Y Tyst Cymreig

EIN TELERAU A'N DOSBARTH WYR. Anfonir 4,8,12, yn ddidraul trivy y post, gan ycyhoedd. wyr, i unrhyw le yn ol Ceiniog yr 1tn. Byddwn yn dra, diolchfjar i'n holl Ddosbarthwyr sydd yntlerbyn eti gypynau trwy y Post, am drefn/u eu Jiarchabirn Yn y modd mimjaf digolled. Gellir anfon 4 am geiniog, 8 am ddtvy geiniog, 12 am daw ceiniog, ac felly yn mlrtn; ond y mae pob rhifedi cycl-rhwng y nifer uchod yn draul ychwanegol i'w hanfon. YchydAg o ymdrecli o du ein cyfeittian a godai y 5 i 8' a'r 9 it 12. Yr ydym am anfon y sypynau hyd y gellir gyd&r Rail, oblegid ei bod gymmaint yn rhatach; ac yr ydym yn cael eiii dosbartkwyr yn mhob manyn garedig iawn yn ein cywnwthwyo i berffeithio ein trafniadau. Pob archebion (orders) i'w hanfen, a phob arian i'w gwned yn daladwy i Rrcv. H. E. THOMAS, 19, Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool. Anfonodd amrvw flaendal i ni am chwarter; ac y mae Uawef o'n Dosbarthwyr wedi anfon y tal ar ddiwedd y mis eto. Yr ydym N n r cyf- eillion caredig hyny am eu gofal. Mae tal misol yn er fawr ddiogelach. yn enweclig o'r lleoedd y mae nifer fawr yn myned-o?td bob chivarter y disgicyliwn i bawb hoyr leastadhau eti cyfrijon. Er arbed pob camg. mmeriad, dymunir na byddo yr archebion yn cael eu gryru i'r argraphydd, ond yn ol y eyfarwyddvd i-Rev. I-I. E. Thomas, 19 Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool.

TELERAU AM UTSBYSIADAU.. Chix1 llin&fl allien Kyny is. 6c. y tro. Am bob Jhneu • ychwanegol 3c. J 1 Ifypbysiadou curt chvMvter blwyddyn a thrbsdm,, 1 ¡ brisioM Ilawev- is. ■ f • Dalter Sy^i-eyhoeddir Hysbysiadau atn Gvfariod- ydd Pregfetllu, a Ghymmanfaoedd, a Cliytnnianfa- oedd yr Ysgolion Sabbathol, a Chylcliwyliau Dir- westol. a phob peth cyssylltiedig a. chrefydd a moesoldeb am bris llawer is na hysbysiadau yn gyffredinol. AT E I GOHEBWYR. Mae ym* nifer fawr o Ohebiaethau wedi dyfod i law. Nis- gallwn eu nodi yma, Cant oil ein sylw yn fiian. HEDDTCHWH.—Os na chyhoeddWn y fath bethfiu cyhuddid ni I o cyfvngu ar ryddid A wasg ac os cyhoeddwn hwy llawer fel chwilhau yii barau ein bod yu gweithredu yn anfrawdol. Mae rhyw bethau y mae yn rhaitl eu dynoethi cyn y ge'nj eu diwygio ond nid vhaid eyfeirio yn bersonol at neb os gellir cyrhaedd yr amcan heb hyny. M::unwrFAB.—Daeth llythyr oddiwrthych heddyw. Gj"" awn ymchwil i'r achos y cyfeirweh ato. Cewch glywedoMi wrthym yn ddioed. Bydd yn dda genym gael y gylres J oyt- eiriweh ati. -GwILYM.-Yr oe(ld liniies am y tan wedi ei gyssodi cyn i'r eiddoch ddyfod i law. Diolch yn fawr i chwi er hyny am eicli ffyddlondeb. II. mixiAiis ac eraill. Drwg iawn genym fod v^Ttst yn ddiweddar yn cyrhaedd i amryw tanau yr wvthnos ddiwedaat. Kid vw hyny yn fwv o oftd i olioiioch. nag ydyw i ni. Gwyddom ei -fod yn anfantais ddirfawr i Kewyddiadur os na cheir efmewll pryd. Yr ydym yn synn fod rhaz o honoch yn dweyd eich l>od heb ei gael eto. Khaid tod bai Tii i'tywlf hoJ). law yn y Swyddfa oblegyd anfonwyd y ewbl oddiyma ddydd T—Da iawn. Anfonir y 4 dwsiu i chwi yn brydlawn os bydd modd yn y byd. Pe gwnai pawb gystal a chwa bycWai Uedaeniad y TYST yn TJ&AIH MIL. Ond md oes genym gwyno. Ein syndod yw fodjeynnifer yn myned. W. J.-Oes, oes y mae genym bob ymddiried ynoch. Nid ein hanymddiried yn ein Dosbarthwr yw fod y TYST ddiwrnod ar ol ei amser. Amynedd frawd. -4;.r Mae amryw yn gofyn i ni pa faint o elw yr ydym yn ei roddi am DDOSPA-KTHU PEDWAK. IE RKXWAR, cofler. Elw yn wir. Mae yn costio Ceiniog i anfon pedwar trwy y Post. Mae yn costio dwy a dimai am argvaffu pob pedwar. Pe caent y gweddill i gyd yn elw, ni byddech fawr elwach. Ni byddem. m yn deim ennillwyr er anfon pedwar gyda'r Post am chwarter (13 o wythnosau) ag i ni gael y 4s. 4c. yn llawn; Mae em tel- erau yn hysbys ar bob rlutyn er deehreuad. Ymdreclwa em cyfefllion godi y derbynwyr i 12 ac uchctfl ac yna gallwn ftorddio rhoddi ychydig elw iddynt am'eu trafferth i Ddosbarthu. Cvfeirier y Gohebiaethau oll-To the EDITORS. OF THE TTST CraiEKlG, 19, Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool-

r tif r'i. r'!JthuoØ-:J ¡;i..r{r:II:' y yi, y BEIR,y bydd cyfnewidiad yn faall; IV-pin- yddiOL th. Givanaidd yw iechyd Iarll Derby er's misoedd. Arosotld- yn ei swydd yn erbyn ei deimlad, meddir, hvd nes pasio y Mesur Diwyg- iadol. Bellaclx, y mae am roddi ei swydd ifynu, a gorphen ei fywyd mewn tawelwch. Gofynir, Pwy fydd y Prif Weiiiidor, ? Atebir gan y rhai a broffesint wybod y gyfrinach, mai y Dug o Richmond fydd olvnydd IarH Derby, gan fod Ar- glwvdd Stanley, a Mr Disraeli, yn dewis arosyfi eu swyddi presenol. Y mae Iarll Russel yn glaf iawn. Dywedir foly devbyniad dimiygtis a gafodd yn ddiweddar i" TiM-i.. .dL'v.u.h,d wwiuyiffjiaa xex gwladwr wedi effeitliio yn fawr ar ei feddwl. g^vir. iiad yw ei arglwyddiaetlx yn bob peth a ddymunai rhyddfrydwyr y dyddiatt hyn, ar yr un pryd, dylid cofio ei fod wedi rhedeg gyrfa an- rliydeddus. Hanner can' mlynedd yn ol, dech- reuodd ei waith fel Seneddwr. -Yr oedd ei syn- iadau y pryd hWllW yn mhell o flaen yr oes, cafotld fyw i weled ei wlad. yn mabwysiadu yr holl syniadau rhyddfrydig a goleddid ganddo ef yn ddyn ieuanc. Bydd ei enw yn itmlwg a pharclius ar duclalenau hanes Lloegr. Terfynodd prawfy Ffeniaid o flaen yr Ynadon yn Manchester ar y pedwerydd cyfisol. Tra- ddedwyd 24 o honynt i garchar dan y cyhuddiad o lo fruddio yr liedd^eidwad Brett. Taflwyd Llundairi i ddychryn ddiwedd yr wythnes ddiweddaf, gan y sibrwd fod yn mwriad y Ffeniaid i gymmeryd meddiant o arfau y Gwir- foddolwyr. Gwyliwyd yr arfau JTI y gwahanol ystordai tan ddydd Sadwrn, pryd y cymmerwyd h^vy i'r Twr.i'w cadtfr. Ar y 5ed cyfisol, cymmerodd clavnwain erchyll leyn Woolwich. (Jjinmerodd y pylor dan, a llosgwyd yn ddrwg 27 o fechgyn ieuainc iawn, y rhai oeddynt yn diljna eu galwedigaeth yn ngwa- sanaeth y Ilywodraeth. Bn rhai o honynt farw y dyddiau canlynol, rc ofnir yn fawr am fywydau klnyai eraili. Bu Grand Eeview Gwirfoddolwyr swydd-Lan- caster yn Sefton Park, ddydd Sadwrn diweddaf. Er's tua blwyddyn yn ol, prynodd Goi-phoriaeth Liverpool 400 erw o dir o'r tu deheu i'r dref gan yr Earl of Sefton, er gwneud Park at wasanaeth y bobl; costiodd y tir chwarter miliwn o bunnau. Nid yw y Park wedi ei wneud eto. Pan orphenir ef, bydd y Park penaf yn y rnas. -Yii y lie hwn y cynnelid y Grcuul ^hsrtt i'0 pob maSnaA !t 'ï holl dref wedi myned i'r 'wl;ad; ir o bethau yn cydgyfarfod i wnend y Eeview yft4 boblogaidd--yn gyntaf yr oedd yv hin yn ogon- eddus yn ail. yr oedd llawer yn dal ar y cyfleus- dra i weled lie y Park nefvydd;, ac heblaw hyny, teiinlai miloedd awydd gweled Sham, BattlN a'r Dyke of Cambridge, Earl of Sefton, yn gystal a lluaws mawr e urddasolion eraill. Dywedir fod yn bresenol #9,000 o Wirfoddolwyr, a 150,000 o e dry eh wyr. Ar Rhufain ac Itali y mae llygaid pawb y dyddiau hyn. Er carcharu Garibaldi ymosodwyd ar Diriogaethau y Pab mewn tri chyfeiriad. Y mae y cwestiwn yn rhanu holl Ewrop—gweddia y Pabyddion am ddyogelwch y Pab, tra y gob- eithia y Protestaniaidglywed pob moment fod awdurdod dympiorol y Babaeth ar ben am byth. Mae y cauaf wedi yiniiele(I a ni yn gyntllag oedd neb yn. disgwyl am dano. Deallwn fod 11 mynyddoedd Arfon a Gogledd Cynlru yn wyn gan eira. Nos Lun, taflwyd trigolion Liverpool i ddychryn gan ystorm o fellt, a tharanau, a chenllii&g—y fath na welwyd er cof gan ond ych- ydig o'r preswylwyr; yr oedd yn debycach o lawer i fis Chwefror, na mis Hydref. Glanhaodd y cenllysg filoedd o simneiau yn lanach nag y gallasai un Sweep ar y ddaear eu glanlian. Disgwylir y bydd i'r Senedd ddechreu eistedd yn Tachwedd. Dywedir nad yw yn gyfreithlon sviiiiTiud y milwyr o India i Abyssinia heb gycl- syniad y Senedd. Modd bynag am hyny. y mae yn siwr y bydd raid i Mr Disraeli apelio at y y Ty yn fuan am arian lawer i ddwyn treuliau y rhyfelgyrch. Mae yr helynt, beth bynag a ddaw o honi yn y diwedd, yn siwr o gostio miliynau i bobl Prj dain. Dengysyr 'adroddiadau diweddaraf o Lundain yn gystal a lleoedd eraill, fod yr yd yn parJuui i godi yn ei bris. Dywecli-t., fod riai o wenith nag arferol yn cael ei ddwyn i'r farchnad yr amser yma o'r flwyddyn. Yn ol y cyfrif a gafwyd ddi- weddaf o Dantzic, nis gellir disgwyl nemawr, os dim, oddiyno. Yn Holland a Belgium, a Ffrainc y mae pris yr yd yn codi; a dywedir fod Hun- gary, yr unig wlad ar y cyfandir sydd ag yd dros ben, wedi gwertliu ei banner eisioes. Rhwng prinder gwaith ac uchder pris y bara, yr ydym yn wynebu ar y g^af mewn. cyflwr lied ddi- galoll..

GARIBALDI A RHUFAIN. Y dyn hynotaf yn hanesyddiaeth yr oes hon yn dd'au ydyw Garibaldi. Saif yn ddynsawd ar ei ben ei hun, ac ar wahan oddiwrth bob dyn arall. Cyflawnodd lawer o anturiaethau na fuaaai un dyn arall byth yn meddwl cynnyg ar- nynt, nac yn meddwl bod yn bosibl i neb eu cyf- lawni, anturiaethau y bernid yn gyffredit-ol fod yn rhaid fod y dyn wedi haner gwallgofipan gymerai y "fath ethan i'w ben. Wedi iddo fyned trwyddynt yn Ilwydclianus, safai gwledydd a chenhedloedd ar ei traed, a'u llygaid a'u cegau L, C, yn agored gan syndod. Y mae yr holl fyd a.o.ld;o.lo J u -Xll. pob udisid. ft "wna y dyn hynod hwn gyda mawr ddyddordab. Y mae ei enw yn air teuluoedd trwy holl deyrnas- oedd cred; clywir babanod ar y bronau yn ei floesg-barablu yn fynych: gwyr yntau hyn oil, ac eto, efe, fe ddichon, yw y dyn mwyaf dihun- angais trwy yr holl fyd Y mae Garibaldi wedi colli Garibaldi; nid yw Garibaldi yn adnabod Gaii baldi. Y mae Garibaldi yn mhob man ond yn Garibaldi ei hun. Collodd ei hunan yn gwbl yn achos ei wIad, ao yn achos dynoliaeth orthryrii edig yn mhob gwlad aralt. Nid oes un dyn yn yr holl fyd yn cael ei garu yn gymaint ag ef. na'i gasau chwaith. Y mae L. Napoleon a'r Pab a'r Offeiriaitl Pabaidd a'u holl griw o orth- rymwyr, a Thoriaid yn mhob gwlad yn ei ofni, yn ei gasau, ac yn ei felldithio yn eu calonau, ac o waelod eu calonau, tra y mae holl garedigion gwirionedd, cyfiawnder, a rhyddhad, ac iawn- derau dyn yn ei garu ac yn ei edmygu i'r graddau uchaf. Y maent hwy yn ei garu am ei fod ef yn caru ac yn gwneyd achos dynoliaeth yn achos iddo ei hun, a'i fod yn gwbl gyssegredig i'r achos hwnw. ac y mao holl orthrymwyr dynoliaeth yn ei gasau o herwydd yr un peth,, a bod ei holl fywyd yn farn condemniad ar eu hegwyddorion, a'u mesureu uchfelgeisiol a thraws. Fflacliiodd yr ymadrodd, Garibaldi yn gar- cb a ror,' fel mellten trwy holl Ewrop y dydd o'r blaen. Tarawodd y gwledydd megis a syfidan- dod. Credwn pe daethai y newydd fod L. Nap- oleon a'r Pab, A Francis Joseph, o Awstria, ac Alexander o Rwssia, a Sultan Twrci, wedi marw 011 yr un dydd, ac yr un awr, na buasai yn cael y fath effaith ddwys a, chyfredinol, aca barai y newydd fod Garibaldi wedi ei ddal yn garsbaror. Y mae calon Itali yn neillduol yn parhau i grynu gan deimlad hyd y dydd hwn. Er bod 'yn an- mhosibl condemuio y llywodraeth am wneyd fel y gwnaeth dan yr atngylohiadau y mae ynddynt; ac er ir peth gael ei wneyd yn y modd esmwythaf a thyneraf ag oedd bosibl, ac na niweidiwyd blewyn o'i ben,—er hynt«j$*ni ellid goddef y .meddwl OfSyffwrdd a Ga|-|p^ r> mewn un modd, X' Vrt 1! R01J bJd ttVyMo -!«rfeis''hej;h Victor Emanuel IfAlfi Ilywodraeth L. .wv h;¡(1 ,¡ll [¡: f)f11f:J¡J' r. Napoleon x Wneycl fel y. gwnaetti, ac hwyraoh mai v peth gor&rt a allasai wneyd er lies Itali, a'r peth goreu i Garibaldi ei hun ydoedd, er hyny, mae y weithred hono wedi darostwng Victor Emmanuel a'i lywodraeth yn ngolwg y bob!. Nid oedd gan Rattazzi a'i feistr ddim poblogrwydd yn ngweddill o'r blaen, llai o lawer yn awr. Y mae yr ymadroddion, Byw fo aribaldi,—angau i Rattazzi,' yn adsoinio Urwy Itali o'r Alpau i for Adria. Ond, y mae y diwedd yn y golwg. Taflodd dalfa Graribaldi achos ymwared Rhufain o graf- angau melldithiol y Babaeth lawer rawn yn ei flaen. Gosododd yr achos yn ddyfnach yn nga- lonau y bobl nac eriood. Ni fyddant yn llonydd mwy hyd nes y teflir yr Anwir hwnw, or Hay mae wedi bod yn eistedd megis duw, ac yn ei ddangos ei hun mai duw ydyw er ys dros fil o flynyddau, megis maen melin i waelod mor di- fancoll. Y mae yr hen greadur, Pio Nono wedi tori allan i regi a melldithio yn ddychrynllyd eto. Y gwrthddrychau a regir ac a felldithir ganddo yn awr vdyw Victor Emanuel a'i lywodraeth; a'u trosedd ydyw attafaelu meddiantiau yr Eglwys Sanctaidd yn Itali, a'u defnyddio at achosion y Ilywodraeth. Geilw boll farnedigaethau'r nef- oedd allan yn ei herbyn, ac nid yw y pechadur- iaid celyd a rhyfygus yn cymeryd arnynt ei glywed; ant yn mlaen yn ddibetrus i osod y maddianau cyssegredig dan forthwyl yr Ar- werthwr. Y fath gyfnewidiad! Oni chan mlyn- edd yn ol, parai taranau y Vatican i orseddau y byd grynu, i linynau lwynau brenhinoedd ym- ddatod, ac o bob wyneb gasglu parddu: ond yn awr y maent mor ddieffaith ag udiad corgi! Anfonodd Pio ei fendith i L. Napoleon, am gyfryngu i attal Garibaldi i ruthro arno. Druan o Napoleon; buasai yn llawer mwy o anrhydedd iddo fod yn gydgyfranog it Victor Emanuel o'i c,Y ZD felldith, na bod yn wrthddrych bendith Pio. Y mae taranau Garibaldi yn erbyn y Babaeth a Phabyddiaeth yn fil myrdd mwy effeithiol na tharanau Pio Nono, ac y mae arno ef a'i offeiriaid lawn cymaint os nad mwy o ofn cleddyf ei enau, ac sydd arnynt o ofn cleddyf ei law. Y mae efe yn awr yn bregethwr yn gystal ag yn fllwr, yll mhob man yr elo iddo; ac a gyhoeclda y babaeth, yr offeiriaid, a'r grefydd babaidd, fel twyll a chelwydd, ac aflwydd a melldith y gwledydd, a disgyoa ei eiriau fel tan ar bawb a'i clywant, ac y mae yr argyhoeddiad o'u gwirionedd yn ym- ty. 0 daenu ac yn dwfnhau yn meddyliau y bobl yn Itali bob dydd. Od oes golwg ar y babaeth a'i chwymp gan y weledigaeth yu llyfr Datguddiad, diau fod y dyn rbyfedd hwn yn un o angelion y weledigaeth hono. Er ei bod yn tynu yn agos i ddiwfttkl y flwyddyn, ni ryfeddem ddim wrth sylwi ar ar- gselion yr amserau na fyddai y babaeth, hyny yw, llywodraeth dymhorol, wedi syrthio a darfod am dani byth, cyn dydd Calan, 1868.

MR H. RICHARD AC ETHOLWYR MERTHYR TICDVIL AC ABERDAR. Mae yti hyfrydwch genym allu hyspysu fod Mr Richard i annerch etholwyr y fwjdeisdref hon yr wythnos nesaf yn y drefn ganlynol --Nos Fawrth yn y Drill Hall, Merthyr; nos rercher yn y Nenadd Ddirwestol, Abefdar; nos Wexer ytl. y Neiiadd Ddir- westol, Mountain Ash; a nos Lun, Hydref 21ain, yn Bethania, Dowlais. Diau y bydd enw Mr Ricbatd yr hwn a gydnabyddir tn. gyffredinol fel un o'r areithwyr mwyaf hyawdl ya y deyrnas, yn ddigon i dynu y fath luaws i' w wrandaw fel mai prin y cradwa y bydd yr ystafelloedd eang yn aJluog i'w cynnwys. Gan fod dymuniad niferi dirfawr o'r etholwyr i gael Mr Richard i'w cynnrychioli yn Nhy y Oyflfrediu, oni fyddai yn fuddiol. ffurfio clwb i gynnortkwyo y neb a ddichon gael ei orthrymu o herwydd ei bleid- lais i ymfudo ? Bwriadwnalw sylw at y mater hwn mewn rhifyn dyfodol, gan hyny ni wnawn ond ei grybwyll ya bresenol.

PRAWF Y FFENIAID YN MANCHESTER. Parhaoddy prawf o flaen yr ynadon am naw o ddyddiau. Tynwyd un ar ol y llall o'r rhestr, fel yr oedd yr 50 a ddygyyd ger bron ar y cyntaf wedi dyfod i lawr y dydd olaf i 24. Bu cyfreithwyr y carcharorion yn hynod o e 'niol drostynt, ac yr oedd uno honynt, sef Mr Roberts, yn haerllug iawn, ac yn ddibris hollol o anrhydedd y fainc ynadol. Dan- gosodd Mr Fowler, y prif-ynad, fesur helaeth o am- my-nedd tr-wy yr holl brawf. Dygwyd tystion ya mlaen dros amryw o'r carcharorion i brofi en hab. senoldeb or lie y gwnaed yr ymosodiad ar, y van, a'u bod mewn gwahanol leoedd eraill ar y pryd. Ymddangosent 11awn mor gryfion a'r tystiolaethau dros yr erlyniad. ae. os -gosodir un hyder ynddynt, nis gallant lai nag achosi rhyddhad amryw o'r carch- arorion. Ond dywcdai Mr Fowler, gan fod tystion wedi cymmeryd eu llw eu bod wedi gweled pob un o'r carcharorion yn y 11e, nad oedd ganddo ddim i wneud ond traddodi y 24 i garchar i aros eu prawf ar y eyhticldiad o lof ruddiaeth.

{\ f.' r DAMWAIN AR REILFJFODD CAIERrYPDDIIq. -pan,. oedd ytren 8.29 yn gadael gorsaf Caerfyrddin i fyned i'r Junction boreu Mawrth, Hydref ] af, trwy esgeulustra y Pointsman, trodd y treu oddiar y llinell i'r siding oedd yn arwain tua'r Chemical Works gerllaw y dref. Yn ff >dus yr oedd y gerbyd- res yn myned yn araf, ac oblegid hyny ni chafodd neb niwaid. Pa gosp a ddylid weinyddu ar ddyn fel hyn debygech chwi? Mae llawer o fywydau gwerthfawr wedi eu colli o br.\ d i b*yd trwy ddiofal- wch y dynion ag y mae gofal am droi y loints ar. nynt. YSTORFA AR DAN YN NGHAERDYDD. Boreu Sa. dwrn, torodd tan dychrynllyd allan y ystorfa y Meistriaid Webb a'i gyf., o West Bute Docks, Caer- dydd. Llosgodd mor atiywadraetbus fel na adaw- odd a'r ol ond y muriau moelion. Yr oedd yr ystorfa yn 11 awn o'r nwydd.au mwyaf llosgadwy. Of air mai r&^Wu o ddrygioni a roddodd y lie ar dan, ond nid yw hyny eto wedi ei gael allan. Ni chollwv d yr un bywyd. Cyfrifir y galled tua 9000p., ond yroeddyr eiddo wedi ei ddiogelu. COLFG Anr,,P.HONDDL"-Mae Mr John Evans o'r coleg ncho: Jynt 0 Dredegar, wedi derbyn galwad unfiydol oddiwrth eglwys Gynnulleidfaol Bethania, Dowlais, acy mae yntau wedi ei atteb yn gadarn- haol. Mae gan Mr Evans flwyddyn eto i aros yn y coleg, ac y macnt hwythan wedi penderfynu aros hyd nes y daw allan. Da genym fod eglwys barchus a lluosog Bethania wedi bod mor hapus yn ei dewisiad o wr ieuanc mor obeithiol.