Y Tyst Cymreig

Satwito (MyiUM n pje«t|SM. 'í ITHKOFA ANNIBYNOL Y BALA.—Anrhegu un .'(i'r' Myfyrwyr. —Ymgy farfy ddodd yr holl fyfyr- Wyr yn y coleg prydnawn ddydd Gwener, Awst 16, i'r dyben o anrhegu Mr. W. Griffith, ar ei ymadawiad a'r athrofa a, holl weithiau y Parch. John Howe mewn saith o gyfrolau hardd. Wedi ethol cadeirydd, a chael anerchiadau pwrpasol ,gan y myfyrwyr, cyflwynwyd yr anrheg i Mr. Griffith, fel arwydd distadl o barch y myfyrwyr tuag ato.—Myfyriwr. POITTH DINORWIG.-MOi,iah.-Cynnaliodcl yr Annibynwyr eu cyfarfod blynyddol yn y lIe hwn y Sabbath diweddaf (Awst 18). Y pregethwyr oeddynt Evans, Caernarfon; Hughes, Bodedern; Jones, Cemmaes; Roberts, Llanerchymedd; a Stephens, Liverpool. Cafwyd hiri ffafriol, preg- -ethau godidog, a thorfeydd lluosog o wrandawyr. Hyderwn y bydd ol y cyfarfod hwn er daioni ar laweroedd, BETHEL, GER CAERNARFON.—-Cynnaliodd yr Annibynwyr eu cyfarfod blynyddol yn y lie hwn ar y dyddiau Mercher a lau, Awst 14 a 15. Y gweinidogion dieithr presenol oeddynt y Parchn. T. Johns, Ebenezer; E. Evans, Caernarfon; E. 'Stephen, Tan-y-marian; J. Owen, Llangefni; E. Thomas, Bangor a N. Stephens, Liverpool. Yr oedd y gweinidogion oil ar eu huchelfanau, .a phob clust megys wedi ei hoelio i wrando ar- Jaynt. Yr oedd yp. llawenydd genym weled golwg mor lewyrchus ar bethau yn yr hen eglwys barch us yn Bethel—y capel newydd ardderchog wedi cael ei orlenwi—yr hybarch dad, y Parch. David Griffiths, hynaf, yn gallu llywyddu mor fywiog yn y gyfrinach neillduol am wyth—swm helaeth o'r ddyled (os ydym yn cofio yr adrodd- iad a ddarllenwyd yn iawn, 103p.) wedi ei dileu y flwyddyn hon—y gweinidogion presenol, y -rarchn. D. Griffith, ac R, W. Griffith, yn ym- ddangos mor gryf a chatonog, yn cael eu cylchynu gan ddiaconiaid o'r iawn ryw, eglwys weithgar, a chynnulleidfa fawr. Yn bendifaddeu, yr oedd y canu yn rhoddi urddas ar yr holl wasanaeth; tybiai Pencerdd Tan-y-m;trian, na bu erioed yr well yma. Syuid ni wrth weled bachgen ieuano heb dderbyn manteision addysg, yn gallu chwar- eu yr harmonium gyda y fath fedrusrwydd. Y Eiae Annitiyniaetli ar gynnydd mawr yn Arfon -y bugeiliaid a'r praidd- yn llawn bywyd. Yn oedd Iluaws wedidyfodynnghyd i Bethel gyda'u gweinidogion o Gaernarfon, Ebenezer, Porth Dinorwig, &e. &c. Yn ddiau, o'r Arglwydd y daeth hyn.-Y)nwelydd. DERI A'I HELYNTION.-Saif y lie uchod o fewn dwy filldir i'r Fochriw, a'r un pellder o Bont Aberbargoed, yn swydd Forganwg. Gwneir mwyafrif y trigolion i fynyo lowyr, er fod yno amryw o fasnacliwyr diwyd a chyfrifol. Mae daubngloyn y gymmydbgaeth—uii yn perth- yn i Mr. Davies a'i Gwmpeini, a'r Ilall yn perthyn i Gwmpeini y Gledrffordd sydd yn myned trwy y He. Y mae Cwmpeini Gwaith Haiarn Ehymni yn parotoi i agor gwaith glo mawr yn yr ardal eto, yr hyn a fydd yn fywyd newydd yn y lie. Mae gwaith glo urall wedi dechreu cael ei agor o fewn llai na milldir i'r lie, a'r fferm a adnabyddir wrth yr enp Bryn- coch. Felly, gellir casglu oddi wrth y presenol fod y Deri yn addawol a gobeithiolam y dyfodol. Yn y cyfeiriad crefyddol, gellir dyweyd fod yr Eglwys Wladol a'r Trochwyr wedi cael y lie iddynt eu hunain hyd yn ddiweddar. Gan y blaenaf y mae ysgoldy, lie y cynnelii- ysgol ddyddiol, a moddion crefyddol ar y Sabbath; gan yr ail y mae capel bychan tlws, lie y eyfar-, fyddant yn rheolaidd i addoli, Mae y Method-, istiaid wedi ail gychwyn achos yn hen gapel Ysgwydd gwyn. Deua cyfeillion o Dowlais ■drosodd yn Sabbathol er eu cynnorthwyo. Ar y 26ain o ifs Mawrth, 1866, pregethodd yr ys- grifenydd yno am y tro cyntaf. Bu y Parchn. .R. Jones, Nelson, a D. Jones, New Tredegar, yn gystal a'r vsgriferiydd yn pregethu yno am 2 a 6. lrwy fod yr aelodau yn cynnyddu, a'r gynnull- eidfa yn lluosogi, sefydiwyd eglwys Gynnull- eidfaol yno ar y 18fed cynfisol gan y Parch. W. H. Thomas, Fochriw. Cariwyd y, cymmundeb o amgylch gan Mr. Jacob Jones, diacon yn Car- t, tel, Fochriw. Rhif yr aelodau Annibynol yn y Deri yn bresenol yw 13 mae 4 ar symmud i'r ardal eto, yr hyn a wna eu rhif yn 17. Mae tir wedi ei gymmeryd mewn He cyfleus at adeiladu 25 o latheni wrth 16. Adeiledir ysgol yn bres- enol, a chedwir He yn y front at adeiladu capel. Mae C. H. James, Ysw., Merthyr, wedi bod mor haelionus a rhoddi y tir am ddimai y Hath. Rhoddodd y cyfeillion yn rhydd o'r ground rent hyd mis Mai nesaf, a rhoddodd gymmaint o geryg a fydd eisiau am ddim. Dyma foneddwr yn werth i ymffrostio ynddo, onite ?—«Hirgwm. SOAR, CASTE'LTNEDD.—Cynnaliwyd cyfarfod blynyddol y lie uchod ar y 7fed a'r 8fed o'r rais hwn. Dechreuwyd nos Fercher trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. D. Thomas, Bryn, ijlanelli, a phregethodd y Parchn. T. Thomas, Glandwr, a R. Perkins, Maenclochog. Boreu dranoeth am 10, dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan Mr. Perkins, a phregethodd, y Barchn. D. Price, Aberdar, W. Morgan, Maes- a John Davies, Cwmaman; Am hanner awrwedi dan, darllenodd a gweddiodd y Parch. Jones (B.), Aberdulais, a phregethodd y Parchn. Frederick Samuel, Abertawe, William Humphreys, Cadle, a J. Thomas, Bryn. Am banner awr wedi chwech, darllenodd a gweddi- odd y Parch. D. Jones, Port-tenant, a phreg- ethodd y Parchn. B. Williams, Canaan, ac Evan Pritchard (gynt o Glandwr). Cafwyd cyfarfod- ydd h-ylu. iaw., y gwrandawiad yn astud, a'r holl weinidogion parchus ar eu goreu yn traethu gwirioneddau yr efengyl. Bydded y diolchgar- weh i Dduw am gynnorthwyo ei weision i lefaru, ac am yr archwaeth ddymunolwrth eu gwrando. Bu em hanwyl chwaer, Mrs. Eliza Rees, grocer, ,yn garedig iawn, fel arfer, yn rhoddi te i'r holl weinidogion y prydnawn cyntaf. ac E. Evans, ,<- Ysw., yn llawn mor haelionus ag arferol yn talu am giniaw a the i'r holl weinidogion, pregeth- wyr, ac ereill yn y Vale of Neath Arms, gan anrhydeddu y cyfryw a'i bresenoldeb ei hun, a hyny ar giniaw ac ar de, a thystiai y boneddwr uchod ei fod yu teimlo yn. hynod foddhaol yn mhlith y fath gwmpeini anrhydeddus, ac y carai fy w yn hir i'w croesawu a mwynhau eu cyfeill- ach. Cafwyd gwledd flynyddol ragorol i enaid a chorph; a dymunwn roddi y diolchgarwch mwyaf i Dduw ac i ddynion am y caredigrwydd 19 y a dderbyniwyd.-L. M. TREDTJSTAX;—Cynnaliodd Annibynwyr sir Frycheiniog eu cyfarfod chwarterol yn Tredus- tan, Awst 6ed a'r 7fed. Ymgyfarfu y pwyllgor am 2 y dydd cyntaf, y Parch. T. Evans yn y gadair. Pregethwyd gan y Parchedigion can- lynol, D. Griffiths, Troedrhiwdalar; Mr. Farr, o Awstralia; E. Watkins, Llangattwg; J. Gri- ffiths, Llanwrtyd; Mr. Evans, Nazareth, sir Gaerfyrddin D. Williams, Troedrhiwdalar; E. A. Phillips, B. A., Hay; J. Stephens, Brychgoed; D. Thomas, Llangynidr. Gweddiwyd gan y Parchn. D. Jones, Cwmdu; D. Thomas, Llan- gyiiidr; a D. Williams, Canton, Caerdydd. Dangosodd y laleistri Va-ugLian,Trefeeca-fawr,, a Morgans, Drain, eu haelioni arferol trwy ddar- paru cinia.w i'r gweinidogion yn rhad. CWMBAOH, ST. CL)EAus.-Tracldodwyd darlith yn Rhydyparc, capel yr U ndodiaid, a'r no; Wener, Awst 2, gan y Parch. W. Thomas, M.A., (Gwilym Marlais), ar y testun, Y plentyn y w tad y dyn.' Triniodcl el destyn ynfanwl trwy ddangos y dyledswyddau pwysig sydd yn gor- phwys ar rieni at eu plant, yn gorphorol a meddyliol; ni feddai ar rhyw lawer o'r pethau diiyr a chwerthingar hyny sydd gan luaws mawr o'n DarlithAvyr, ond yn addysgiadol ac ymar- ferol. Parhaodd am dros ddwy awr. Cafwyd yr ia.wn.ddyn i'r gadair, sef y Parch. D. Jones, (B), Cwmfelyn. Talwyddiolchgarwch y cyfar- j fod i'r dailithydd gan Mr. Jones, a'r Parchn., S. Evans, (A), Hebron, a J. Edwards, (T.O.), Cwm- bach. Yr oedd y Capel yn orlawn, a chafwyd; tua £ 32 oddi wrth y ddarlith.—Y Sabbath canlynol, pregethodd Mr. Thomas yn yr un lie, oddiwrth Esaiah xlix. 14, 15, 16; triniodd ei bwnc yn dda. Ysgoldy Brytanaidd Owmbach. —Cafwyd un o'r Darlleniadau Ceiniog cyntaf yma nos Fercher, Awst 7. Cymerwyd y gadair gan Mr. Jones, Ehydyceisiaid. Canwyd, ad- roddwyd, a darllenwyd, amryw ddarnau tlysion, yn lied dda, hyderir y cymmer y lluaws ieuenc- tyd at y gwaith erbyn y tro nesaf, bydd hyny yn well iddynt na glynu gyda'u hen arferiad, yn eu horiau hamddenol. QBMILOG.—Sefydliad I-V. J. Richards.— Ar y dydfiiau lau a Gwener, Awst 15 a'r 16, cynnaliwyd cyfarfod yn y lie uchod i neillduo y brawd ieuancMr. W. J. Richards, o Athrofa Ogleddol yr Annibynwyr, i waith y weinidog- aeth efengylaidd, ac i gymeryd gofal yr eglwysi zly 11 yn Chwilog ac Abererch. Y nos gyntaf yu Chwilog, pregethodd y Parchn. E. Morris, Pen- rhyndeudraeth, a W. Ambrose, Portmadog. Ar yr un pryd, yn ysgoldy Yolce House o herwydd fod Capel Abererch yn cael ei adeiladu, pregeth- odd y Parchn. J. Peters, athraw Clasurol yn Ngholeg y Bala, a D. Roberts, Caernarfon. Bore dranoeth, yn Chwilog, dechreuwydgan y Parch. R. Rowlands, Llaniestyn, a thraddodwyd yn bwrpasol ar 'Natur Eglwys Crist' gan y Parch. W. Ambrose. Yna holwyd y brawd ieuanc gan y Parch. E. Morris, gweinidog blaenorol"yr eglwysi hyn. Wedi cael atebion byrion, dirodres, a phwrpasol, gofynodd Mr. Morris arwydd gan y ddwy blaid o'u cydsyn- iad a gwaith pwysig y dydd, yr hyn a wnaed drwy godi deheulaw. Yna cafwyd ychydig eiriau gan y Parch. D. Roberts, Caernarfon, ar arddodiad dwylaw' ar yr un fyddid yn ei urddo. Dywedai y byddai hyn yn cael ei wneud weithiau ar adegau fel hyn, ond ei fod yn fater o ddewisiad y neillduedig, ac nad oedd dim pwys yn 01 ei farn ef yn y peth. Nid i oedd yn credu fod dim byd yn yr arferiad yma yn yr eglwys sefydledig. Dywedai nad oedd rhinwedd yn cael ei roddi drwy arddodiad dwy- law yr Esgob lie nad oedd rhinwedd yn flaen, orol, ac nad oedd rhinwedd yn cael ei dynu chwaith o'r hwn y byddai gras Duw wedi ei roddi, er i'r esgob "roddi ei ddwylaw arno. Yna offrymodd weddi am fendith yr Arglwydd ar yr undeb pwysig. Yna gwnaeth Mr. Peters sylwadau ar yr anrheg, sef Beibl a Llyfr Hymnau oedd eglwys Moriah, Aman (yr eglwys y dygwyd Mr. Richards i fyny ynddi) wedi i anfon fel arwydd o'i pharch iddo a'i: theimladau da tuag afo. Daeth Mr. Richards, tad y gwein- idog ieuanc, yn mlaen i gynnrychioli yr eglwys, ac i gyflwyno yr anrheg drosti i'w fab. Wedi hyn rhoddwyd siars i'r gweinidog gan y Parch. J. Peters, ocldiar 2 Tim. ii, 3 a rhoddwyd siars i'r eglwysi gan y Parch. T. Jones, Tabor, oddiar Heb. xiii, 22. Am 2, dechreuwyd gan y Parch. W. Nicholson, Rhoslan, a phrep;ethoddy Parch- edigion E. J. Evans, Penygroes, a D. Roberts. Am 6. dechreuwycl gan y Parch. H. T. Parry, Abersoch, a phregethodd y Parchn. E. James, Llanaelhaiarn, a J. Peters. Y mae yli Ilawen- ydd calon genym weled y Parch. W. J. Rich- ards yn dechreu ei weinidogaeth o dan am- gylchiadatl mor ddymunol; a dymuniad oin calon yw ar fod ei ddyfodiad, ei sefydliad, a'i arosiad yn y lie yn fendith i'r achos gt,reu— gartref yn neillduol, ac yn y wlad yn gyffred- inol. Beiidithied yr Arglwydd ef a gwnaed ef yn fenclith.-Gohebyda. IM.VHAKIA, LLANON. — Cynnaliwyd cyfarfod blynyddol yn y lleuchod, y 13eg a'r 14eg o'r mis hwn, pryd y dechreuwyd y prydnawn cyntaf am 6, gan y Parch. David Morgans, Felindre, a phregethodd y Parchn. Gibbon, Capel Isaac, a Samuels, Abertawe, Yr ail ddydd, am 10, pre- gethodd y Parchn. Samuels, Abertawe, a Mor- gans, Caerfyrddin. Aih; 2, gweddiodd y Parch.- Samuels, Abertawe, a phregethodd y Parchn. Gibbon, Capelp Isaac, a Morgans, Caerfyrddin. A-in 0, gweddiodd Ir. Iorgans, Felindre, a phre- gethodd wedi hyny, a Mr. Samuel, Abertawe. Felly y terfynodd un o'r cyfarfodydd li.)-fryd,-i,f y buom ynddo erioed- Yr oedd y tywydd yn ddy- iiiiiiiol, v gynnulleidfa yn llxxosog iawn y cldau ddiwrnod, a'r gweision ar eu goreu, y illeistr yn gwexxu, rhai o elynioix y Brenin yn crynu, a'r plant yn gorfbleddxx.—Gwynfab. KIDWELI.—Pregethodd y Parch. H. Evans, Pembre, y bregeth angladdol ar ol y diweddar Barch. D. Jones, Kidweli, y Sabbath diweddaf yn eglwysi Sardis a Chapelsul, oddiwrtlx 1 Bren. ii, 10. Treuliwyd y cyfarfodydd mewn galar mawr yr hyn oedd yn uchellehru ei fod mewn parch mawr yn yr eglwysi, ag yn yr ardal yn gyffredinol. Heddwch to i'w lweh hyd fore y codi. Yr Arglwydd a ddewiso rhyw Joshua eto i arwain y praidd rliag eu blaen. LLANERCHYMEDD.-—Cynhaliwyd cyfarfod pre- gethu gan yr Annibynwyr yn y lie uchod ar ddyddiau SuI a Llun, y 4ydd a'r 5ed o Awst. Pregethwyd gan y Parchn. D. Roberts ac E. Evans, Caerynarfon; It Thomas, Bangor; ac E. W. Griffith. Declireuwyd y gwahanol oedfa- lon gan y Parcbn. R. W. Griffith, ac R. Roberts, (B.); a Mri. Hugh Thomas, Llangefni; a W. Williams, o goleg y Bala, gynt o Gapel Garmon. Cafwyd pregethau nerthol, gafaelgar, a dylan- wadol, ac arwyddion arnlwg- o wenau y cefoedd ar ein cynnulliad. Barn y beirniaid dysgedig yw na chafwyd gwell cyfartod yn y dref hon erioed. Da genym ddeall fod gobaith am aros- iad y brawd ieuanc talentog, Williams, Oapel Garmon yn Mon. Bydd yn gaffaeliad nid bychan i bifel enwad, Mae yn resyn na fuasai ychwa,neg o fechgyn ieuainc talentog yn fcroi eu y I gwynebau tua'. Mon Alani Cymru.' Mae yr hen frodyr wedi bod ar y maes am dros ddeugain mlynedd, a gellir gofyn yn awr, 'y Tadau pa le y maent hwy ? '—Gohebydd. CwRTYBELLA.—Y bedivciredd Eisteddfod Fn- debol.-Cynnaliwyd yr Eisteddfod hon Awst 5ed, yn ystafell eang, brydferth, a chyfieus y Ddrilfa Filwrol" Ooed-don, Mynwy. Cafwyd hin hyfryd, cynnulleidfa luosog, a thawelwch i fwynhau yr oil. Y buddugwyr ar y traethawd yn cynnwys y desgrifiad goreu o Gerddoriaeth yr ardal hon, yn ei ddiffygion a'i ragoriaethau, yn nghyd a'r cynlluniau goreu i'w adfer, oedd- ynt y Meistri Wilnes (Asaph Gwent), Roch, a P. Davies (Casnodyn). Eto ar y traethawd goreu ar Effeithiau Niweidiol y Fasnach Fedd- wol yn nghyd a'r Moddion Goreu er attal ei llif- eiriant ofnadwy,—Mr. Richard Davies, Rhymni. Y gan i Ddrilfa Filwrol Coed-d-LLon,-Mcistri E. Davies, Sirhowy, a Samuel Thomas (Gwgan Gwent), Tredegar. Y pennillion i'r Ysgol Sab- bathol,—Mri. P. Davies (Casnodyn), M. Davies, Penniain, a S. Thomas (Gwgan Gwent). Dad- ganu Yr Haf,-—cor Glauelyrch, Rhymni. Dad- ganu Cyfod Ferch Zion gan gorau plant,—cor Vale Terrace, Tredegar, a Chor y Grug, Rhymni, yn gydfuddugol. Dadgauu y pedrawd Awn yn Lion,—Asaph Gwent a'i gyfeillion. Dadganu GliLn Lliedi, o Lyfr Tonau leuan Gwyllt,—cor Glanelyrch, Rhymni, a chor y DyfTiyn, Bassaly, yn gydftiddu-ol. Dadganu y deuawd Y Garreg Ateb,-—Mr. George Jones, New Tredegar, a'i gyfaill. Triawd, Un doeth a da,-Asaph Gwent a'i gyfeillion. Deuawd, Yr Amddifaid,—Mr. Lewis Jenkins a Miss Ann Morris, Coed-duon. Solo Bass o Samson, Honour and Arms,—Mr. George Jones, New Tredegar, Alaw, Syr Harri Ddu,—Mr. B. Jones, Tredegar. Alaw, Y Gwenith Gwyn, Miss Ann Morris, Coed-duon, a Mary Ann Rowlands. Tredegar, yn gydfuddugol. Canu darn cerddorol a nodid ar y pryd,—Asaph Gwent a'i gyfeillion. Adrodd Y Ceiliog a'r Llwynog, -Mr. Joseph Davies, Rhymni. Ar- aeth fyrfyfyr,—Mr. W. Jones, Abercarn. Cyn- nygiwyd gwobr yn nghyfarfod dau o'r gloeh am y ddau bennill goreu i Captain E. D. Williams, Maes-y-rhyddid, yr hon a ennillwyd gan Mr. W. Williams, Sirhowy. Llywydd y dydd oedd D S. Lewis, Ysw., Penrhiw Ffranc, gynt o Victoria. Beirniaid y Traethodau oeddynt y Parchn. R. Jones, Cwrtybella, a R. H. Morgans, Bedwellty. Beirniad y Farddoniaeth oedd y Parch. E. Hughes, Penmain; yr Adroddiadau- y Parch. W. T. Davies, (B.), Argoed; yr ar- eithiau byrfyfyr—y Parch. W. Thomas, Islwyn, (T.C.); y Gei-ddoriaeth-Mr. W. T. Rees (Alaw Ddu), Pontypridd. Dysgwylir i'r Eisteddfod nesaf fod yn un lewyrchus iawn; y cantorion, byddwch ar eich gwyliadwriaeth.—Gwentwr, Ysfjri/cny dd. ETJM, CW.AIDAK.—Cynhaliwyd cyfarfod ail-agor- iad v capel uchod ar y Sabbath a'r LInn, Awst 4ydd a'r 5ed., Pregethwyd ar yr achlysur gan y 0 Parchn. J. Thomas, (leuan Morganwg), Caer- fyrddin; J. Davies, Taihirion; D. Price, Siloa, Aberdar; J. Davies, Soar, Aberdar; W. Thomas, Voehriw;. a D. Tlibmas, Abercanaid. Cafwyd pregethau grymus adylanwadol, cynnulleidfaoedd lluosog, a chasgtiadau da ragorol. Er nad ydyw eglwys Ellm ond bechan ac ieuanc, ac oll o'r dos- partli gweithiol, eto llwyddodd i gasglu erbyn yr agoriad dros £200. Mae hyn yn ii-ne-Licl gwych ,g iawn gan eglwys mor fechan. Mae golwg lle- wyrchus a gobeitliiol ar yr acliosyn y lie. v Tci-I lynga eglwys Ebenezer gannxoliaeth uchel am y nawdd y mae yn ei daflu dros yr eglwys fechan hon. Hyderir y bydd nawdd y Gorucliaf dros y fam a r ferch. Hefyd trosglwydder diolchgarwch gwresog i'r holl eglwysi fu yn estvii cynnoi-thwy at y casgliadait.—Gyfaill. CYFARFOD CHWARTEROL UNDEB GORLLEWINOL MojuiA.Nwn.—Cynnaliwyd y cyfarfod uchod Awst 11 eg, a'r 15fed, yn y Rock-y Parch. W. Thomas yn y: gadair. Penderfynwyd :—1. I'r cyfarfod chwarterol nesaf i fod yn Hor,b, Tre- forris. 2. Fod y gynnadledd o drysorfa neill- duol y cyfundeb yn cyflwyno 5p. i eglwys Blaencorwg, er ei chyhnorthwyo yn y ddyled sydd arni. 3. Fod y Parchn. J. Roberts, Castell- nedd, i bregethu yn y cyfarfod chwarteiolnesaf ar 'Brophivydolia,eth" a W.-Thomas, ar Sanct- eiddiad y Sabbath.' 4. Ein bod yn gwresog dderbyn a chydnabod y Parch. J. Farr, o Awst- ralia, fel gweinidog les-a Grist, yn dymuno ei lwydd a'i gysur yn Nghymru, gwlad ei enedig- aeth, ac yn gobeithio y bydd ei yrriweliad yn adferiad buan i'w iechyd, ac adloxiiad i'w feddwl. Dygai Mr. Farr dystislaethau uchel i'w gymmer- iad crefyddol oddi wrth ei eglwys, a chyfundebau Cymreig a Seisnig Awstralia, ac yr oedd yn drist i ni i un mor ddefnyddiol gael ei luddias gan afiechyd barhau yn maes ei lafur. Dygwyd rhanau defosiynol y cyfarfod yn mlaen gan y Parchn. Thomas, Aberafon; Davies, Gwenflrwdd; Hees, Maesteg, &c., aphregethwydgany Parchn. J. Farr ^W. Jenkins, Pentre-Estyll; T., Jones, Ta-nygraig B. Thomas, Gurnos; LI. Jones, Penclawdd; J. Davies, Cwmaman; W. Morgan, Maesteg; J. Jones, Carmel; J. Jones, Bryn- mawr, &c. Yr oedd yr hin-fesurydd yn uchel iawn; ond credwn fod y teimlad ysbrydol yn cyfateb. Arosed tangnefedd yr Ysbryd, purdeb yr athrawiaeth, a'r ddysgyblaeth yn y Graig hon.—J. LZ, Jones. CAEKNARFON.—Dydd Sul a dydd Llun, Awst 18 a'r 19, cynnaliwyd cyfarfod blynyddol eglwys Salem, Caernarfon. Am 10, bore Sabbath pre- gethodd y Parchn. J. Davies, Caerdydd, ¡'v \V. Rees, D.D., Liverpool. Am 2, y Parchedigion J. Davies, a'J.'Williams, Castellnewydd; am 6, y Parchn. J. Williams ,t Dr. Pees. Am If), dydd LInn, y Parchll. N. Stephens, pLivei-pool, a Dr. Rees; am 2, y Parchedigion N. tephelts a J. Williams am U, y Parchedigion J; Davies ac E. Stephen, Tanymarian., Yr oedd amryw weinid- ogion eraill yn bresenol, ac yn eu plitli y ddau frawd Hybarch W, Griffith, Caergybi, a D. Gri- ffith, Betliel. Dywedodd Mr. Griffith, Caergybi, air yn effeithiol ar Haelioni' yn y bore, a dcch- reuodd Mr. Griffith, Bethel, yr odfa Y prydnuwn. Mae golwg galonog dros ben ar Mr. Evans ac Eglwys Salem. Gwnaad 3-110 gasgliad nrdddor- cliog at ddileu y ddy](.'d. Disgwylir ei fod wedi cyrhaedd cyn diwedd yr odfa Iwyrol dros ;tl()O. Nid liir y saif y gweddill o'r ddyled o iiaen gweithgarwcli y fath weinidog a pliobl. Mae y ffaitli fod yn agos i £ 1800 wedi en talu yn ystocl y pedair Idynedd. diweddaf yn ddigon o y elir y gweddill.—Gohebydd.