Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
MERTHYR TYDFIL.
MERTHYR TYDFIL. Trysorfa Ymfudol. -Mown cyfarfod cyhoeddus yn yn y Neuadd Ddirwestol, nos Lun yr lleg cyfisol, gosodwyd y mater hwn ger bron y cyhoedd. Cymerwyd y gadair gan Mr D. T. Williams, (Tydfylyn). Anerchwyd y cyfarfod gan J. W. James, W. Gould, H. Thomas, J. Beynon, &c. Dadl- euai y gwahanol siaradwyr dros y priodoldeb o sef- ydlu trysorfa er cynorthwyo y teuluoedd a ewyllys- ient, ond ni allent o ddiffyg arum, i ymfudo i Amer- ica. Mai yr unig ffordd i godi y cyflogau oedd i luaws o'r gweithwyr i ymfudo, a thwy hyny gy- nyrchu prinder mewn llafur. Mae y lie goreu ar hyn o bryd i ymfudo iddo ydyw Missouri, lie y mae digon o dir i'w gael ar delerau rhad, ond fod y rhan- au gweithfaol o America yn yr un sefyllfa a ni yn I Nghymru. Ceir gweled yn ol Haw beth fydd y can- lyniadau. Rector Merthyr.—A dyweyd y lleiaf, rhyw ddyn rhyfedd, a phregethwr rhyfedd yw Rector Merthyr. Y mae rhyw allu neu wendid ynddo (y mae yn an- hawdd gwybod pa un) i draddodi pregeth ar nos Sul yn awr ac eilwaith a wna row ac a gyfyd ei enw i'r gwynt am bythefnos, neu feallai ychwaneg, ar ol hyny. Ni chlywsom ei fod erioed wedi pregethu pregeth nodedig o ragerol ar un o bynciau sylfaenol crefydd, neu ei fod ar ryw nos Sul wedi pregethu Crist mor effeithiol nes yr oedd y gynulleidfa wedi anghofio eu etiquette, ac ymollwng i felianu neu i foddfa o ddagrau. Nos Sabboth y lOfed cyfisol, cy- merodd yn destyn 1 Thes. v. 12. Y mater welodd ei lygaid treiddgar ef yn gorphwys yn ngwaelod y testyn oedd, yr Eglwys Wyddelig.' Gwahoddwyd ef i'r cyfarfod cyhoeddus gafwyd yn ddiweddar yn y Neuadd ar yr Eglwys Wyddelig. Ni welodd efe yn dda nac yn ddoeth i ddyfod i hwnw i draethu ei olygiadau, ond cymerodd y cyfleusdra hwn i fynegu ei fam ar y mater yn ei wahanol gysylltiadau i'w gynulleidfa ei hun gartref. Chwareu teg i'r Rector, y mae efe yn deall ac o ganlyniad yn teimlo, mae nid yr Eglwys yn yr Iwerddon yn unig sydd mewn golwg, ond yr Eglwys yn Lloegr hefyd,—mewn gair, dadgysylltiad a dadwaddoliad crefydd yn llwyr a hollol. Ar y tir hwn felly y mae efe wedi cymeryd ei satle, ac arno y mae wedi cyhoeddi yn ddigon eglur ei fod yn penderfynu ymladd hyd farw, ac y ca gelyn- ion yr Eglwys Sefydledig weled y medr yr offeiriaid frathu yn gystal a chyfarth, ac mai nid cwn mudion ydynt. 0 ran hyny, gwyr yr Ymneillduwyr yn eithaf da er's blynyddau bellach y medr yr offeiriaid frathu, a brathu heb gyfarth hefyd; ond tipyn 'o .y beth oedd clywed y Rector yn cyfaddef o hono ei hun ei fod ef a'i frodyr santaidd o rywogaeth y cwn, y rhai y mae gorchymyn ysbrydoledig am eu gochel. Druan o'r Rector, y mae arno ofn yn ei galon i'r Eglwys gael ei thynu yn rhydd oddiwrth y wladwr- iaeth, oblegid fod arno ofn mentro ar yr egwyddor J wirfoddol. Dygodol y mater adref yn ymarferol ato ef a'i deulu. Betb,' meddai, 'pe bawn i a'm teulu yn gorfod ymddibynu ar yr egwyddor wirfoddol am ein cynhaliaeth, dyna wledd gaem Ar ddydd Nadolig byddai ef a'i deulu yn gorfod myned at y mwyaf caredig yn y gynulleidfa, fel y caent un pryd da yn y flwyddyn beth bynag. Mewn difrif dylai dyn fel hwn gael teitl am ostyngeiddrwydd ac hun- anymwadiad, ac am ddiffyg ffydd yn nerth yr efengyl, ac yn nghrefydd ei gynulleidfa respectable. Dyma ddyn yn effeithiol yn cydnabod nad ydyw efe yn pregethu yn y fath fodd i'w gynulleidfa, y gallai ar dir teg ddisgwyl iddynt ei gynal yn respectable, ac mai newynu a wuai efe a'i deulu oni bai fod ei gyflog yn dod iddo heb ddiolch i'w gynulleidfa. Dyma ddyn yn proffesu ar gyhoedd nad yw efe yn credu yn ngallu yr efengyl i gynyrchu digon o haelioni mewn cynulleidfa gyfrifol a chyfoethog fel ei un ef, i gynal yn gysurus a respectable y dyn sydd yn eu bugeilio yn yr Arglwydd. Beth a ddywed am ei frodyr clerigawl. Y canlyniad fyddai hyn, y bydd- ai yr offeiriaid yn fuah yn fyddin druenus o dlodion.' Y r ydym yn credu y Rector ac yn cydweled ag ef yn hollol yn hyn am hyny yr ydym yn honi mai anghyfiawnder a'r wlad ydyw ei threthu i gadw mewn sefyllfaoedd cysurus ddynion nas gallant gadw eu hunain o'r tlotty, pe gosodid hwynt ar eu gwadn- au eu hunain fel dynion ereill. Ond gwaeth na'r cwbl, addefodd y Rector heb wrido nas gallai efe bregethu yr Efengyl yn oneSt ac ymddibynu ar yr egwyddor wirfoddol am ei gynhaliaeth. Sylwer ar eiriau fel hyn o enau dyn sydd yn cael ei dalu gan y llywodraeth am ofalu am eneidiau 53,000 o ddynion —' A fedrwn ni bregethu y gwir—y gwir noeth-a chael cynhaliaeth ?' Y mae ei ofyniad yn awgrymu yr atebiad oedd yn ei galon-Na fedrwn. Yn awr y mae ymadrodd felly o eiddo y Rector, naill ai yn gyfaddefiad gonest o'i eiddo éf, nad ydyw wedi ei feddianu a syniad ac a theimlad digon dwfn o bwys. igrwydd ei swydd yn ei chysylltiad a'r eneidiau a wrandawant arno, ac o'i gyfrifoldeb personol ef i Dduw, fel ag i bregethu y gwir, ie, y gwir fel y mae yn yr Iesu yn ddidderbyn wyneb; neu, nad oes ynddo ef ddigon o wroldeb moesol i wneud hyny, rhag drygu ei amgylchiadau. Clywsom lawer am ddysgyblion y torthau, ond ni chlywsom un o hon- ynt erioed mor onest yn cyfaddef ei berthynas a'r frawdoliaeth barchus. Nid ydym yn amheu nad oedd llawer o'r gynulleidfa yn gwrido pan ddywed- odd y geiriau a ganlyn ar ddiwedd ei bregeth (pe pregeth hefycl) Os bydd dynion am gael y gwir. ionedd wedi ei bregethu iddynt, yn bur a dihalog rhaid iddynt beidio a'i ddisgwyl dan yr eg- wycldor wirfoddol, oddiwrth yr hon, "Gwared ni Arglwydd daionus. Beth, a ydyw y Rector yn ddigon haerllug a digywilydd i haeru neu yn hytrach i gymeryd yn ganiataol fod holl weinidogion yr eg- lwysi dnvaddoledig yn trin Gair Duw yn dwyllodrus? Yr ydym gyda dirmyg yn taflu y cyhuddiad yn ol i fynwes ei dad. Onid oes yn Lloegr weinidogion Ymneillduol yn cael drwy roddion gwirfoddol eu heglwysi, gymaint arall o gyflog ag a ga y Rector gan y llywodraeth am wasanaethu yn Merthyr; ac ni byddai achos i neb ofni cydmaru y rhai hyny fel pregethwyr gonest, a'r Rector fel pregethwr gonest. Onid oes mwy o ddylanwad er dychafu crefydd bur wedi dyfod o'r pwlpudau Ymneillduol, nag a ddaetb erioed o bwlpudau yr Eglwys. Os felly, gwirionedd pur a dihalog sydd wedi ei bregethu ynddynt. Er nad oes un o weinidogion Merthyr yn byw mewn mansion fel Gwaelod y Garth, ac er eu bod yn ym- ddibynu ar roddion gwirfoddol y rhai y pregethant iddynt, a'r mwyafrif o'r rhai hyny yn weithwyr, eto medrant bregethu 'holl gynghor Duw,' medrant ym- ddiried yn haelfrydedd eu gwrandawyr hyd eithaf eu gallu, a chant eu parcnu gan eu heglwysi llawn cymaint beth bynag ag y perchir y Rector gan Eg- lwys St David's, nid am eu bod yn ymfoddloni ar gyflogau cymharol isel, ond am eu bod yn dysgii eu pobl yn ffordd iechydwriaeth. 'Ymddirieda y gwein- idogion yn eu pobl, a pharcha y bobl eu gweinidog- ion teilwng.
RHOSLAN A LLANYSTUMDWY.
RHOSLAN A LLANYSTUMDWY. Dydd Mawrth, y 5ed cyfisol, yr oedd y 1 Band of Hope' perthynol i'r ddau Ie uchod, yn mwynhau pleserdaith gyda'r train, o Griccieth i Abermaw. Yr oedd eiddo y Methodistiaid Calfinaidd hefyd o'r Bontfechan; Moriah, Llanystumdwy; a Chriccieth yn ymuno gyda'u gilydd i gael yr un amheuthyn ar yr un dydd, ac i'r un fan. Yr oedd y ddwy fintai ar wahan, cofier, heb fod dim cysylltiad rhyngddynt a'u gilydd. A'r fintai Independiaidd y mae a fynom ni yn hyn o ysgrif. Yr oedd cryn gynhwrf yn y cym- ydogaethau uchod ar y bore dywededig, yn enwedig gan y plant. Methent gysgu ac aros yn eu gwelyau fel arferol, ond codent, rhedent, ac ymwylltient o fan i fan, mewn awydd a, brys am i'r amser cychwyn ddyfod. Rhwng 10 ac 11 o'r gloch a.m., cychwyn- asom o Lanystumdwy yn orymdaith drefnus o ddau a dau. Yn blaenori yr oedd baner yn cael ei chludo gan ddau o'r bechgyn. Gwaith Mr John Roberts, Llanystumdwy, oedd y faner, a haedda ganmoliaeth am ei fedrusrwydd a'i ffyddlondeb yn ei ffurfiad a'i gwneuthuriad. Yn argraffedig ar y faner oedd- Band of Hope Rhoslan and Tabernacl Llanystum- dwy.' Cyrhaeddasom station Criccieth yn brydlon. Cydsyniwyd a chais Capt. a Mrs. Marshal, sef i'r Band ganu o flaen eu ty, yr hyn a wnaethant er boddlonrwydd mawr i'r boneddwr a'r foneddiges. Rhwng 11 a 12 o'r gloch, daeth y gerbydres i'r orsaf, a chawsom oil le cysurus i eistedd-rhai yn y third class cariages, eraill yn y second, a rhai yn y first, pob un yn ei le ei hun. Cyrhaeddasom ben ein taith yn ngorsaf Abermaw tua 1 o'r gloch. Er mawr lawenydd i ni gwelem amryw yno o'r cyfeillion cref- yddol o'r Annibynwyr, wedi dyfod i'n derbyn ac i ddangos croesaw i ni fel ymwelwyr dyeithr. Yn eu plith yr oedd y Parch J. Jones, y gweinidog, Capt. Williams, Mr Evans, Mr Thomas Williams, &c. YmfEurfiwyd yn orymdaith daclus, ac aed tua chapel Siloam. Yr oedd pob parotoadau angenrheidiol wedi eu gwneyd yno,-byrddau wedi eu hilio a llieiniau a llestri at wasanaeth te, a digon o frodyr a chwiorydd ffyddlon yn cynyg ein gweini ar yr ach- lysur. Pob peth yn y ffordd oreu. Yr oedd ein merched da o Rhoslan a Llanystumdwy, yn wragedd, hen ferched, a gwyryfon, wedi dyfod a chyflawnder o fara gwyn a brith, te, siwgr, llaeth, &c., gyda hwy. Wel, dyna He buom ni am dros awr, yn mwynhau ein hunain wrth fwynhau y te a'r bara brith. Awr ddifyrus od i ni oedd hono. Awr yr oedd pawb wrthi eu goreu yn Siloam. Rhai yn bwyta eu gereu, eraill yn tori y torthau eu goreu, eraill yn gweini eu goreu, a rhai heb ganddynt ddim arall i'w wneyd, yn llygadu eu goreu. Pawb ar eu goreu yn difyru eu hunain a'u gilydd. 'Pawb o'r bobl yno'n un heb neb yn tynu'n groes.' Nid oedd dim yn rhoi mwy o foddhad i ni ar y pryd, na gweled yr hybarch James Jones mor attentive yn nghanol y plant, yn eu diwallu gyda bara ac a the. Wedi i ni oil gael eiR digon, a chael ton, aethom allan i weled y dref a'i hamgylchoedd. Canodd y Band amryw donau ar yr heol gyferbyn a siop Mr Evans, grocer, yn swynol iawn. Aethom wedi hyn i weled y bont hir sy'n croesi'r Abermaw. Talwyd y doll dros y plant a chawsant oil fyned drosti. Mwynhaem y rhan hon o'r bleserdaith yn hynod. Dychwelasom i'r capel ychydig cyn 4, i roddi a derbyn gwledd feddyliol. Llywyddid gan y Parch J. Jones. Canwyd amryw ddarnau yn soniarus ac effeithiol. Cafwyd anerch- iadau byrion, blasus, a buddiol, gan y Llywydd, y Parchn W. Nicholson, Rhoslan, arweinydd y Band, ac H. T. Parry. Abersoch, a chan Mr Robert Owen, Llanystumdwy, mewn barddoniaeth. Ar y diwedd, cynygiodd Mr Nicholson, a chefnogodd Mr Parry, ,od diolchgarwch gwresog i gael ei gyflwyno genym barchus weinidog y lie, y brodyr a'r cyfeillion oil lam fenthyg y capel, i'r chwiorydd am fenthyg y llestri te, a berwi dwfr, a'u holl wasanaeth barod a diarbed. Dangosasom ein diolchgarwch drwy guro dwylaw am gryn amser nes oeddynt wedi cochi a phoethi yn fawr. Cafwyd ton drachefn, a therfyn- wyd y cyfarfod drwy weddi fer at Dduw, gan Mr Parry. Cyn cychwyn tuar orsaf rhoddwyd lluniaeth i bawb oedd mewn angen. Yna cyolawynasom, yn cael ein hebrwng gan garedigion y 'Bermo, nid ych- ydig. Cawsom fyned a dychwelyd mewn modd hyn- od o hapus, o dan nawdd rhagluniaeth dirion y Nef, heb i ddim byd oil ddygwydd er peri poen na blinder i'n meddwl. Ni allwn byth anghofio caredigrwydd pobl dda'r 'Bermo; yr oeddynt ar eu heithaf yn gwneyd y rhai na welsont erioed o'r blaen, yn gy- surus. Gan yr Arglwydd y gwnaethpwyd hyn, a rhyfedd yw yn ein golwg ni.' Teimla ein calon yn wir ddiolchgar i'n cymwynaswyr haelfrydig. Caws- om lenwi ein calonau a lluniaeth ac a llawenydd drwyddynt. Pleserdaith mewn gwirionedd oedd y daith hon i ni, buan y caffom ei chyffelyb eto yw dymuniad— Estron yn nghanol Cyfeillion.
CYFARFOD CHWARTEROL MON.
CYFARFOD CHWARTEROL MON. Yn Brynsiencyn, y 4ydd a'r 5ed o Fai, yr ym- gynnullodd y Brodyr. Dewiswyd y Parch. W. Griffith, Caergybi, i'r gadair er y mynai ymwrthod a hi. Wrth agor y cyfarfod dywedai gyda chalon gynes fod yn dda ganddo weled cynnifer o'r cyfeillion wedi ymgasglu yn nghyd o wahanol barthau yr ynys, yr hyn oedd arwydd dianmheuol eu bod yn gwir ofalu am achos mawr y Gwaredwr. Yna galwyd ar y Parch. R. E. Williams i ddarllen ei aw- grymiadau pa fodd i gydweithredu yn fwy effeithiol er cyrhaedd amcan sefydliad y cyfarfod. Pender- fynwyd:— 1. Fod diolchgarwch y cyfarfod i'w gyflwyno i'r Parch. R. E. Williams am ei ysgrif werthfawr. 2. Fod y cyfarfod nesaf i fod yn Rhosymeirch, ar y dyddiau Llun a Mawrth, Gorphenaf yr 20ed a'r 21ain. 3. Fod yn hyfrydwch mawr gan y cyfarfod gan- fod ymroddiad ffyddlawn eu parchus Gadeirydd i'w gwasanaethu a'u bod yn dymuno datgan eu diolch- garwch iddo, ac i'w Feistr Mawr am ei gynhal er cyfarfod o hono a phrofedigaeth ar ol profedigaeth. 4. Fod y Cadeirydd i anfon llythyr tros y cyfarfod at y Gwir Anrhydeddus W. E. Gladstone, A.S., i ddiolch iddo am ei ymdrechion clodwiw o blaid rhyddid, cyfiawnder, a gwirionedd, gan sicrhau iddo ein cefnogaeth a'n cydymdeimlad llwyraf yn achos dadgyssylltiad Eglwys yr Iwerddon oddiwrth y Wladwriaeth. 5. Fod y cyfarfod yn anog yr Eglwysi i wneuthur casgliadau o hyn i Awst nesaf at y ddwy Drysorfa — Gweddwon Gweinidogion,' a Gweinidogion methedig.' Hefyd i ymdrechu cyflawni yr hyn sydd weddill ddyledus o'r rhan a osododd Pwyllgor Coleg- dy Aberhonddu arnom fel sir. Pregethodd y Parchn. Owen, Llangefni; R E Wil- liams, Beaumaris; R. Hughes, Rhosymeirch D. M. Lewis, Pentraeth; L. Humphreys, Dolgelley; J. Hughes, Bodedern; Thomas, Pentrefoelas; a H. Jones, Cemaes. Yr oedd hefyd yn bresenol y Parch. H. Roberts, Groeslon a'r Meistri Roberts, Salem; Hughes, Bryn Thomas, Llangefni; Roberts, Mael- og; Owen, Dwyrain; Jones, Bodedern. Cenhadau, —Meistri H. R. Thomas, Caergybi; Roberts, Pea- mynydd; Owen, Llanfair; Jones, Sardis; Thomas, Sion; Edmunds, Cemaes; Griffith, Cana; Jones, Hermon a Parry ag Edmunds, Brynsiencyn, &e. Manaw. THOS. WILLIAMS, Ysg.
FFALDYBRENIN.
FFALDYBRENIN. Nos Fawrth, Mai 12fed, cynhaliwvd cyfarfod cys- tadleuol a cherddorol yn y lie uchod, o dan lywydd- iaeth D. P. Davies, Ysw., Troedybryn. Darllenodd Eryr O Inglienglyn i'r llywydd, a chafwyd anerchiadau barddonol gan amryw o ddynion yr ardal. Cafwyd araeth agoriadol benigamp gan y llywydd. Anogai bawb aynioh i ymdrechu cyr- haedd gwybodaeth, ac enwodd res o ddynion oedd wedi dyrchafu i safle uchel mewn cymdeithas drwy eu diwydrwydd. I ddeehreu, canodd plant yr ysgol Frytanaidd chant yn rhagorol—Miss Davies, yr ys- golfeistres, yn chwareu yr harmonium. Yna cafwyd glee, Under the willow she's weeping,' gan gor Ffaldybrenin. Yna awd yn mlaen a'r gystadleu- aeth. Darllen Cymraeg goreu, B. Williams, Cae- gwyn, a J. Williams, Penrhyw. Ycsgrifenu Cymraeg goreu, J. Williams, Melinrhos. Ysgrifenu Saeson- aeg goreu, Miss S. Davies, Gelly. Araeth ddifyfyr -pwnc. Y pwys i ddynion ieuainc i ddefnyddio yn briodol eu horiau hamddenol;' cydfuddugol, Mri D. Davies, Pumsaint, a T. Jones, Cafnant. Canu ton na welwyd o'r blaen, yn nodiant y Tonic Sol-fa, gan blant o dan bymtheg oed; cydfuddugol, Miss Ellen Price, Penlan, a Miss D. Richards, Ffaldy- brenin. Beirniadaeth ar y penillion ar I -vVastraff,' gan y Parch T. Thomas, Llanfair. Derbyniwyd 19eg o gyfansoddiadau; rhanwyd y wobr rhwng Mri J. James, Llwynceiliog, a J. Parry, Frwdvale. Canu y don I Presburg,' o Lyfr Tonau Ieuan Gwyllt. Hon ydoedd y brif gystadleuaeth. Canodd wyth cor enillodd cor Ffaldybrenin y wobr flaenaf, a chor Glan Cothi yr ail wobr. Darllen y feirniad- aeth ar y traethawd ar Anmhriodoldeb yr arferiad o garu yn y nos.' Y beirniaid oeddynt y Parchn. H. Jones, Ffaldybrenin, a J. D. Evans, Salem. Der- byniwyd 13eg o gyfansoddiadau, pa rai oeddynt oil yn wir dda, gyda'r eithriai o dri neu bedwar, a barnwyd eiddo Robinson Crusoe' a Gwas bach o blith yr wyn a' r defaid' yn gydfuddugol, sef eiddo Mri. P. C. Jones, Crugybar, a J. Davies, Gwndwn- gwyn. Darllen Seisneg; goreu, Mr E. Evans, Tyn- ywain. Ysgrifenu cerddoriaeth, gan rai nad oedd wedi enill yr Intermediate Certificate; goreu, Miss D. Richards, Ffaldybrenin, ac un arall na chawsom ei enw. Darllen cerddoriaeth; barnwyd pedwar o Ffaldybrenin, a phedwar o gor Glan Cothi yn gyd- fuddugol. Beirniaid y gerddoriaeth oeddynt Mri. Thomas Rees, Cayo, a D. Evans, Coedygof; y dar- Ilen a'r ysgrifenu, y Parchn. E. Jones, Crugybar, Thomas, Llanfair, a Evans, Salem. Ar ol talu y diolch arferol i'r llywydd medrus, y beirniaid galluog, a Mrs Davies, Troedybryn, am y cydau er gwobrwyo y buddugwyr, canodd Mr Price yr Eneth Ddall' yn swynol iawn. Yna aeth pawb idd eu ffordd wedi- cael cwrdd wrth eu bodd, ond grwgnachwyr anfudd- ugol. Credwn fod cyfarfodydd o'r natur hyn yn gwneuthur lies dirfawr, ac y dylid eu cynnal yn llawer mwy inynych.Pawl o Ddyn.
NODION A NID1AU.
NODION A NID1AU. Penderfynu concro y Toryaid-ni ildiaf yr un fodfedd iddynt eto. Bwriadu cael vote yn mhob sir yn Nghymru lie y mae perygl i'r Rhyddfrydwyr gael eu trechu. Wedi dechreu cyfansoddi chwarter cant o areithiau newyddion hollol ar y pynciau hyny y rhaid cael diwygiad arnynt yn Nghymru. Nid oes amheuaeth ar fy meddwl nad allaf argyhoeddi cant namyn dau o'r boblogaeth, (gwr a gwraig, neu hen lane a hen ferch) dros lwyr symud y game laws, newid llawer ar gyfraith y tlodion, a dadgysylltu yr Eglwys oddiwrth y Llywodraeth, a llawer o beth- au eraill na chaf eu henwi yn awr. Sylwer nad wyf am brysuro yr Esgobion i fyned i dai newyddion cyn iddynt orphen sychu na, ni ddymunwn er dim i'r gwyr parchedig gael anwyd. Nid anwyd na pheswch. oedd yn rhwystro imi gysgu yn ond rhyw leban oedd yn curo i goifeio octel dod. i garu at y brif forwyjo.. .0'6.0_<> t Gocheled imi ei gamgymeryd am Ffeniad y tro nesaf, a'i saethu yn hanner gelain, os nad tri chwar- ter a hanner. Wedi cyfansoddi cyfrol fawr yn Seisoueg, a bron cytuno a chyfieithydd i'w throi i'r Gymraeg. Meddwl gwneud iyjortune felly, a phrynu Nantcaregybig yn country seat. Gobeithio yn gryf na chaf fy siomi. Nid y fi oedd gyda'r dyn yn y balwn yn myned i fynu nos Fercher uwch tref ac yn gweled y clepwyr a'r enllibwyr (heddgeidwaid y lie), yn myned allan ar hyd eu beat nosawl, ond rhyw un arall. Galw heibio hen Ryddfrydwr gwrol. Holi ei brofiad. Teimlai yn ddedwydd yn ei hen ddycldiau ei fod wedi dal gyda ei egwyddorion trwy'r tew a'r teneu. Ai gwir eich bod wedi fotio gyda'r ymgeis ydd Rhyddfrydig pan oedd y rhan fwyaf o foneddig- ion y cylchoedd yn bygwth yn ddu bob dial arnoch chwi, eich shop, a'ch teulu 1 Ie, digon gwir,' meddai yr hen Frytwn. Pan oedd amryw o'r Ym- neillduwyr yn gwrthod fotio ? Ie.' Ac ambell un yn fotio dros y Tory 1 0 ie.' Wei, sut y mae hi arnoch heddyw ? Digon o fodd i fyw, fy machgen i, a holl Dories y wlad yn bowio imi.' Campus, wir. Dyna orchfygu. Nid arwydd o goethder, heb son am grefydd, oedd i'r dyn ieuanc hwnw fyned trwy yr heol y Sabbath diweddaf a phibell yn ei ben; ac nid ffordd effeith- iol iawn i argyhoeddi rhai eu bod yn ladies a gym- merodd y ddwy ferch ieuanc hyny wrth sisial a chwerthin ar eu gilydd yn yr oedfa nos Sabbath. Camgymjneriad mawr. Myned i bysgota i Lynllenorion; dal tri dwsin ar ddeg o Shonies Canmol en Hunain-pysgod braf; methu gwybod sut i'w bwyta. Nid yw aelodau castiog yn symud mor ami, yn tripio mor fynych, nac yn marw mor gynted, ag aelodau caredig a diniweid. Wedi cymmeryd ail feddwl, a phenderfynu peidio myned i'r America am fis neu ddau eto. Wedi digio yn enbyd wrth Senedd-lys Washington am beidio euogi yr Hen Deiliwr, (nid Hen Deiliwr y TYST, 'rwy i yn shew o ffrind i hwnw) ond y creadur hwnw sydd yn ffitiach i fod yn Ymerawdwr Rwssia lawer nag yn Arlywydd gwlad rydd. '1 NID NOCTIVAGUS-DUW CWSG.
Y GYMDE1THAS DDIWYGIADOL GYMREIG.
Y GYMDE1THAS DDIWYGIADOL GYMREIG. Mae yn awr yn ddechreuad cyfnod newydd ar ein gwlad; ac ar y fath adeg, y mae galwitd arbenig arnom i fod yn effro. Mae cynrychiolaeth Cymru yn mhell o fod yn fpddhaol gan gorff y geuedl. Mae yn agos i 600,000 o'r boblogaeth mewn cysyllt- iad uniongyrchol ag Ymneillduaeth, heb gyfrif y plant sydd dan addysg yn ei bysgolion Sabbothol; ac eto, nid oes cymaint ag un Ymneillduwr dros Gymru yn y Senedd. Ac o'r 29 cynrychiolwyr Cym- reig sydd yn-Nhy y cyffredin, nid oes haner dwsin yn deall iaith y bobl, nac yn meddu ond ychydig gydymdeimlad a hwy. Mewn rhai manau yn Nghymru, dyoddefir sarhad a cholled gan y rhai a bleidleisiant yn ol eu hegwyddorion mewn etholiadau, —gwrthodir tir ar unrhyw delerau i godi capeli Ym- neillduol—a gwthir yn anheg ar draul y llywodraeth ysgolion Eglwysig i gymdogaethau lie y mae naw o bob deg o'r bobl yn Anghydffurfwyr. Sefydlwyd y Gymdeithas Ddiwygiadol i gynorthwyo ein cydwlad- wyr dan eu hanfanteision. Ni chyfyngir hi mewn un modd i Liverpool, ond bwriedir hi i'r genedl oil. Byddai yn fuddiol iawn sefydlu Cymdeithasau i'r un perwyl yn holl drefydd a phentrefydd yDywysog- aeth ac i enwau'r Ysgrifenyddion lleol gael eu han- fon i'r Yagrifenydd Cyffredinol, fel y galler cydweith- io pan y byddo rhyw amcan neillduol i'w gyrhaedd a He na, byddo cymdeithasa.u Heol, gall y neb a ddewiso uno a'r gymdeithas gyffredinol, ond anfon at yr Ysgrifenydd. Credir y' gall cymdeithas fel hen wneyd Ilawer iawn dros ledaeniad egwyddorion rhyddfrydig yn mysg y geiiedl,trwyedrych yn fanwl ar ol y cofrestr- iadau sirol; bwrdeisiol, a threfol,—chwilio allan am bersonau cymhwys i fod yn ymgeiswyr seneddol- galw sylw, eyff redinol at iinrhyw, fater a ddygir ger bron y senedd, a chyd-ddeisebu gyda golwg arrlo- anfon allanareithwyr galluog yn achlysurol, yn enw. edig ar fin etholiadau—a thrwy bob moddion teg a chyfreithlon i ymdrechu i symud oddiar war y genedl bob iau sydd yn ei gwasgu; a pheri i Gymru o'r dhvedd gael ei theimlo yn allu grymus yn y wladwr- iaeth. ■ LLYWYDD *WILLIAMS, Mr WILLIAM, Mitford-street IS-LYWYDDION, EDWARDS, Mr THOMAS, 51, Huskisson-street HUGHES, Mr LEWIS, 38, St Domingo Grove. *JONES, Mr THOMAS, 3, Mount Vernon-green ROGERS. Mr JOHN, Great George-street *ROBERTS, Mr JOHN, 61, Hope-street TRYSORYDD, *DAVIES, Mr DAVID, 51, Catherine-street YSGRIFENYDD MYGEDOL, *WILLIAMS, Mr LEWIS, 2, Canning Chambers South John-street. CYNGOR, DAVIES, Mr D., 286, Upper Parliament-street *DA VIES, Mr D. P., 11, Canada Dock DAVIES, Mr EVAN, 65, Gt. George-street *EVANS, Mr R. 0., 41, Everton Valley EDWARDS, Mr JOHN, 43, Anderson-street *HUGHES, Mr DAVID, 190, Netherfield-road-north JONES, Mr RICHARD, 8, Fairy-street JONES,' Mr DAVID, 28, St. Jame's-road JONES, Mr JOHN LLOYD, 6, Lord-street LEWIS, Mr JOHN, 69. Hope-street LLOYD, Mr EDWARD, 184, Falkner-street *LLOYD, Mr JOHN, 41, Arnold-street OWEN, Mr RICHARD, 2, Breck-road OWENS, Mr JOHN, 30, Richmond-terrace PARRY, Mr JOHN, 35, Netherfield-road-north PUGH, Mr ELIEZER, Falkner-street REES, Mr EBENEZER, 28, Beaumont-street ROBERTS, Mr DAVID, Tranmere-park ROBERTS, Mr HUGH, 6, Exmouth-street ROWLANDS, Mr JOSUAH, 116, Myrtle-street WYNNE, Mr JOHN, 23 & 25, Brunswick-road ^WILLIAMS, Mr JOHN, Bentley-road *WILLIAMS, Mr OWEN, 52, Castle-street Gweinidogion yn tansgrifio i'r Gymdeithas, «c a ganlyniad yn aelodau o'r cyngor. HUGHES, Parch JOHN, 74, Aubrey-street JONES, Parch OWEN, Bootle *PARRY, Parch A. J., 6, Upper Baker-street *REES, Parch W., D.D., 321, Crown-street ROBERTS, Parch W., 1, Albion-street •STEPHENS, Parch N., 123, Upper Hill-street *THOMAS, Parch JOHN, 11, The Willows THOMAS, Parch H. E., Birkenhead THOMAS, Parch Josiah, M.A., 41, Arnold-street THOMAS, Parch OWEN, Netherfield-road-north WILLIAMS, Parch JOSEPH, 22, Wentworth-street A ddynoda aelodau y Pwyllgor Gweithiol. KJIKOLAU — 1. ENw-Focl y Gymdeithas i gael ei galw Y Gym- deithas Ddiwygiadol Gymreig." 2. AfCANIPN-Mai amcan y Gymdeithas fydd Ued- aenu hyd y byddo yn bossibl egwyddorion y blaid ddi- wygiadol-gofalu am y gwhanol gofrestriadan-a thrwy bob moddion cyfreithlon a phriodol i sicrhau dychweliad ymgeiswyr rhyddfrydig yn yr etholiadan dyfodol. 3. AELODAETH-Fod tanysgrifwyr blynyddol o ddii-n llai na swllt y flwyddyn ac uchod yn aelodau o'r Gym- deithas ac yn meddu hawl i'w holl freintiau, oddigertli fod eu tanysgrifiad heb ei dalu. 4. AELODAU DROS EU HOEs-Fød cyfranwyr o ;£10 ac uchod mewn un swm i Drysorfa y Gymdeithas yn ael- odau dros eu hoes, os parhant i gymeradwyo dybenion y Gymdeithas. 5. TAXYSGBIFIAD BLYNYDDOL-Fod y tanysgrifiad i'w dalu yn u-ilaen lianv, ar y dydd cyntaf o Fawrth yn mhob blwyddyn; a bod y tanysgrifinrl am y ilwyddyn hon i'w ystyried yn ddyledus yn awr. 11 6. Y CYPRIFON-Fod cyfrifon y Gymdeithas i gael eu gwneud i fynu hyd y dydd diweddaf yn mis Chwefror bob blwyddyn; i ddechreu gyda'r 28ain o Chwefror, 1869. 7. Y SWYDDOGION-Fod swyddogion y Gymdeithas i fod yn gynwysedig o Lywydd, Is-Lywyddion, Trysor- ydd, ac Ysgrifenydd; a bod rheoliad holl amgylchiad- au y Gymdeithas i gael ei ymddiried i Gyngor a Phwyllgor gwethiol. 8. IS-LYWYDDION—Fod tanysgrifwyr blynyddol o ddau gini ac uchod i fod yn Is-Lywyddion. 9. Y OnwoR-Fod y Cyngor i gynwys y Llywydd, Is-Lywyddion, Trysorydd, Ysgrifenydd, gyda 24 o Ael- odau y Gymdeithas a fyddont wedi eu hethol ganddi. 10. GWAITH Y OYNGOR-Mai gwaith y Cyngor fydd gwneud pob peth a fernir yn angenrheidiol er sicrhau amcaiiion y Gymdeithas. Y Cyngor i ethol aelodau y Pwyllgor Gweithiol. 11. CYFARFODYDD Y CYNGOR-Focl y Cyngor i gyfar- fod ar y Gwener cyntaf yn mhob mis yn y lie ac ar yr awr a bennodir ganddo o bryd i bryd. 12. PWYLLGOA GNVEITHioL-Fod y Pwyllgor Gweith- iol i gynwys y Llywydd, y Trysorydd, a'r Ysgrifenydd, gyda o bersonau eraill a ddewisir gan y Cyngor,. 13. GWAITH Y PWYLLGOR-Mai gwaith y Pwyllgor Gweithiol fydd ymdrin a, manylion pob mater; a gall, pan farno yn angenrheidiol, alw cyfarfod neillduol o'r Cyngor. 14. CYFARFOD CYFFREDINOL-Fod Cyfarfod Cyffi-ed- inol o holl aelodau y Gymdeithas i gael ei gynhal o bryd i bryd yn ol fel y cyfarwyddir gan y Cyngor a bod rhy- budd priodol o bob cyfarfod felly i gael ei roddi drwy hysbysiadau, neu yn rhyw ffordd arall a fernir oreu. 15. ETHOLIAD SWYDDOGlON-Fod y Llywydd, y Try- sorydd, a'r Ysgrifenydd, a'r 24 Aelodau y Cyngor i gael eu hetholynNghyfarfod Cyffredinol blynyddol y Gym- deithas a'r Cyngor newydd etholiadol yn eu cyfartod cyntaf i ddewis aelodau y Pwyllgor Gweithiol.
[No title]
NEBO, BWLCHGWYN .-Cynhaliwyd cyngherdd yn y lie hwn nos Lun, Mai lleg, gan unol gorau Nebo a Llahdegla,—y Parch E. Roberts, Salem, yn y gndair. Canwyd amryw ddarnau campus gan y corau, a derbyniwyd arwyddion gwresog o gymer- adwyaeth. Yr oedd y capel helaeth yn orlawn. Parhaodd y cyfarfod dros ddwy awr a hanner. Heb- law sylwadau achlysurol y cadeirydd, anerchwyd y ewmni gan amryw o'r beirdd, ac yn eu plith Pen- rhyn Fardd ac Ehedydd Ial. Difyrwyd y cyfarfod hefyd trwy draddodiad dadl gan dri o'r ysgolheig- iokk. Cyfl-wynir yr holl elw at ddyled y capel.— Gohebydd. <.