Y Tyst Cymreig

gnvgMiiH* ¡r.tmor." CABCHAROHION ABYSSINIA, A'R RfIYFEIAWiWH YNO. --Co,I.-ivyd newydd am y traeiniaid hyn gyda'r Koiaa,' yr ton a gyrhaeddoad i borfcbladd Bombay, Medi ISfei. Yi&ddengys.ea bod yr adeg ddiweddaf y clywyd oddi wrtnynt, sef Gorph. 27, yn iach. y" oadd y gwlawoj- ydd miwrion vedi dechron, a gwersyll yr Yinberawdwr yn Debra Tabor. Ymddygid yn eithai da at y oarchar- orion oeddynt gydag ef, ac yr oeddynt yn weddol iach, ond yr oedd ymidygiad y brenhin atynt yn oer a di- hidio. Dywedir nad oes gan Theollorus un bwriad o ollwng Mr Rassam yn rhydd, os na. bydd rhaid iddo. Nid yw hyn na mwy na llai nag y bydd iddo ymladd, ac y mae yn disgwyl y bydd i'w bena-ethiai'i gydymladd ag et. Y mae y fintai gyntaf o'r rh> folgyreh wedi cy- chwyn o Bombay er y 5ed o'r mis hwn, gyda 1,400 o SJwyr, a 1,000 o geffylaa ae agynod. YMYRF \]> FFKAINC YN AGHOS Y PAB.—Un o'r pethau evntaf a dynai sylw pawb yn y new yddinduron ddydd LIun, oedd fod F i'r a in e wedi pertderfynti ymyryd eto yn acbos y Pab, ac fod 10,000 o iilw r yn'barod i gy- cbwyn o Toulon i (jivita Yecchia. Parai hyn y cynhwrf mwyaf trwy Itali. Aunogai y was, i'r Llywodraeth anfon milwyr o flaen Ffxaine i gymmeryd riieddiant o Rhufain. Dadleuid y baasai hyn yn achosi rhyfel rkwng y ddwy wlarl, ac nad ellid disgwyl a.m ddim cy- mhorth oddi wrth Prwssla, pe buasai i ryfel dori allan. Yr oedd y ncwyddion o Rhufain yn anffafriol i'r Garj- baldiaid. Dywedid fod y Zouaves mewn ail frwydr wedi adfeddianu Nerola, ac fod y Grarihaldiaid wedi dioddcf colledion trymion mewn ll#ddedigion, clwyt'ed- igion, a charch trarion. 0 Florence, deuai. y newydd fod Ratazzi, y prif weinidosr, wedi rhoi ei le i fyny. Yr oedd sibrwd liefyd fod Garibaldi, or ei fod yn cael (Ji wylio gan amryw longau rhyfel, wedi medru dianc o Caprera, a'i fod yn Sardinia. Erbyn dydd Mawrth. deallem fod yma,dawiad llynges Fxrainc o Toulon wedi ei ohirio, ac fod y milwyr yn arlaaio. Disgwylid y byddai i beunodiad Cialdini i fod yn brif weinidog was- tadhau pethau. Parlieir i ddyweyd fxl Garibaldi wedi myned at ei fab Menotti. Hysbysir ni o Florence fod y fintai Rufeinaidd, o daTi Ghirelli, wedi llwyddo i ym- uno a Menotti Garibaldi. Am yr ail frwydr yn Nerola, dywedir nad oedd yno ond ychydig iawn c'r Ga,ribald- laid wedi eu gada-el yn y lie, i wylio jr yapyttai a'r djir- pariadau, ac fod y rhall fwyaf o hoiiyiit yn PaloraJHlra. Yraladdai yr ychydig hyn fel llewod, gan wasddi,' Byw tyddo Garibaldi.' Taenir y gair dro ar ol tro fod Men- otti Garibaldi wedi ei glwyfo. Clwyfwyd ef mor fawr, taeid un banes, nes y bydd raid tori ei goes ond dywed y Hall nad yw ei archoll ond ysgafn, ac y bydd yn holl iach yn mhcn yr wythnos. Gwylir lihafain nos a aydd gan y Zoaaves, y rhai a ganlynir agos yn wastad gan yr oifeiriaid, y rhai a,'u cynhyrfant i tfyddl jndeb yn enw y Pab, ac yn enw y Drindod. Ymddygir yn dynoriawn at y Zouaves clwyfedig, ond yn holloi wabanoi yr ym- ddygir at y Garibaldiaid clwyfedig-llindagwyd un o honynt druan fel ci, ar y 14eg. LLWYDDIAT Y DEMOCRATIAID MEWN AMRIW ETHOL. IADAU YN AUEltiOA.-Cafodd y Democratiaid 9,000 o fwyafric yn etboliadau Pennsylvania, a thybir eu bod wedi cario yn Ohio. Y mae Uawenydd mawr trwy y wlad yn mysg y Democratiaid am y llwyddiant hwn. Ymddengys fod yr Arlywyda Johnson yn faich iawn o'r Uwyddiant yma, gan ei fod yn edrych arno fel ar- wydd o gymmeradwyaeth i'w wladlywiad ef, a bernir y bydd iddo yn awr ad-drefnu ei weinyddiaeth. Y Qwerinwyr sydd wedi cario yn Iowa, ac y Ei-aent wedi Uwyddo trwy ychydig o fwyafrif i ethJI swyddogion Kirol yn Indiana. DIANGIAD GABIBALDI.—Dywedir fed Garibaldi wedi dianc o'i gartref yn ynys Caprera, ac weci ymano a'r tyddin wrlhryfelgar yn y tiriogaethau Pubaidd. DR LIVINGSTONE,—Derbyniwyd llythyr oddi wrth Mr. Moffat (brawd-yn-ntbyfr; ith Dr Livingtone), yr hwn a ddywed fod pob tebygolrwydd fod y Doctor yn fyw. Da iawn, os gwir,

CYNGHRAIR Y DEYRNAS GYFUNOL. Oynhaliwyd cyfarfod blynyddol y Cyn.,hrair cr di- ddymn y fasnach feddwol yn Manchester dydd Mawrth, Hydref 22fiin. Cyfarfu y gynhadle id am 10 y boren yn Assembly Rooms y Free Trade Hall. Cymmerwyd y gadair gan James Haughton, Ysw., o Dublin. Dar- uenwydyradroddiad gan yr ysgrifenydd, S. Pope, Ysw. .Dangosai yr adroddiad fod y Cynghrair wedi bod yn sjweithio yn ardderchog yn ystod y flwyddyn; ao ar dir diogcl yn arianol. Un o'r pethau y aatgenid mwyat o iawenydd ynddo ydoedd fod Mr Edward Miall, un o amddiffynwyr galluocaf gwirfoJdoliaetb, wedi amlyga yn Bradford syniadau ar gwestiwn y fasnach feildwol oedd agos yn holloi yr un ag eiddo y Cynghrair. Mat wysiadwyd yr adroddiad yn unfrydol; a phasiwyd yno TIifer o benderfyniadau crylion yn rhwymo eu hunain i ymdrech egniol, nes y cyrhaeddir yr amcan. Mae yn mryd y Cynghrair i waead apeliad taer at holl gyiundebau crefyddol y deymas, am eu cefnogaeth a'u eydweithrediad. mryd y Cynghrair i wnend apeliad taer a, difnial at holl gyiundebau crefyddol y deymas, am eu cefnogaeth a'u eydweithrediad. Yn yr hwyr, cafwyd cyfarfod cyhoeadas yn ystafoll -Liig y Free Trade Hall. Llywyddwyd gan Syr Wilfrid Lawson, Barwnig. Yr oedd yr holl le yn llawn. Ar- oithiwyd gan, Dr Manning, archesgob Pabaidd West- minster, Syr L. T. Stamer, Barwnig, B. Whitworth, Yaw., A.S., arcliddiflcon gandford, yCadfridog Anrhyd- eddu3 Neal Dow, Wm. Lloyd Garrison, YAW, S. Pope, Ysw, ac eraill. Yr oedd presenoldeb Dr Manning, Neft1 Dow, a Lloyd Garrison, yn peri cyffroad mawr; a thra- ",do(llv-yd ganddynt hwy ac eraill areithiau arddcrchog ar yr achos. Y mae y Cynghrair yn casgla Berth bob blwyddyn, nc yi ennill pleidwyr newydd o fysg pob dnsbarth. By a 3yn rbaid i'r llywodrr eth gymmeryd y wiater hwn i fyr.y—bc-d'Ucn nen beidio. Y mae cysur y wlad yn rhw"n1 1c;qrvl rhyw ataliad ar y fasnach, os [j; ellir yn fnst oi Ib- yr dljilen.

WREXHAM. Cynnaliwyd <. yfarfod Undeb CynnnlleMf&olJdiweddaf Kwyddi Dilit." a yn Wrexham, ar y 21ain'a'r 23ain eySsol." Daath yn nghyd i 'gyfu.rfod y gweinid- ixjion' erbyn llog y dydd cyntaf, y Parelin. J..Jones, Wrexham; J. Jones, Rhos; H. E. Thomas, Birkenhead; Z JODO'L, *Zi(. D Williams, Rnuddlan; R Evans, MaesglasD ETOE*, RUoeymedre; W Roberta, Fiiint; J .M Jones, BagiUt; R Thomas, Rhyl; E T Dalies, Abbrgela; E Evans, flanaoile-n R Roes, Caer; w Roberts, Liverpool; J Thomas, Wvru; If Rces, Peanel a S Evans, Ll&nd^gle. t'ymmerwyd y gadair gan y Parch. J Jones, o Wrexham. Y materion y Bylwyd yn betKaf a. myiit oedd crefydd bersorol a thenlnaidd. Galwyd sylw befyd at sefyllfa oin heglwysi yn eu per- tliynas a'r ieaenetyd a fegid ynddyrt-y moddion rawyaf addas i'w harfer er eu hennill i afaolyd o ddifrif yn ngv.ahanol ranan gwaith y Gwaredwr a, broffosaut. Cdwsd cymdeit-hoai <idyddoroI, adeiladol, a gwliihog dro" ax-w amlv,g iawn _o bref eaokleb y Busful Mawr yu t in plith, a theimlai JIa.W b roai da y n wir oedd bod yno. Yn y cyfarfod am ddau, yn ychwawegcl y brodyr a enwyd yr oedd yn bresenol y J'archn R Parry, Pwll- irlag. J M Thoinao. Mold, a. E Rpbertu, Coed]><>etb 110 o ddia.conia,id, Charles Griffiths, Y sw., Meistri W Jones o Jits 'X, Williaiii-i oPeuueJ, Williains o llrfflynbn, Roberts o Salem, T Powell o Jorasalem, Nutall, Thos. WilLaiu, &c. Vyx I'l^ri.vu .» gadair gan y Parch E E.&H. Caibdtt » J,-jncf; o Biigilit dder- byniad caloaog a gwresog i'r Undeb, a'n dymuniad yw y bydd ei ymseiyciii&d yn Bagillt dan fendith y nefyn jjdfdlad a. chryfdor i'r eglwys 0 dan ei ofal, ao yn les sgr i yu y lie. Rhoddwyd hefyd a,r yr Yegrifen- ydd i barotoi llythyr o gynunoradwya«th gwresog oddi- wrth yr undeb hvra at un Mynwy ar yuiadawiad ein biiuwyl fravvd Mr Parry o'r Pwliglae i'r nndob hWDW !J<m'iswyd J PardI. J Jt-nes, Wrexhn.ro, yn ib-yeorydd y Oymdi-itbflj- GenhadoL Y cyfarfod uaeaf i fod yn NhrtiCjiiou. Dymviuwvd ar Ch. Griffiths, Ysw., a'r Pureba. J Joriet: ua JSdward Roberts i ymweled a'r cyf- ,<Jlion yR MMa i ymdrectm UWJddo gyda. hwy i wnend y C- er itwyu ]]wyddia.ti1 yracLos yn y He. Dyynuuol iawn oedd deall fod yr eglwysi yn gylfredinol yn gweithio mor egniol i gyfarfod a chyn- hygial haelfrydig Mr Morley. Daoth cyfrif i r cyfarfod fod £ 1999 wedi ei addaw yn barod, ac anogir yr holl eglwysi i anfjn i'r Yegrifenyddraor fuan ac y gellir swm yr oil a gasglwyd ganddynt at eu dyledion cartrefol er diwedd y flwyddyn cyn y ddiweddaf. Dymunir hefyd ar i'r brodyr a'r cyfeillion sydd wedi tanysgriifo atliry- sorfa yr Hen Weiaidoglon anfon eu haddewidion i'r trysorydd—y Parch S Eva-,is-mor gynted ag y bydd yn ddichonadwy. "3 Y noson gyntaf pregethodd y Parchn. H Rees a H E Thomas, am 10 dranoeth, D Williams ac E T Davies, a n 2, R Parry a W. Roberts, a<3 am 6, J M Thomas a R Thomas. Cafwyd cyfarfod Biriol a llewyrchus tros ben. Yr oedd darpariadau caredig a helaeth yr eglwys yn eglwys yn Wrexham i groosawu yr oil, a mwy nagy galiesid disgwyl iddynt fod a hyderwn y bydd yr ym- weliad a gawsant yn fendith barhaus iddynt hwy fel eglwys ac i'r dref a'r gymmydog §th.—E. T. Davies, Ysgrifenydd.

METI11ANT Y 'ROYAL BANK,' LIVERPOOL. Paredd y newydd am ataliad y taliadau yn y Royal Bank gyifroad aruthrol yn mysg marsiandwyr a mas- nachwyr Liverpool prydnawn ddydd Llun a dydd Mawrth. Ni ddigwyddodd dim cyffelyb er methiant y Borcriigh Bank ddeng mlynedd yn ol. Nid oedd meth. iant BamecL' Bank i'w gydmaru, o blegid na bu erioed yn sefyll mor uchel. Yn nhyb pawb yr oedd y Royal Bank yn gryf a diogel; a llawer o farsiandwyr blaenaf y dref mewn cyssylltiad ag ef. ir oedd yn ymyl tri y prydnawn pan y daeth y swn allan am ei fethiant; ac 0 blegid hyny, nid effeithiodd yn anffafriol ar y baaciau ersill. Mae ya hen faae wedi ei sefydlu er 1839, ac y mae yn sicr o efleithio yn niweidiol ar lawer, ac yn an- dwyol ar rai. Mae yn anmhossi-bl ar hyn o bryd roddi dim byd yn debyg i gyfrif cywir o'i sofyllfa. Mae am- rywia-eth mawr yn y swm a roddir i lawr fel ei ddyled -walia-,aiaetba o haner milium i be-dadr milium a turn- er. Os ylyw yr olaf yn rhy uehel, mae yn lied debyg fod y blaenaf o lawer yn rhy isel. Gelwir ar y eyf ran ddalwyr i dalu eu cyfran-ddaliadau i mown; ac yn nglyn a galw y rhai hyny i law, mae yn debyg y clywir am fethiadau lawer eto. Mae can oedd o firms a dybid ea bod yn gyfoethog, wedi ea hyeigo drwy y methiant- a masn iehol diweddar.

TAITH I'R GOGLEDD. Diolchaf am i'r hyn a ganlyn gael ymddangoe yn y TYST :—Wedi addaw cymmeryd lie fy mrawd am dri Sabbath yn Rhesycae, a Salem, swydd Fflint. Cy- chwynais o Pontypool Medi 14. Aethnm rhag blaen gida'r t,,air. i'r Wycldgrug. Ar y daith, gwelais olyg- foydd prydferth, nas gall fod eu prydferthaeh-meus- ydd eang lla.vnion o roddion lor, dinasoedd a threfydd enwog, a phalasau gorwych. Wedi cyrhaedd Cymru, gwelais y bryniau oeeol ar y llaw chwith, dyffryn tlws Llangollen, a pharciau y godidog Syr Watkin, &c, Cefais Myrddin garedig yn bob peth ag y gallasiam i ddisgwyl fel pan yr oedd yn y De. Nid ydyw pob un sydd wedi myned o'r De felly. Cyrhaeddais Rhesycae erbyn wyth o'r gloch y dydd a nodwyd. Dychwelais adref Hydref 2, at y teulu. Cefais hwynt oil yn iaoh a lion. Hoff oedd ganddynt fy ngweled wedi dychwel- yd mown diogelweh. Daethym adref a meddyliau mwy parohus am y Godeddwyr nag oedd genyf pan yn cychwyn. Cefais serchawgrwydd a charedigrwydd yn mhell ta hwnt i'm di^gwyliad.1 Taled yr Arglwydd iddynt oil am eu hael- 1 ini ataf. Cefais y fraint o weled eaith o'r eapelydd, a phrej, othu mown pump o honynt, a dymun'.a.d taer i ymweltd a Sion a'r Maesglas; ond Did oedd modd genyf i gydsynio. Mae yn Mint a Dinbych barch mawr i'm cyfaill cywir, sef y Parch. E. Hughes, Penmain, oddi ar adgofion o'i lafur yn eu plith yr amser gynt. Cefais gofion serchog ato oddi wrth deulu caredig Mr Hughes, Treffynnon a Harrison, Waen, Nannerch Mr Lloyd, Hendre; Everett, Wyddgrug a'r bardd Myrddin, a llawer e aill nas gallaf gotio yn bresenol. Dyi&yn go- goneddus yw Dyffryn Clwyd. Clywais am dano o'r blaen ond cefais yr hyfrydwch mawr o'i weled ar y daith hon. Yr oedd fv nsrhalon Yn lloni wrth jrvmmer- is yd trjm arno oddi ar y bryn ger llaw. Cefais olygfa brydferth hefyd oddi ar y Foelgaer yn Fflint ar y wlad oddi amgylab, y mor, a'r tu draw, a'r trefydd prydferth a welir oddi arno. Hynod yw y gwragedd am eu glan- weithdra, a'r gwyr am ou diwydrwydd. Tybiwyf nad ydynt ar ol un rhan o Gymru am amaethu y tiroedd yn dda. Hyfryd hymd yw eu gofal am addysgu eu plant yn fore yn addysg ac athrawiaeth yr Arglwydd. Rhaid i mi gydnabod eu bod ar y blaen arnom ni yn Mynwy am y peth hwn. Byddwn ninnau ar y blaen arnynt hwy am sefydlogrwydd ar y cymmundeb. Erys yr holl gynnulleidfa yn dawel ne.3 gorphen yraddoliad gyda ni; ond nid felly y gwelais yn y Goglcdd. Da genyf fod fy mrawd yn llafurio yn mhlith pobl o fath po'jl Rhesycae a Salem. Ni chymmerwn gyfoeth yr 1; Ji-L na gogoaiant America yn gyfnewidam y scroll a'r parch sydd iddo yn Rhesycae a Salem, a'r cyloh- cedd y telais ymweliad a hwy. Derbynied eglwysi Salem a'r Rhes, a'r gwrandawyr oil, fy niolchgarwch o'r tralon am eu serch atwf yn yspaid yr amser y buom yn eu plith. Byddaf yn sicr o gofio fy addewid iddynt ar ol dych,<. eiiad fy mrawd atynt o'r America. Yn serchas, Tontre'rbel, Myjiwy. TH08. L. Lsvris. Hydrof 9, 1867.

GAIR AT 'NEB.' Wcdi i mi ddarllen Gair Neb o Eifxon,' a theimlo ei fod yn sangu ar dir mor gyssegredig trwy lusgo enw Tinn" a'i meistr i'w bwt llythyr, yr wyf rywfodd yn teimlo ysfa dyweyd gair wrfcho. Gwirmaigo ddi-fyn'd oedd y ffaii yn Pwllheli; betli bynag, myn'd adref a wnaeia Jinni. Yn-yjr-i ti,- ymalJJini a'i meistr yn ffaora yn laa a dalit y ffeiri&u yma. Pam yr oedd pabol yn gofyn pris Jinni, a nhwtbk yn iaeddwl dim o honi hi na- cllynt. na chwalyn. Coffa da am iiprln o deiliwr yn cyioirio ei gamrau atom, acyngwaeddi,' Stopiwcb,' mor awdardodol, nes y bu i Jirmi a syitaio i lowyg. Wedi ta,lnufúdd.d.od i'w orchymyn teilwraidd, Idechrenodd archwilio Jinni, ac yr wyf yn meddwl eifod wedi cael gweled ei thafod hi hofyd. Pa buaswn i yn gwybodjnai teiliwr oedd o, mi faswn yn siwr o ofyn ai mepir Jinni am siwt at y gauaf yma yr oodd of. Y gwir i'ti, nid oedd ar yr hen deiliwr ddim mwy o eisio I Jinni mwy sac oedd ar JiujJÍ ei eisiau yntau; a phe oawea fo hi am ddim, nid oedd ganddo nuitb o le iddi'hi ar ol m-iad alrof, ond pon y bwrdd mawr. Y nesaf a fa yn cynnyg ar Jinni oedd rijyw (id" teneu llwyl, yn gwisgo speetol. Yr oedd ei archwiliski ef yn wahanol i eiddo ei gefnder o'i flten. Ei ofynia.d cyntaf ef oedd, A oes caotia yni hi ?' Olid atebwyd yn onoet nad oedd. Weii di Nob/ erbyn cael alias y dirgelwdb, yr oedi un o gymmydogion agesaf Jinni wedi. llonio celwydd arai. -Sat yr oedd modd i .'inni fynd yn ngwyneb am- gyl'oluadan fel hyn. Nid oedd gan y speetol-ddyn cry- bwyllodig ddim yn ei herbya. £ gwir am hwn eto, pe llwyddaKai i gael Jinni, bunuai raid iddi.fyw, syrumud, a. bod, tu olJ'r'oyunter. Os wyt t-i 4 Ji'eb,' yn ineddwl gwneud trefn ar y ffeiriara yn Pwllheli, rhaid i ti gadw pob portlmion, XcI a emvaio yn agos eu cartref, ac nid mewr. w-yu)nl IF c lluigo i tnewn gynimeriadau riarchtis fol Jinni, a chy- j kooddi ar hyd y wiad na ebofodd hi xru/i gvrcrthn. Y mae ysfa ynwyf am roi un llith eto ar y portbmon yna. Rhaid eael eu rbagorach, Men yn -wir ie fydd 'Neb' wedi mynd yn RhYfim cyn y gwerthir Jinni. Oes, y mae llawer-o wabanoi Tkrima am y Tram, a chau fy mod vyedi bod gyda Li trwv rsuaau o Bifion yna, ti gei sly wed baman ay ynnmydoeiaa ;iu- d-iiii, a hyny yn Htd fucm, of c.aniato. y ( ol. ROOKX.

MAN NEWYDDION. Dywedir fod Brenbines Marie, o Hanover, wadi troi yn Babyddes. Y mae Tywysog a rrhywysoges Cymru wedi dychwel- yd i Loegr. Bydd yn llawen gan bawb ddeall ei bod hi wedi gwella yn dda, er nad mor gref ag y bu. Deallir fod Syr C. Wongiield wedi derbyn gwahodd- iad Rhyddfrydwyr Gravesend, i ddyfod yn ymgeisydd dros y fwrdeisdref llEnvyeld, yn yr etholiad nesaf. Ba y boneddwr parchus unwaith yn Llywydd Onde. Y mae yn llawen genyra ddeall fod PIa, y Gwarthog wedi llwyr ddarfod o'r wIard. Bwriedir codi adeilad gofiadwriaethol yn Smithfield, Llundain, er cof am Ardderchog lu y Merthyron.' Dywedir fod cynhanaf y ceirch wedi bed ynddiwedd- ar iawn yn ngogledd Y-'gotland, acfod pla y tatws yn ddrwg iawn mewn manau. Y mae eglwys fawr gadeiriol i gaol ei chodi gan y Pabyddion er cof am Cardinal Wiseman, yn agos i Victoria Railway Station, Llundain. Lwnedir iddi fod yr adeilad mwyaf gwych gan y Pabyddion yn Lloegr. Lladdodd dyn o'r enw Kursin, yn Rwssia., ei fab ei hun, mewn rhyw sel ofergoelaidd, i'w gyflwyno yn aberth i Dduw. Cyhoedda y Pall Mall Gazette fod symmudiad. ar droed i wneucl tystcb i Mr Gladstone. Y mae John Potts, y dyn ieuano a Ia.drat.aodd werth 800p. o sidan oddi ar Meistri S. a J. Watts, Manches- ter, wedi cael ei ddedfrydu i naw mis o garchariad, a Goddard a Collier, y rhai a dderbyniasant yr eiddo, i ddeuddeng mis. Cymmerodd tan ma-wr le yn St. John, Canada, dde- chreu y mis hwn. Dywedir fod yn agos i haner y dref wedi ei llosgi. Yn Birmingham, yr wythnos ddiweddaf, lladdodd mam ei phlentyn yn ddamweiniol, wrth roi dogn gor- modol o physigwriaeth rhag pesychu iddo, yn yr hwn yr oedd laudanum. Bn y Llyngesydd Fitzhar(linge, farw yr wythiios ddiweddaf, yn Berkeley Castle. Ganwyd ef ar y 3ydd o Ionawr, 1788, ac felly yr oedd yn 78 mlwydd oed. Yn etholiad diweddaf Bradford, fel yr oedd hen Grynwr o'r enw John Leah, yn dyfod i lawr, o bleid- leisio, syrthiodd yn farw yn y fan. Dywedai Mr Baines, A.S., yn ei araoth yn Leeds, fod Mr Gladstone wedi aoorlhll ei swydd er mwyn cario Bil Diwygiadol, tra yr oedd larll Derby wedi cario Bil Diwygiadol, am na wnai aberthu ei swydd.

GAIR 0 EIFION. Ymwelwyd a phentref Llanystnmdwy neithiwr, nos Wener, y lSfed o Hydref, gan y ddarlitbyddes enwog, Miss liees (Cranogwen.) Ymgynullodd torf Iluosog iawn yn nghapel Moriah (M.), erbyn saith o'r gloch, ac wedi cael ychydig eiriau gan y llywydd —Mr. Ellis Sintyr, galwyd ar Miss Rees i ymgym. eryd a'i gwaith. HanlodionCymeriad Da "ydoedd y testyn. Nid gormod ydyw dywedyd ei bod wedi trin ei thestun yn dda iawn. Mae yti ddiamheu ei bod yn feddianol ar feddwl craff a dwfndreiddiol. Deal wn fod y ctfeiOion yn Moriah wedi bod yn be' ffiith llwyddianus. Bu dyn farw yn y Garn dd chren yr wythnos pan ydoedd yn y maes yn codi pytatws. Yn mhob rliith y daw angau. Ni chawsom ddim o fanylioa yr am?jylchiad. Yr oeddwn yn MhwllheXi ddydd Mercher diwedd- af, yn y farebnad. Yr oedd yno fwy o bobl nag arfer. Cefais y fraint o ddychwelyd gyda'r tren. Yn wir, yn wir, ma 'r darpariadau ar gyfer ded- wyddwch a chysur y iiasscngcrs yn wfltiedig yn ngorsaf y Pwll. Nos Fercher, yr oedd yn gwlawio niwl. Dyna. i chwi derm newydd ynte. Wel, nis gcllir ei alw yn wlaw, ac yr oedd yn gwlychu yn fwy na niwl. Yr oedd y tren i gychwyn am 8.5, ond yr oedd yn fwy na 8.30 pan gychwynodd. Yr oedd y waiting-room yn dywyll, ac yn llawn arogl penwafd. Nid oedd mod fed d o le i eistedd i lawr. Rhaid oedd i mi a'm cydymaith droi i'r awyr agored. Oerodd fy Lnhraed, a gwlychodd fy nghefn nes y cefais anwyd go drwm. Yr ydwyf, Mri Gol., hyd heddyw yn methu dywedyd M nac N, dim ond Kb as Ed a allaf ddweud. Wedi i'r gerbydres ,rwio wed'yn, digsn drwg oedd hi. 0 ie, mae arna'i eisio dweud gair wrth y bachgen hwnw oedd yn gofyn am I.gnellwath o gias" i'r "giard." Wyddoch chwi beth, ddarllenwyr, yr oedd y dyn hwnw yn canfod fod arnaf eisiau lie i fyned i mewn, ond pan y daeth- um at y drws dyma fo'n deud, No room." Oyda hyny dyma rhyw lamp yn tawlu goleu ar y peth, a minau yn dywedyd wrtbyf fy hun, No room i mi, no room i titha," ac yn eistedd i lawl" mewn mwy na digon o le. Yr oedd y bachgen didoriad hwnw felllawer 01 flaen, yn meddwl am jonopolizo com- partment o'r carriage iddo ei hun, a rhyw ddau gydymaith. Peidiwch, ddynion ieuanc, a chymeryd mwy na gwerth eich pres o Ie pan y byddweh yn cymeryd y daeth nesar. Mae aiiibell i ddyn a dynes ar ol iddynt eistedd i lawr yn y tren yn yraddangos mor anfoesgar a 'nifeiliaid. Symnda. nhw fer; threian nhw by!h 'nend hwylusdod i neb; mi ledith ambell uu ni glin- ian cyn Ifetad a'r un merry-man, er mwyn cael He dau iddo ei hunan. a hyuy hefyd ar draul cau un arall allan. Ni ddylai y pethau hyn fod felly. Da chwi, byddweh dipyn yn radicalaidd gweith redoedd, a'ch ymddygiryl fel teithwyr cerbydresnl. Mae mwy o Dories yn do gwlad nag a fecldylia rhywun. Ond etfco i'r tren. Yr oeddymoll yn y tywyilwch. Trueni na chawnid golcuni. Dyma englyn t-alcen sli^ a. wnaethum yn y tywyHwch. Anhawdd dstedd vn ddistaw -yn v tren Yma tra heb spiau 0'» golwg mae'n chwim giliaw Eitha' byd 'run fath a baw. Coftwcii chwi sgwenu hwn hefo'r wasg yna rei yr ydw i wedi ei sgwenu pin dur yma.—NKB.

MANCHESTER. Y PARCH. HUGH SxoWKWi.—Y mae miloedd dar- Uenwyr y TYST yn cofio am farwolaeth y awr mawr hwnw. Person ydoedd, ac yroecld yn cael k.i. I)areliu gan bob gractd a sefyllfa, yn Manehfestor a Salford, o'r Esgob i lawr byd y distadlaf a oedd yn cerddeti heolydd eindijina ond y Pabyddion, hwynt yn eithriad. Ac er mor fawr ei harch, ac cr mor ucbel ei sofylk yn ngolwg dynion. aeth angau ag ef oddiwrtbym yn lIghanol .;i ddefnyddioldeb. Ac fel c-offadwriaeiiii'w enw a'i weithrcdoeild, tlarfw i am- ryw o'i.hen gyfeillion btinderfynn adeiladu Eglwys yn goffadwriaetb i'w enw i'r oesoedd a ddel, ac yr- oedd y garog sylfaen y» cael ei gosod y Sadwm di weddaf gau Esgob Manchester, ai benw lydd Stowel; Memorial Ghurcb.' Y mae tWM mown Hair at yr adeilad. Go dda, ortitle I I Buty(Mwyr Cymreig.— Bu Ybl"/d yrarrdiyny dd- oedd lairer yn addoli yn y eapel bychan Granby Row, ond yn awr y maunt pryttu capel y Meth- odi6iiaid Calfinaidd Seisnig. Sabbath diweddaf ()edd dvdcl vi agoyl,,t(],- pi,yfl Evana, Liveipool, Mr Thomas, Birkenhead, a Mr Williams, Caergybi yn bresonol. Cafwyd cyfarfod ¡ llewyrchns u'i ddechrea i'w ddiwedd. Bydd gan- ¡ ddynt ddatt weinidog Seisitig y n pregefchu y Sab- baih nesíaL Y mac y ^ymmudiad hwn yn un 1 doeth ac oxnserol. iddynt.

Araf y mse masmaeli yr yd wedi bod yn nghorff yr wytiinog ddiwedaaf. Ofnai ymelinyddion cartreiol brynu, er fod amryw brynwyr tramor yn barod i roddi priB da am wenith i'w giudo j ymaith, Disgwylir fod tua miliwn o ehwarteri o wenith ar ddyfod drosodd, ond nia gellir or hyny disgwyl nemawr gos- tyngiad ar y prisoedd presenol. T mae yr haidd yn fwy sef- tyngiad ar y prisoedd presenol. Y mae yr haidd yn fwy sef- ydiog, er mai codi yn hytrach y mae. Disgyuodd y eeiroh ychydig. Yn Scotland y mae y farchnad vredi bod yn fwy byw- iog, er mai codi yr oedd y pris. Yn yr Iwerddon y mae pris- oedd yn fwy sefydlog. Mae marchnadoedd y wlad yn lied gyffelyb i eiddo Llundain a Liverpool.

MAECHNAD LLUNDAIN. Ddydd Llun diweddaf. GWENITH.—-Ooatjmgodd gwenith o 3S i 4e y ebwarter heddyw. HAIDD.—Gwerthwyd yr yohydig haidd eartrefol oedd ar werth aID lawn brisian, ond yr oedd y tramor yn gworthn yn arar. BRAG.—Grwnaed masnach gymmedro] mewn brag, a oedwid at y prisiau blaenorol. CBIBCH.—Y fasnach yn farwaidd am ostyngiad o 60 y chwarter. Prs A PFA,—F'fa yn cadw at brisian yr wythnos. Y PY8 yn sefydlog. BLAWD.—Y blawd cartrefol a thramor yn gwertim am braidd brieiau sefydlog. HAD.-Masnacb gymmedrol a wnaed mewn hadaa amaetih- yddol am brisian seiydlog.

-+- MAECHNAD ANIFEILIAID SMITHFIELD. Dydd Llun diweddaf. Nifer yr holl amfeiHaid tramor a ddaeth i I>undain yn yetod yr wythnos ddiweddaf oedd 10,416. GWABTHEG.—-Masnach farwaidd am bob math am brimaa dydd Llun. DBFAID.—Ni chymmerodd un oyfnewidiad le yn y prieiaa ond y fasnaeh yn farwaidd. LLOI.—Galw da am y lloi bychain goreu am y llawn brisiau, ond y rhai mwyaf yn gwerthu yn araf. MOCH.—Yr oodd moch bychain da yn gwerthu yn sefydlog am lawn brisiau, ond y rhai mwyaf yn farwaidd. Y prisiau YD amrywio o 3s, <tc. i 4s. 2c. yr 8 pwys.

.+" MARCHNAD LIVERPOOL. Dydd Mawrth, Hydref 22ain., V Nid oedd ond ychydig yn y farohnad heddyw, ac ni phryn. wyd ond ychydig. Araf oedd gwerthiant y blawd tua its y sach yn is na'r wythnos o'r blaen. Ceirch 'Ac neu 3c yn rhataoh. Yraddangosai y prynwyr yn ofnus a digalon.. ri r £ ,,1

MARCHNADOEDD CYMREIG. BANGOB, Hyd. 18.—Gwenith, o 65a 0c i 60s 0c y chwarter; haidd, o 34s Oc i 36a 0c ceirch, o 33s 0c i 26s Oc; blawd oeirch, o 39s i 408 y 240 pwys; ymenyu fires o 13ic i 16 y pwys; cig eidion, 060 i 8c y pwys; cig dafad, o 7c i 8e y pwys; hwyaid, o 3s 6c i 4s 6c y cwpl; cywion ieir, o 28 Go i 8s 6c y ewpl; wyau, 7 am 6c. CAERPYRDD EN, Hydref 19.-Gwenith 088 00 i 88 9c y bwselo 64 pwya haidd o 48 4c i 5s 3c y bwsel o 54 pWYII; ceirch o 2s 6c I 3s Oc y bwsel o 40 pwys; blawd o 53s 00 i 6::Ss 00 y sach o 280 pwys. CAEHTSARFON, Hydref 19.-Gwenith o 66s 0c i 70s Oc y chwarter baidd, 35s 0c i 37s 0c y chwarter; oeirch o 23a 00 i 25s 00 y chwarter; blawd ceirch, o 408 i 418 00 y:i40 pwys. ymenyu rtres, 00 i 0c; y pwys. COEWEN, Hydref 18.—Gwenit.li o 35s i 378 y pwn; haidd 0126 i 13s yr hob; ceirch o 88 i Ste yr hob; blawd ceirch o 408 i 42s y pwn; cig eidion o 6-ic i 7ic y pwys; cig dafad o 70 i 810 y pwys; cig llo o 00 i 00 y pwys; ymenyn Acres o 12c y pwys; ymenyn liestri o Oe i 00 y pwys. DINBYCH, Hydref 16.-Gwenith o 22s 00 i 23s Oc yr hob; haidd o 14s 00 i 15s 00 yr hob; ceirch o 8s Oc i 911 yr hob tlao Os Oc i Os 00 yr hob blawd ceirch o 08 Oc i 08 Oc yr hob pytatws o Os Oc i Os Oc ymenyn flres o 12c i 13c; ymenyn llestri o ll £ c i 12c y pwys. LLAMGSF.NI, Hydref 18.—Gwenith, o 64a Oo i 68s Oc y chwarter; haidd, o 3ih 0c i 36a Oo; ceirch newydd, o 228 Oc i 25s Oc; ymenyn ffres, o 13c i 13c y pwys; hallt, o Oo i 00 y pwys; cig eidion, o 7c i 8o; cig dalad, 0 7c i 8o; cig 110, o 50 I 7c; pytatws, 4s 6c y 100 PWYB. LI.ANDBILO, Hydref 19.-Gwenith, o Os Oc i 9s 60 y bwsel; haidd o 5s 00 i 5s 6c y bwsel; ceirch, o 3s 00 i 3s 60 y bwbal blawd ceirch, o 2c i 3c y pwys; pytatws 60 yr 10 pwya; ymenyu ffres, 0 13c i He y pwys; cig eidion o 60 i 80 y pwys cig dafad o 7o i 8c y pwys. LL A "St r.p.F: nY)i E n N, Hydref 16.;— Gwenith, o 64s 00 i 668 00 y chwarter; haidd o :.j6s 00 i 378 Oc y chwarter; oeiroh o 24s Oc i 258 00 y chwarter; pytatws 4s 00 y can pwys; ymenyn ffres, 12c i 12c y pwys; cig eidion, o 6c i 8e y pwys; cig dif,,id, 7c i 8e y pwys; cig 110 o 6c i 7c y pwys; cig moch ffres, o Oc i Oe y pwys. MACHTNXLBTH, Hydref 16.—Gwenith, o 338 6d i 34s 60 y pwn; haidd o 6s Oe i • 6s 6e y Winchester; ceirch, o as (Ie i 4A 6c ffa, o OR 0" i Os Oc etc; biawd ceirch, o 43s 6c i 448 6c y 240 pwys; pytatws, 110 y 2 pwys; ymenyn lEres, 0 lie i 12c y PWYS; ymenyn Uestri, 0 00 i 00 y pwys; cig eidion, o 6c i 7c y pwys; cig dafad, o 6c i 7c y pwys; gwer, o 6c i 5o y pwys. W, -YP-,DGIZUC,, Hydref 16.—Gwenith, 31.8 Oo i 22s Ocyrhob; haidd, 14a 00 i 15a Oc; ceirch, ON 00 i 008 Oc; pytatws, 011 i Os; ymenyn, 140 i 1Go y pwys. BnA, IIydrcfl9.-Gwenih newydd o 35s i 35B 6o ypwn; haidd o 12s i 13s yr bob ceirch o ds i its yr hob cig <yid on (I 6-ic i 810 y pwys- KHUTHYN, Hydref 14—Gwenith, o 2.1s 6c i 25 Oc yr bob haidd, o ]4fj Oo 14s Oo yr hob oeirch, o Os Oo i Os Dc yr hob blawd ceirch, o 2B Oc i 2s Oe y phiolaid; Pytatwe, On 00 i Os 00 yr hob; yuwuyu fires, o 12c i 13(\ y pwys cig eidion, Q 80 i 9c; cig w.J1>.d, 8c i Sc y pwys. CBOESOHWAI/T/T,Hydref 16.—Gwenith newydd o us 0C i 9B6O; haidd at fraga o 5e 6c i 6s 2n; eto at falu o 5s 0c i 6s So; .?«iroli o 4s 0c i 4s 0e. o 4s Oc i 46 0e. ABBETBTFI, Wedi: 5. ••Osujihtfi O 7s i 8e y bwsel; Lawd o i ceirch o 29 3c i 25 9c. ABEBGBM, Hydref 5.—Gwenith 0 20s 6c i 21s yr bob, basdi. O 1,2g i 13s 6c yr bob; oeiroh- o 7 He i Hs 60 yr hob; blawd j coirob o 38i i 40P y 380 pwys.

-=- Ql)tttt(liguefttuu. i Hvdref 1.5, priod Dr. Griiffths, Pontardawe, ar fob. ( T'r Doctor 'rwy'n prodieto'—tuab enwog,, (A. mwy heaoydd a gaRb) D'od i hynod fawr-glod fo I Bi otifcdi? 'not tyfc. Ow* 1 Ty NHSAK, Hydref 16, priod y J. Griffiths, Glantaf, ar fob. „ r 1 Hydref 1.8, H. 15. Jones, Clifton Villa, Dee View, lib lleon, iir ferch. I Hydref Hi, priod Mr fliomas William*, 1"rc.u" Xksl-*y £ >lt?sm, ar fab. J ifydref 22, prior? Mr William Morgana, Daub* Street, :"s>liri«, t.d- ¡ gdotI2UHnt. I Hvdref U, yu .lecvisalom, Gwynfe, gan y Parch. W. 'IbOMjs, j gweir.i.dog, iir a MIBS Hydref 19, vn Hebron, Clydach, gan y Parch. Gwem, Mr Llewellvn l(oi>Kn\ a .Vl.sa Eachol Davies, y ddau o Clydacti. Hvdi-1" I ■- > .jASb Si. ¥>*er% hyadte, gan y .Parek Mr I Hi'riq o'T'-a-'i-d vile Pavid Davis', Pelican, Llaiigelcr, a Miss 1 Shvah PIi ibrX P' *ryV T Hydref 10,'yn'26 o»d, Mrs WalfcerSj amvyl brlod Mr Walrers, AVo'imarJtvydd; CJaddwyd hi y dydd Itadwru. ownljnMt I' yn ngladilfa bardis, agweiayddwyd ar yr achlysar gau y Paxak, "I Ik. wen. I X^vdref 15 yi niivei ferch-tt"i lab-yn-ng?iyf!m.ith, Mr a Mr? IJoýd, kJh ti t Jlufloe, V. mi hestir, Mr David jioberts, yn <54 iieci- P(, Khos, ger y Bala. Bu y» ji t< 1 12:r:.1:311))1 f. r uijiojiiwv (fel ei wraig a giixtdyryd tlynyd(joodd. Ni elui.1Vn!<1 ond y 0 IKMVIII ond bu t'arw gan oHeifcWe. Ni J'aici i neb Oris1 ,i u < < < 1 lel.rh.o.i heb obstitii. Artfraffwvd gait John Morris, yn ei swyddfe, 29 a S6, Cbapel" Walks, Boutb Cm-eUe-Htrect Liverpool, dros w-aiiii ) 'N,vy,M'iudlrr Oymwig •