Y Tyst Cymreig

ABERSOCH, LLANENGAN. Cynnaliwyd cyfarfod cystadleuol pbblogaidd a dyddorol yma noa Wener, Gorph. 19. De- chreuwyd am 7 o'x gloch. Galwotld y Parch. H. T. Parry, y gweinidog, ar Mr. I). Jones (Dewi ab Gomer), i lywyddu. Gan fod cryn waith i fyned drwyddo, bu y llywydd yn ddigoh doeth a medrus i fod yn fyr a phwrpasol yn ei anerchiad agoriadol. Cafwyd anerchiml ga n y beirdd oedd yn bresenol. Oystadleuid mewn darllen, vsgrifenu, a datganu, gan blant, mewn grammadegiaeth, cerddoriaeth, barddoniaeth, a thraethodaeth, gan bob oed a rhyw. Testynau y farddoniaeth oeddynt englyn Y Tafod,' chwe phennill ar Lladron G-lan y Mor,' chwe phennill ar Llosgiad y llong Barbadian yn St. Tudwall's Road,' a phryddest heb fod dros gan llinell, Y Manna.' Testynau y traethodau—' llanos Timotheus' i blant yn unig. Hanes Ruth,' cyfyngedig i ferched. Ac Yn mha bethau y mae dedwydd weh yn gynnwysedig,' agored ibawb yn y cylch. Beirniaid y darllen oeddynt y Parchn. D. Jones, Oapel helyg; R., T. Parry, a Mr. W. Thomas, Faoh. Beirniedid y llawysgrif, y dat- ganu, y grammadegu, a'r traethodau gan y Parch. D. Jones, Darllenwyd beirniadaeth y farddoniaeth gan y Parch. H. T, Parry. Y rhai buddugol ar y gwahanol destynau oedd- ynt Adoniah a Margaret Eyans, Pant-yr-hvrch (brawd a chwaer a enniilasant droion); Ellen Jones, Marchroes; Owen Roberts, Tan-y-fron; Robert Williams, Mynytho Edward Jones, Tyn-y-coed; ac Owen Griffith, Deicoch. En- nillodd rhai droion. Ithan ddifyrus iawn o'r cyfarfod oedd adrodd Y Ddadl hyfryd, rhwng Paul ac Angel,' gan Edward Jones, Ty'n-y-coed, a Wm. Nicholson, o'r Ysgol Frytanaidd. Canwyd amryw donau yn ystod y cyfarfod gan gor y M. C. Llangian, y cor undebol, Edward Jones, Ty'n-y-coed, a W. Nicholson ynghyd, a chan Mr. Nicholson ei hunan. Cyn terfynu y cwrdd, galwodd y llywydd ar y Parch. H. T. Parry, i ddarllen ei gynnygiad yn ngwyneb fod y cyfaill hoff, Mr. Nicholson, yn ymadael oddi yma i ymsefydlu fel gweinidog yr efengyl yn Rhoslan a Llanystumdwy. Dy- wedai Mr. P. fod newyddion drwg a da yn cael eu taenu ar hyd a lied y wlad, a bod y naill mor gyfiym. a'r llail. Gwyddai fod y newydd drwg (gan deimlad y rhai oedd bresenol) am ymadaw- iad Mr. N. wedi cyrhaedd clustiau pawb oedd yn bresenol. A chan ei fod ar ein gadael, yr oedd ef (Mr. Parry) yn cynnyg Fod y cyfarfod hwn i ddangos eu teimlad mewn rhyw ddull at Mr. N. ar achlysur ei ymadawiad-toimlad o ddiolchgarwch am ei wasanaeth neillduol a chy- ffredinol, fel Cristion, fel pregethwr, ac fel ysgol- feistr-teimlad o ofid ein bod yn ei golli o'n plith-a theimlad o weddi ar i Dduw pob gras ei gysuro, ei lwyddo, a'i fendithio, a'i wneud yn fendith yn ei gylch newydd a phwysig.' Dy- wedodd Mr. P. yn mhellach fod rhwymau neill- duol arno ef i wneud y cynnygiad,—ei fod wedi cael Mr. N. yn gyfaill cywir, ac yn gydweithiwr ffyddlon yn ystod yn agos i ddwy flynedd y buont yn cydlafurio yma. Dywedai fod rhwymau ar- henig ar eglwys Abersoch, a'r ddwy eglwys arall ya y weinidogaeth yma, a'r cynnulleidfaoedd i y-afnogi y cynnygiad, ac fod rhwymau ar y cym- mydogion yn gyffredinol. Yna cafwyd cefnogiad cynhes iawn i'r cynnyg- iad gan Meistri 0. Griffith, Deicoch; ac E. Jones, Ty'n-y-coed, a hefyd gan y llywydd mewn barddoniaeth a rhyddiaeth, a hefyd gany Parch. D. Jones, Capol helyg. Yna rhoddwyd y cyn- nygiad i fyny i'r cyfarfod yn gylfredinol, a chod- odd pawb eu llawi'w gefnogi. Yna cafwyd gair gan Mr. N. mewn teimlad lied ddrylliog a thodd- edig. Talwyd diolchgarwch i'r llywydd am lywyddu mor ddymunol a deheuig. Teimlwn yn clra diolchgar i Mr. Jones, Oapel helyg, am ei wasanaeth gwerthfawr drwy y cwrdd, a hefyd i'r corau a-n eu gwasanaeth hwythau. Elid i mewn i'r capel drwy dalu 3c. i bobl mewn oed, ac 19. i blant. Parhaodd y cyfarfod am dair awr, a haeddai y gynnulleidfa gydnab- yddiaeth am aros i wrando mor astud hyd y diwedd, ac am ymddwyn mor foneddigaidd o'r dechreu i'r diwedd.—Gohebydd.

DINBYCH Y PYSGOD. Dydd Mawrth, wythnos i'r diweddaf (Awst 6ed) oedd ddiwrnod wedi ei neillduo i ddodi i lawr gareg sylfaen addoldy Annibynol newydd yn y lie uchod. Ffurfiwyd gorymdaith o'r Taber- naci, yr addoldy presenol, am hanner dydd, yr honaaethisefyllfa y ty newydd, lie yr oedd eisoes luoedd wedi ymgynnull. Wedi canu emyn, darllenodd y Parch. H. Anthony (T.C.), ranau o'r Gair Dwyfol am dy Dduw, a'i bres- wylwyr. Gweddiodd Mr. Benditt, gweinidog y Bedyddwyr Rhoddodd Mr. Paul, o Manchester, y pen-saer, ddisgrifiad o'r ty a'i hanes, ac o'r botel seliedig yn ei law, a gynnwysai y Non- conformist, yr English Independent, a'r Tenby Observer am yr wythnos ddiweddaf. Cyflwyn- wyd llwy fortar arian i Mrs. Morley gan Mr, Craven, yr hwn sydd yn rhoddi mil o bunau at y ty. Wedi gosod y gareg yn eu lie, ac i blant yr Ysgol Sahbathol gyflwyno ei rhoddion arni, tra- ddododd Mr. Morley anerchiad ar 'Hynodion yr Enwad' yn fanwl, cadarn, a didramgwydd, gan enwi ysbrydolrwydd yr eglwys, symlrwydd ei haddoliad-Annibyniaethgwirfoddolrwydd, &c. Yna tdrfynodd y Parch. E. Shadrach trwy weddi. Oihiawodd tua 120 yn yr Assembly Rooms. Llywyddai Mr. Craven; ac ar ben arall y bwrdd Mr. Ezra Roberts, gynt o Lanelwy, aelod parchus a hael gyda'r Methodistiaid, yr hwn sydd yn awr yn byw yn Ninbycb y Pysgod; ac am nad oes addoldy perthynol i'w enwad, car- trefagyda Mr. Anthony. Wediciniaw, siaradwydo gan Mr. Powell. Penfro (T.C.), Edwards, Tenby (W.), Benditt, Tenby (B.), Matthias Saunders- foot, Thomas, Longstone; Davies, Horeb; W. Trewent, Ysw., Penfio; H. W. Wills, Ysw., Bristol; S. Morley, Ysw., &c. Am 6, cynnal- iwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr un lie. Agorwyd y cyfarfod trwy weddi gan Mr. Evans, Hebron. Darllenodd y Parch. D. Anthony gyfrifon o'r hyn sydd wedi ei dderbyn at y capel hyd y pryd hwnw. Cyrhaeddai dros 2,500 punt, yncynnwys mil Mr. Craven, a chant Mr. Morley. Bydd eisieu 1,500 eto., Cynnygiodd Mr. Morley gant yn ychwanegol, os troid yr hen gapel i ryw was- 91 1 anaeth, megis capel i'r morwyr, yn lie ei werthu, a 200 arall os rhyddheid y ty ar ddydd yr agoriad. Yna siaradodd Proffesor Morgan, Oaerfyrddin, ar' Gynnulleidfaoliaeth yn y dyfodol;' Mr. Paull, o-Ramsey, ar' Ymneillduaeth yn ei ardal ef;' Dr. Rees, Abertawe, ar' Anghydffurfiaeth boreu- 01 yn sir Benfro,, Mr., Bevan, cydweinidog Mr. Binney, ar Gymmeriad Crefyddol Ymdrochle- oedd (watering places)a Mr. Lewis, Henllan, ar Ddechreuad yn Tenby trwy lafur mawr y Parchn. Richard Morgan, Henllan, a, Morgan Jones, Trelech.' Wedi talu y diolchiadau arforol, a chanu y fawl-wers, gwasgarodd y dorf tua 9 o'r gloch.

mt¡Uiøu. Llencyn Gwladaidd.—Aeth rhyw lencyn o Gwm xnynyddig i lawr i Abertawe; ac er mwyn gwneud chwareu teg a'i gylla, aeth i un o'r prif dafarndai i giniaw, lie yr oedd pob math o ddysgleidiau wedi eu harlwyo ar, y bwrdd o'i flaen. Nid oedd, druan, yn gwybod dim am reolau moesgarwch, nac yn hysby-so seigiau moethus, felly un o'r rhai cyntaf a ennillai ei hoffder oedd dysglaid o farchysgall (artichokes), ni wyddai beth oeddynt, na pha fodd i'w defn- yddio; end yn ei wane cipiodd gilfochiad o'r rhan ysgythrog o honynt, y rhai wrth iddo geisio eu llyncu a fu agos a'i dagu. Gwelodd y bon eddwr nesaf ato ei gyfyngder, a dywedodd wrtho fel yr oedd yn estyn ei wddf, Syr, y ddysglaid yna sydd i fod yn olaf.' Yr wyf yn eich coeiio,' meddai y llanc yn ei lewyg, mai yr olaf a fydd i mi, canys yr wyf yn mron tagu.' Codwm Adda,.—Gweinidog yn Scotland, yr hwn oedd yn ofalus iawn am gatecisio ei bobl, a ofynai i un o honynt yn ddiweddar, Janet, a allwch chwi ddyweyd pa fodd y syrtbiodd Adda ?' A Janet, dan chwerthin, a atebai, '0 dyn bach, Doctor anwyl, a ydych chwi yn ddifrifol ?' Yd- wyf yn ddifrifol iawn,' meddai yntau. Yna Janet (enw gwr yr hon oedd Adda), a ddywedai, I Wel, wel, gan y rhaid i chwi gael gwybod Doctor, welwch chwi, yr oedd Adda wedi myned drosodd i dy Lucky Liston y nos o'r blaen i geisio hanner peint o whiskey, a tharawodd ei droed yn erbyu rhwyf oedd ar lawr ar y nbrdd; ac i lawr ag Adda-a dyna yr holl wir am y mater. Priodasau Dynion Enwog.-Prlododd Shake- speare yn 18 oed Ben Jonson yn 21; Franklin yn 24; Mozart yn 25; Dante, Kepler, Fuller, Johnson, Burke, a Scott yn 26; Tycho Brahe, Byron, Washington, a Buonaparte yn 27; Penn a Stern yn 28; Linneas a Nelson yn 29 Burns yn 30 Chaucer, Hogarth, a Peel yn 32; Words- worth a Davy yn 33; Aristotle yn 36 Syr William Jones a Wellington yn 37 Wilberforce yn 38; Luther yn 42; Addison yn 44; Wesley a Young yn 47; Swift yn 49; Button 55; a'r hen Parr, y tro olaf, yn 120. Mir-ymattaliad oddi wrth fwyd.—Gall ystor- gath fyw am 10 niwrnod heb fwyd, afrewig am 20, eryr am 28, daiarfoch am 30, a chi am 35 gall crocodeil fyw felly am ddau fis, ysgorpion am dri mis, arth am chwe mis, y mudliw am wyth mis, a'r wiber am ddeg mis. Gall y pryf copyn, y llyffant du, a'r chwilen ymattal oddi wrth fwyd am amser anmhenodol. Ein Chweg-nwyddau,—Tyfa te yn China, ac ochrau yr Himalayas; dygwyd ef i E wrop gan y Dutch yn 1610. Tyfa coffi yn Arabia, Suri- nam, a'r India Orlle winol; dygwyd ef i Ewrop yn 1511, ac i Brydain yn 1641. Tyfa tybaco yn benaf yn yr India Orllewinol, ac yn Nhaleithiau Deheuol America; dygwyd ef i Loe-r gan Syr John Hawkins yn 1565; ond priodola rhai ei ddygiad i'r wlad hon i Syr Walter Raleigh. Tyfa siwgr yn benaf yn yr India Ddwyreiniol a Gor- llewinol; dygwyd ef gyntaf i Ewrop yn 1625. Poblogaeth America.—Yn ol y cynnydd pres- enol y wlad hon, bernir y bydd ei phoblogaeth yn 1870 yh 40,500,000; ac yn 1890, 70,000,000 ac ar ddiwedd y ganrif bresenol yn 100,000,000' Cofrestriad Own.—Cofrestrwyd 353,798 o gwn yn yr Iwerddon y flwyddyn ddiweddaf, y flwydd- yn gyntaf y cofrestriad o dan weithred 1865. Cofrestrwyd 12,479 yn nosbarth heddgeidwaid Dublin. Y cyllid a dderbyniwyd oddi wrth drwyddedau cwn, yn ol 25 y pen, gyrhaeddai 35,379p. Cynnydd Awstralia.-Dywed y Daily jVewsfod y nwyddau a aeth i mewn i'r trefedigaethau Awstralaidd yn 1865 yn werth 35,000,000p., a'r nwyddau a aeth allan yn werth 30,000,000p. Yn ystod yr 16 mlynedd diweddaf, cafwyd gwerth 150,000,000p. o aur o New South Wales, a Victoria, a gwerth 5,000p. o dunelli o lo. Mae Awstralia Ddeheuol hefyd wedi danfon allan yn ystod y 10 mlynedd diweddaf werth 5,000,000p. o gopr. Yr oedd tunelliad y llongau a gyrhaedd- asant borthladdoedd Awstralia yn 2,000,000p., ac anfonwyd allan werth cyfartal yn ystod yr un amser. Deugain mlynedd yn ol, yr oedd rhif ceffylau, gwartheg. a defaid, dan 4,000,000; y mae y rhifyn awr oddeutu 35,000,000p. Yn ystod y mis yn gorphen ar y 30ain o Mehefin, anfonwyd o Ffrainc a'r Channellslands i Loegr drwy Southampton oddeutu 20,000,000 o wyau, 14,000 o bwseli o ffrwythau, 4,800 o dunelli o bytatws, 1,700 tunell o ymenyn. yf Gofynwyd i ddyn mewn ffair a oedd ei geffyl yn ofnus. 0 nag ydyw,' meddai, y mae yn aros wrtho ei hun yn y stabl drwy y nos yn ami.' Yr oedd bagpiper unwaith wedi eistedd i lawr wrth ochr llwyn o goed i fwyta ei giniaw; ac yn ddisymmwth, gwnaeth blaidd ei ymddangosiad, a gorfu iddo daflu ei holl ymborth iddo. Wedi i'r blaidd fwyta hwnw, efe a ddechreuodd ddangos ei ddannedd drachefn. A chan nad oedd gan y bagpiper ddim yn ychwaneg i'w roddi iddo, efe a gymmerodd ei biban, ac a chwareuodd don iddo; ac ar hyny diangodd y blaidd am ei hoedl, a gofidiai yr Ysgotyn newynog na buasai yn rhoi tipyn o gerddoriaeth iddo cyn ei giniaw. Mae brodor ieuanc o Norway yn Wisconsin yn 7 troedfedd a 10 modfedd o daldra. Nifer y llongddrylliadau am yr wythnos di- weddaf ydoedd 33, yn gwneud y cyfanswm am y flwyddyn bresenol yn 1067. Yn North Shields, ddydd Sul diweddaf, aeth dau Wyddel i ffraeo a'u gilydd, ac aeth y ffrae yn fesur dyrnau, ac ymladd yn galed y buont- a gwleddai un o'r ddau ar drwyn y Hall-gwledd fras!

GRAIANRHYD. DYDD Gwener, Awst 9, cynhaliwyd te parti a chyngherdd yn y Tabernacle, addoldy yr An- nibynwyr yn y lie uchod. Yr oedd cryn ddys- gwyliad yn yr ardal am y diwrnod. Trodd yr hin allan yn ffafriol iawn, a dygodd hyny, yn nghyd a'r wledd a ddysgwylient gael, dyrfa fawr o bobl yn nghyd. Wedi i bawb gael eu dlwallu a ffrwyth y ddeilen Chineaidd a bara brith, symmudwyd y byrddau &c., er parotoi at y wledd gerddorol oedd i ddilyn. Cymmerwyd y gadair gan Mr. W. Challoner, yr hwn, wedi gwneud ychydig sylwadau pwrpasol, a ddechreu- odd arwaith y programme, I ddechreu, cafwyd ton gynnulleidfaol, pawb yn uno. Wedi hyny canwyd y darnau canlynol,—1. Chorus, Llwyn Onn, gan gor Llandegle, o dan arweiniad Mr. E. Z) t' Price, ac yn cael eu dilvn ar yr Harmonium gan Miss Evans (Mair Alun). 2. Can, Mae'r ddaear wedi ei gwneud, gan Miss Evans. 3. Can, Os Z, nad yw tylodi 'n drosedd. gan Mr. Seth Roberts, Brymbo. 4. Chorus, Hen Gymru, gan y cor. 5. Can, Molawd Arthur, gan Mr. J. ZD Edwards. 6. Can, Bryniau fy Ngwlad, gan Mr. E. Evans. 7. Chorus, Awrlais hoff y Teulu, gan y cor; caf- wyd encore, a chanwyd eilwaith. 8. Can, Dacw'r Bwthyn Gwyn, gan Mr. S. Roberts; en- coriwyd, a chanodd yntau, 0 eadw ''r Cymro'n Dlawd. 9. Dadl, Y Bachgen a'r Botel, gan Mri. E. Williams a J. Smith, yn dda iawn. 10. Ad- roddodd Miss Maggie Evans, Llandegle, bennill- ion Drws y Nefoedd, yn hynod doddedig, a gwelid dagrau ar lawer grudd tra yr adroddai hwynt. Wedi i'r cantorion gymmeryd ychydig o or- phwys, aethant yn mlaen a'r ail ran yn y drefn ganlynol:r—1. Chorus, Pan bo'r Heulwen wedi ffoi, gan y cor encoriwyd, a chanasant hwythau Great was the Company of the Preachers.' 2. Can, Llongau Madog, gan Mr. James Price, a chafodd encore. 3. Song, Happy Days and Happy Nights, gan Miss Evans. 4. Chorus, Dros y Gareg, gan y cor, yr hwn a encoriwyd. 5. Can, Cartref, gan Mr. S. Roberts, encoriwyd, a chanodd yntau Gan Americanaidd. 6. Can, Y Morwr, gan Mr. E. Price, a chafodd yntau hefyd eneor. 7. Can, Serch Hudol, gan Mr. S. Roberts. 8. Chorus, I wisgo aur Goron, gan y cor. Ti weli, ddarllenydd, mai nid eyffredin oedd y canu, oddiwrth y derbyniad gwresog a roddwyd iddynt, a'r galwad mynych am encore. Tystiolaeth unfrydol pawb ydoedd, na chawsant erioed eu boddhau yn well mewn cyfarfod te nag a gawsant eleni yn y Graianrhyd. Talwyd y diolchiadau arferol i'r cadeirydd, y cantorion, y merched am waitio, ac i'r ardal am eu cefnog aeth, gan y Parchn. S. Evans, Llandegle, a L. Williams, gweinidog y lie. Elid i mewn trwy docynau swllt yr un, yr elw at ddileu y ddyled sydd ar yr addoldy uchod.-Gohebydd.

CORWEN A'I HELYNTION. Nid yw ein tref ninnau yn amddifad o helynt- ion mwy na rhyw dref arall o'i maint a'i gallu. Er nad oes yma ddim Ilawer o ddigwyddiadau pwysig yn cymmeryd lie yn ein plith y dyddiau presenol, eto i gyd peidiweh chwi meddwl nad oes yma ambell i dric lied ysmala yn cael ei wneud ond nid ydym am i bawb gael gwybod y dull sydd genym o dreulio ein horiau ham- ddenol, ac yn enwedig y dull sydd gan lawer o honom yn treulio y Sabbathau. Y mae ambell i ddiwrnod arall yn cael ei dreulio yn lied ryfedd, ac yr wyf yn meddwl felly am ddydd Iau, Gorph. 25ain. Yn y boreu, aethym allan gyda'r eneth fach yma. Er ein mawr syndod, gwelem y coaches a'r ceir, a swn carnau y meirch ar hyd yr ystrydoedd, fel y gallem ddychymmygu fod mintai o elynion wedi aflonyddu ar danguefedd ein tref. Gofynodd y fach mewn syndod, i b'le yr oedd yr holl bobl yn myn'd, ond nis gwyddwn i mwy nag y gwyddai hithau. O'r diwedd, dy- wedodd rhywun mai agor ysgoldy yr oeddynt- mai dyna oedd yr achos o'r gyru a'r clecian.. Daethom i'r fan cyn hir, lIe y gwelsom y plant yn rhedeg mewn sachau, a dyrnaid o fferins i'r goreu. Cawsom hefyd areithio a chanu hollol gymhwys i'r amgylchiad. Ond y drwg oedd, z,Y cwestiynau yr eneth yma oedd yn lied anhawdd eu hateb. Gofynodd beth oedd da rhedeg mewn sachau? Nid oedd genyf ateb i'w roddi. Yr oedd yno bregeth yn yr hwyr, ond ni welaf fawr gyssondeb rhwng hyny a rhedeg mewn sachau. Teithiwk.

RHYMNI. Cyngherdd Mawreddog. —Anfynych yr an- rhydeddir unrhyw dref Gymreig a chynnifer o dalentau cenhedlaethol mor ddysglaer ag a gyn- nullasant i'r dref hon nos Fercher, Gorph. 31ain. Yr oedd yn llawenydd gan lawer weled papur- leni yn wasgaredig drwy y lie, yn hysbysu y cynnelid cyngherdd yn yr Ysgoldy Cenhedlaeth- ol ar y noson a nodwyd, pryd y byddai y cerdd- orion enwog canlynol yn gwasanaethu :-80. prano-Miss Edith Wynne (Eos Cymru, Pen- cerddes); tenore-Mr. Montem Smith; basso- Mr. Lewis Thomas; harp-Mr. John Thomas (Pencerdd Gwalia); pianoforte-Mrs. Henry Davies, o'r Royal Academy of Music. Yr oedd y fath enwau ardderchog ar unwaith yn hawlio y croesawiad cynhesaf, a gwerthfawrogwyd y fantais gan luaws o'r rhai a hoffant glustfeinio ar seiniau melodaidd y Wyryf Nefol,' fel yr enwid Peroriaeth gan y bardd Young. Hysbys- wyd fod y cyngherdd i ddechreu am chwarter wedi wyth; agorwyd y drysau am hanner awr wedi saith. Llanwyd y dosbarth cyntaf a'r ail ddosbarth o'r meinciau yn mhell cyn amser dechreu; erbyn i'r amser ddyfod i ben, yr oedd yr oedd yr holl ystafell eang wedi ei llenwi gan gynnulleidfa barchus a boneddigaidd. Dechreuwyd trwy ganu triawd—' Shall a Clown' (May Queen)—Sterndale Bennett, gan Miss Edith Wynne, Mr. Montem Smith, a Mr. Lewis Thomas, gydag effaith ddymunol. Yna canodd Mr. Lewis Thomas, I The Mill Wheel'- Weber, gyda llais grymus a cherddorol; adsein- iai fel swn offeryn cerddorol gydag effaith try- danol drwy yr ystafell. Synai pawb at y fath gyflenwad o allu lleisiol meistrolgar. Cafodd gymmeradwyaeth brwdfrydig. Cawsomfoddhad neillduol wrth wrando Miss Edith Wynne yn myned drwy y Scona-, Softly sighs' (Der Freis- chutz), Weber. Ymdonai ei llais melodaidd fel awelon chwyddedig dros bob teimlad. Arwydd- wyd cymmeradwyaeth y dorf drwy guro dwylaw yn selog. Yr oedd ymddangosiad y delyn brydferth ar yr esgynlawr yn awgrym nad oedd tro y Pen- cerdd yn neppell, ac y caem wledd gan gywrein- rwydd ei ddwylaw meinion gyda'i bod yn ei lie,

hired; a dywedant yn eu hymddygiad wrth bawb, Sancteiddiach wyf fi na thi am hyny, saf draw.' Y mae dosbarth y pethau newyddion, wedi hyny, yr un mor chwyddedig ac mor waed-wyllt, fel mai tra anaml y mae ganddynt lywodraeth briodot arn- ynt eu hunain, y maent heb ddysgu y wers o lyw- odraethu eu hysbryd eu hunain. Ond mor bell ag yr ydvm wedi adnabod y ddau ddosbarth hyn o ddynion, yr ydym wedi dyfod i'r penderfyniad mai rhyw ddynion ac eneidiau bach, bach, bach, ydynt; ac oni buasai fod dosbarth o ddynion yn y byd a'r eglwys, ag sydd yn meddu cyhneddfau eneidiol cryfach nac un o'r ddau ddosbarth yna, buasai golwg ryfedd mewn byd ac eglwys. Pe cawsai gwyr yr hen draddodiadau eu ffordd, ni byddai un gwelliant mewn dim-mewn celfyddyd na chrefydd; oblegid mynant hwy i bob peth aros fel y cawsant hwy. A phe cawsai gwvr y gor-awydd am bethau newyddion eu ffordd, buasent wedi hyrddio y cwbl i ddystryw. Ond gwelodd y Creawdwr yn dda i wneud rhagor- laeth rhwng dynion o ran eu cynneddfau eneidiol, yn ogystal a'u cyrph, pa rai sydd yn ddigon o ddyn- ion i adael yr hen beth o'r naill du, a gwnend pob peth yn newydd pan y bydd galfv am hyny. Ac o'r ochr arall i ddal at yr hen, os bydd yn well. Wel, gadawn y ddau ddyn bach fel yna y tro hwn. Yr, eiddoch, &c., R. T. W.