Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
COLOFN GALAR.
COLOFN GALAR. Gallwn feddwl na byddai allan o le i ddyweyd gair yn awr ac yn y man yn y TYST am gyfeillion anwyl ac hoff ag ydynt wedi ymadael a ni trwy angeu; ac i ddechreu, cawn fynegu ychydig o rinweddau MR DAVID THOMAS, MACHEN. Cafodd y brawd hwn ei eni a'i fagu yn agos l^Llan- ddowror, yn Sir Gaerfyrddin. Yr oedd ei dad a 1 fam yn grefyddol, un gyda'r Bedyddwyr, a'r llall gyda r Antubynwyr, ac felly cafodd y fraint o gael addysg grefyddol o'i febyd. Symudodd i Forganwg. Derbyn- iwyd ef yn aelod yn Bryn Sion, Dowlais, pan tuag 21 mlwydd oed. Priododd yn Dowlais, a bu yn addurn i grefydd tra bu yn aros yn y lie. Siaradir yn barchus am dano gan brif ddynion Bryn Sion hyd heddyw. Tuag wyth mlynedd yn ol, symudodd i'r lie hwn, a bu yn gweithio yma hyd o fewn blwyddyn a hanner yn ol, pan yr aeth i weithio i'r Black Viene Risca. Aeth 1'r gwaith fel arfer dydd Sadwrn, y 5ed cyfisol, a'i fab Madock gydag ef; ond ni bu yn hir yn y gwaith cyn i amryw dynelli o lo gwympo arno a'i ladd yn y fan. Dywedir ei fod yn fwy llawen nag arferol y boreu hwnw, a chanai bron bob cam wrth fyned. Pan ddaeth y newydd i'm clustiau gyntaf, nid oeddwn yn credu fod y peth yn wir; ond rhaid credu er mor anhawdd. Yr oedd D. Thomas yn ddyn cryf a gwrol, o synwyr cyffredin, a meddai ar berffaith hunanfeddiant. Ni welais neb erioed yn gryfach ei nerve i gyfarfod a phob amgylehiad. Yr oedd yn un o'r rhai mwyaf cyson yn moddion gras, er fod ei ffordd yn mhell. Yr oedd ei iechyd cyffredin a chryfder ei gyfansoddiad yn fanteis- iol i'w ffyddlondeb crefyddol; ond nid y rhai cryfaf eu hiechyd yw y rhai mwyaf ffyddlon yn amI. Yr oedd ef yn troi cryfder ac iechyd at wasanaeth ei Dduw. Yr oedd yn fyfyriwr mawr yn mhethau'r Beibl. Yr oedd yn ddigon hoff o lyfrau da eraill, ac yr oedd yn hoff iawn o gael golwg ar y TYST, a'r Byd cyn hyny; ond ei brif study ef oedd crefydd a'i phethau. Yr oedd hyn yn ei wneud yn ddyn defnyddiol iawn yn holl waith y Ty. Byddai ganddo rywbeth newydd yn gyffredin yn y cyfeillachau a'r cyfarfodydd gweddio, ac @s mai hen bethau fyddai ganddo, byddai gwedd newydd arnynt dan ei law ef. Teimlwn yn wastad fod D. Thomas yn gefn cryf iawn yn mhob cyfarfod. Teimlai interest yn llwyddiant yr eglwys yn Adullam. Buasai symud i fyw o ochr Cross Keys neu Risca yn llawer llai o drafferth a llafur corphorol; ond dywedai yn ami fod digon yn ymadael a'r lie heb iddo ef droi ei gefn hefyd. Gredwyf y dylai pob aelod crefyddol gym- meryd i'w ystyriaeth grefydd a'i hamgylchiadau yn gystal a'i amgylchiadau bydol. Os bydd dyn yn ddef- nyddiol mewn eglwys, ei le yw aros yno, os gall mewn rhyw ffordd. Yr ydym yn canmol y brawd D. Thomas am ei ymlyniad wrth eglwys Adullam mewn cyfnewid- iadau pwysig. Meddai ar gymeriad uwchlaw amheu- aeth, Ond er ei holl rinweddau yr ydym wedi ei golli. Colled fawr, fawr i'r teulu, y wraig a'r plant, ac i'r eglwys; ond i ni ar y ddaear y mae'r golled, ao nid iddo ef. Yr ydym yn galaru, ond nid fel rhai heb obaith. Daw eto foreu teg a hafaidd, pan gyferfydd holl blant Duw ar y bryniau gwyrddlas tragywyddol, lie na ddaw damwain i gyfarfod neb o'r teulu. Claddwyd ef dydd Mawrth, yr 8fed, ac nid wyf yn cofio i mi weled angladd mwy galarus erioed. Dygwyd ei gorph i vestry y capel, a phregethwyd yn y capel, ac yna claddwyd ef yn mynwent yr eglwys newydd. Ben- th y nef fyddo ar ei weddw a'i blant amddifaid. GLANCAFROS. Y DIWEDDAR MRS JONES, WYDDGRUG. Y nev yn dal am bob da mewn buchedd.' Catwg Ddoeth. Yn ngholofn y marwolaethau am yr wythnos hon ceir eofnodiad o farwolaeth y wraig dduwiol sydd a'i henw uchod. Geiriau diweddaf Selina, Iarlles Hunt, ingdon, oeddynt, Yr wyf wedi gorphen fy ngwaith, nid oes genyf yn awr ond myned at fy Nhad.' Nid an- mhriodol fuasai y geirian hyn i'r chwaer anwyl Mrs Jones. Yr oedd hithau wedi gorphen ei gwaith, a hyny fel mam ac aelod o Eglwys Dduw. Yr oedd ci 'myHych wendid,' er's cryn smser, wedi ei hanaddasu i wneud llawer dros ei Duw yn nglyn a'i achos. Daliodd hyd y diwedd; ond mwy na hyny, daliodd hyd y diwedd yn ffyddlawn, yn ystyr fanylaf y geiriau. Dywcdasom fod y wraig dda hon wedi gorphen ei gwaith. Mae y plant sydd wedi ei goroesi wedi tyfu i fynu, ac wedi ym- sefydlu yn y byd. Nid oes arnynt hwy mwyach eisiau gofal uniongyrchol mam; ac er y gofala y ferch am gysur yr hen dad sydd wedi ei adael yn weddw, eto bydd hiraeth a chwithdod ynddo yn hir ar ol ei gymares dirion. Trwm iawn yn wir i wr a gwraig sydd wedi cydfyned a chyd-deithio yr anial am lawer blwyddyn yw gorfod ffarwelio ar fin glyn cysgod angau.' Gorchwyl pruddaidd yw; ond amgylchiad ydyw sydd bob amser yn gwneud Cristion oedranus yn fwy addfed i ddilyn ar ol. Bu Mrs Jones yn cadw ty agored am flynyddau i weision Crist,' ac yr oedd ei thymer hynaws o'i chalon agored ac haelionus yn ei gwneud yn dra chymwys fel llettywraig. Ond yr oedd hi a'i phriod wedi myned er's rhai blynyddau i drigianu gyda'u merch, fel yr oedd cyfnod ei llettygarwch wedi dyfod i ben, eto mae yn dda genym ddyweyd fod y ferch a'i phriod yn cadw drws agored i bregethwyr y Gair. Yr oedd Mrs Jones yn briod i Mr Ellis Jones, yr hwn sydd ddiacon ffyddlawn iawn yn eglwys Bethel, Wydd- grug. Mae wedi gadael tri o blant ar o),—Mr R. Jones, L'erpwl, Mrs Pickering, Ty'nycaeau, a Mrs Thomas Lloyd, Wyddgrug. Bu Mrs Jones yn crefydda am tuag ugain mlynedd, ac amlwg ydoedd ei bod yn myned yn debycach, debycach i'w Blaenor bob blwyddyn. Wrth fanylu ar gymeriad y chwaer ymadawedig, yr ydym yn canfod yr hyn a ganlyn yn seirianu megis afalau aur mewn gwaith arian cerfiedig- pan o dan belydrau haul:—Tymher dawel, teimlad tyner, calon haelionus, meddwl sefydlog, ffyddlondeb diball, ac un- plygrwydd dihoced. Pa mor gynhyrfus bynag oedd eraill, yr oedd Mrs Jones yn dawel a llonydd. Pwy bynag allai dremio ar offd gyda llygaid sychion, yr oedd ganddi hi ddagrau cydymdeimlad i'wtywallt. Os gwnai calonau eraill amgau mewn crintachrwydd, ymagorai calon Jane Jones mewn haelioni gwastadol. Yr oedd ei meddwl hi yn sefydlog fel y seren ogleddol—bob am- ser yn ei phwyll, pan byddai eraill yn ymollwng mewn digalondid. Er fod rhai i'w cael yma yn arfer 'esgeu- luso eu cyd-gynnulliad,' yr oedd y chwaer hon yn ffydd- lawn—un o breswylwyr y Ty; ac yr oedd yn Israeliad yn wir, yn yr hon nid oedd dwyll.' Yr ydym yn ys- grifenu yn gryf am ein bod yn edmygu cymeriad y chwaer hon mor fawr. Gwyn fyd na fyddai mwy yn debyg iddi. Bu farw fel y bu fyw, mewn tangnefedd. Dymunai ar y rhai a wylient yn drallodws wrth ei gor- weddfa, y noson olaf o'i bywyd, i fyned i orphwyso, er iddi gael llonyddwch a boa wrthi ei hun; a chlywid hi yn yngan drymder nos, Y gwaed, y gwaed.' Ac nid ydym yn amheu nad yw ein hanwyl fam a'n chwaer a hoffem mor fawr heddyw a'i gwisg mor wen a disglaer a'r eiddo yr ymwelyddion nefol a bedd Gwaredwr byd foreu y trydydd dydd. Mae eglwys hiraethus, priod galarus, a phlant trallodus, yn cydymgymysgu dagrau wrth aclgofio yr ymadawedig, Ond ust! bydded iddynt roddi clust o ymwrandawiad,—' Gwyn eu byd y meirw y rhai sydd yn marw yn yr Arglwydd o hyn allan, medd. yr Yspryd, fel y gorphwysont oddiwrth eu llafur; a'u gweithredoedd sy yn eu canlyn hwynt.' Bu farw'r cyfoethog, fe'i claddwyd mewn gwychder, Ac arian a wariwyd er dangos du brudd-der; Bu farw credadyn, o'i ol mae lleferydcl, Gwyn fyd y rhai meirw sy'n marw'n yr Arglwydd.' Bu farw'r athronydd, y wasg sy mewn galar, Am un o gewr-feibion meddylgar y ddaear Bu farw hen Gristion, o'i ol mae lleferycld Gwyn fyd y rhai meirw sy'n marw'n yr Arglwydd.' Bu farw seneddwr, ei fuch-draith gyhoeddir, A'i ardeb yn mhobman yn eglur a welir; Bu farw crefyddwr, o'i ol mae lleferydd, Gwyn fyd y rhai meirw sy'n marw'n yr Arglwydd.' Bu farw tywysog, anfonwyd y newydd Ar aden v t,rvèh.n vn frrrarnrr ':¡":m-n' },tt;¡ rl Bu farw sant gwylaidd, o'i ol mae lleferydd, c Gwyn fyd y rhai meirw sy'n marw'n yr Arglwydd. Bu farw cadlywydd, ac iddo fe godir I Cofgolofn gadarnwych, a'i enw glodforir; Bu farw un uniawn, o'i ol mae lleferydd, Gwyn fyd y rhai meirw sy'n marw'n yr Arglwydd. Bu farw penadur yn nghanol rhialtwch, Ymgrymodd y deyrnas mewn rhith neu wir dristwch; Bu farw'n chwaer dduwiol, o'i hoi mae lleferydd, Gwyn fyd y rhai meirw sy'n marw'n yr Arglwydd. GWILYM GWENFFRWD.
DE A GOGLEDD UNOL DALEITHIAU,…
DE A GOGLEDD UNOL DALEITHIAU, AMERICA. Yn y Gogledd, ystyrir fod nifer mawr o'r Deheuwyr yn gyndyn, ystyfnig, a gwrthwynebol i undeb y taleith- iau; ac yn y De, ystyrir gan y dosbarth uchod fod y Gydgynghorfa a Gwerinwyr y Gogledd yn bwriadu ar- ddodi ammodau adgyweiriad i'r Taleithiau Deheuol, sydd ddiraddiol, gormesol, ac annghysson a'r cyfan- soddiad. Tra y coledda y ddau (idosbarth y tybiau uchod am eu gilydd, nis gellir disgwyl i'r Undeb gael ei adgyweir- io yn fuan. Dan yr amgylchiadau hyn, tybiwyf na ellid gwneud dim gwell na galw yn nghyd gynhadledd o Undebwyr y De a'r Gogledd, a gofalu am ethol o'r rhai hyny ddynion heb eu dallu gan ragfarn ac yspryd pleidiol. Dynion yn caru heddweh, undeb, anrhydedd, a llwyddiant y taleithiau a'r llywodraeth gyffredinol, yn fwy na'u swyddi. Y prif Achan yn ngwersyll yr adgyweiriad ydyw, cyndynrwydd gwleidiadwyr gwrth- ryfelgar y De i ymostwng i ammodau y Gydgyhghorfa, a gwaith yr Arlywydd a'r Democratiaid yn cynnal eu breichiau, trwy awgrymu y cant esmwythach ammodau cyn hir, ond parhau ychydig yn hwy yn eu cyndyn- rwydd. Ond defnyddia yr Arlywydd y cyfnod hwn i droi Undebwyr o'u swyddi, a rhoddi cefnogwyr y gwrthryfel a gwrthwynebwyr cyfraith y gwirod yn eu lie. Ao y mae y blaid Ddemocrataidd yn defnyddio yr amser i lwgrwobrwyo y diegwyddor, ac i daenu anwir- eddau am y Gydgynghorfa a'r blaid Werinol, gan am- canu trwy hyny ddallu y dinasyddion, ac ennill digon o honynt drosodd at eu plaid i gael y mwyafrif, fel y gallont droi y Gworinwyr o'rweinyddfa, achael y llyw- odraeth a'i bara a'i physgod i'w dwylaw blewog eu hunain eto. Nid oes gwaeth dynion tu yma i byrth uffern na gwleidiadwyr hunangeisiol a diegwyddor. Dynion yd- ynt heb egwyddorion moesol yn eu llywodraethu, ac a aberthant heddwch, cysur, a llwyddiant eu gwlad ar allor ariangarweh. Tybiwyf pe galwai y dinasyddion yn nghyd gynhadledd o'r fath uohod, heb fod yn edrych ar eu gilydd trwy wydrau rhagfarnllyd, na nwydau af- reolaidd, ac yn didwyll awyddu am adgyweiriad un- deb y taleithiau, eu hanrhydedd, a'u llwyddiant, gan gario eu cynhadledd yn mlaen mewn yspryd doeth, hy- naws, a hedclychlawn-y byddent yn sier o gael allan fesurau derbyniol gan dair rhan o bedair o'r dinasydd- ion o leiaf. Hyd yn hyn, y mae yr un yspryd yn llyw- odraethu y rhai sydd yn myned i eithafion perthynoli'r ddwy blaid boliticaidd ac oedd yn mhoethder y rhyfel, a'r unig wahaniaeth yn bresenol yw, eu bod wedi newid arfau eu milwriaeth. Addefa y Deheuwyr yn gyffrediia eu bod wedi eu gorchfygu yn deg ac yn llwyr gan y Gogledd; ond haerant y dylent gael cyfiawnder a mawr- frydigrwydd oddi wrth eu gorchfygwyr. Addefant hefyd fod y rhyfel wedi penderfynu fod yr holl daleith. iau i fodoli dan yr UII. faner gyffredinol, a bod aflwydd y naill ran yn rhwym o effeithio colled i'r llall, yngystal a Ilwyddiant y naill ddosran yn sicr o effeithio daioni i'r llall trwy eu perthynas a'u gilydd. Y maent hefyd yn addef y geill y Gogledd trwy ei bod yn gryfach or- fodi y taleithiau Deheuol i gymmeryd Cyfansoddiadau Talaethol croes i'w golygiadau a'u hewyllysiau, ond y bydd hyny yn fwy o niwed na lies yn y pendraw i'r Undeb, o blegid na wnaiff ond danhuddo tan y gynnen am dymmor yn lie ei ddiffoddi—rhoddi cwrnrwd an- mhriodol ar y briw, neu dynu y firwyth oddi ar y pren cyn addfedu. Galwant fesurau adgyweiriol y Gydgy- nghorfa yn ormesol a dinawdd i'r taleithiau Deheuol, am na chant anfon neb i'w cynnrychioli i'r Gydgynghor- fa. Ond y rheswm am hyny yw, am mai gwrthryfelwyr a anfonent, pe caent eu ffordd eu hunain, fel y rhedd- asant rai o'r prif wrthryfelwyr mewn swyddal1 yn New Orleans. Lied ddigrif a fyddai clywed troseddwr yn dywedyd wrth ei reithwyr a'i farnwr, mai fel ar fel y dylent ymddwyn tuag ato. Dywed y Gydgynghorfa a'r Undebwyr wrth y taleith- iau gwrthryfelgar sydd yn cwyno nad ydynt dan nawdd y llywodraeth fel y buont, mai eu beiau hwynt ydyw yr achos o hyny, sef eu gwrthryfelgarwch yn erbyn y llywodraeth, a'u gwrthodiad o gymnlod ac ail undeb ar yJ. ammodau ac y derbyniwyd Tenn, Gwrthddadleuant hwythau drachefn er iddynt am- canu myned allan o'r Undeb iddynt fethu, ac mai hyn ydyw barn y Gogledcl, ac mai yn gysson a'r farn hon yr ymddygodd y Gydgynghorfa a'r llywodraeth atynttrwy y rhyfel, ac ar ol ei therfyniad; o ganlyniad, eu bod yn yr Uudeb, ac os yn yr Undeb, fod ganddynt hawl i gyn- nrycliiolaeth yn Nghydgynghorfa yr Undeb. Rhesymeg lied debyg ydyw hon a phe buasai yr afradlon yn honi hawl yn nhy ei dad a'i feddianau, wedi gwrthryfela ac ymadael yn wirfoddol; neu y pechadur sydd yn ceisio dryllio rhwymau Duw, &c., ac wedi methu yn dechreu haeru fod ganddo ryw hawliau eto, ac y dylai eu eael. Os ymddygir yn gyfiawn at wrthryfelwr, rhaid ei gospi yn ol haeddiant ei drosedd; ond os arbedir ef, trugaredd a wna hyny yn yr hon nid oes ganddc ef un hawl. A chaniatau eu bod er gwrthryfela o honynt yn yr Undeb, neu o fewn cylch y llywodraeth gyffredinol, nid ydyw hyny yn profi fod ganddynt hawl i fi-eintiau yr Undeb, mwy na throseddwr unigol i freintiau dinesydd da ac ufudd. Os troseddasant ddeddfau neu reolau yr Undeb, y mae gan y rhai hyny hawl i'w cospi. Dywed y De- heuwyr eu bod yn boddloni i'r cyfnewidiad a wnaed yn y Cyfansoddiad o berthynas i ryddhaci y oaethion, ond nid ydynt yn foddlawn i'r Negro gael hawl i duebu. Dies mai yr achos o'r anfoddlonrwydd hwn ydyw eu hymwybodaeth y gwnai y mwyafrif o'r dynion duon votio dros y blaid Werinol, o herwydd mai hi a'u rhydd- haodd, ae sydd eto yn sefyll dros iddynt gael eu hawl- iau dynol. Mae y Gwerinwyr yn hawlio i'r bobl dduon yr un breintiau ae i'r bobl wvnion, ond haera y gwrth- ryfelwyr a'r blaid Ddemocrataidd y dylid gadael hyny i'r gwahanol daleithiau i'w bendorfynu. Ond gan nad ydyw y taleithiau Doheuol wedi eu hadgyweirio yn ol ammodau y Gydgynghorfa, a chan eii bod yn dangos gwrthwynebiad i'r bobl dduon gael yr un hawliau a'r bobl wynion, cyn cael yr awdurdod i'w dwylaw, y casgl- iad naturiol yw, na wnant pe caent lywodraeth y tal- eithiau yn hollol i'w dwylaw. Haera rhai lied gyhoeddus yn mysg gwleidiadwyr y De, fod y Gydgynghorfa wedi esgeuluso am ddwy tiyn- edd basio un gyfraith tuag at adgyweirio y taleithiau Deheuol. Ond y mae hyn yn gamsyniad, neu yn anwir- edd heb esgus drosto o blegid yn fuan wedi i Lee a Johnson roddi eu harfau i lawr i Grant a Sherman, pasiodd y Gydgynghorfa gyfraith adgyweiriad, a than hono y daeth Tenn yn ol i'r Undeb. Ac fe cldarfu cyn- hadledd o Werinwyr Talaeth New York ymrwymo ir wneud eu goreu i'r taleithiau eraill gael eu derbyn yn ol i'r Undeb ar yr un ammodau, lond iddynt hwy eu derbyn yn ddioed. Ond yn He hyny gadawsant i'w haf fyned heibio. Ai bai y Gydgynghorfa oedd hyn ? Ond gwyddom mai eu prif amcan yn haeru hyn ydyw, ni- weidio y blaid Werinol, er na allant lwydclo ond gydg, rhai nad ydynt yn darllen na barnu drostynt eu hunain. Pasiodd y Gydgynghorfa ail gyfraith adgyweiriad, ao nid yw hono chwaith yn dderbyniol gan yr un dosbarth gwleidiadol, tra y mae yn dderbyniol gan Undebwyr y De. Ond credwyf mai yr Arlywydd a'i gyfeillion yn y De a'r Gogledd sydd wedi gwneud i lawer beehu fel hyn, a gwrthod eu trugaredd eu hunain. Dywed y rhai sydd yn dadleu dros hawliau y taleith- iau, pe cawsent hwy lywodraeth y taleithiau i'w dwy- law, y buasent yn ymddwyn yn gyfiawn a thirion at y Negroaid. Ond gan na wnaethant hyny cyn y rhyfel, a chan nad ydynt yn ei wneud eto lie y mae yr awdur- rlnrl 'Un Do'll iln-r"'Tl::nu--T\Q'1":u.farlrl n"¡"T'P.l.C I anfoddlawn i roddi i fyny y Negroaid i Pharaoaid twyllodrus a chreulawn fel hyn yn mhob lie ac y bu, ac y mae cyfeillion yr Arlywydd mewn awdurdod, megis y bu Monroe yn New Orleans, ac y mae Throchmorton yn Texas. Dywedir gan un a wyr yn dda fod 100 o Negroaid wedi eu llofruddio yn Texas mewn byr amser, ac nid yw Throchmorton wedi cospi cymmaint ag un o'r j llofruddwyr. Haera y Deheuwyr anfoddog a ubrodyr yn y Gogledd fod cyfrith yr adgyweiriad yn rhoddi gwleidiadaeth y De yn nwylaw Negroaid. Ond pa. fodd y gall hyn fod, gan nad ces ond 4 miliwn o ddynion duon yn y De, tra y mae 8 miliwn o rai gwynion ? Ac ni all y lleiafrif lywodraethu mewn llywodraeth Werinol. Ni ddylai 8 ofni 4 gan fod yr holl fanteision cymdeithasol, dysgeid- iol, gwleidiadol, a meddianol o du yr wyth. Nid yw y Negroaid yn gyfreithwyr, meddygon, na thirfeddian- wyr. Am hyny, nid ywhyn ond twyll-resymeg, yn eodi oddi* ar elyniaeth at ryddid y Negroaid, ac ymlyniad wrth hen syniadau y Deheuwyr a'u sefydliadau. Gwrthddadleuant eto fod y Negroaid yn anllythyren- og ac anwybodus, ac am hyn na ddylid rhoddi holl freintiau dinasyddion iddynt, megys votio, &e. Ond pwy a'u cadwodd yn anwybodus a diddysg P Ac ai md ydyw yn llawn bryd rhoddi dysg iddynt ? Ac ai nid ydyw y rhai a gafodd gyfleusdra I gael dysg, wedi rhoi profion fod ganddynt alluoedd i dderbyn dysg fel cen- hedloedd eraill ? Os gwaherddir yr hawl i votio i'r Negro anllythyrenog, ai ni ddylid gwneud yr un peth a'r Gwyddel, y Cymro, y Sais, a'r Ellmynwr, sydd yn anllythyrenog ? Mae y Negro wedi ei eni yn y ty, a dios y dylai gael llawn cymmaint o freintiau ac estron- iaid. Mae chwedl y Gwyddel wrth ymdeithydd yn gy- mhwys yn y lie hwn. Pan y gofynai yr ymdeithydd iddo, pa ham y cadwai y fuwch a'r mochyn yn naill ben ei dy P 'Ynsicr,' ebe Pat, 'y mae ganddynt fwy o hawl i fod yn y ty na neb o honom, o^Jierwydd thwy sydd yn talu yr ardreth.' Gwrthddadleuant eto fod cyfraith yr adgyweiriad yn cadw yr ymrafael yn fyw rhwng dwy ddosran y wlad. Ond y mae hyn yn anwiredd amlwgi bawb a fyn weled; o blegid fod 4 miliwn o Negreaid a'u derbymant yn llawen, ac fe ddichon yn agos i haner y bobl wynion. Felly nid ymrafael rhwng dwy ddosran y wlad ydyw, na rhwng y mwyafrif o'r dinasyddion, ond trhwng y gwrthryfelwyr ac yspeilwyr iawnderau dynion, a'r gyf- raith sydd yn dwyn yr wyn duon o balfau yr arthod a'r llewodrheibus. YR ETHOLIADAU DIWEDD AT. Llwyddodd y Democratiaid i ethol Sharsood o Phili adelphia, yn brif farnydd Talaeth Pa.; eto nid oedd e fwyafrif ond 1,000. Dios y buasai Williams o Alleg- any, ymgeisydd y Gwerinwyr, wedi eimill gyda mwyaf- rif mawr, oni buasai llwgrwobrwyon y Democratiaid, esgeulusiad y Gwerinwyr i roddi milwyr ar eu tocynau sirol, a'i difaterweh o flaen yr etholiad; o blegid y llynedd, etholasant Gary yn llywydd gyda mwyafrif o fwy na 17,000. Ond fe ddarfu iddynt ymddiried gor- mod i'w Ilwydclia]lt y llynedd, yn He gwneud yr un ymdrech eleni drachefn; ac felly cafodd eu gelynion gyfleusdra i hau efrau yn eu meusydd, tra y darfu idd- ynt hwy aros yn rhy ddifraw, fel y Daniaid gynt. Ond y mae dwy gangen y ddeddfwneuthurfa gan y Gwerrn- L-r eto, ac y maent wedi dysgu gwers erbyn y tro t n9Etholodd y Gwerinwyr General Theyes yn llywydd Ohio, er iddynt golli llawer o duebau trwy gyssylltu dinasiaeth y bobl dduon a'u tocynau. Mae Gwerinwyr Ohio yn gysson a hwy eu hunain, am eu bod am gan- iatau i'w Negroaid cartrefol, yr hyn a geisiant oddi wrth y taleithiau Deheuol. Mae mwyafrif y Gwerinwyr yn Iowa yn ^5,000 o leiaf, ar docyn y dalaeth, a thocyn swyddogion l r llyw- odraeth gyffredinol. v -.T, Y 5ed o'r mis nesaf y cymmer yr ethohad yn Nhal- aeth New York le, a byddgan y Gwerinwyr ddau ddos- barth Iluosog i'w gwrthsefyll, eef gwrthwynebwyr cyf- raith y gwirod, a gwrtiiwynebwyr hawlian Negroaid New York. Hydres 15fed, 1867. Evak GRIFFITH.
BLAENAU, FFESTINIOG.
BLAENAU, FFESTINIOG. Y mae wedi bod yn gynwrf anghyffredin yn yr ardal hon yn nghylch atal trwyddqd Mr J. R. Jones, Ofteren Vaults. Dygwyd cyhuddiad i'w erbyn ger bron ynadon dosparth Penrhyn ei fod yn cadw ty afreolus, ac yn o-oddef chwareu cardiau am gwrw, a pethau cyffelyb. Dirwywyd ef ganddynt i 5p. a'r costau, ac ataliwyd ei drwydded. Apeliodd yntau i'r Chwarter Sessiwn yn erbvn dedfryd yr ynadon. Yr oedd parotoi mawr gan v ddwy ochr erbyn y treial. Daeth yr achos yn mlaen yn Nolgellau, ar yr 16eg o'r mis hwn. Profwyd ef yn euog o oddef chwareu cardiau, a chadarnhawyd ded- fryd ynadon dosparth Penrhyn. Ond pan y daeth achos adnewyddu ei drwydded yn mlaen, er fod yno luaws mawr o dystion yn profi ei fod yn cadw ty hollol afreolaidd, eto pleidleisiodd mwyafrif yr ynadon yn y Sessiwn i adnewyddu ei drwydded. Yr oedd yn syn- dod gweled rhai dynion yn y llys yn siarad yn fiafriol 1 J. R. Jones,—dynion y gallesid disgwyl oddiwrth eu safiad yn y wlad ac yn yr Eglwys mai hwy fuasai y rhai cyntaf i dreio rhoddi i lawr dai sydd yn achosi y fath felldith i'n hardal. Ryw ychydig bersonau sydd yn arfer cael yr ystafell oreu yn y dafarn sydd bob am- ser yn dyfod allan i bleidio y tafarnwyr. Pe cai y cyffredin eu hewyllys, rhoddid hwy i lawr yn hollol. Ond ni wna hyn ddim ond peri i gyfeillion sobrwydd fod yn fwy selog dros lwyr ddilead y fasnach felldig- edig hon. GOHEBYDD.
MAN NEWYDDION.
MAN NEWYDDION. Nofiodd dyn yn ddiweddar ar draws yr afon Niagara nid yn mhell oddiwrth y Rhaidr. Y peth liynotaf mewn ffair yn nhalaeth New York, oedd cosyn mawr o Canada, yr hwn a bwysai ;7000 o bwysi, ac yr oedd yn werth 1500 o ddoleri. Lladdwyd 16eg o ddefaid y dydd o'r blaen gan ger- bydres y Great Western, yn agos i dwnel ffordd ^'Y'mae91 o ddeisebau newyddion erbyn yr Eisteddiad nesaf, am gael debyniad fel cyfreithwyr, a nifer am ail nderbyniad. Gwna y clefyd melyn ddifrod arswydus yn Texas, Louisiana, ac Alabama. Y mae trefydd wedi eu dibobl- oo-i yn Texas. Cleddir oddeutu 60 bob dydd o hono yn New Orleans. Parhau yn wanaidd y mae iechyd y Parch. C. H. Spurgeon. Y mae wedi bod mewn poenau dirdynol yn ei aelodau. Cafodd bachgen pedair ar ddeg oed ei brofi yn mrawdlys drimisol Portsmouth, yr wythnos ddiweddaf, am ddwyn caseg, gwerth hanner can gini. Yr oedd wedi ceisio cob a het o ffurf neillduol, a gwregys, a dau bistol, a masc du, ac aeth i ystabi gan ddwyn y .gaseg, oddiyno marchogodd ar hynt yspeilgar, fel Die Turpin, ond syrthiodd i afael yr heddgeidwaid. Dedfrydwyd ef i alltudiaeth am ddeng mlynedd, a thair blynedd i reformatorg. Y mae y Parch. J. Bedford, Llywydd Cynhadledd y Wesleyaid, yn sal iawn o'r tan iddwf, ac yn analluog i adael ei ystafell. Daliwyd John Drew, masnacliwr glo, yn JNewcastie- on-Tyne, ddydd Iau, ar y cyhuddiad o ladd ei ferch. Ymddengys iddo yn ei wylltineb ei tharo mor ofnadwy yn eiphen, fel y bu fa-rw yn fuan wedi hyny. Cyfiwynwyd cryd arian hardd yn anrheg i briod Mr Thomas Heald, maer Wigan, er cof am enedigacth mab iddi, ar y flwyddyn yr oedd ei gwr yn brif swyddog y fwrdeisdref. Y mae esgobaeth newydd i gael ei ffurfic yn Nmgpo, yn China, y Parch. vV. A Russell, M.A., Coleg y Drin- dod, Dublin, sydd i fod yn esgob, a chaiff ei urddo yn ddioed. Cafodd tafarnwr yn Manchester ei ddirwyo I m am r.oi diod i cldyn naedclw. Y mae 1,500,000 o luddewon yn yr Unol Dalaethau, ac y mae 70,000 yn New Yor\ ei ^nn.
I144irrunadot4d mr 4.fgtulloo.
I 144irrunadot4d mr 4.fgtulloo. T FASNACH YD. Marwaidd oedd y fasnach. yn ddechreu yr wythnos ddiweddaf, ond bywiogodd ycliydig tua diwedd yr wythnos. Byddwn yn derbyn cyllenwadau o wahanol fatiau am beth amser, yn enwedig o Amcrica. Mae New York yn unig yn anfon ugain mil o farilau o flawd, a phum mil ar hugain o chwarteri o wenith yr yr wythnos, i'r wlad hon. Ond er hyn oil, mae yn bur amlwg y bydd ein derbyniadau yn ofynel tuag at gyflenwi ein hanghenion uniongyrchol, ac nas gellir ystorio dim eleni.
MARCHNAD LLUNDAIN.
MARCHNAD LLUNDAIN. Ddydd Llun diweddaf. GWEKITU. — Cododd y gwenith o Is i 2s y chwarter heddyw. HAIDD.—Gwerthwyd yr ychydig haidd cartrefol oedd ar werth am lawn brisiau, ond yr oedd y tramor yn gwerthu yn araf. BRAG.-Gwnaed masnach gymmedrol mewn brag, a cedwid at y prisiau blaenorol. CBIKCH.—T fasnach yn farwaidd am ostyngiad o 6c y chwarter. pya A FFA.—Ffa yn cadw at brisiau yr wythnos. Y pya yn sefydlog. BLAWD.—Y blawd cartrefol a thramor yn gwerthu am braidd brisiau sefydlog. HAD.—Masnach gymmedrol a wnaed mewn hadau amaeth- yddol am brisiau sefydlog.
DrwEDD Y FARCHJSXD.
DrwEDD Y FARCHJSXD. Ni chymmerodd un cyfnewidiad le ar y prisiau a nodwyd uchod,
MARCHNAD ANIFEILIAID SMITHFIELD.
MARCHNAD ANIFEILIAID SMITHFIELD. Dydd Llun diweddaf. Nifer yr holl anifeiliaid tramor a ddaeth i Lundain yn ystod yr wythnos ddiweddaf oedd 12,398. GWARTHEG.—Masnach farwaidd am bob math am brisiau dydd Llun. DEEAID.—Ni chymmerodd un cyfnewidiad le yn y prisiau, ond y fasnach yn farwaidd. LLOr.-Galw da am y lloi bychain goreu am y llawn brisiau, ond y rhai mwyaf yn gwerthu yn araf. MOCH.—Yr oedd moch bychain da yn gwerthu yn sefydlog am lawn brisiau, ond y rhai mwyaf yn farwaidd. Y prisiau yn amrywio o 3s. 4c. i 4s. 2c. yr 8 pwys.
MARCHNAD LIVERPOOL.
MARCHNAD LIVERPOOL. Dydd Mawrth, Hydref 22aiii. Y mae y farchnad yn dal yn dyn iawn. Gwerthid y gwenith gwyn am 4c. i 6ch. y canpwys o godiad.
MARCHNADOEDD CYMREIG.
MARCHNADOEDD CYMREIG. BATTGOK, Hyd. 25.—Gwenith, o 65s 0c i 69s 0c y chwarter; haidd, o 34s 0c i 36s 0c; ceirch, o 23s Oc i 26s 0c; blawd ceirch, o 39s i 40s y 240 pwys; ymenyn ffres o 13e i 15 y pwys; cig eidion, o 6c i 8c y pwys; cig dafad, o 7c i 8c y pwys; hwyaid, o 3s 6c i 4s 6c y ewpI; cywion ieir, o 2s 6c i 3s 6c y cwpl; wyau, 7 am 6e. CAEBFXEDDIIC, Hydref 26.-Gwenith o 8s Oe i 8s 9c y bwsel o 64 pwys; haidd o 4s 4c i 5s 3c y bwsel o 54 pwys; ceirch o 2s 6c i 3s Oe y bwsel o 40 pwys; blawd o 53s Oc i 63s Oe y sach o 280 pwys. CAEBXLFAEFON", Hydref 26.-Gwenith o 66s Oe i 70s Oc y chwarter haidd, 35s Oc i 37s Oc y chwarter; ceirch o 23s Oc i 25s 0c y chwarter; blawd ceirch, o 40s i 41s Oc y 240 pwys; ymenyn ffres, Oe i Oe y pwys. CoRWEN, Hydref 25.—Gwenith o 35s i 37s y pwn; haidd o 12s i 13s yr hob; ceirch o 8s i 9s yr hob; blawd ceirch o 40s i 42s y pwn; cig eidion o 6|e i ne y pwys; cig dafad o 7c i 8!e y pwys; cig llo o Oc i 0c y pwys; ymenyn ffres o 12c y pwys ymenyn Uestri o Oc i Oc y pwys. DOTBYCH, Hydref 23.-Gwenith o 228 Oc i 23s Oc yr hob haidd o 148 0" i 15s Oc yr hob; ceirch. o 8s Oe i 9s yr hob; ffa o Os Oe i Os Oc yr hob; blawd ceirch o Os Oc i Os Oe yr hob; pytatws o Os Oe i Os Oe; ymenyn ffres o 12c i 13c; ymenyn llestri o 11-Jc i 12c y pwys. LLANGEFNI, Hydref 25.-Gwenith, o 64s Oe i 68s Oc y chwarter; haidd, o 33s Oe i 36s Oc; ceirch newydd, o 22s Oe i 25s Oe; ymenyn ffres, o 13c i 13c y pwys; hallt, o Oc i Oc y pwys; cig eidion, o 7c i 8c; cig dafad, o 7c i 8c; cig llo, o 5c i 7c; pytatws, 4s 6c y 100 pwys. LLANDEILO, Hydref 26.-Gwenith, o 9s Oe i 9s 6c y bwsel haidd o 5s Oc i 5s 6c y bwsel; ceirch, o 3s Oe i 3s 6c y bwsel blawd ceirch, o 2-|c i 3c y pwys; pytatws 6c yr 10 pwys ymenyn ffres, o 13c i 14c y pwys; cig eidion o 6c I 8c y pwys; cig dafad o 7c i So y pwys. I/LANESCHYMEDD, Hydief 23.—Gwenith, o 64s Oe i 66s Oc y chwarter; haidd o 36s Oe i 37s Oe y chwarter; ceirch o 24s Oc i 25s Oe y chwarter; pytatws 4s Oc y can pwys; ymenyn ffres, 12c i 12c y pwys; cig eidion, o 6c I 8e y pwys cig dafad, o 7c i 8c y pwys; cig 110 o 6c i 7c y pwys; cig moch fires, o Oe i Oe y pwys. MACHYNLLETH, Hydref 23.-Gwenith, o 33s 6d i 34s 6c y pwn; haidd o 6s Oc i 6s 6c y Winchester; ceirch, o 3s 6c i 4s 6e; ffa, o Os Oc i Os Oe eto; blawd ceirch, o 43s 6c i 44s 6c y 240 pwys; pytatws, lie y 2 pwys; ymenyn ffres, o lie i 12c y pwys; ymenyn llestri, 0 Oe i Oe y pwys; cig eidion, o 6c i 7c y pwys; cig dafad, o 6c i 7c y pwys; gwer, o 5e i 5ic y pwys. WYDD GRUG, Hydref 2.-Gwenith! 21s Oe i 22s 0c yr hob haidd, 14s Oc i 15s Oe; ceirch, OOs Oc i OOs Oe; pytatws, Os i Os; ymenyn, 14c i 15c y pwys. BALA, Hydref 26.—Gwenith newydd o 35s i 35s 6c y pwn haidd o 12s i 13s yr hob; ceirch o 8s i 9s yr hob cig eidion o 6Jc i Sic y pwys. RIL-UTHYN, Hydref 21.—Gwenith, o 24s 6c i 25s Oc yr hob haidd, o 14s Oe i 14s Oc yr hob ceirch, o Os Oc i Os Oc yr hob blawd ceireh, o 2s Oc i 2s Oc y phiolaid; pytatws, Os Oc I Os Oe yr hob ymenyn ffres, o 12:¡'e i 13c y pwys; cig eidion, o 8c i ge; eig dafad, 8c i 9c y pwys. CKOESOSWAILT,Hydref 23.—Gwenith newydd o 9s Oc i 9s 6e; haidd at fragu o 5s 6c i 6s 2e; eto at falu o 5s Oe i 5s 9c ceirch o 4s Oc i 4s 6e. ABERTEIFI, Hyd. 25.—Gwenith o 7s i 8s y bwsel; haidd o 4s i 5s; ceirch o 2s 3c i 28 ge. ABERG-ELE Hydref 5.—Gwenith o 20s 6c i 21s yr hob; haidd o 12s i 13s 6c yr hob ceirch o 7s 6c i 8s 6c yr hob; blawd ceirch o 38s i 40s y 280 pwys.
Family Notices
Hydref 25, priod Mr Elias Pierce, North John St., Liver- P°Hydref1i5, priod y Parch. Thomas Job, Cynwil, ar fab. dodnønu. Hydref J8, yn swyddfa y Cofrestrydd, Abertawe, John Morgan, Ysw., Accountant, a Miss Anne Davies, merch henaf Mr Joseph Davies, Arolygwr Morthwylfr Gwaith Alcam i Glandwr. Hydref 21, yn Nghapel yr Anmbynwyr, Llanfyllin, gan y Parch. D. Milton Davies, Mr Edward Griffiths, Park bach, a Miss Jane Davies, Glanhafon fawr, Penybontfawr. arwolntnXnu. Hydref 16, Mr Joseph Davies, mab Mr a Mrs Davies, Bryn Pwyth, Llansannan, o'r Typhus Fever, yn 16 oed. I erchId ef yn fawr can bawb a'i hadwaenai, Hydref 26, yn Heol Fawr, Wyddgrug, Mrs Jane Jones priod Mr Ellis Jones, yn 61 oed. Bu yn aelod diargynoedd gydiL'I' Anmbynwyr am 20 mlynedd. Un dawel mewn blin dywydd-ydocdd hi, 0 duedd ddoeth beunydd; Gwel heddyw, fel goleuddydd, Wlad y daith o wlad y dydd.'
[No title]
Gweled dim mwy na'y botel.-Yr oedd un Deon parchedig Ued gynnil o'i win, yn adrodd wrth gwmm o offeiriaid oedd yn ei dy am gyflawniadau rhyfeddoI dyn dall, Nid yw y truan yn gweled dim mwy na'r botel yna,' meddai. Nid oes dim rhyfedd, syr, ebe' un o'r cwmni, o blegid ni welsom ni ddim mwyna'r botel yna trwy yr holl brydnawn.' dH Arsrraffwyd gan John Morris, yn ei swyddfa, 22 a 23, Chapel Walks, South Castle-street, Liverpool, dros