Y Tyst Cymreig

ABERTAWE A'R GY^IMYDOGAETH. GOT JUorfiKld (Run Taice.—Nos Wener di- wocldaf, cyfarfu y cor uchod yn Libanus, Treforis, er cael noswaitli o wledd gerddorol. Yr oeddid wedi gwahoclclrhai o brif deuluoedd y gymmyd- ogaetlx, a'r ardalwvr yn gyifredixxol, i dreulio y xxoswaitlx gyda'xx gilydd. Dechrexx\\yd oddexxtix clxwarter wedi wyth, trwy gael anucrchiadrImgorol gan Mr. John Jolm, hen ddiacon a blaenor y gaxx yn Nhreforis er's degau o tlynyddau. Yna gnlwyd ar Miss Hughes (Morfiidd Glaxi Tawe), i chwareu Overture ar yr Organ ysplollycld sydd yn y capel, yr hyn a wnaeth yn rhagorol. Y mae y fonedd- iges ieuaixc hon yn addaw yn dda i ddyfod yn sercix ddysglaer yn fftirfifeli gerddorol ein gwlad. Y mae yn bresenol yn yr ysgol yn Llundain, daix addysgiaetlx yr atlxrawon goreu, lie y xxxac yn dy- fod yix mlacxx yii rhagorol, a beichir hi gan gan- moliaeth a molawd ei liaddyagwyr, yr hyn sydd yn rlioddi cyaiu- mam* i'w rliieni", sef R. Hughes, Ysw., a'i briod sercliog, ac y mae yn destyn ym- il'rost i'r gvinmydogaeth. Ar ei hoi canodd y cor Jjlwyn Onn. \na cawsom Songs, Solos, a Glees, gan walianol bersonau o'r cor. Cawsom wedi byny yr Hailstone Chorus, M'rtlx gauu yr hwn yr ennillodd y cor y wobr o vn Eisteddfod Llan- elli. I ddybenu cafwyd yr Hallellxxjah Chorus. Yr oedd lleisian xxnedig y fath dorf, a sciniau I cxyfioxx a melodaidd yr organ, yn wir effeithiol, Cawsom ixosoxx ddifyr irtwn, Bn y beirdd, R. Elias (Meillioxxog), a J. John (lotn ynadroddnrwythen haweix i ialorfti(ld ,t'r cor, yr hyn, yn nghyd a tliarawiadaxx rhigynxol y llywydd, a rodclai amrywiaeth ddymunol. Wedi diolch i'r llywydd, ac i Moxfudd am chwareu, a dyxmxno IliN-vddiaiit i'r cor a'i harweinydd, ym- wasganyyd, Hyderwix y cawn gyfle yn fnall eto 11 In_ .1 i ysgrifenu lianes cynglierdd gan yr un cor er bydd rhai o Ysgolion Brutanaidd Treforis, 13ryn- hyfryd, a Threboeth. Anrhytiedd i Gjjmro.—Y mae yn llawen iawix genym fod Mr. John Dayies Thomas, mab y Parch. T. Thomas', (xland-wr, wedi ychwanegu un eto at gyfres exxwogion Cymru. 13n yr wythnos o'r blaen dan arholiad yn Mlirifysgol IJundaiix, ac wedi pasio i dderbyu ei M.]ac hetyd i exxxiill ysgoloriaetlx o tiO yn y flwyddyn am ddwy tiynedd, mown Organic Chemistry, Materia Medica, a Pharmaceutical Chemistry. Y mae y gwr ieuanc hwix yn debyg o ddyfod yix enwog, o lierwydd ei fod }rn ymclrcchgar a galluog. De- allwn ei fod yxx bwriadu myned am fordaitli i Australia fel meddyg ar fwrdd un o'n llongau masnachol, ac lxetyd er cryf had ei iechyd. Tan.—Blixx genym orfod cofnodi hanes tan a gymmerodd le yn masnachdy lielaetli ein cyfaill Mr. W. J. Rees, Brynhyfryd. Fel yr oedd y baehgen sydd yn gwasanactlxxi yn y siop yn gwixeud rhyw orclxwyl yn y seler," syrtliiodd y ganwyll i'r black i-ariiisli, yr 1nm a gymmerodd dan yn xxxxiongyrchol. Ceisiodd ei rodcli allan ei hun lies y bu agos iddo tygu yn yr yxixdrech. Wedi clywed am y tan ymgasglocld yr holl gym- mydogaeth, yn wyr a gwragedcl, a plxawb am y. goreu yn ymdreclux ei ddinodd—rliai yn cario dwfr, eraill yn cario y n^yddau allan o'r siop, eraill yn cario y dodrefn o'r toY, ond y peth yr ofnid fwyaf yn ei gylcli oedd Mrs. Rees, yr hon oedd wedi rlioddi genedigacth i blentyn rliyw wythnos yn flaenorol, ac yr oedd ar y pryd yn ei gwelv yn glaf. Dygwyc1 hi allan yn ddyogel, a rhoddwyd hi yn xihy un o'r cyxnmydogioxx. Llwyddwyd i roddi y tan allan lieb iddo wneud y niwaid lleiaf i ranau xxclxaf y siop, ond anafwyd pob peth oedd yn y seler, yr lion a gyuxxwysai lawer iawn o oil, paent. canwyllau, &c. Deailwix fod yr oil wedi eu hyswirio, a hyderwu yr hollol ddigolledir ef. "■/ GOIIKBYOI).

Bu farw Charles Axxthon, LL.D., yr ysgolhaig I clasurol, yn ei drigfan yn New York, ar y 29ain o Gorphenaf diw.eddaf, yn ei 78 mlwydd oed.

MAECHNAD LLUNDAIN. Ddydd Llitn dizveddaf. Yr oedd g-wenith Prydeinig yn gwerthu am o ddau i dri swllt y chwarter yn rliatacb. Yr oedd y gArenitli tramor wedi gostwng- o un i ddau swllt y chwarter. Gan fod yr haidd mor brin, yr oedd yn llawn mor ddrud a'r wythnos ddiweddaf. Yr oedd y cynnyrchion eraill yn lied debyg yr un fath. G-WENITH.—Gostyngodd gwenith cartrefol o 2s. i 3s. y chwarter. HAIDD.—Yr oedd y gwertliiant yn sefydlog, a'r prisiau yn cael eu cadw. BRAG.—Y gwerthiant yn araf, a'r prisiau yntueddu i ostwmg. CEjaicte.—Cedwid at brisiau blaenorol, a gwnaect mastlach sefydlog.

MAECHNAD LIYEEPOOL. Dydd Hawrth. Mae y tywydd, er yn gyfnewidiol, wedi bod yn ffafriol iawn i'r cynhauaf. Cwyna yr adroddiadau. yn gvSrcdin nad yw y gwenith newydd yn ildio yn dda; ac y mae y Mark Lane a'r papyrau lleoi yn dyweyd fod y gostyngiad o 2s. i 3s. y chwarter.

BAKG-OIJ, Awst 23.—Gwenith, o 65s Oc i 67s Oc y chwarter; haidd, 38s Oc i 40s Oc ceirch, 2Ss Oc i 33s Oe; blawd ceirch, 41s i 43c y 240 y pwys ymenyn ffres, o 10c i 17c y pwys c-ig eidion, o 7c i 9c y pwys cig dafad, 9c i 10c y pwys hsvyaid, 3s. 6c i 4s Oc y cwpl; cywion ieir, o 2s 6c i 3s Oc y cwpl wyau, 7 am 6c. CAEBFYRDDIN, Awst 24.—Gwenith, 7s 4c i i 8s Oc y bwsel haidd, 4s Oci 5s 3c y bwael ceirch, 3s Oc i 3s 3c y bwsel o 40 pwys blawà, 40s i 53s Oc y sach o 280 pwys. CAERNARFON, Awst 24.—Gwenith 65s Oc i 67s Oc y chwarter; haidd, 38s 0c i 41s Oc y chwarter; ceirch, o 31s Oc i 32s Oe y chwarter; blawd ceirch, o 41s Oc i 44s Oc y 240 pwys ymenyn ffres, 12c i 14c y pwys; wyau, 8 am (je; pytatws, le y pwys; cywion ieir, 2s 4c i 3s 00 y ewpl; Invyaid 3s 00 i 48 Gc y ewpl; LLANDEILO, Awst 24ain—Gwenith, o 8s Cc i 9s Oc y bwsel; haidd, 6s Oc i 6s Cc y bwsel; ceirch, 3s Oc i 3s 6c y bwsel ffa, o Os Oc i Os Oc y bwsel; blawd ceirch, o 2e i 3c y pwys pytatws, Ic y pwys ymenyn ffres, o 13c i 14c y pwys; ymenyn llestri, He i 12c y pwys; cig eidion, o 6 i 8c y pwys cig dafad, o 7c i 9c y pwys.

MAECHNAD ANIFEILIAID SMITHFIELD. Bydd Llitit clizveddctf. Nifer yr holl anifeiliaid tramor a ddaeth i Lun- daia yn ystod yr wythnos ddiweddaf oedd 8,163. GWARTHEG.—Yr oedd yfasnach yn farwaidd. Prime- Scots yn gwerthu am lawn brisiau. DEFAID.—Y Prime Downs a'r half breds yn gwerthu am lawn brisiau, ond y mathau gwaelaf yn is. WYN.—Y fasnach yn farwaidd, a chedwid at brisiau diweddar. LLOL—Y cyflenwad yn gymedrol, masnach yn araf,. a chedwid at brisiau blaenorwl. MOCH.—Araf iawn oedd y fasnach, a'r prisiau braidd yn sefydlog. ■ .ti -j tYUlf i I. r.

(8)tuttUgndhnu. j Awst 5, priod Mr David Davies, Danycapel, Taly- llychau, ar fab. Awst 10, priod y Parch. J. Parr, ar ferch. Awst 20, priod Mr. William Davies, Shoe Dealer, Machen, ar fab, cyntaf-anedtg ac ecifedd, gelwir cf William Hees. rhnt¡tnu. Awst lf), yn Hebron, Clydach, tiwy drwydded, gan y Parch. E. Owen, Mr. Charles Davies, Com- mercial Traveller, a Miss Mary Sheridan, y ddau o Abertawe. Awst :21, yn Soar, Merthyr Tydfil, gan y Parch. J. Davies, Penywern, Dowlais, Mr. D. Morgan, a Miss Ann Davies, y ddau o Dowlais. Awst 24, yn Nghapel Chatham Street, Liverpool,. gan y Parch. N. Stephens, Mr. David Hughes, mab y Parch. D. Hughes, Bryneglwys, a Miss Jane Lloyd, Vine Street, Liverpool. Awst 2(i, yn Hen Gapel, Llanbrynmair, gan y Parch. O. Evans, yn ngwydd Mr. W. Williams, Cof- restrydd Mr. William Peat, Penddol, a Miss Mary Jones, Winllan, y ddau o Lanbrynmair. Awst 27, trwy drwydded, yn St. Mary, Llanfairi?- gaex*, gan y Parch. R. oV. Griftitls, Curate, Mr. David Evans, Ty Capel, Siloli, Port Dinorwic, a Miss Laura Thomas, Cefnbynrig, Llanfairisgaer. pnvtvoUwiluut. Awst D, ar ol cystudd byr a dialed, anwyl wraig Mr. John Price, Incline Row, Aberaman. Dydd LIun canlynol. claddwyd ei gweddillion marwol yn Cemetery Heolyfelin, pryd y gweinyddwyd ar yr' achlysur gan y Parch. M. Phillips, G-wawr, Aberam- f an. Bn yr ymadawedig yn aelod ffyddlon a da' gyda'r Bedyddwyr am flynyddau. G adawod(I briocl, tyner a phump o blant i alaru ar ei liol. Awst 23, yn 2D oed, Mr. Morris Jones, Asiedyddr Borthaethwy,, Gadawodd briod a dau o blant i alarn ar ei ol. Yrr oedd yn aelod cymmcradwy gyda yr Annibynwyr. Awst 25, yn 75 oed Mrs. Williams, gweddw y di- weddar Barch. James Williams, (brawc1 y.Parch- D. Williams, Troedrhiwdalar), yr hwn a fu yn wei- nidog ar eglwys Tynycoed am 39 o fiynyddoedd. Yr oedd Mrs. Williams yn weddw ..er's 15 mlynedd. Awst 22ain, o'r darfodedigaetli, Margaret, merch Mr. R. Pricard, Nant y Garth, Port Dinorwig. Dy* oddefodd gystudd maitli yn dawel a dirwgnach. Avgraffwyd gan John Morris, yn ei swyddfa, 019 Ghapel Walks, South Castle-street, Liverpool, droS "Gwmni y Newyddiadur Cymreig" (Cyfyngedig).

MAESTEG, MOBGANWG. Nid yw natur i'w chanfod yma yn ei gogoniant, fel llawer ardal ol-ierwydd fod yma weithfeydd glo a haiarn; a gwyr pawb lie y mae y rhai hyny, nad yw natur yn ei phrydferthwch goreu. Nid yw yn caelmantais i ddangos ei thlysni, am fod y gweithfeydd yn cvnnyrchu rhyw gvmmyl- au duon afiach a gwenwynllyd ag sydd yn lladd lluaws o lysiau prydferth natur. Etc, nid ydyai yn hollol amddifad o hyny. Yr ydym yn ei gweled yn gwisgo ei gwyrcldlesni y gwanwyn, yn prydferthu ei hun a rhai o flodau yr haf, ac yn taflu ei mantell felyngoch dros ei ysgwyddau y cynhauaf, ac yn myned i orphwys dan ei chwr- lid gwyn y gauaf; end y mae yn gynnwysedig a'r rhai hyn gymmylau duon ac afiach; a thrwy hyny, nid oes genym ond syniad bychan am ei jhxydferthwch wrth edrych ar y Ile hwn. Y gweithfeydd pan yn fywiog sydd a'r olwg oreu z;1 z;1 yma. Ond nid ydynt yn fywiog er's miseedc1 bellach, yn emvcdig y gweithwyr tan. Dywedir wrthyrrx na fu v forge hon er ei dechreuad mor araf ag y mae yn awr. Y mae llawer o'r gweith- wyr tan yma wedi bod yn dioddef eisiau bwyd, os nad oes rhai yn awr; a diau genyf fod llawer o'r bai ar y meistri am hyn, trwy fod y meistri yn gormesu ac yn ymddwyn yn anghyfiawn tuag at y gweithwyr. Yn wir, rhaid i bob dyn ystyviol gyfaddef fod llawer o bethau yn cael eu goddef gan weithwyr y lie hwn, fel llawer lie arall, ag sydd yn hollol annheg ac anghyfiawn. Gwnaf enwi un peth a ystyriwyf yn hollol o'i le,ag sydd yn dangos gyda llaw, nad oes ond peth nesaf i ddim o ryddid gan weithwyr. Nid oes genym yma fel gweithwyr ryddid i dalu i'r meddyg a fyaom. A glywodd rhywan am beth mor groes i roswm ? Wei, dyna fel y mae yma, y perchen- ogion yn gorfodi y gweithwyr i dalu i'r sawl y maent hwy yn ei ddewis. Onid teg, meddech chwi, Syr, bs byddai y gweithwyr yn ymofyn newid y meddygon iddynt gael hyny, gan mai hwy sydd yn eu talu ? Ond nid felly y mae ym; gorfodir hwynt i dalu yn groes i'w hewyllys. Mae trais a'i hen ben garw i'w weled yn hyn, el llawer o bethau eraill sydd yn ein gwlad, Ond gadawaf y mater yna y tro hwn. Er fod y pethau uchod yma, y mae yma luaws o bethau da yn y lie, megys cymdeithasau dyn- garol rhagorol a gwahanol sefydliadau da eraill, ac y mae lluaws o gapeli eang a chynnulleidfa- oedd lluosog yn cyrchu iddynt. Credwyf ar y cyfan fod yr ardal hon yn uehel mown gwybod- aeth a moesoldeb. A gobeithio mai ar ei chyn- nydd y bydd yn mhob daioni, a thrais a gormes a gaffo ei ymlid o'r iN-lacl.-Ab Cerklwen.

EBENEZER A'I HAMGYLCHOEDD. Dydd Sadwrn, Awst 18, yr oedd Mr. Robert Evans, Bwlchlychau, Ebenezer, ei ferch, a'i phriod, a'u plentyn, yn myned mown car i sir U, on, ar yixiweliad a pherthyna&au. Wedi croosi Pont y Borth (Menai Bridge), rhedodd yr anifail ymaith yn afreolus i ganlyn merlynod crwydr- edig a. ddigwyddai fod gerllaw bont. Pan gyf- erbyn a'r Anglesey Arms, dymchwelodd y cerbyd. gan daflu y llwyth gwerthfawr gyda hergwd ar eu penau i'r heol, allusgwyd ygyriedyddRobert Evans drwy y llaid a'r graian amryw o latheni, Diangodd y mab-yn-nghyfraith yn lied ddianaf, ac ni bu y plentyn ddim gwaeth. Clwyfwyd y ferch yn drwm ar ei phen, ac ysigwycl yr ys- gwydd a'r fraich ddeheu yn ysgafn; mae y dy- chryn wedi effeithio yn ddwys arni. Derbyn- iodd Robert Evans niweidiau trymion ar ei ben, ac ysig-wyd ei ranau tufewnol i'r fath raddau fel y bu farw prydnhawn dydd LIun canlynol. Y mae teulu yr Anglesey Arms, Mr. IL Thomas, siop. a boneddvrr o filwriad (colonel) a'i fonecld- iges (drwg genyf nad wyf yn cofio enw y bobl deilwng hyn) ynhaeddu y gydnabyddiaeth fwyaf diolchgar am eu caredigrwydd i'r clwyfedigion, a'r drafferth a. gymmerasant yn eu cylch. Cerdd- ly odd y newydd am y ddamwain fel tan gwyllt drwy Ebenezer a'r cylch, a pharodd dristweh mawr a chyifredinol. y Anaml y cyfarfyddodd neb o weithwyr y creigiau a chynnifer o ddam- weiniau erchvll yn eu hoes ag ef. Bu ar yr elor bump o weithiau cyn derbyn iiweidiau angeuol y cl,.dnillwiln cldiweddaf. ■ G-wyr pobl y gweith- feydd yn dda na cldygir neb ar yr elorau oddi wrth eu gorchwylion, ond rhai wedi tori eu hes- gyrn, neu mewn sefyllfo ddiymadferth hollol. Y mae pawb sydd yn brifo am gerdded gartref, os medrant rywfodd, rhag dychryn eu teuluoedd. Pe gwelsit ef, ddarllenydd, tycli a wyddit yn yr olwg arno, ei fod wedi bod mewn llawer ym- gyprus trwsgl ag angau; ac o'r diwedd, gorch- fygodd yn nrylliad y corph, eithr diangodd yr yspryd yn iach at Dduw. Y dydd Gwener can- lynol yr oedd y claddedigaeth. Gweddiwyd wrth y tv gan Mr. R. Hughes, Ebenexor. Aeth Mr. Johns drwy y gwasanaeth yn y capel, a gweinyddwyd. ar lan y bedd gan 1111-. Thomas, Llanrug, a Mr. W. Williams, Ebenexer. Yr oedd y cynhebrwng yn un lluosog iawn. Cau- wyd ifenestri masnachdai E, Lionezer fel s-rwydd o barch i'r hen frawd am ei ffyddlondeb srydag achos Mab Duw dros lawer o fiynyddoedd. Yr oedd yr aelod hynaf o'r gwrywaid yn Ebenezer, a'r olaf a ddaearwyd o'r 'pedwar ar ddeg' a arwyddodd alwad y diweddar Barch. Thomas Edwards er's 37 o Hynyddoedd yn ol. Ei oed yn marw oedd 86. Er ei fod wrth ei ddwy-Sbn er ys llawer blwyddyn bellach, ac yn byw yn uchel i fyny y mynydd, fel rheol byddai yn y capel ar adeg moddion, ar dywydd mawr y 0 gauaf fel tes yr haf. Ac fynychaf chwarter awr cyn amser dechreu. Dywedai ei brofiad yn gynhes, a thynai y nefoedd ar ein pen pan ar ei liniau. Bydd yn chwith genym weled ei le yn wag yn y set fawr. Yr oedd yn un o'r bobl fyddwn yn alw yn galon pregethwr, ac yn un ffyddlon i'r pen i'w weinidog. Hedd- wch i Iwch yr hen bererin. Sanged yr elfenau yn ysgafndroed ar gylchoedd ei orweddfan, a bydded ei dywarchen yn werdd, hyd yr adeg y bydd Dorau beddau y byd Ar un gair yn agoryd.' Amddiffyn Duw fyddo ar y weddw a'r plant yn eu trallocl blin.-F.

hithau, "Mi a stabbiaf fy hun." A gwelais hi wed'yn yn gwanu y gyllell i'w braich, nes yr oedd y gwaed yn tasgu allan dros yr holl ie.' Yr oedd yr olygfa ar ddychweliad Mr. Roberts, y priod a'r tad, yn dorcalonus uwchlaw disgrifiad. Oyfarfu Mr. Inspector Heath ag ef, a dywedodd wrtho mor dyner a chynnil ag y medrai beth oedd wedi cymmeryd lie. Llewygodd pan glywodd am y trychineb ofnadwy, a bu yn hir cyn dyfod ato ei hun i glywed y gweddill o'r hanes pruddglwyfus.