Y Tyst Cymreig

Y PARCH. C. JONES, DOLGELLAU. Y mae yn ofidus genym ddeall fod yr hen batriarch Jones o Cdolgellau wedi ei ddal gan gystudd, a'i gaethiwo cydrhwng erchwynion ei wely. Dywedir wrthym mai dyma y waith gyntaf iddo gael ci atal i bregethu gan unrhyw anhwyldeb dros yr yspaid hirfaith o driugain mlynedd. Y mae weithian yn ei bummed mlioydd a phedwar ugain o'i oedran, ac wedi bod bob amser yn addurn i'r weinidogaeth efengylaidd. Y mae ei enw yn anwyl a pharchus Ily gan bob enwad o grefyddwyr yn Meirionydd. Go- beithiwn nad yw y clefyd hwn i farwolaeth—yr adferir ef eto. Y mae ci yspryd yn parhr.u yn y gwaith, a'i hoff orchwyl yn ei gystudd ydyw myf- yrio pregetiiau. Y mae eto am gael, os caniata yr Arglwydd, bregethu tipyn yn Llanelltyd a'r cylch- oedd. Gobeithio y ea. Pa bryd byiiag y syrth yr hen weinidog ffyddlon a pliarchus hwn, fe deimlir colled a chwithdod ar ei ol yn mblith yr Anni- bynwyr yn Meirionydd.

SION BWL A'I BROFEDIGAETHAU. Y mae Sion Bwl, fel pob Sioa arall yn y byd tra- fferthns hwn, yn llawn hwda a holbul yn barhaus. Sathra rhywun neu gilydd ar fodiau ei draed beun- ydd, metha ei fauciau, dyrysa eifasuach, ac aflwydda ei anturiaethau trafnidol, a phalla gobeithion ei elw, ae y mae y pethal1 hyn yn brofedigaethau o'r fath chwerwaf i w o ansawdd yspryd famonaidd Sion. Blinir ef yn awr gan ryw ellyll o'r enw Theodore yn Abyssinia draw a mawr yw ei drafferth, a mawr fydd ei draul i anfon lleng o'i weision i gystwyo y creadur anystywallt hwnw. Y mae Paddy yntau, yn parhau i'w bosni o hyd. Gwnaeth lawer iawn o gam a Paddy erioed < a'r hwn sydd yn gwneuthur cam a dderbyn am y cam a wuaeth,' ac y mae Sion Bwl, fel pawb arall, o dan y ddeddf ho,-i. I Derbyn am y cam a wnaeth' y mae efe trwy ddwylaw y Ffeniaid yn y blynyddoedd diweddaf hyn—ben gam- wri o gam a tliraws- lywodraethu. Pell iawn oddi wrthym ni fyddo ceisio cyfiawnhau nao esgusodi gweithrediadau nac amcanion y Efeniaid. Anhawdd fyddai cael ymadr- oddion digon cryfion i gondemnio arweinyddion drygionus y bold dwylledig- hyny ond ni ellir, ac ni ddylid celu y ffaith mai pryf a flxgwyd ac a feith- riawyd gan gamlywodraeth a gormes ydyw Ffen- iaetb. Hauodd Sion lawer o auwiredd yn Iwerdd- In, ac nid rliyfedd ydyw ei fod yn medi llawer o Hinder' oddi wrtho. Pryfyn hynod iawn mown gwirionedd ydyw Ffen- iaeth. Meddyliwyd lawer gwaith ei fod wedi ei ddarostwng a'i lethu, a llwyr ddarfod am dano ond y mae yn ail godi drachefn a. thraehefn. Gosododd holl drefydd y Deyrnas mewn braw a dychryn yr wythnosau diweddaf, ar ol y gwrhydri a gyflawnocld yn Manchester, yn tynu Kelly a Deasey o grafangau swyddogion y gyfraith ar ganol dydd, ao ar ganol dinas, a'u dirgelu wedi hyny, fel na allodd holl graff- 1 der fferetaidd yr awdardodau swyddogol gael byth olwg arnynt, na hanes am danynt. Ofnid wedi hyn y buasai Mr. Ffenian yn ymhyfhau, ac yn gwneud ymosodiadau mwy beiddgar fyth. Taenicl pob chwedlan am ei fwriadau ymosodol yn y naill dref .a'r'llall, a rhoddodd hyny lonaid dwylaw ynadon y !tii', tÙ: hoddg^idwaicl trwy y cleyri-ias o waith chwilioj a gwylio ddydd a nos am wythnosau, ac an- fonwyd catrodau o filwyr i'r naill dref a'r Hall yr ofnid fod y perygl fwyaf. Rhaid fod rhywbeth yn bwdr yn nghyflwr llyw- odraethol gwlad yn y sefyllfa yma. Gorchwyl cyn- taf y llywodraeth yn ddiau ydyw edrych a gofalu am attal a rhagflaenu y drygau hyn, a'u llethu a Haw n-adarn lie y toront allan a'i gwaith nesaf-gwaith y bydd raid iddi ymgymmeryd ag ef, pa mor an- ewyllysgar bynag- fyddo i ymaflyd ynddo, fydd myned at, ac o dan wraidd y drygau, sydd yn peri pethau fel hyn. Yn ofer y llafnria i geisio attal yr effeithiau, tra y gadawo yr achosion heb eu symmud. Bydd achos Iwerddon yn un o brif bynciau ymdrin- iaeth y senedd ncsaf yn ddiau; ac nid rhyw ddiwyg- iadau arwynebol a wna y tro. Rhaid gwthio i ddyfnder a gwaelod y clwyf; ac un o'r pethau cyntaf a plienaf i'w -wneud fydd dadwaddoli yr Eglwys Sefydladig yno. Y mae y fwyall eisoes wedi ei gosod ar wraidd yr hen bren diffrwyth hwnw, a llef- au uchel yn cyfodi o lawer o fanau, Tor ef i lawr, pa ham y mae efe yn diffrwytho y tir ?' Y Trade Unions sydd yn gornwyd blin arall ar gnawd Sion. Yr oedd y dadguddiadau diweddar a wnaed yn Sheffield a manau eraill, yn destynau echrydedd cyffredinol, yn arddangosiad o ystad foesol ofnadwy i feddwl am dani—yn waradwydd i'r Saes- on fel cenedl o flaen holl genhedloedd Ewrop, fel yr iciclefa y wasg gyhoeddus yn Lloegr, ac y rhaid iddi addef. Nid oes dim a wella ac a bnra fFynnonell cym- deithas ond bwrw halen efengyl a Christionogaeth id li ac y mae y dosbcirth llafuriol o'r boblogaeth yn Lloegr wedi eu hesgeuluso yn fawr iawn hycl yma gan yr eglwysi, ac wele y canlyniadau. Gwel- wyd yn amlwg yn yr ymchwiliad a wnaed i achos y trychineb yn Sheffield, nad oedd llaweroedd o'r rhai a gymmerasant ran ynddo yn gwybod nemawr i ddim am allu cydwybod, o herwyddnad oedd y gallu hwnw erioed wedi ei ddeffro ynddynt ac nid oes dim a'i deffry ond addysg efengylaidd,

DIACON CYSON. Achoswyd cyffroad nid bychan yn Stafford yr wythnos diweddaf pan aeth y son ar led fon Mr Sil- vester, y boneddwr a ddewisasid yn unfrydol fel maer y dref am y flwyddyn ddyfodol. mewn cyfarfod eyfrinach o'r cvnghor trefol, yn bwriadu myned i'r capel ar y Sul canlynol. I eglwys St. Mary yr ar- ferai Maer fyned ar y Sul eyntaf wedi ei ethol, lie y mae eisteddlooedd neillduol ar gyfer y cynghor tref- ol. Deallwyd fod Mr Silvester yn bwriadu gwahodd y cynghor i fyned gydag ef i Gapel Seion, capel yr Annibynwyr, y capel i'r hwn y mae y boneddwr wedi arfer myned i addoli. ac yn yr hwn y mae yn swydclog eglwyag, ac yn arolygwr yr ysgol Sul. Cymhellai un ar ol y llalllVIr Silvester i fyned i'r eglwys y Sul eyntaf, gan addaw myned gydag ef i'w gapel y Sul ar ol hyny, ond gwrthodai y bonedd- wr addaw cydsynio a'u cais. Cynhygiwyd ethol un arall yn faer, a plian aed i bleidleisio cofwyd y n-iivyafrif o blaid Mr Silvester, yr hwn sydd wr dy- lanwadol yn y dref, ac yn ynad heddwehj Boreu y Sul ymgasglodd llawer o bobl at dy Mr Silvester, a chydgerddodd rector y pI wyf a'r gweinidog gyda y maer at ddrws y capel. Aeth y rector i'r eglwys, a'r maer newydd i'w addoldy arferol. Yr ocdd yr olygfa yn y capel yn un anarferol, gan fod yno lawer o wynehau dyeithr, a elian yr ymddangosai \rr Sil- vester fel maer ac nid fel dyn arall. Yr oedd Mr Silvester yn nodedig o barchus o'r blaen, diau y bj dd Ylllwch o hyn allan yn ngolwg pob dyn syn- wyrol a diragfarn.

KIDWELL Cyfarfod Sefydliad.-—Tachwedd 5ed a'r 6ed, cyn- haliwyd cyfarfod sefydliad y Parch. W. C. Jenldns, Llanybri, yn nghapel Sul, Kidweli, a Sardis, Pen- broy. Dydd Mawrth am 2, yn Sardis, dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. A. Jenkins, Cana, a phregethodd y Parch. W. Gibbon, Capel Isaac. Aed trwy y ffurf o briodi a gweddi gan y Parch. D. Evans, Nazareth, a phregethodd y Parch. J. Thomas, Bryn, i'r eglwys. Am G, pregethodd y Parchn. W. E. Evans, Capel Seion, a Mr. Thomas, Whitland. Yr un amser yn Capel Sul, dechreuwyd gan y Parch. Daniel Roderick (W.), a phregethodd y Parchn. S. Davies, Peniel, ac A. Jenkins, Cana. Dydd Mercher am 10, yn Capel Sul, dechreuwyd gan y Parch. W. Thomas, Whitland. Traddodwyd y gyn-araeth gan y Parch. T. Davies. Llanelli. Aed trwy y ffurf o briodi gan y Parch. H. Evans, Pen- brey, yn nghyd a gweddi. Pregethodd y Parchn. W. Morgan, Caerfyrddm, a Bees, Llanelly-y blaen- af i'r eglwys, a'r olaf i'r gweiuidog. Am 2, dcchrcu. wyd gan y Parch. E. Jones, Ffynncnbedr. a phreg- ethodd y Parchn. W. Thomas, Whitland. a Thomas, Bryn. Am 6, dechreuwyd gan y Parch. W. Thomas, Bwlchnewydd, a phregethodc1 y Parchn. Griffith Jones, Lacharn, yn Saesneg, a W. Jenkins, Pentre Estyll, yn Gymraeg. Cafwyd cyfarfodydd hwylus iawn, cynnulleidfaoedd lluosog, a gobeithiwn y bydd yr had da a hauwyd i dyfu a ffrwytho. Y mae Mr Jenkins yn dechreu yma ar faes eang. Boed llwydd- iant mawr iddo yn ei gylch newydd.—-C.

GWRHYDRI ANARFEROL. Fel yr oedd dyn o'r enw Isaac Davies, crydd wrth ei gelfyddyd, yn dychwelyd adref o Llannon, nos Sadwrn diweddaf, ar y groesffordd o ddeutu banner milldir o'r lie. arffordd Pontarddulais, brawychwyd ef yn ddisymmwth trwy ymddangosiad rhyw fod an- arferol o wyn yn croesi yr lieol o'i flaen wynebn ffordd Llanelli. Galvvodd y crydd ar ei ol, cud ni wnaeth yr un sylw o hono. A chan fod y son allan eisoes er ys blynyddoedd fod rhyw ladi wen, fel ei gelwir, yn arfer ymddangos yn y He, nes peri ofn ar lawer fyned y ffordd bono yn y nos. Cafodd yntau le i gredu yr un peth. Dechreuodd hwylio ci gerdd- ediad tuag adref, ond nid pell yr aeth cyn iddi wneud ei hail ymddangosiad, a'i ddilyn yn y blaen. Ond meddianodd y crydd ei hunan drachefn. yr hwn sydcl ddyn pwyllog ac araf, a phenderfynodd, doed a ddelo, i'w sefyll. Ac felly y bu yn mlaen y daeth. Ond mewn gwrokhb, cydiodd y crydd afael arno, ac ni ollyngodd nes dyfod i adnabydcliaeth o hono a chafodd mai nid neb llai na mab i am aeth wr ger Haw, wedi gwisgo mewn llywionori oedd, yr hwn oedd wedi clycliryliu clwyferch ieuanc yn flaenorol y noson hono, nes peri iddynt recleg, nes braidd golli eu hanadl. Hyclerwn y bydd hyn ynfoddion i syto- mud llawer o ofnau oddi ar fenywod a pnobl ein cymmydogaeth, ac y bydd i lawer feddianngwroldeb y dyn yma, yn hytrach na thaenu chwediau ofer- goelus ar. byd a lied y wlarl, a chamarwain y to ieu- ainc sydd yn codi i gredii yn modolaeth y fath gre- aduriaid. Cymmered y dyn iouauc rybudti i bi-idio dyfod i aflonyddu or ein heolydd mwyach, rhag di- gwydd iddo yr hyn fyddo gwacth.—IT. (

PRAWF Y FFENIAID YN MAN OilESTIIR. Cymmerodd dros ddwy awr i'r Barnwr Mellor, symio i fyny ar brawf yr ail fintai. Nodocld allan yn fanwl y croes ddywediadau. oedd yn rhai o'r tyst- iolaethau, a dywedodd wrth y rheithwyr nas gellir derbyn tystiolaeth dau o'r tystion. Dygodd y rheith- wyr ar ol bod yn absenol am bedair awr, y rheithfarn o Ddienog' yn erbyn yr holl garcharorion, ar y cy- huddiad o lofruddiaefh. Ar ddiwedd y prawf yma, eisteddai y Barwn Blackburn yn unig ar y fainc, a dygwyd pump eraill o garcharorion ger bron._ Dy- chwelodd y Barwn Mellor, a'r Twrne-CyffceJinol, i Lundain. Dywedodd Mr Pickering, Q.C., yn absen- oldeb y Twrne-Cyffrcdinol, boreu Gwener, wedi iddynt edrych drwy y tystiolaethau yn fanwl, eu bod yn gweled yn ddoethach dynu ymaith y prif gy- huddiad o lofruddiaeth yn erbyn Wilson, ac felly dygwyd y rheithfarn o Ddieuog o ;Lofrudd:aeth yn erbyn yr holl garcharorion. Aed yn mlaen yn eu herbyn wedi hyny am gamymddygiad, ac atal yr heddgeidwaid yn nghyfiawniad o'u dyledswydd. Gorcbymynwyd goihvng y carcliarorion Chambers, Johnstone. John Martin, a Ryan yii rhytid, a galwyd ar Carroll, Moorhouse, a Ridden, i sefyll eu prawf. Ceisiwyd profi nad oedd Ridden yn bresenol, ond wedi i'r barnwr symio i fyny, ac i'r rheithwyr ym- neillduo am oddeutu dwy awr a hanner, dygwyd y rheithfarn yn erbyn bob un o'r carchar- orion.. PIT, Penderfynwyd y cwest\wn a gyxodwyd lawer gwaith, sef a oedd, neu a'i nad oedd warant gyf- reithiol' er atal Kelly a Deasey, mewn ffordd gadarn- liaol. And yn mlaen boron Sadwrn -y(T., t phrawf saith eraill, ond ymwrthodwyd ar erlyniac1 yn erbyn tri o honynt. Nid oedd y tystiolaethau a ddygwyd yn erbyn y pedwar eraill, ond ailadroddiad o'r byn a gyhoeddwyd o'r blaen. Tynwyd y cyhuddiad yn ol gan Mr Pickering, yn elbyn Henry Wilson. Gohir- liwyd y prawf hyd ddydd Llun. Dygwyd Thomas Scalley, Edward Kennedy, a "William Murphy, ger bron boreu Llun. Cafwyd Scalley a Murphy yn euog, a gollyngwyd Kennedy yn rhycld. Dygwyd John Brannan, Timothy I eatnerstone, William Martin, John Francis Nugent, Michael Cof- fey, John Bacon, a Michael Erosky, y pummed rin- tai a'r olaf, ger bron y Barnwr Blackburn, boreu Mawrth. Dywcdai Mr Pickering, nad oedd yn bwr* iadu erlynu ond y ddau flaenaf yn uuig, a gollyng- wyd y llcill yn rhydd. YUrt. aed yn mlaen gyda phrawf y ddau, ac wedi myned trwy y tystiolaeth- au, cafwyd hwynt yn Ruog. Galwyd y carcharorion John Brannan, Timothy Featheistone, John Carroll, Thomas Scally, William Marphy, Charles Moorhouse, a Daniel Reddan, i dderbyn eu dedfryd. Dywedai y Barnwr ei fod yn teimlo yn ddyledswydd amo roddi arnynt y gosp uchaf a allai, yr hyn ydoedd pum mlynedd o lafur cospawl. Dedfrydodd hwy yn mhellach i ddwy flynedd o garchar, am gamymddygiad; ond gan y

Mae y nawfed dydd o. Dachwedd yn ddycld nodedig yn Llundain er's oesau a chenhedlaeth- axi, canys ar y dydd lrwnw y bydd y masr etliol- edig—y maor am y flwyddyri ddyfodol yn ym- ddangos yn gyhoeddus am y waith gyntaf; cedwir y dydd ya y brif ddinas fel dydd gwyl, a cliyfenwir y dydd ar enw y inaer-I The Lord Mayor's day. Yn ol defod sefydlog, ai yr Arglwydd Faer ar y dydd hwn yn ei gerbyd trwy leoedd amlaf y bobloedd, a dilynid ef gan osgorddlu o enwogion. Bu y Maer Allen, canys dyna enw y maer presenol, yn ddigon gwrol i droi o'r neilldu hen ddefod nad oes ystyr iddi, na galwad am dani. Mae yn wir iddo ef a'i gyfeillion fyned yn eu cerbydau cyn belled a Westminster; ond yr oedd yr Orymdaith ya un syml iawn, heb rwysg na rbodres. Yr oedd y drefn newydd hon yn anmhoblogaiddd yn ngolwg segurwyr, ond yn un synhwyrol yn marn pobl weithgar a diwyd. Dywedir fod y wledd yn yr hwyr fel gwledd brenhin. Yr oedd Mr Disraeli, ac eraill o a jlodau y weinyddiaeth yn bresenol. Os gwycb oedd y wledd, gwael oedd yr aroitMau —marwaidd oedd dawn Disraeli, a, chyffredin oedd pethau Stanley. Gan fod y cyntaf wedi colli ei ddawn, a'r olaf heb araeth, hawcld ydyw crecln nad oedd llawer o fyn'd yn y cyfarfod. Diwedd yr wytbnoo o'r blaen, derbyniwyd liowyddion brawychus am ystormydd dinystriol yn yr India Orllewinol. Dymcliwelwyd trof St. Thomas megys o'r gwraidd, a cbollwyd bywydau a llongau lawer iawn. Dywedir fod y Royal Mail Company wedi colli 20 o longau, gwerth clwy filiwn o bunnau, yn ystod y ddwy I flyiaed(I ar hugain diweddaf. Dywedir fod 300 11 y o wragedd gweddwon a phlant amddifaid yn Southampton, gweddwon ac amddifaid y dwylaw perthynol i'r Rhoiie a'r Wye'—dwy o'r llong- au a gollwyd yn yr ystorm. Ni welwycl South- ampton mor alarus er y pryd yr aeth yr' Amazon ar dan ddwy flynedd ar bymtheg yn 01, ar ei mordaifch gyntaf. Deallwn i'r ystorm ymwolcc1 a Rio Grand, gan wneud colled drom mewn bywydau a meddianau. Cofir dydd Grwener, yr wythfed cyfisol, gyda gaiar a thristweh gan drigolion Cwmrhondda am yr oes lion, ac adroddir hanes y trychineb mewn ofn a dychryn i'r plant a enir ar ol hyn. Damwain orchyll oedd y ddamwain dydd Gwener --y mwyaf angeuol, fel yr ofnir, yn holl hanes cloddfeydd y Doheudir er y dydd y dechreuwyd 'tori glo.' Gollwyd 141 o fywydau ar umvaith yn ngwaith glo Risca, a 114 drwy y ddamwain a gymmerodd le yn y flwyddyn 1856 yn y Cym- mer, lie o fewn pedair inilldir i'r fan lie y digwyddodd y ddamwain bresenol. Nid ydym wedi gweled adroddiad cyilawn am rif y lladd- edigion, ond ofnir eu bod uwch law 150. Nid oes ynom galon i fanylu ar ddyfruler y galar, a mawredd y golled. Mae llawer o'r cyrph wedi eu dwyn allan mae dau, a thri, a phodwar yn gorwedd yn yr un ty; ac erbyn y gorphenir, bydd un corph o leiaf wedi ei gymmeryd i bob ty yn y pentref, gyda'r eithriad o ddan dy. Heb law i gynnifer o drueiniaid anffodus gael eu symnxud o dir y rhai byw ar darawiad amrant, y mae llawer o bethau yn cydgyfarfod i ychwan- ogu at y galar presenol, a'r tlodi ar ol hyn. Y mae y lie yn g-ynvharol newydd; ac fel rheol, gweithwyr heb nemawr ganddynt dros ben fydd yn symmud i le newydd; ac heb law hyny, nid yw y lie ond pentref bychan, wedi ei darawo mogys hyd lawr pe buasai hen dref fawr ger llaw y ddamwain, buasai yno rywbeth i syrthio yn ol arno. Ac yn ychwanegol at hyn, mao yr jTmborth wedi bod yn uchol, a'r cyflogau yn lied isel yn ddiweddar, fel yr ofnwn yn fawr fod galar a thlodi wedi cydgyfarfod. Pobl hynod o gar- edig ydyw trigolion gweithfeydd Gwent a Mor- ganwg; y maent hwy yn sicr o gydymdeimlo a'r gweddwon a'r plant bach ymddifaid. Ein dyledswydd gyntaf ydyw estyn cymhorth i'r rhai hyn. Yr ydym oil yn ddyledwyr i'r glowr. Ystyriwn faint ei lafur a'i beryglon, ac anfoner rhywbeth o bob ardal yn ddioed i gvnnorthwyo a chysuro y rhai sydd yn nyfndor galar a thristweh. Mae hanes y damweiniau diweddar yn y pyll- au glo yn achel alw am ofal ychwanegol. Nis gwyddom pa le y bu y bai y waith hon, os bu bai o gwbl. Gwelsom yn un o'r newyddiaduron Seisnig fod Mr Wales, arotygwr y llywodraeth, wedi rhodcli uchel ganmoliaeth yn ddiweddar i'r drefn a arferid i awyru y pwll yn yr hwn y cymmerodd y ddamwain le. Yr ydym yn mawr obeithio fod y dystiolaeth hon yn wir. Mae galwad am bob gofal o du y perchenogion, a'r goruchwylwyr, a'r gweithwyr. a phob cymhorth a all sdcncc roddi, er gwneud galwedigaeth y glowr mor ddiberygl ag y byddo modd. Di- el 11 11 gwyddodd damwain o'r un natur yn Staffordshire ar yr un diwrnod. Yr ydym wedi sylwi fod cloddfeydd glo mewn gwahanol ardalosdd. yn tanio yn agos ar yr un amser. Mae hyn yn awgrymu fod a wnelo ansawdd yr bin a'r dam- weiniau hyn. Mae pob rheswm yn ein dysgu i arfer gofal anarferol ar dywydd cymmylog a niwliog. Mae tawelwch o ryw natur wedi ei adferu ar y Oyfandir. Mae y Pah yn ddyledus unwaith eto am ei orsedd dymmorol i Louis Napoleon, a Napoleon yn ymddangos ar gyhoedd fel prif noddwr gormes yn Ewrop. --1;ir.