Y Tyst Cymreig

AT OLYGWYR Y 'TYST.' Foneddigion.- Digwycldodd i mi fod mewn ty yn nghymmydogaeth A-ell ychydig amser yn ol, lie yr oedd dau neu dri o frodyr crefyddol; ae wrth ymddiddan ar wahanol bethal crefyddol, daethom ar draws y grefydd Babaidd. Haerai un o honynt y byddai llawer o'r rhai ac sydd yn proffesu y grefydd hono yn gad wedi g, ac aeth yn ddadl gref. Ond er cymmaint y ddadl, ni ddeuwyd i'r un penderfyniad; a chan fod y pwnc yn un pur ddyrus yn ein golwg. dymunol fyddai cael gair o eglurhad ar y pwnc gan un o ohebwyr galluog y TYST CYMREIG. Yr eiddoch, etc., BRODOR GLAN CEFNI.

PABYDDIAETH. Foneddigion,—Mae rhyw loes farwol yn rhedeg drwy fy ngwythienau pan y bydd adsain y gair uchod yn cyrhaedd fy nghlustiau. Bum yn rhyfeddu fil- oedd o weithiau fod y fath gyfundraeth yn bod; ond beth bynag, felly y mae ac y mae wedi gwnend llawer o alanastra mewn gwlad ac eglwys; a gallem feddwl wrth arwyddion yr amserau ei bod yn bwr- iadu gwneud llawer yn ychvvaneg. Yn wir, y mae y bycl wedi myned yn rhyfedd iawn drvvyddo draw y blynyddoedd yma mae y bytl yn ymwylltio mewn pecliod, a Sion hithau yn cysgu yn dawel yn nghahol y terfysg i gyd. Dyna y gwyn sydd drwy Gymru, Lloegr, ac America, ei bod yn gysglyd gyda chref- ydd y dyddiau hyn. Dywed ambell un mai gauaf ydyw, ac y daw gwanwyn a chynhauaf eto. Da iawn; byddaf tinnau yn meddwl hyny weithiau. Ond mi fyddafyn meddwl peth avail hefyd; tra y mae Sion yn cysgu, mae y gelyn ddyn yn cymmeryd mantais i hau hadau Pabyddiaeth yn y tir—ie, yn Nghymru uchel ei breintiau. Beth! Pabyddiaeth ddod i Gymru; na ddaw byth dros i mi ymladd hyd golli y diferyn olaf o'r gwaed sydd yn fy ngwythien- au. Ust! ust! nid fel yna y mae pethau yn bod. Dod dy gleddyf yn ei wain. Nid felly y gorchfygir hi. Paid byth a disgwyl Pabyddiaeth i Gymru yn y wisg sydd ganddi yn ei gwlad ei hun na, ymrithia yma fel angel goleuni. Mae ei gwisg yn hardd, a'i rhodiad yn weddus. Y mae fel boneddiges wylaidd a tliyner yn rhodio oddi amgylch dan esgus gwneu. ,y thur daioni ond ceisia y mae y neb a allo ei lynca. Wei, mewn difrif, a oes perygl i blant Ysgolion Sabbathol Cymru gael eu twyllo gan yr hudoles wenhieithus hon ? Oes, mewn gwirionedd y mae perygl, o blegid y mae rhai eisoes wedi myned yn ysglyfaeth i'w chynddaredd. Plant anwyl Ysgolion Sabbathol Cymru yn Babyddion Bobl bach, a oes dim byd i'w wneud mewn sobrwydd? Wel, oes y mae peth i'w wneud ond ei wneud sydd yn bwnc. Wel, pe bawn yn givybod ar bwy i waeddi, mi wnawn nerth asgwrn fy mhen i ddyfod i'r maes i drefnu y frwydr ond nid wyf yn bwriadu rhoddi un math o gynllun y tro hwn ond os na welaf rhywun cymhwysach, cynnygiaf un cyn hir ond os caf gongl genych, rhoddaf o flaen ieuenctyd Cymru yn eich rhifyn nesaf brif neillduolion Pabyddiaeth. Hyn hyd hyny. Yr eiddoch, &c., Cor wen. L. ROBEEXS.

ADDYSG YN NGHYMRU. At y Parch. John Phillips, Bangor. LLYTHYR IV. Barchedig Syr,—Dymunwn yn ostyngedig alw eich sylw at y gofyniadau canlynol:— 1. A ydyw bechgyn ieuainc rnwyaf deallus a dichlynaidd cymmydogaethau Tywysogaeth Cymru yn cael eu perswadio yn daer i ymgymmeryd a'r swydd o ysgolfeis r, gan ddefnyddio yn mysg rhes- ymau golygus eraill, fod y sefyllfa yn anrhydeddus ar fywioliaeth yn gysurus ? 2. A wneir ymdrech i argraffu ar eu medclyliau tra yn yr athrofa fod eu sefyllfa yn un barchus, ac y disgwylir iddynt hwythau roddi arwyddion eu bod yn credu hyny, mewn ymwisgo, cyfranu, ac felly yn mlaen, gweddus i'r sefyllfa y" darbwyllir hwynt a fyddant yn ei llenwi wedi gadael yr athrofa ? 3. A ydynt yn cael allan wedi ymgymmeryd a chadw ysgolion, mai fel arall y mae pethauyn bod y cyflog yn fyclian, ac yn cael ei wneuthur yn llai a diraddiol. oblegid y dull y cesglir ac y telir ef ? 4. Fod llawer a ddygwyd i fyny yn Athrofa Ban- gor wedi gadael eu swyddi yn chwerw eu hysbryd, gan gymmeryd unrhyw beth i'w wneuthur; a llawer eraill yn dyheu am fyned yr un ff ordcl-eti calonau yn drymion, a'u cefnau yn llymion, a'u crediniaeth yn gryf, eu bod wedi cael eu twyllo yn ddirfawr ? Yr wyf wedi eu taflu i ffurf cwestiynau, am nad wyf yn sicr a ydynt yn wirionedd ai nad ydjmt; ac os gofynir i mi paham y meiddiwyf eu dwyn i'ch sylw mewn modd cyhoeddus cyn gwybod nad cam- ddarluniadau ydynt, fy atteb fydd, am y derbynir hwynt fel gwirioneddau hyd ardaloedd ein Tywys- ogaeth, a gresyn iddynt gael cylchrediad fel gwir- ioneddau heb gael cyfleusdra cyhoeddus i'w gosod allan yn anwireddus. O'r ochr arall, os ydynt yn wir, nis gellir bod yn rhy brysur yn defnyddio cyf- leusdra i'w dynocthi. er gosod blodeu ieuenctyd ein gwlad ar eu gwyliadwriaeth rhag cymmeryd eu denu i wrthod rhagolygon addawol am y fath dwyll a siomedigaetb. Yr ydym yn teimlo mai gresynmawr ydyw rhoddi unrhyw attalfa ar lwyddiant achos Addysg yn ein mysg, gan fod llawer rhyngddo a bod fel y dymunem ei weled ef ond gresyn llawer mwy ydyw denu dynion ieuainc o dalentau a galluoedd addawol, a allant ymgymmeryd a swyddi uchel ac anrhydeddus, i fod yn ysgolfeistri mewn cymmyd- ogaethau gwledig, He y cant achlysur i genfigenu wrth fywioliaeth saer, y gof, a theiliwr y pentref, a lie y gallai hen forwr anafus, neu siopwr methedig ddyfod i ben a'r gwaith am y cyflog a gynnygir, cystal a hwythau; oblegid bydd yn ddigon buan gwahodd dynion ieuainc medrus i roddi en holl am- ser at y gorchwyl, pan gynnygir iddynt gyflog cyd- werth a chyflog swyddau eraill. Pe buasent yn cael eu galw allan i bregethu yr efengyl, buasai rhyw sail gofyn iddynt aberthu,—fod eneidiau dyn- ion yn y chwareu; ond gan y credwn fod yn gymmaint dyledswydd ar y tad fynu ysgol i'w blen- tyn, ag ydyw iddo gael dillad iddo (a dywedyd y lleiaf), nis gallaf weled yn rhesymol cynnyg llai i'r ysgelfeistr nag i'r siopwr. Ac yn enwedig, os ydyw cymmydogaeth yn dewis fFurfio ei hun yn gymdeith- as, er gallu talu i'r ysgolfeistr yn rhwyddach, nis gallaf ddeall nad hawddaf yn y byd ydyw ei dalu yn anrhydeddus. Yr wyf yn ystyried fy mod yn edreh ar y pwnc oddi ar safle y syniadau mwyaf cyffredin; pe dywedaswn fy syniadau personol, dy- wedaswn y dylasai ei fywioliaeth fod yn fwy cysurus nag eicldo nnrhyw grelftwr, a bywioliaeth y gwein- idog yn fwy cysurus na'r eiddo yntau. Yn awr, Syr, ni ddymunwn awgrymu fod yr an- nhrefn cywilyddus liwn yn gorwedd wrth eich drws chwi, os ydyw yn bodoli. Dywedaf ar unwaith mai bai y pwyllgorau ydyw; ond goddefweh i mi awgrymu yn gynnil, eto yn gryf, ai nid yw eich sefyllfa an- rhydeddus, a'ch dylanwad mawr chwi yn ein plitli, yn gyfryw ag sydd yn rhoddi mantais arbenig yn eich cyrhaedd, i addysgu ein pwyllgorau yn amgen- ach ? canys coeliaf yr addefweh maiangen eu hadd- ysgu &ydd arnynt, ac nid i'w tlodi y mae y fath an- ystyriaeth i'w briodoli. Gan mai chwi sydd mor garedig ag appwyntio athrawon iddynt, ai peth mawr fyddai i chwi awgrymu y gyflog leiciech eu gweled yn ei roddi iddynt yr un pryd ? Genych chwi yn benaf y cawsant eu haddysgu i ddwyn Addysg i'r wedd sydd arni. Ai mawr fyddai disgwyl iddynt ddysgu eto un wers bwysig. Nis gallaf goelio y gwyn a glywais mai y ll'ordd arall yr ydych yn gogwyddo. Yr eiddoeh yn barchus, X.

AT Y PARCH. LEWIS POWELL,, CAERDYDD* Machynlleth, Hyd. 26, 1866. Fy Hybarch Dad yn yr Efengyl,—Darllenais y rhanau hyny o Hanes eich bywyd,' ag oedd yn gyfleus gennych, i'w cael ar y pryd pan yr oeddych yma yn Machynlleth, gyda'r hyfrydwch mwyaf. Anmliosibl oedd eu rhoi heibio wedi dechreu eu dar- llen. nes myn'd yn fanwl drwydclynt oil ac amryw baragraphau, eilwaith ac eilwaith. Yn wir, yr oeddwn yn cael cymmaint o Has arnynt, i'm henaid tlawd, fel yr oeddwn yn myned a hwy gyda mi i'r gwely y nos, i'w darllen a'u mwynhau. Dywed y gair ysprydoledig mai Melus yw hun y gweithiwr,' ond, melusach i mi o lawer, oedd bod yn eifro y nos yn darllen Hanes bywyrd y Parch. Lewis Powell.' Yr wyf yn barnu, yn ostyngedig, ei fod yn dyfod i fynu, ar lawer cyfrif, a Hanes bywyd y Dr. Samuel Johnson, gan Boswell, yr hwn a ystyrir, o Hanesion bywydau y goreu oil. Hefyd y mae yn ateb yn glodwiw, a drychfeddwl John Foster dwfndreidd- gar, am un yn ysgrifenu hanes ei fywyd ei hun: ac yn wir, nis gall neb ysgrifenu gwir hanes byw dyn, ond y dyn ei hunan. Nid nodi yn fanwl anagylch- iadau a dyddiadau, byddont hwy luosog neu ychyd- ig, yn ol yr arfer yn rhy fynych, yw gwir Hanes bywyd; ond, yn hytrach, profiadau a theimladau, (cysurus neu anghysurus, gofidus neu lawen, ffydd- iog neu anmheus.) tumewnol y person ci hun, yn ac jwrth fyned drwy yr amgylchiadau crybwylledig. (Cewch amgylchiadau a dyddiadau y Brenin Dafydd yn llyfrau Salmau a Brenliinoedd, ond yn llyfr y Salmau y cewch wir hanes ei fywyd, Dafydd oddi- allan iddo sydd yn y cyntaf, ond Dafydd oddimewn sydd yn yr olaf. Felly yr eiddoch chwithau yn eich Llyfr-y Pareh. Lewis Powell oddimewn a welir. c Carwn i bob gweinidog yr efengyl, diacou, ac aelod eglwysig, perthynol i'r gwahanol enwadau crefydd- ol, yn nghyda gwahanol swyddogion yn yr Eglwys Sefydledig, drwy Gymru ei ddarllen yn ystyriol fel y gwelont, (os gwelant hefyd) y gwahaniiteth an- nhraethadwy, sydd rhwng crefydd beirianol ein dyddiau ni, a chrefydd bywyd-dwyfol, dwin, a gwresog, eich dyddiau boreuol chwi. Terfynaf, gyda dymuniad calon ar i'ch Hanes gael ei ddarllen gan filoedd, a'i fendithio gan Yspryd yr Arglwydd i fod o les amlwg i'w ddarllenwyr, a'r lies a ddisgyno ar eu had. Ydwyf, yr eiddoch, mewn rhwymau anllygre( ij, THOMAS HUGHES,

DIES IILE. Y MAE yn Llyfr leuan Gwyllt don adnabyddus wrth yr:enw St. Peter. Tybir ei bod yn bur hea, ac wedi ei chyfansoddi gan y mynachod yn y canol-oesoedd. Nid yw yr enw St. Peter wedi newid dim ar yr hen don Dies Inc. Galwyd hi ar yr enw diweddaf am fod y geiriau Lladinaidd ar y rhai y cenid hi yn de- chreu gyda yddau air uchod-y rhai o'u cyfieithu yw Dydd digofaint.' Gosododd Ieuan Gwyllt y don ar yseithfed mesur, a newidiodd gryn lawer ami yn gyfatebol. Y mae yn haws ei chanu yn ei dull newidiedig, ond yr wyf yn meddwl ei bod wedi colli peth o'i hyspryd cwyn- fanus a hiraethlawn, er mor ardderchog ydyw. Os oes eisiau cwyno ar y casglydd medrus o gwbl, yr wsfyn meddwl mai cwyno ddylid na buasai yn cyf- newid ychwaneg ar y don fel ag i'w chymhwyso yn berffeithiach at y seithfed, ac y gellid dyblu o'r cod- iad. Y mae y don yn bresenol yn codi yn ail odl y pennill, ac oddiyno, mewn canlyniad, y dylid dyblu; ond swniai hyny yn bur rhyfedd i glustiau ein cyn- nulleidfaoedd, gan mai yr odl olafyn unig a ddyblir yn y seithfed mesur, Pe buasai yr awdwr wedi gosod y don ar y degfed mesur, a dyblu yr erddygan (strain) gyntaf, buasai yn llawer mwy naturiol. Peth arall a allasai efe wneud oedd ei gadael yn ci ffurf wreiddiol, a chwilio am eiriau o hyd pwrpasol i'w canu arni, ac feallai nas gallasai wneud dim yn well na hyn. Pennillion o chwe' llinell wythau, a thjiir llinell yn odli yw yr hen eiriau mynachaidd. Y maent yn bennillion cryfion rhagorol, er fod ynddynt ffaeleddrm-yn enwedig yn y cyfieithiad o honynt a gynnygir isod. Mae y pennill cyntaf yn arddang- osiad o gydymdeimlad y Pabyddion a Phaganiaeth, oblegid gosodir y Sibyl ynddo yn gvdradd a Dafydd Brophwyd. Rhyw hen ddynes oedd y sibyl yma, a chanddi naw o hen gyfrolau hynod, yn cynnwys daroganau. cyfreithiau, hanesiaeth, &c. Dygodd y rhai hyn at frenhin Rhufain gan eu cynnyg ar werth iddo, ond yr oedd eu pris mor uchel, ac yntau yn ddirmygus o'r hen ddewines a'i Ilyfrau tel na fynai eu prynu. Aeth yr hen sibyl ymaith; llosgodd dair o'r cyfrolau, a daeth yn ol gyda'r chwech oedd yn ngweddill, gan ofyn cymmaint arall o bris am y chwech ag a ofynasai o'r blaen am y naw. Gwrthod- odd y brenhin drachefa eu prynu, ond yr oedd ym- ddygiad yr hen wrach yn goglais ei chwilfrydedd, a phan y daeth y drydedd waith, wedi llosgi tair cyf- rol arall, prynodd y tair oedd yn ngweddill, er fod y pris wedi dyblu drachefn. Tybia rhai mai llyfr y prophwyd Jeremiah ydoedd un o'r llyfrau Sibylaidd. Os felly, ni thalwyd gormod o bris am yr hen gyf- rolau, ac y mae hyny yn cyfiawnhau y cyfeiriad atynt yn y pennill. Dyma gyfieithiad lied lythyrenol or pennillion Lladinaidd fel y maent i'w cael yn Requiem Mass' Mozart.— DIES lRJE. Dydd digofaint-y dydd hwnw Lysg y byd a'i waith yn lludw; Tystiodd Dafydd hyn yn groyw. 0 y dychryn fydd drwy'r hollfyd! Pan ddaw'r Barnwr yn ei gerbyd I gyhoeddi rhaith a dedfryd! r,Y Clnval yr udgorn ddolef hynod Drwy waelodion cul y beddrod Casgla'r meirw gylch y Duwdod. Angeu hen a natur drenga Wrth wel'd mawredd yr olygfa- Dyn, i'w farnu, 'n dod o'r gladdfa. Dygir IIyfr ysgrifenedig, Llawn cofnodion gwarantedig: r Wrtho bernir byd crynedig. Pan eisteddo'rjBarnwr cyfion Gwneir yn hysbys bob dirgelion; Dial ddaw ar a muwiolioD. Beth atebaf i fy Marnwr ? Pwy fydd rhyngom ni yn Ddydtliwr ? Rhaid i'r cyfiaiun wrth fachawdwr. Brenhin o anfeidrol fawredd Cydd o'i ras yn rhoi trugaredd, Achub fi. 0 Awdwr rhinwedd Cofla fi, 0 Iesu, 'n dirion, Er i'm pechod wanu'th galon. O! na adfi ddydd trallodion. Farnwr Cyfiawn!-Diiwlr Dialydd Cyn cyhoeddi,r farn dragywydd, Maddeu'n rhad fy mhechod, Arglwydd. Crynu'r wyf yn adyn ofnog, Gwrido ma'm gwynebpryd halog; Arbed, Dduw, gardotyn euog! 'R hwn arbedaist Fair Magdalen, Gadwaist leidr ar y crogbren,- llho i minau obaith Hawen. I Tra annheilwng yw fy ngweddi; Arglwydd, arbed fi er hyny, Rhag i'r bythol dan fy llosgi. Dyro le yn mhlith y defaid; Ithag y geifr gwareda f enaid; Gosod fi ar dde d' anwyliaid. Pan fo'r fall mewn cyffro'n crynu; Pan fo'r tan o'u cylch yn flaglu; Rho fi gyda'r bendigeidlu. Erfyn 'r wyfyn drist fy agwedd; Drylliog yw fy nghalon unwedd— Cadw f enaid yn y diwedd. Ioan PEDR.

YR HEN DEILIWR. LLYTHYR VIII. At Olygydd Y Tyst Cymreig:' Mr. Gol.-Wel, wel, dyma chwi wedi fy rhoddi yn llaw'r Twrne fel y dywedais Nid oeddwn yn dysgwyl y gAynaethech dro fel hyn a mi. Rhaid fod eich Hen D wrne yn greadur croendeneu ryfeddol pan ymddigiai nior drwii-i ar gijilleied o achos,ie,heb achos yn y byd, canys ni ddywedaswn i ddim yn anmharclius am Dwrneiod mewn modd yn y byd. Dywedais, a dywedaf eto, mai hwynthwy yw yr nnig ddosparth.o bobl yn Nghymru sydd yn gallu byw yn foneddigion ar y cwilsyn. Rhaid fod cydwybod yr Hen Dwrne hwn (os oes y fath beth a chydwybod mewn twrne) yn ei gyhuddo yn ofnadwy o gamarfer ei gwiIsyn i dwyllo, gorthrymu, a threisio dynion o'u harian a'u meddianau, pan frochai mor ffyrnig o herwydd cyn lleied peth. Cyffwrdd a'i ddolur ef a wnaeth y sylw diniwed hwnw, mae yn hawdd gweled. Dywed ei fod yn meddwl y gwyr pwy ydwyf, ac o gwir a glywsai, nad wyf or sort oreu.—Nid wyf yn gofalit dim beth a glywodd am danaf. Yn nghanol fy mhobl yr wyf li yn trigo, y rhai a wyddant fy hanes yn dda, ac ni raid i mi ostwng yn eu plitli. Yr wyf finau yn meddwl y gwn pwy yw yntau. Mi wystlwn faint a fynoch chwi mai'r hwn a gyfarfu. eich gohebydi Gogleddwr ag ef yn Harrogate yw

AT OLYGWYR 'Y TYST CYMREIG.' Syrs,—Nid yw eich papur ond ienanc; ac y mae ynddo ormod o'r 'Rhen.' Llaweriychais yn fawr pan ddarllenais Yr Hen Deiliwr;' gwelais ynddo athrylith yr Rhen Ffarmwr;' a daeth Rhys Puw,' a holl helyntion Aclwyd F'ewyrth Robert' i'm cof. Ond pwy yw yr 'Hen Buddler,' a'r I Hen Dwrne,' a'r Hen Arddwr.' Ni ddywedaf eu bod yn ddi- dalent, yr un o honynt, ac y mae rhai hits da iawn gan Yr hen Buddler,' a'r Hen Dwrne' yn enwedig ond nid da gormod o ddim.' Mae Yr Hen Deiliwr' wedi cael y blaen, a phawb yn disgwyl wtho, ac y mae un ysgrifenjrdd yn y fath style yn ddigon yn yr un papur. Cymmered y tri Hen' arall yr awgrym yn garedig, ac ymgilient o'r neilldu ac os digwydd i'r Hen Deiliwr rctirio eto oddiwrth y cwilsyn, ni bydd genyf wrthwynebiad i un o honynt gael ei le. Treied y brodyr athrylithgar yma dori tir newydd, ac nid boddloui ar fod yn efelychwyr. Dyma farn a chynghor CEEITXWE IEUANC.

AT OLYGWYR Y 'TYST CYMREIG.' Foneddigion,—Tebyg eich bod yn barod i feddwl fy mod wedi eich hanghofio, neu wedi pwdu wrth- ych, ond nid felly, nid un o wyr y p\vd ydwyf. Prysur iawn fum gyda'roynhauaffelnachefais fawr | hamdden er's mwy na mis. Ond yr ydwyf yn mynu ambell getyn i ddarllen y TYST bob wythnos ac yn cael bias mawr arno. Byddaf hefyd yn ei ddarllen i'r bobl sydd yma yn gweithio cynhauaf, ac y maent hwythau yn ei fawr ganmol; ac yr wyf yn disgwyl y bydd yma lawer mwy o dderbynwyr iddo wedi i'r cynhauaf fyned drosodd. Hir nos ganaf yw yr amser am ddarllen papurau newyddion yn y wlad. Siams y Saer oedd yr unig un glywais i yn acliwyn arno. Yr oedd ar Siams eisiau Novel ynddo, a mwy o han- esion erchyll am droseddau a llofruddiaethau, a llai o hanes y Taicyrddau a'n Gweinidogion. Bum yn oeisio ei argyhoeddi i chwi fel Golygwyr ddweyd wrth ei gychwyn mai papur o nodwedd uchel i gyn- nyg codi chwaeth y darllenwyr y bwriadech iddo. Ac y mae y dynion goreu a challaf yn eich canmol yn fawr am beidio ymostwng i borthi archwaeth lygredig darllenwyr isel. Am y nofels a gyhoeddir mewn papurau newyddion trash gwael yn camar- wain a thwyllo dynion ydynt. A pha fwyaf isel a nwydog fyddant goreu i gyd y pasiant. Ond ni welwn i yn fyw pa eisiau flughanesion sydd ar ddynion pan y mae digon o wir hanesion. Os dy- wedir fod y nofel yn seiliedig ar ffaith, paham na chelern ni y ffaith ei hun ynte ac nid selio ffug arni. Y gwir am dani yw pe darllenai dyn y rhan fwyaf o'r nofelau sydd yn fwyaf poblogaidd ni byddai ganddo yn y diwedd syniad cywir am fywyd. Camarwain y darllenydd y maent i dir dychymmig, ac nid ei dywys yn ddyogel i dir sylwedd. Os na all eich papur chwi fyw heb ymostwng i borthi nwydau a theimladau isaf y dosparth isaf o ddar- llenwyr Cymreig gwell yn wir i chwi adael iddo farw; oblegydy mae gormod eisioes ar y maes, a'u hunig ofyniad yw Beth sydd yn farchnadol ?' Ar- lwyant y dysgleidiau lyddo fwyaf chwaethus i'r genau heb ofalu dim a ydynt yn faethlon ac iachus i'r cyfansoddiad. Yr wyf am fwyd blasus, ond nid wyf yn foddlon aberthu y maeth er mwyn y bias. Rhoddwch i mi y cyntaf beth bynag, a'r ail os gellir, a phaham na ellir. Pe bawn i yn myned i gwyno 'ar rywbeth ynddo, (ond nid un o'r tuchanwyr wyf), meithder rhai o'r hanesion fyddai hyny. Mae rhoddi dwy neu dair colofn mewn papur ceiniog at hanes eyliwyniad Tysteb, neu gyfarfod croesawiad neu ymadawiad, yn fwy nag y mae neb yn ei hoffi, ond y rhai sydd a fynont yn uniongyrchol a'r eyfryw. Mae cymmeryd colofn gyfan i roddi hanes Darlith, neu Concert, neu gyfarfod cystadleuol, neu sefydliad Gweinidog, yn dreth rhy drom i'r miloedd darllenwyr i'w thalu. Mae yn debyg fod y lleoedd sydd yn anfon hanes- ion meithion felly yn derbyn cannoedd o'r TYST bob wythnos, a'ch bod chwithau rhag colli eu cwstwm yn eu gollwng i mewn. Wei, rhaid i siop newydd beidio bod yn rhy fanwl, ond yn sicr i chwi blino y mae derbynwyr anmhleidgar ar bethau felly. Gwneud y peth sydd oreu i'r lluaws fydd oreu i chwithau, oblegyd nid oes dim trust na safwn ni strike os rhoddwch chwi ormod o raff iddynt. Ac yn enw synwyr beth yw yr achos o'r hirfeithder gyda phob peth sydd wedi dyfod fel tide drosom? Ysgrif faith, Ilythyr maith, haues maith, pregeth faith, darlith faith bid siwr, onide nid darlith fydd hi. A oes dim fyw ffordd a ellir gael i osod terfyn ar beth fel hyn ? Bum mewn cwrdd pregethu yn ddiweddar, yr oedd yno dri yn pregethu yr un odfa (arfer ddireswm) a phregethodd y cyntaf am awr a chwarter, a'r ail am fwy nag awr, a gorfu i'r olaf ir) sio drwyddi mewn llai na haner awr ac yr oedd yn bryd gollwng y gynnulleidfa yn mhell cyn iddo ddechreu; ac wrtho ef yroedd y disgwyliad mwyaf. Nid wyf yn credu i neb gael bendith yn yr odfa hono beth bynag, melldithio y ddau bregethwr cyntaf yr oedd pawb wrth fyned tuag adref. Dylid rhoddi pob pregethwr maith os yn pregethu gydag eraill i bregethu yn olaf, a gadael i bawb fyned ymaith pan blinont arno. Am yr ysgrifiau meithion rhybuddiweh hwy jac os na ddiwygiant wedi un ac ail rybudd cauwch y drws rhagddynt. Dyna gyng- hor gonest eich hen gyfaill HYII-EL, O'R CW.3I. [Os gall Hywel lwyddo i beri i'r Gohebwyr i fyrhau eu hanesion gwna a ni y gymmwynas fwyaf.—