwaith mewn oes ddiweddar ydyw yr ar- ddull a'i gwisga, rhaid bod y tracldodiad wedi dyfod i lawr o ddyddiau y Gogynfeirdd feddyliwn, ac os felly, y tebygolrwydd yw, fod gwir yn chwedl y cwyr melyn. Ond hwyrach y byddwch chwi yn diflasu, a'ch darllenwyr yn dwrdio fy mod yn ymadroddi cyhyd gyda pheth mor ddibwys a hyn. Wel, yr ydwyf yn addef mai peth dibwys ydyw, a diddyddordeb hefyd efallai i'r rhan fwyaf, ond y mae yn hawdd i un fod yn hir a maith gyda pheth y byddo ef ei hun yn teimlo gradd o ddyddordeb ynddo, ond ymdrechaf beidio ymdroi yn y wedd yna gyda dim eto. Tyb- iais wrth gychwyn ysgrifenu, y gallaswn gyn- nwys y cyfan oedd genyfi'w ddywedyd mewn rhyw dri neu bedwar pwt o lythyr, ond mae'r peth yn chwyddo dan fy nwylaw rywsut. Yr wyf yn gweled yn awr y gallwn ysgrifenu, am wn i, gant o lythyrau ar adgofion fy mywyd, ond gadawaf ar hyn yna y tro hwn. Yr Eiddoch, &c., YR HEN DEILIWR.

AT OLYGYDD Y TYST CYMREIG.' Syr,—Y mae amgylchiadau yn fy ngalw y dyddiau hyn i gynniwair yn fynych o fan i fan. Yr wyf felly yu cael cyfle i weled cryn lawer ar y byd, ac i astudio llawer math o gymmeriadau. Os bydd yn dderbyniol genych, mi a anfonaf lythyr i'r TYST yp awr ac eilwaith, yn rhoddi desgrifiad o'r hyn a welaf, ac a glywaf, ac a ddyehymmygaf ar fy nheithiau yma ac acw. Bum yn treulio ychvdig ddyddiau yn ddiweddar yn Harrogate. Trefydyw hon, fel y gwyddoch, yn Yorkshire, yr hon sydd wedi ei henwogi er's hir amser bellach am rinweddau iachusol ei dyfroedd. Cyrcha yma lawer iawn o gleifion a gwywedigion i ymofyn am adferiad iechyd a hoywder, a mawr les a dderbyniant, meddant hwy, trwy yfed o'r ffynnon- au. a mwvnhau vr awvr hvfrvd. Tardda v clvfropdd yn benaf mewn rhyw lain o fawn-dir, yn mesur o ddeutu erw a hanner o arwynebedd. Ceir yno un- ar-bymtheg o wahanol flynnonau o fewn y darn bychan hwnw, a'r dwfr yn mhob un o honynt yn amrywio o ran ei ansawdd a'i briodoleddau. Mae hefyd oddeutu dwsin o ffynnonau eraill yma ac acw ar hyd y dref. Dosbarthir y dyfroedd i bedwar o wahanol fathau. Y cryfaf a'r hynotaf o honynt oil ydyw y Sulphur Water. Mae arogl cryf brwmstan- aidd ar hwn, a bias can waethed a'r cyffyr hwnw, a'r enw hyll arno, a ddefnyddir weithiau i godi ysbryd- oedd y llesg a'r gwan. Cyfodwyd adeilad ysblenydd uwch ben ffynnon o'r dwfr hwn yn y dref. Y nesaf ato ydyw y Mild Sulphur Water. Nid yw hwn yn agos mor gryf a'r cyntaf. Ar ol hwnw daw y Saline Chalybeate, neu gymmysg o halen a haiarn. Mae dwy ffynnon nodedig o hon, y naill yn y Montpellier Gardens, yn dwyn y teitl o Kissengen, a'r llall yn y Royal Cheltenham Grounds, yn cael ei alw yn Chloride of Iron Water. Yn olaf ceir y Chalybeate, neu y dwfr haiarnaidd pur. Nid ydyw hwn yp. agos mor gryf a'r cyffelyb ddwfr yn Nhrefriw. Dechreuir yfed y Sulphur Water yn frwd o ddeutu chwech o'r gloch y boreu. O'r awr hono hyd wyth o'r gloch, cedwir yr adeilad fawr yn hanner llawn o bobl o bob oedran a gradd. Rhyfedd y gwynebau a lynantareugilydd. Mae yma arddangosfa ddigrif- ol dros ben. Byddai ynwerth iefrydydd anatomy ddyfod yma yn un pwrpas i weled yr hyn a all cy- hyrau y gwyneb wneud mewn gweddnewidiadau. Yr wyf yn sicr y dychrynai ambell i fenyw deg pe gwelai ei hun mewn drych yr adeg hono. Ond. y mae grym penderfyniad yn myned ar draws pob seremoni pan y mae iechyd mewn golwg a chydag iechyd disgwyliay lodes lan, ac nidyn oferychwaith, am adferiad prydferthwch rhosynawg i'w gruddiau llwydion. Defnyddir awr neu ddwy cyn boreufwyd L yfed y dwfr ac i rodio oddi amgylch. Rhydd hyn awch ar yr archwaeth, cytlyma gylchrediad y gwaed, a gesyd dyn mewn cywair lion i wynebu ar waith y dydd. Cynnwysa y gwaith hwnw ynbenaf mewn rhodiana o gylch y dref, neu ymweled a manau hynod yn y gymmydogaeth. Cyn ciniaw yn gy- ffredin, byddys yn myned i'r railway station i weled pwy sydd yn myned ymaith, a phwy sydd yn dyfod i mewn ya eu Ile. Hon ydyw y fashiofiabh pro- menade, lie yr ymddengys y boneddigesau mewn gwisgoedd gWahanol i'r rhai a welid am danynt y boreu cyntaf. Mae yr hen het erbyn hyn wedi rhoddi lie i ryw ysmotyn bychan ar y coryn a elwir er mwyn compliment yn fonet. Ac y mae gwisgoedd gwychion ac addurniadau cain yn serenu llygaid yr edrychydd. Wedi ciniaw, os bydd y tywydd yn deg, ceir game of bowls neu croquet, ac y mae pawb am wneud y defnydd goreu a all o'i seguryd. Er mai gwan ac afiach ydyw y rhan fwyaf o'r ymwelwyr, eto ceir cyfran go helaeth yn eu mysg o wyryfon a llanciau nad ydynt mewn un modd yn dysgwyl am gynhyrfiad y dwfr. Y canlyniad yw, fod ychydig o flirtio yn myned yn mlaen yn ddystaw bach fel mewn pob lie arall cyffelyb. Wrth rodio yn arafaidd heibio i bar o hen bobl un boreu, clywem yr.hen wraig yn d .vrdio yn dost o herwydd rhyw feibion a merched a dybid eu bod yn euog o'r difyrwch hwn. Ond ar ddiwedd y stori, esgusodai hwynt trwy ddyweyd wrth yr hen wr, Wel, wel, rhaid gadael iddynt, fe fnom ninnau yn ieuanc ys talwm, onid do, John?' Gwneir i fyny rhyw picnic parties bychain, a rhyw- fodd yn ddamweiniol neu yn fwriadol, gwelir fod yno ferch ar gyfer pob mab, a mab ar gyfer pob merch, a dedwydd iawn y treuliant yr amser gyda'u gilydd dan gysgod coed cauadfrig neu yn swn afon- ydd murmurawl. Yn ngoleuni teg y presenol, paent- ir y dyfodol mewn lliwiau mor ysplenydd nes ydyw calon y forwyn ysgafn-droed yn dychlamu o lawen- ydd, a gobaithyr hen ferch yn ymadnewyddu fel yn nyddiau ei hieuenctyd. Ond rhaid i mi ddwyn y llythyr hwn i derfyniad, onide, byddwch yn ei gau allan o herwydd diffyg lie. Cewch ddarluniad manylach o'r bobl a gyfarfyddais yn y nesaf. Yr eiddoch, &c., « GOGLEDDWR,

BLAENAU FFESTINIOG. At olygwyr y I Tyst Cymreig? Foneddigion,—Wedi hir ddisgwyl y byddai i ryw un ymgymeryd a'r gorchwyl o ysgrifenu ychydig o Ily hanesion yr ardal boblogaidd hon i'r TYST, ac hyd yn hyn ni welais yr un llythyr wedi ymddangos. Ac os byddaf fi yn gymhwys i wneud hyny wele fi at eich gwasanaeth. Os amgen taflwch hwn i'r fasged, a chadwaf inau y gweddill gartref. Dydd Mawrth a Mercher, y 6ed a'r 7fed cyfisol, cynnaliodd Eglwys St. Dewi ei chyfarfod blynyddol pregethu. Yr oedd y cynnulliadau yn llusog iawn yn ystod yr holl gyfarfudydd cawsom bregethau da a grymus. Yr oedd yno arwyddion amlwg fod yspryd yr Arglwydd yn cydfyned a'r weinidogaeth. Nos Iau, yr Hted cyfisol, bu rhyw fath o Gristy's Minstrels yn myned trwy eu campau a'u dynwarediadau yn y Farchnadfa. Ni wyddom pa faint oedd y dorf oedd yno, ond gwyddom un peth fod yno ormod o lawer yn gwrandaw ac yn edrych arnynt. Yr oedd hwn yn ail, ac y mae posters y trydydd ar ein muriau, o gyfarfodydd dichwaeth fel y rhai hyn. 0 na ddeuai stop ar bethau fel hyn. Dydd Gwener, Sadwrn, a'r Sul, 9, 10, a'r I I eg eyfisol, cynnaliodd y Bedyddwyr eu cyfarfod pregethu. Y gweinidogion oeddynt y Parchn. Robinson, Llansilin Jones, Brymbo a Howells, Sirhowy. Yr oedd y cynnulliadau yma hef) d yn lluosog, a'r pregethu yn gadarn a bywiog. Dydd Sadwrn, y lOfed cyfisol, cynnaliodd y Meth- odistiaid Calfinaidd gyfarfod cystadleuol Undeb eu Hysgolion Sabbatholyn nghapel yRhlw. Y mae yn dda genym allu dwyn tystiolaeth o lwyddiant yr Undeb hwn y naill flwyddyn ar ol y llall er ar yr un pryd rhaid cyfaddef nad oedd ymdrech yr ieuenc- tyd eleni yr hyn y dymunid iddo fod, mewn ymgeisio ar y gwahanol destunau. Cafwyd amryw annerch- iadau da yn ystod y cyfarfodydd gan Mri. Evan Evans, Agent, Viewfield; R. Jones, Caeolud; alr Parch L. Edwards, D.D., Bala, &e. Hyn y tro hwn rhag trethu eich amynedd. Yr eiddooh, &c., MAC.

TAITH 0 GWYNFE I AMERICA. Mae ymfudiaeth i wlad y gorllewin a gwledydd eraill yn beth cyffredin iawn mewn llawer ardal yn Nghymru y dyddiau hyn, ond nid yw felly yn Ngwynfe, mae y peth yn aunghyffredin hollol yno. Nid o ran nad oes awydd mewn llawer i ymfudo, ond y maent rywfodd yn methu yn deg a dyfod i'r penderfyniad hwnw. Y maent yn arfer edrych ar y peth yn ormod gorchwyl, ac yn anturiaeth llawer rhy beryglus i fod dynol ymgymmeryd a hi. Ond mewn gwirionedd nid yw taith i America y dyddiau hyn ddim mwy nag oedd myned i Lundain o wahanol ranau o Gymru ryw 40 mlynedd yn ol. Yr oeddwn erys rhai blynyddau yn arfer teimlo dyddordeb nid bychan wrth ddarllen a myfyrio pob hanes allaswn gael gafaelarno àD1 America, ac yn neillduol am wlad eang yr Unol Daleithiau; ac yr oedd hyny yn codi awydd cryf ynwyf lawer gwaith am fyned yno, onu heb ddyfod i benderfyniad hollol 0 hyd. O'r diwedd, wedi dwys ystyriaeth, ac ymgynghori a llawer, a siarad y peth drosodd A.'m haawyl rieni, daethum i'r penderfyniad o fyned i America yn mis E brill. Hysbysais y peth i'm rhieni, ac yr oeddynt yn hollol groes i hyny ar y cyntaf, ond wrth siarad ac ymresymu a hwynt ar y pwnc, ymfoddlonasant i mi fyned, a gwnaethant bob parotoadau angenrheid- ol ar gyfer y daith, er eu bod braidd yn meddwl nad aethwn o hyd. Erbyn hyh yr oedd cyfeillion eraill o'r un ardal wedi dyfod i'r un penderfyhiad a minau. Ysgirifenais at Mr. t.amb, agent agerlongau Inman, Liverpool, a nodasom ein Hong, sef y City of Paris, yr hon oedd i gychwyn o Liverpool ar y 24ain o Ebrill. O'r diwedd daeth yr amser i fyny imi, gychwyn o I hen wlad fy ngenedigaeth.' Ac 0, amser rhyfiedd! Yr amser yr oeddwa yn cefnu ar gartref clyd—tad tirion—mam anwyl a thyner-galon— brodyr a chwiorydd hoff a charedig-a Ilu o gyfeill- ion anwyl a hoff, i fyned i wlad estronol, ac ymadael a hen wlad fyahadau, heb wybM a gawsem weled wynebau ein gilydd byth mwy. Amser ydyw hwn na wyr neb ond y profiadol pa 'fath adeg ydyw.' Adeg ffarwalio k chyfeillion a pherthynasau hoff ac anwyl, ac i wynebu ar eirwon dopnau mor y Wer- ydd, i fyned tua gwlad machlud haul, Er .mor an- hawdd ar lawer ystyr ydyw ymadael, eto yr oeddwn yn hollol benderfynol, ac yn dra hyderns yn nghym- morth yr Arglwydd i gyrhaedd y porthladd a ddy- !llUll\\ n. Yr oeddwn yn meddwl lawer pryd y gall- aswn ddweyd gyda'r bardd:- 'Ni chaf aros, ni chaf orphwys, Nes fy myned yno'n lan.' Ebrill 19, sef dydd Gwener y Groglith y cychwyn- ais i a'm dau gyfaill o Glantoddeb, sef fy anwyl gartref, gyda theimladau drylliog, a'r dagrau yn rhedeg yn rhyddion dros ein gruddiau, wrth ym- adael a'n hanwyl berthynasau, i fyned i Gastellnedd i gyfarfod y train. Ar ben y Mynydd Du y cawsom yr olwg ddiweddaf ar hen ardal brydferth Gwynfe, ac ar gapel Jerusalem, lie 'r arferai y llwythau ddod yn nghyd i addoli'r Arglwydd, yn Sabbathol ac wyth- nosol. Yr oedd llawer adeg ddedwydd a dreuliais yno yn y cyfarfodydd ac yn yr Ysgol Sabbathol yn dyfod i'm meddwl, gydag adgofion melus wrth gym- meryd y gip-drem olaf arnyntoddiar ben y mynydd. Buom yn Nghastellnedd nos Wener, a buom mewn Concert ardderchog a gynhelid yn y Town Hall gan gor capel Maesyrhaf, a chawsom ein lloni yn fawr ynddo. Dydd Sadwrn yr 20fed. Y boreu hwn, am chwarter wedi wyth, cymmerasom y train yn y Vale of Neath Station i fyned rhag ein blaen i Liverpool. Yr oeddym yn myned dros y Crumlin Bridge, yr hon sydd bont ardderchog yn croesi cwm dwfn aruthrol, a phentref yn ei waelod, ac afon yn rhedeg trwy ei ganol. Aethom heibio i dref brydferth Hereford, lie y buom yn ai-os yehydig yn yr orsaf. Daethom yn mlaen wedi hyny i dref hardd ac hynafol Amwythig, lie y treuliais amser dedwydd a chysurus cyn hyn; arosOdd y train tua chwarter awr yn yr orsaf eang ac ardderchog sydd yma, a chefais gyf- leustra i weled rhai o'm hen gyfeillion yno. Daeth- om oddi yno trwy Wrexham ac i Gaer, yr hon sydd hen ddinas gaerog yn cael ei hamgylchynu gan furiau cedyrn. O'r diwedd cyrbaeddasom Birken- head, lie yr oeddym yn gadael y train a yn myned i steam boat i groesi yr afon Mersey i'r landing stage ar ochr Liverpool, yr hon sydd stage ardderchog a rhyfedd iawn; y mae yn nofiadwy ar yr afon, ac yn crogi wrth gadwyni anferthol, fel y mae yn codi ac yn gostwng gyda'r llanw a'r trai, ac y mae yn cael ei cliyssylltu gan bontydd crogedig wrth hinges mawrion, i ddyfod i fyily o honi i'r dref. Cyrhaedd- asom Liverpool ychydig wedi 5 o'r gloch. Anfonodd Mr. Lamb ei borter i'n cyfarfod i Birkenhead, a daethom o hyd iddo yn union. Daeth Mr. George Lamb i'n cyfarfod i'r landing stage, yr hwn sydd Gymro glan gloyw, ac yn ddyn ieuanc hynod siriol a charedig. Aethom gydag ef i Union street, lIe mae ganddynt dy private eang a chyfleus ar gyfer derbyn y 11 ymfudwyr o Gymru. Gwnaethom ein hunain yn gartrefol a chysurus yma. Mae Mrs. Lamb a'r ddwy Miss Lamb yn teilyngu canmoliaeth uchel am eu gofal a'u sirioldeb neillduol at yr ymfudwyr. 21ain,—Ddydd Sul y Pasc. Treuliasom y Sabbath hwn yn bur gysqrus yn Liverpool. Buom yn y boreu yn nghapel y Parch. J. Thomas; yn y pryd- nawn baom yn Nghymmanfa y Bedyddwyr, lie y cawsom bregethau ardderchog; yn yr hwyr buom 9 yn nghapel newydd ardderchog y Parch. W. Rees, D.D.. lie y mae organ ardderchog yn cydganu a'r gynnulleidfa. Am ei bod yn Sul y Paso yr oedd gweinidogion y dref oddi cartref i gyd, a dyeithriaid oedd yno yn eu lie. 22ain a'r 23din. Dydd Llun a dydd Mawrth y buom yn gweled prif ryfeddodau y dref, sef y Museum, y Waxworks, a'r Doeiau mawrion ac ar- dderchog sydd yma, &c. Erbyn nos Fawrth yr oedd dros 120 o Gymry wedi dyfod i mewn at Mr. Lamb, Ý rhan fwyaf o Ogledd Cymru, a llawer o weithfeydd Morganwg. 24ain. Diwrnod rhyfedd oedd hwn. Codasom am 5 o'r gloch i ddarparu ar gyfer cael pethau yn barod i fyned ar fwrdd y steamer, yr hon oedd i gy- chwyn o'r landing stage am 7, i fyned a ni ar fwrdd y City of Paris, yr hon oedd wedi angori yn yr afon er dydd Mawrth, gan ddysgwyl am danom yn bry- derus ae amyneddl-ar. Dychymmyger fod rhyw un yn sefyll yn Union Street, Liverpool, lie mae y gwa- hanol oruchwylwyr ymfudol yn byw, ar foreu y 24ain o Ebrill, ac edrych ar tua 200 o Gymry ym- fudol yn paroloi ea boxes, gwelyau, llestri, &c., i fyned ar fwrdd yr un llong, a hynyerbyn 7 o'r gloch yn y boreu. Pwy allai feddwl y cynhwrf a'r gwibio oedd yn myned yn Ihlaen yno o bob math. Erbyn cyrhaedd y landing stage yr oedd 700, yn nghyd a'u luggage yn aros am fyned ar y bwrdd. Yna buwyd hyd 2 o'r gloch yn twmblo, yn tori, ac yn cymmysgu boxes a dynion ar draws eu gilydd, cyn cael pawb a phobpeth ar fwrdd y llong. Wedi gorphen hyn, codwyd ei hangorau anferthol i'r bwrdd, a gollyng- wyd hi ymaith yn araf i lawr yr afon, i wynebu ar y cefnfor garw. (I'w barhau.) "r'I').

;J111 •••; Y PPA^JDDYN ;BAC5. • j, v I" Foneddigion,;—Yr ydym yn byw mewn oes ac sydd yn llawn iawn 0 amrywiaeth, ac yn mhlith pethau eraill a ellir nodi, gellir dyweyd fod amrywiaeth mawr yn mhlith dynion, ond yn. mhlith yr holl ddosparthiadau, nid 06s a wnelotn ni yn awr ond a dau ohonynt, sef y dosparth hwnw sydd am lynu wrth hen bethau oherwydd eu hena%eth a'r dos- parth arall ac sydd yn orawyddus am. bethau newyddion oherwydd eu newy dd-deb. Yr ydym wedi sylwi yn lied fanwl ar y ddau hyn er ys rhai blyn- yddau bellach, ac wedi dod 1 benderfyniad fod y naill a'r llall yn glynu1 wrth eu hochr bron yn ddi- eiithriad oherwydd henafiaeth y naill a newydd-deb y llall. Mae y naill a'r llall yn bla ar yr Ys°-ol Sabbathol, ac yn yr Eglwys hefyd. Os penderf/na rhai o'r brodyr sydd yu meddu barn lied gywir am bethau, i wneud rhyw symmudiad newydd, gwelir dosparth yrhen bethau yn ymsythu ac yn bloeddio traddodiad-fel hyn y gwelsom ni erioed, na sym- mudweh mor hen derfyn, a dyna y cwbl. Ni chyn- nygiant un rheswm er ceisio dangos fod y ffordd γ hono yn well, ond tybiant fad en henafiaeth yn ddigon o esgusawd dros eu holl ddiffygion, ac yn dcligon i orbwysb- pbb syraudiad arall, pa mor dda a phwysig- bynnag y byddo. Ac o'r ochr arall y mae dosparth y pethau newydd yn myned i eithaf- ion yr ochr arall, maent mewn cyffroad yn barhaus, nis gallant aros i un symudiad newydd gael digon o amser i'w brofi, nad ydynt yn eu gorawydd yn cynnyg rhyw gynllun newydd arall, a hyny o her- wydd eu newydd-deb yn unig. Mae yn anhawdd iawn cael y ddau ddosbarth hyn i gydweithio. Tor- weh allan gynlluliiau newyddion mae bron yn an- mhossibl cael gwyr yr hen draddodiadau i weithio ond daliwch at yr hen bethau. Mae gwyr y go-ahead y newydd-bethau yn gwrthod gwneud dim. Ond y peth syddyn rhyfedd iawn ydyw fod y ddau ddos- barth yma yn meddwl eu bod yn ddynion o feddwl mawr. Edrychwch ar ddosbarth yr hen bethau y maent a'u penau mor gamed a'u gwynebau mor