Y Tyst Cymreig

ANERCHIAD I'R 'TYST CYMREIG.' Mr. Gol.,—Dichon fy mod yn cyfeiliorni wrth ddweyd Mr Gol., yn lie Mri. Golygwyr—nis gwn yn iawn pa un ai lleng ai un sydd o honoch; ond sut bynag am hyny, yr wyf yn cael llawer o fudd a difyrwch wrth ddarllen eich tystiolaeth eglur a difloesgni ar bynciau pwysig y dydd mewn byd ac eglwys. Ond cyn myned yn inhellacli, gadewch i mi gywiro un peth a ddy- wedodd eich gohebydd doniol a thalentog o'r dref hon ychydig wythnosau yn ol wrth gofnodi gorchest fawr Tywysog Cymru yn troi allwedd y gwaith dwr, ac yn taenellu y bobl mewn dull helaeth a mawreddog. Gwir i'r Tywysog daenr ellu cenedloedd lawer, ac yr oedd y gawod bron mor drom a Clinic baptism yr hen dadau gynt; ond y camsyniec1 oedd barnu fod Cynddelw hefyd o dan vr oruchwyliaeth. Na, na, Mr Gol., go- fala rhagluniaeth yn wastad am ei phlant, ac felly y tro hwn hefyd; chwythodd y gwynt ffordd arall, a bu Cynddelw mor ffodus a bod yr ochr oleu i'r cwmwl; a phe buasai sylw eich gohebydd yn iawn, buasai fy het newydd wedi ei spwylio ar unwaith, ac nis gallaswn ymddang- os mor tiewsych weddill y dydd. Y peth sydd yn difyru mwyaf arnaf fi yn y TYST yw athrylith ryfedd y taelwriaid. Prin y gellir dysgwyl i daeliwr fod mor gryf ei gyn- neddfau a dyn arall gan mor fasw a lliprynaidd yw ei alwedigaeth. Yr oedd rhai o hen Fedyddwyr cyntefig gwlad Gwent yn cario meddyliau culion a rhagfarnllyd iawn am daelwriaid. Yr oedd yr hen Samuel Morgan, neu Sami Shon o Nantyglo, yn barnu nad oedd cymaint ag un taeliwr yn gadwedig! hyd nes y clywodd efe daeliwr yn gweddio. Gan i weddi y taeliwr gyffnvrdd a'i deimlad, syrthiodd ar ei liniau yn ei ymyl, a dywedodd yn hyglyw, Mae dy ras di yn fawr, Arglwydd, -yn fwy nag y meddyliais i erioed ei fod e. 'Doeddwn i ddim yn meddwl dy fod ti yn rhoi gras i daelwriaid! Ond dyma daeliwr wedi ei achub. A thaeliwr anw'l yw e hefyd.' Lied gul hefyd oedd barn yr enwog F. Hiley am gyiiyrau taelwriaid, gan i rai o honynt beri poen iddo yn yr eglwys. Galwyd arno un tro i gwrdd i dawelu anghydfod, ac iddo ef y rhodd- wyd y gadair. Y peth cyntaf a ofynodd oedd, 'Sawl taeliwr sydd yma P' I Dou,' ebe rhywun, 'Yr Arglwydd a'n helpo,' ebe yntau. Ond mae y TYST yn dangos pa beth a all tael- wriaid wneyd; a dylai yr Hen Daeliwr gael blawr am cyfled a llabwd, ac mor drwchus hefyd, yn destimo-nial am godi yr urdd hwnw i'r fath emvogrwydd awdurol. Llwyddiant heb siomiant yn siwr I da-lent yr Hen Daeliwr. CYNDDELW.

YSGOLION SABBOTHOL ANNIBYNWYR LIVERPOOL A BIRKENHEAD. Foneddigion,—Yr ydym wedi disgwyl llawer am weled adi-oddiad yn y TYST 0 gyfarfod Undeb Ysgol- ion ydoedd i'w gynal yn rhywlo o amgylch Dyffryn Maelor, i'r hwn yr oedd gwahoddiad i ysgolion Liverpool a Birkenhead anfon cynrychiolwyr; ond ni ddigwyddodd i ni weled na chlywed dim yn ei gylch, felly yr ydym yn analluog i wybod beth sydd wedi ei drefnu ar gyfer y Gymanfa a fwriedir ei chynal o fewn yr hat presenol yn Ngwrecsam. Os oes rhywbeth wedi ei drefnu, ai ni fyddai yn fuddiol i'r ysgolion hyn gael rhyw hysbysrwydd yn ei gylch bellaeh ? Yr oedd yn dda genym weled sylw rhyw un a ahvai ei Samee,' ychydig amser yn ol, ar yr undeb hwn. Dymunai arnom dynu rhyw gynllun i gael yr undeb hwn oddiamgylch. Yr ydym yn teimlo ein hunain dan anfantais i dynu unrhyw gynllun, -tlri fod amgylchiadau yr ysgolion yn anhysbys i ni, ryeh fi.;}!'111 goreu i ddechreu farnem ni fyddai i gyn- fan. Os Pj^oh ysgol gyfarfod a'u gilydd yn rhyw dyfod i ychydig Icam cyn priodi,' mae yn ofynol ^uabyddiaeth cyn caru.' Yr eiddoch, E. M.

AT DAEAREGYDD. Syr,—Ar ol darllen eich llythy.i doniol a tii. Garreg y Lluniau," yn y TYST am Mai 15, cynhyi^}/1!' fi i ysgrifenu gair attoch ar y lluniau. Yn yr ardal lie yr wyf fi yn byw y mae creigiau calch, pa rai sydd oddeutu tair modfedd i'r llathen yn ogwyddol i'r gog- ledd ddwyremiol, (hyny ar gyfartaledd), yn mha le y gwelir Iluniau traed, neu yn hytrach olion traed amryw greaduiiaid, megis gwartheg, meirch, defaid, &c. Hefyd, yn yr un lie, y mae amryw fath o dyllau, nas gellir yn gywir eu tebygoli i ddim ac yn ein mysg ni, y creigwyr, methir a chael yr un rheswm boddhaol ar y rh pwngc. Myn rhai mai o ddamwain y bu hyn oil, eraill mai dwfr y diltiw a'i treuliodd, a'r trydydd mai y fath greaduJiaid a sangasant ar y graig cyn iddi fyned i'r "iledwch presenol; ond nid ydym am ogwyddo dim diweddaf, am fod yr olion oil megis pe buasai y yn myned a'u penau ar i wared, a rhai o'r igos i'r dibyn fel na byddai modd i'r creadur- eu hunain i gychwyn. Hefyd, am fod amryw rhyddion {loom) oddiwrth y creigiau, a'r fath uynt, a'r rhai hyny yn sefyll yn y fath le na onon i greadur sangu yno. wyf yn honi fy mod ond daearegydd gwan ond yr ydwyf fel pob un gwan, tra yn iach, yn awyddu am nourishment i'm cryfhau; a byddaf yn .Alr ddiolchgar i chwi os rhoddwch ychydig oleuni i mi ar y lluniau crybwylledig. Ap DAEAEEGYDD.

RHYBYDD I'R BEIRDD. Mr Gol.-Mae 'steddfod Rhuthyn yn nesu-a llawer o gyfansoddi ar ei chyfer ma'n debig. Ond gwybyddad pob un sy yn treio ar Englyn y M'linydd' y Bydd o yn sicr o golh-achos mi wn (ac mi yr ydwyf i yn dallt llawn cimin am farddoniaeth a nemawr un sy yn sir Pon yma—beth bvnag am Llanrwst) am fy ngyfaill ffraethbert Bro Grwalia,' i fod o wedi gneyd englyn campus iddo yr wsnos dwaetha, pan own i yn 'Ng'nar- '">n—ac i brofi hyny, dyma fo och blaen chi ENGLTTN I'R MILINIDD. Ta Iwynion y felin yn chwildroio-i falu jPob math o flawd-ac i silio.— B fudd coccos yn drysu a stopio, uu M'linidd ono yn sydyn yn gwilltio. Eich 'wllysiwr da, BARDD BEEW.

CYMMERIADAU. PEN. V.—Y DYN DAUWYNEBOG. Mr Gol.,—Byddaf yn clywed pobl weithiau yn yn dyweyd—' Dyn dauwynebog' am y cymmeriad Soll-wynebog, Cam mawr a chymmeriad llawer un yw dweyd dau-wjnebog ac nid holl-wyjiebog. Nid dau ac nid deq, wyneb sydd gan lawer dyn, ond y mae ganddo wyneb i dderbyn pob wyneb, bob amser, bydded beth y fyddo. Y mae gan y bobl yna sydd yn cynllunio y ffurf-liwiau (designs) beiriant bychan sydd yn cyfleu llu amryfath o honynt o'flaen y llygad. Y mae pob ysgogiad roddir i'r peiriant yn gosod golygf a newydd o flaen yr edrychydd, a hyny braidd yn ddiderfyn. Rhyw beiriant felly yw y cymmeriad dan sylw. Y mae ganddo wyneb i dder- byn pawb—gelynion a chyfeillion, drwg a da yn ddiwahaniaeth. Medr draws-newid ei wyneb i bob ffurf ac i bob llun yn ddidrafferth, ac yn ddiderfyn. Ymddengys fod ganddo fwy o awdurdod ar ei wyneb nag sydd gan y crochenydd ar y priddgist. Gall ei drawsfFurfio gyda mwy o rwyddineb, ac i ddullwedd- au mwy amrywiol. Gwareded y nefoedd ni oddi- wrth y fath adyn! Un galon ac un wyneb mae yr \nfeidrol wedi roddi i bob dyn, a dylai fod calon pob r>b amser yn ei wyneb. Dylai gwyneb fod yn cspamaa i bob dyn o'r galon, a "diamheu fod ywyn wecu ,• OSO(j a>j amcanu j f0(j felly ond sicr ^yn Ao/wynebog y darn a f^^l-hudol yn yr hoU gread- ° A* 1 y 7™ hanner troedfedd y g a s§Trn a C1nf,w<?! 0 ymi cynnyrchu mwy o ragrith na chyfandir eang o ddaeai. Gwen sydd ar ei wyneb i bawb, yn ddi-wahaniaeth, ac y mae yn anmhossibl gwybod pa bryd y mae y wen hono yn ddidwyll a gwirioneddol, os ydyw byth o gwbl. Ceisio dangos y cyfaill i bawb y mae, ond nid yw yn gyfaill i neb—dim ond iddo ei hun. Y mae yn ceisio prynu pawb, ac wrth hyny yn gwerthu pawb sydd ganddynt rith o barch iddynt eu hunain. Pan y mae efe yn canfod ei hun yn y drych, y mae yn gwenu arno ei hun, ac y mae y pryd hwnw yn gwenu yn ngwyneb ei elyn penaf. Wrth wneud marchnad rad a'i wyneb i brynu cyfeillion, y mae yn gwneud ei hun y gelyn gwaethaf iddo ei hun o bawb yn yr holl fyd. Os na bydd dyn yn ffyddlon i bob peth sydd yn anrhydeddus ynddo ei hun nid ydyw yn wertR dim fel cyfaill i neb arall, ac nid ydwyf erioed wedi gweled neb yn gyfaill iddo, er yr holl aberth y mae yn ei wneud o wirionedd, gonestrwydd, a didwylledd. Gwena y dyn hwn yn ngwyneb ei gyd-ddyn, pan ar yr un pryd yn ddigon parod i frathu cledd i'w galon. Dylid hwtio i hades y fath outrage ar bob peth sydd yn anrhydeddus mewn dyn- oliaeth a chymdeithas. Y mae gwg onest ar y wyneb yn annhraethol well na gwen ragrithiol. Os bydd y sail yn ddrwg, gwna ei wyneb ddangos hyny Os bydd yr olwynion o'u lie yn yr awrlais, gwna ei wyneb yn union ddweyd hyny. Os bydd dig yn y gaion, ac os oyaa tramgwydd yn y meddwl, gadewir i'r wyneb ei ddangos, ac nid ei guddio. Y mae gelyn gonest yn well na chyfaill twyflodrus. Y mae ath- rodwyr bob amser yn hoffl cyfarfod yr; hollwynebog. Chwiliant am dano a mynychant ei dy yn mhob cymmydogaeth, ac y mae yntau yn eu derbyn gyda gwyneb siriol, ac y mae hyny yn eu cefnogi yn eu drwg Ceir lleng o athrodwyr bob amser Ue y byddo dynion lwll-wynebog. Os ydwyt ti, ddarllenydd, yn cashau yr athrodwr, gosod ddig yn lie gwen ar dy wyneb,,pan yn ei gyfarfod; a bydd mor sicr o wneud lies iddo a bod Solomon wedi dweyd hyny. Dyma ei eiriau,—' Gwynt y gogledd a yrr y gwlaw ymaith: felly y gyrr wynebpryd digllawn dafod athrodgar.' Y mae yr operation yna yn lied annyoddefol i gnawd ond y mae yn sicr o yru y drwg i ffwrdd. Nid oes derbyn wyneb gyda Duw.' Nid un wyneb i dderbyn y cyfaill, a gwyneb arall i dderbyn y gelyn, sydd ganddo ef, ond un wyneb, a gwen ar hwnw i bob cyfaill, a gwg i bob gelyn. Y mae ei wyneb ef fel efe ei hun,—yn onest i bawb. Nid oes dim yn cael ei ddangos ar ei wyneb nad ydyw yn ei galon. cl\Avyt ddarllenydd, yn debyg iddo ? Gwyneb ao-oi\ y r^an *iar<l<laf o'i g'orph> a dylai fod yn mawr" weledadwy, ac yn lanwedd. Gresyn brorlw^lT^ ^a<^ae^ ^arf hir i'w guddio. Y mae y tiQw/Vi 87^ yn peidio eillio, yn dywedyd wrth fell 1 ^dywectodd Paul g^nt wrth henuriaid p e..us, iN'^chewch weled fy wyneb mwy.' Gad- m wch i ni weled eich gwynebau, fechgyn ? Nid yd- ryf yn hoffi y gwyneb salw, y gwyneb hir, na'r wyneb caled, ond y mae yn well genyf bob wyneb \\t'r lwll-wynebog. Yn sicr i chwi, y mae ei gefn yn ell na'i wyneb. Ac mi garwn I yn fawr iawn sled eu cefnau bob un yn myned o Gymru ac o'r Id i Patagonia. FORPEX. 3 'i —-

ENNANTLLIW BACH, LLANTJWCHLLYN. YN Uwchllyn mae'r glyn glanaf-yn mro wen Meirionydd hawddgaraf; Pennantlliw bach yw'r iachaf, O'r cymoedd dan nefoedd Naf. 3ro anwyl doldir a bryniau,—a cheir Ei choed yn heirdd hvynau; Para'n hir wnant heb brinhau, A chuddiant ei llechweddau. ri a noddir gan fynyddau-iachus, Uchel yw ei chreigiau; A'i gwyn neint lifynt, gan wau, Llithrynt ar draws ei llethrau. '4a'r llyn, trwy'r tir, y Lliw—o gylch dry, Golcha draed Pennantlliw; lawr rhed, dros lawer rhiw, .'i hymroliad amryliw. Eiyfodiad sydd o'r Defeidiog—garw, Ac o Erwent niwliog; '•os ddannedd creig mawreddog, illawn grym, mae felllen grog. 0 iliau y cwm, wele, cant-o bur Aberoedd a frysiant; itnwy eu pwys, am y pant nydd ymofynant. Un ddaw o Waun y Dduallt,-a'r, tleiu 'r Lliw sy'n ymdywallt; io'r Bwa hon heibio'r Wenallt, A'^erwin ru gryna'r allt. I Y rhadr crychwyn, rhuol,—Rhaiadr Mwy, j dwrw mawr parhaol; Saiei hir don syfrdanol I Olau res, sy ar ol. Ef a'iwn oedd yn fy synu—yn nydd. Aios, wrth raiadru; Twi, hwn yn taranu Yn imhen yn fachgen fu. Credailarswydais y son-a daenid, Foyno ysbrydion, Fwy a, rhif, yn yr afon Yn gueud twrf, gan ganu ton. Iach wyod, ar uchelfan,—fu castell Cry. costus, Carndochan; Heriaiu i ddod i'r lan Hyd eeigfawr, lwyd grogfan. I'r uwch.Wnt bu'n rhoi achles,—a nodded;. Gyn^n nyddiau gormes; Dyddia 0 lid, oedd ddi les, Gwrhyti gwag, a rhodres. Pa ddewii pwy a ddywed—ei hanes p. Hono i amgrfEred Gwyr deilus, craffus, cred, Na'r un enor a aned. Dwyn fy lIrd ar hyd rhedyn,—a grugoedd, A'r grsg i'm hamddiffyn, Yn y fro ,e's, foiau gwyn Fy einioet fy nhirf wanwyn. A diau esgucy dysgodd-fy nhad. Fi'n hir,ac ni flinodd Eithr ef fuathraw o'i fodd, I'm hyrwyidaw yxaroddodd. I mi, yno, fj nam antvyl—fu'n dda, Fu'n dciotth ar bob egwyl; Gwarchoc, i gwneul ei gorchwyl, A fynai hi fenyw wyl. Llo. Yn wyn5) caledfyc; 4 Canai hi, htb ofni'r tyd, Yn oedfa gerwin adfjd. Michael Jones fawr, FAYR, yno fu,—manwl Y mynoddein dysgi; A thrwy y cvm, athraw cu-i bawb oedd, A diail ydoedl i'n hadiiladu, Yr oes hono, o fawr wasaiaeth,—bawb Aent i byrtl marwolseth; Du ogof llygredigaeth, Lawn o gyrph, a'u deil rn gaeth. Yn adnabod pryc, w-ynebai-y bobl Sy'n byw'n y hoff farAU Nid ydwyf, a'mcyndadat Ni cheir byth yn ochr y bu. I'r fynwent yr at inau,-i'run daith, A'r un dull a Iwythau: Ond hedd, pur hedd, fo'n )arhau Yn mro anwyl fS mryniau Bangor, Mai 25, 1868 AP FYCHAN.

GEIRIAU YMADAWOL Y DDjWEDDAR SARAH HUGHES, ROCK IERRY, SVYDD GAER.* (Swfft Home.) Fy nghorff sy'n dyhoBni fy nglalon sydd wan, Fel bad ar y tonau, an ddrylliiu'n y man Llesgau mae fy ysbryl, gwanhtu mae fy lief, Ond mwy a fy hiraetl am fynei i'r nef; Nef nef, I Ne:'y nef,' Ond mwy a fy hiraetl: am fynec i'r nef. Disgyna erddygan y gig ar fy nhlyw, Ymegyr y blodau, maEanian ynfyw; Fy enaid ymgyfyd, fryesgyn fy lef Gwyrdd wanwyn sydd yma, ond haf yn y nef; Nef nef, Nef' nef,' Gwyrdd wanwyn sydd Ima, ond laf yn y nef. Telorwch fwyn adar, a Jiwyddwch eich mawl, Nes byddo'n ymgolli ynalaw y gvawl; A dygwch y moliant a rjdd fy ngvyl lef, I ffiniau bytholwyrdd, bioydd iesiin y nef; Nef nef, 'Nef y ief,' I ffiniau bytholwyrdd, broydd iesiny nef. Fy angel gwarcheidiawl, 0 cluda fi'jl awr, 0 gyrhaedd golidiau diddarfod y Ilawr. Disgwyliaf mewn hiraeth—pryderusfy lief— 0 cluda fi bellach i 'nghartref y nef; Nef nef, 'Nef y nef,' 0 cluda fi bellach i 'nghartref y nef. Fe roddwyd i gadw er's llawer dydd lir, Aur delyn, a choron, a gorsedd, yn wi: Fy angel nag oeda, 0 gwrando fy llef, A chluda fi'n ebrwydd i 'nghartref y nf; Nef nef. < Net v nef.' A chluda R'n ebrwydd i 'nghartref y nif. Yn iach i chwi riaint, a'm ceraint i gyd, Yn iach fy nghyfeillion, ar ol yn y byd Boed i chwi bob bendith, sisiala fy llef, Fe'm cludir—esgynaf—yn iach, af i'r nef; Nef nef, I Nef y nef,' Fe'm cludir—esgynaf—yn iach-af i'r GWILYM GWEJJFFKWD. Benyw ieuanc hynod o'r duwiol oedd Miss Hughes. Bu farw o'r darfodedigaeth ar yr 2fed o Fai. Yr oeddei diwedd fel eiddo Elizabeth Wallbridge—1 merch y Uaethwr —vn wir ddedwydd. Ei thad, Mr Richard Hughes, sydd flaenor def- nyddiol gydalr Wesleyaid yn Birkenhead. Byddai 'yn nefoedd ar y ddaear I pan y byddai y tad ar ei liniau yn gweddio, a'r iereh. ar ei gorweddfa yn diolch. Gadawodd ei rhan farwol i orphwys yn mynwent Bebington hyd ddydd prynedlgaeth ein corff.' Nefoeddolrwydd profiad yr ymadawedig roddodd feddylddrych y llinellau.

Yn Nly y Cyffredin, Nos Fercher, cynhygiodd Syr C. O. Leglen fod i'r Ty ymffurfio yn bwyllgor ar Fil Athrod; a chynhygiodd Mr. Newdegate fod i'r Ty ymffurfu yn bwyllgor chwe mis i'r diwrnod hyny. Prif amcan y bil ydyw amddiffyn perchenogion new- yddiadmon rhag cyfreithwyr cyfrwys a gychwynant yn fynyci athrod, er mwyn tynu arian oddiar berson- au, ac In o'i brif adranau ydyw gwneyd unrhyw berson aedrydd athrod mewn cyfarfod cyhoeddus yn gyfrifol tm yr hyn a ddywed. Siaradodd Mr. Roe- buck, y iwrne cvffredinol, Mr. Goldsmith, Sergeant Armstroig, Arlywydd Amberley, a Mr. Buxton, dros y bil; a Hr. Newdegate, Mr. Chambers, Mr. Whalley, Mr. Cole-idge, y twrne cyflEredinol dros yr Iwerddon, a Mr. Dllwyn, yn erbyn. Cariwyd y cynhygiad i ymffurfu yn bwyllgor trwy fwyafrif o 70. Yna cymerocR peth dadl ar y trydydd adran, ar y tir y gwnai gyfyngu ar ryddid ymadrodd, ac yn y diwedd gohiriw-d ystyriaeth pellach ar yr adran am bythef- nos. Daetl amryw o'r arglwyddi i Dy y Cyffredin Nos Iau, trwy nad oedd y Ty uchaf yn eistedd y noson hono, ei mwyn bod yn dystion o un o'r golygfeydd cynhyrfis sydd wedi bod mor fynych yno yn ddi- weddar,ac a ddisgwylid i gymeryd lie y noson hono, ac yn nysg lluaws o bersonau enwog eraill, yr oedd y Tyw;sog Christian, Iarll Bernstorff, a Barwn Brunncw yn bresenol. Cyfododd Mr. Hardy yn nghancl bloeddiadau uchel o gymmeradwyaeth oddi- wrth yToryaid, a rhoddodd rhybydd ar ran y 'Lly- wodragth, y byddai iddo ef gynhyg ar ail ddalleniad y Bil Oedfuddiadol, fod ystyriaeth pellach arno i gael ei ohiiio am chwe mis. Heb oedi diTn wedi hyny, dyma Mr. Disraeli ar ei draed i egluro mewn modd tawel iawn y dull a fwriadai y Llywodraeth gymeryd mewn perthynas i Fil Diwygiadol yr Ysgotland. Plygai y Llywodraeth i benderfyniad y Ty ar well- iant Iti. Baxter yn ddifreintio rhai bwrdeisdrefi, gan rocldi v seddi a enillid felly i Ysgotland; ond ni allentgydweled a gwelliant Mr. Bouverie, i sefydlu etholfraint tyddaliadol anghyfyngol, yr hwn a gariwyd hefyd trwy gryn fwyafrif. Barnai ef wrth ail yslyried.y gwelliant hwn, y gwnai ddadwneud yr hyn wnaeth y noson o'r blaen, ac y cai gyfle i wneyd hyny nos Lun nesaf. Bu cryn ddadl ar hyn, edliwd i'r gweinidogion eu bod yn foddlawn i fab- wysialu agos bob peth, er mwyn cael aros yn eu swyd(i. Siaradai rhai yn finiog a phersonol iawn ar y ma%r yma. Mr. Bright oedd y mwyaf cymedrol o lawer ond yr oedd yntau yn brathu yn bur drwm. Protettiai fod angyfwng gweinidogaethol bob wyth- nos fil hyn yn ormod i'w ewynau ef, a chyfeiriodd at ddifflg medr Disraeli yn rhoddi rhybudd o wrthwyn- ebiaduniongyrchol i'r Bil Oedfuddiadol bron ar yr adegag yr oedd arno eisiau tawelu i lawr deimladau y Ty Wrth gael eu trin fel hyn, galwai Mr. Hardy ar i'i Wrthblaid gynhyg penderfyniad o ddiffyg ym ddirfed yn y Weinyddiaeth. Gofynodd Mr. Graves, os odd y Llywodraeth yn bwriadu myned yn mlaen yr eJsteddiad hwn gyda Bil y Pellebyr, ac atebwyd ef yn gidarnhaol, ond nid ymddangosai hyn yn fodd- haoliawn gan y Ty. Rhoddodd Mr. Reardon, aelod drosAthlone, rhybudd am Gynhygiad Arwyddocaol, sef,cael gwybod os oedd y Llywodraeth yn bwriadu all y Frenhines ar gyfrif ei hymneillduad hirfaeth, a'i labsenoldeb bron parhaus o'r brifddinas, i roddi ei kydd i fyny yn ffafr Tywysog Cymru, neu ffurfio Rh,glaw yn mherson ei Uchelder Brenhinol. led yn mlaen gydag amryw fesurau yn Nhy yr Arflwyddi nos Wener, a darllenwyd rhai o honynt y drjledd waith; megys Bil Rheoleiddiad y Rheil- ffydd. Yn Nhy y Cyffredin, dywedai Mr. Reardon eliod am ofyn eglurhad i Mr. Disraeli nos Lun, am yi'hyn y rhoddodd rhybydd mewn perthynas i'w ^Wrhydri, ond dangoswyd anghymeradwyaeth mawr lO, a dywedai y llefarwr fod ei gynhygiad wedi ei eHo yn anseneddol. Cynhygiodd Mr. Gladstone ail darlleniad y Bill Oedfuddiadol. Datganodd ei syn- dd fod y Llywodraeth wedi mabwysiadu yr ail a'r 4dydd penderfyniad, ac yn myned i wrthwynebu y ?1 oedd wedi ei seilio arnynt, ar ei ail ddarlleniad. perthynas i dynged terfynol y Bil, awgrymai ^ld oedd ef yr un farn a r rhai a dybient y byddai iflo gael ei wrthod gan Dy yr Arglwyddi, a chredai 31 gryf y byddai i ddedfryd Ty y Cyffredin bender- fnu y cwestiwn, gan nad o ba le y deuai y gwrth- 1Yllbiad iddo. Cynhygiodd Mr. Hardy yn unol a'r hybudd a roddodd, i'r Bil gael ei ddarllen yr n waith yn mhen y chwe mis, w dywedodd ei fod ef fi gydswyddogion yn barod i apelio at y wlad ar y later. Cymerodd dadl faith Ie ar y cwestiwn, ond j wnaed ond myned dros'yr hen resymau y naill Ichr a'r llall. Wedi i Mr. Disraeli gyfiawnhau ym- Idygiad y Llywodraeth, ac i Mr. Gladstone ateb, •hanwyd y Ty, a chafwyd fod Dros yr ail ddarlleniad 312 Yn erbyn 258 Mwvafrif yn erbyn y Llywodraeth 54 1 Eisteddodd Ty yr Arglwyddi am ychydig funudau I nos Lun, pan, yn mysg pethau eraill, y darllenwyd ,f)f ilyr Ysgolion Gwaddoledig y drydedd waith. Yn Nhy y Cyffrechn yr un noSlm, gofynodd Svr F. Hey- !gate i Iarll Mayo, os gwnai y Llywodraeth ffurfio diddymiad Cyfraith Plaid Orymdutbiau, pan yr ateb- wyd ef, yn nacaol. Cyfeiriodd Mr. Maguire at areithiau Murphy, a'r angenrheidrwydd am roi taw ar bethau o'r fath. Dywedai Mr. Hardy nad oedd v gyfraith yn rhoddi un awdurdod gvffredinoli myr- aeth yn y mater. Gofynodd y Milwriad Jervl'b, OS oedd y Llywodraeth yn myned i dalu treuliau y Cyn- Lywydd Eyre i amddiffyn ei hun yn erbytt j cyhuddiadau a ddygid yn ei erbyn. Dywedai Mr. Disraeli fod y Llywodraeth wedi dod i'r penderfyniad nad oedd yn un rhan o'u dyledswydd i vmgymeryd a'i amddiffyn. Aed trwy amryw adranau o Fil Diw- igiadol yr Ysgotland.

CERFLUN COFFADWQIAETHOL I MR. RATHBONE.—Y mae y pwyllgor wedi penderfynu codi cerflun i'r hen Ryddfrydwr parchus hwn. Tanysgrifiwyd zC2,980 at hyn. DAMWAIN ANGEUOL YN TRANMERE.—Fel yr oedd dyn a'r enw James Hendley, yn myned adref i Higher Tran- mere,nos Wener diweddaf, syrthiodd dros ymyl craig 60 troedfedd o ddyfnder, a rhaid iddo farw yn union- gyrchol. Yr oedd y trancedig yn 35 mlwydd oed, a gadawodd weddw a phedwar neu bump o blant. MARW WRTH YMLADD.—Prydnawn dydd Sadwrn, fel yr oedd John Williams, a William Lambert, yn ymladd a'u gilydd, tarawyd y cyntaf i lawr, a bu farw yn fuan wedi hyny. Yr oedd y ddau ymladdwr yn byw mewn cwrt yn Llanrwst-street, Toxteth Park, yn y dref hon. Cyfododd ffrae rhyngddynt, yr hyn a barodd iddynt fyned i ymladd. Saith ar hugain oed oedd y trancedig, yr oedd ganddo wraig ond dim un plentyn. Berrur mai dolur y galnn oedd prif achos ei farwolaeth, ond y mae Lambert wedi ei gymeryd i fyny ar y cyhuddiad-o brysuro ei angeu. GWENWYNIAD TAD A MAB YN CREWE TRWY GIG MOOR Ar, iAcH.-Yr wythnos ddiweddaf tarawyd dyn o'r enw George Steele, pan ydoedd yn ei waith, yn sal iawn, a chymerwyd ef i'r hysbytty. Bron gyda i'r tad gyraedd, dygwyd ei fachgen 15 oed yno, yn dioddef yn union fel yntau. Daeth Dr Otde atynt, a barnai ar unwaith eu bod ryw fodd wedi cymeryd gwenwyn, ac wrth eu holi, cafodd eu bod eu dau wedi bwyta pen mochyn. Rhodd- wyd meddyginiaeth briodol iddynt, ond buont am oriau yn y perygl mwyaf. Pan gyraeddodd y newydd am hyn at wraig Steele, cafodd ei gwely yn anamserol ar efeilliaid. YMCHWILIAD AM GYDFRADWYR O'FARRELL AR FWRDD Y GREAT BRITAIN.—Yr oedd disgwyliad mawr am gyr- haeddiad y Great Britain 0 Awstralia, trwy fod y Llyw- odraeth wedi cael hysbysiad fod y brad i lofruddio y Tywysog Alfred yn un eang iawn, ac fod tebygrwydd y byddai rhai o'r giwed yn ceisio dychwelyd i Loegr. Prydnawn ddydd Sadwrn fel yr oedd y llong enwog hon yn dod i mewn i'r Mersey, byrddiwyd hi gan am- ryw heddgeidwaid, ond ni chymerwyd yr un o'r teith- wyr i fyny, gan na cheid lie i gredu fod yr un o honynt yn dal cysylltiad a'r anfadwaith. BWRDD DRTJDFAWR.—Y mae y Sultan wedi erchi i fwrdd arian gael ei wneyd iddo yn Paris, a chostia ddim llai na 3,000,000 o ffrancod. FFYNHON WHISKY.—Dywed y papurau Americanaidd am ddarganfyddiad ffynhon whisky yn agos i Nodaway, yn Missouri. Llifa rhwng dwy graig, ac ymddengys yn debyg i frandi o liw uchel, ond y mae vn tastio ac yn arogli fel whisky pur, ac y mae yr effeithiau yr un mor feddwol. Bwriadai amryw bersenau fyned yno i'w gweled, ond rhwystrodd y gwlaw hwynt—hyny yw nid oeddynt yn hoffi cymysgu dwfr a'u whisky. Pa un a'i ffaith neu farddoniaeth Yanciyddol ydyw hyn tybed. DALFA FAWR o FECRYLP—Daliwyd oddeutu 50,000 o fecryll tu ol i Isle of Wight yrwythnos ddiweddaf. DARGANFYDDIAD LLENYDDOL.—Cyhoedda y papurau Italaidd, fod gohebiaeth ddyddorol cydrhwng Arglwydd Byron a mynachod St. Lazare, yn agos i Venice, wedi ei darganfod yn ddiweddar yn y mynachdy hwnw. Fe gofir i Arglwydd Byron dreulio rhan fawr o'i amser yn St. Lazare, a'i fod yn hoff iawn o'r mynachod oedd yno, at ba rai y cyfeiria yn ei 'Childe Harold.' MR MORLKY A PIIEIFYSOOI, OYMRTT.—Dywedir fod y boneddwr haelfrydig hwn wedi rhoddi mil o bunnau at gael Prifysgol i Gymru. PREGETHWR MOLMONAIDD MEWN DALFA. Cafodd Isaac Aldridge, pregethwr Mormonaidd, ei gyhuddo ddydd Sadwrn yn yr Amwythig, o ymosod yn anweddus ar eneth fud a byddar, o'r enw Alice James, Dywedid mai yn ddiweddar y daeth y carcharor i'r wlad hon o'r America. Yr oedd dyddlyfr yn ei feddiant, yn yr hwn yr oedd yn ysgrifenedig, 'Anerch y saint yn Wolver- hampton, ac wedi hyny myned i'r Theatre'—tro sant- yddol iawn, onide P Traddodwyd ef i gymmeryd ei brawf. Y BARDD LONGFELLOW.—Dywed y Carlisle Journal fod y bardd Longfellow, yn myned i dreulio mis yr haf hyn yn nghymmydogaeth y llynoedd Seisnig. Ni wnai un niweid i'w awen fyned i Lanau Llyn Tegid. YMERAWDWR FFRAINC A'R CYNGRAIR EFENGYLAIDD. —Cafodd y Parch James Davies, ysgrifenydd y Cyng- rair, gyfle i osod ger bron yr Ymerawdwr, achos cen- hadaethau Protestanaidd New Caledonia. Datganai yr Ymerawdwr ei ofid fod dim rhwystr wedi ei osod ar eu ffordd, a sicrhai y .byddai i'r un rhyddid crefyddol ag oedd yn Ffrainc, gael ei estyn trwy yr holl drefedig- aethau. RHAGOLYGON Y CYNHATTAF.—Y mae y cnwd gwenith yn neheudir Lloegr yn edrych yn addawol iawn. Cyf- rifir y cynhyrcha dair sach yr acr fwy na'r un y llynedd. Y mae y cynhauaf gwair wedi dechreu yn nghymmyd- ogaeth Blandford, swydd Dorset. DARGANFYDDIAD PLANED NEWYDD.-Darganfydd- wyd planed newydd ar y 18fed o'r mis diweddaf, gan y, Proffeswr Peters, o Clinton, New York. Y mae ei throgylch yn mysg y ser sydd yn troi rhwng Mawrth a Jupiter. IECHYD YR YMERODRES CHARLOTTE.-Y mae y fon- eddiges anffodus hon yn gwellhau yn gyfiym. Bydd yn myned allan bob dydd am daith lied bell yn ei cher- byd. Disgwylir yn gryf y llwyr adferir ei synwyr. MR GLADSTONE I OLYNU ARGLWYDD BROUGHAM.—Y mae parotoadau yn eu gwneud i ethol Mr Gladstone i fod yn Ganghellydd Prifysgol :Edinburgh, yr hon swydd a aeth yn wag trwy farwolaeth Arglwydd Brougham. CREULONDEB RHIENI YN NGHYMRIT.—Dygwyd gwr a gwraig ger bron yr ynadon yn Blackburn, ddydd Llun diweddaf, ar y cyhuddiad o arfer creulondeb at fachgen bach naw blwydd oed, plentyn i'r wraig o'r gwr cyntaf Rhwyn-iid y creadur bach mewn basged, a chedwid ef yno am oriau heb damaid o fwyd. Dioddefai y plant eraill oddiwrth greulondeb y rhieni, fel yr oedd eu gwedd welw a nychlyd yn dangos. Anfonwyd y rhieni i r carchar am chwe mis bob un, yr hyn a barodd fodd- londeb mawr i bawb oedd yn gwrando y prawf. Rhoddwyd y plant druain o dan ofal y Eeleiving Officer. YN OL Y PENDERFYNIADATT.—Yn ddiweddar, mewn cyfarfod cenhadol o'r negroaid o un o'r eglwysi negroaidd cyfoethocaf yn America, pasiwyd y pen- derfyniadau canlynol yn unfrydol:—1. Y rhoddwn rhywbeth. 2. Y rhoddwn yn ol ein gallu. 3. Y rhoddwn yn ewyllysgar. Wedi darllen a chymmer- adwyo y penderfyniadau, aeth negro blaenllaw at y gadair wrth y bwrdd, a chymmerodd ysgrif-bin ac inc er dodi i lawr yr hyn a ddaethant i danysgrifio. Daeth llawer yn mlaen a'u tanysgrifiadau at y bwrdd, a rhoddodd rai lawer ac eraill ychydig. Yn mhlith y tanysgrifwyr yr oedd hen negro, yr hwn oedd yn bur gyfoethog—bron mor gyfoethog a'r cwbl gyda'u gilydd. Taflodd i lawr fil bychan. Cym- merwch ef yn ol eto,' medclai y eacleirycld, gall hyn fod yn ol y penderfyniad cyntaf, ond nid yw yn ol yr ail.' Cymmerodd ef yn ol, ac aeth i'w le wedi cyn- ddeiriogi. Aeth lluaws yn mlaen, i gyd yn rhoddi ychwaneg nag ef. Cywilyddiodd, ac yn ddjgofus taflodd fil mwy ar y bwrdd, gan ddyweyd, f H wd. iwch, cymmerwch hynyna.' Greenback ugaiu dolar ydoedd, ond gan iddo ei rhoddi mewn tymher ddrwg gAvrthododd y eadeirydd ef drachefn, g^an ddyweyd, 'Na, Syr, ni wna y tro. Gall fod yn ol y pender- fyniad cyntaf a'r ail, ond nid yw yn ol y trydydd.' Bu gorfod iddo ei chymmeryd i fynu yr ail waith. Parhau yn llidiog wrtho ei hunan ydoedd, ac eis- teddodd i lawr am amser luaith, nes aeth pawb allan bron, ac aeth yn mlaen at y bwrdd, a chyda gwen ar ei wynebpryd rhoddodd swm mawr o arian ar y bwrdd. Dyna,—da iawn,' ebe'r cadeirydd, hynyna y tro; y mae yn ol yr holl benderfyniadau.'

LLYTHYRAU OYk. N NGHANAA-W. ,r „ YN NGHANAAN Mae ein darllenwyr wedT „ yn yr ychydig lythyrau a V hoadhau yn ddirfawr Miss Margaret J^nes, o je^peddasom oddiwrth atom eilwaith ac eilwaith i ofyn^a111' ac .an^onwy^ i'w gael. Trwy garedigrwydd ei^ r^a^or •Jones, ein dosparthwr ffyddlon a llanerchrugog, yr ydym newydd dderbyn^ o'i Hythyrau. Bwriad ei thad ydyw eu dwfr yn llyfr; ond y mae wedi caniatau i ni eu cyhTvf yn y TYST, ac yr ydym yn dra sicr y bydd eu hoeddiad genym yn fantais, ac nid yn rhwystr, j' gwerthiad pan y dygir hwy allan yn llyfr. Gyda'r amcan o'u dwyn allan yn Hyfr ysgrifenodd ei thad at Mr Thomas Lewis, Bangor, yr hwn a fu ar ym- weliad a gwlad Canaan, ac sydd ar ol ei ddychweliad wedi difyru ac adeiladu degau o gynnulleidfaoedd ag adroddiad o'r pethau a welodd. Derbyniwyd llythyr caredig oddiwrth Mr Lewis, a chetii y gwyddom v bydd yn ddyddorol gan ein darllenwyr, yr ydym yn ei osod i lawr yma; ac ymddengys llythyr cyntaf Miss M. Jones yn ein rhifyn nesaf, a pharheir hwy yn ein rhifynau dilynol. Dichon y cyhoeddir am- beil un sydd wedi ymddangos eisioes, ond gwneir hyny am y gwyddom nad oes un o bob pump o'n darllenwyr erioed wedi eu gweled. Mae fod merch ieuanc heb gael ond ychydig fanteision, Y8 gallu ysgrifenu llythyrau mor llawn o ddesgrifmdau byw, yn anrhydedd i'r rhieni a'r eglwys lie y magwyd hi. BANGOR, Mawrth 25, 1867. Anwyl Syr,-Da genyf ddeall eich bod yn bwriadu argraffu y llythyrau a dderbyniasoch oddiwrth eich merch, Miss Margaret Jones, o Jerusalem; diau y byddant yn dra dyddorol. Mae cael llythyrau oddiwrth Gymraes o Jerusalem, wedi eu hysgrifenu yn Gymraeg, a'r rhai hyny yn des- grifio hen wlad yr addewid, a'r ddinas sanctaidd, yn beth a werthfawrogir, yr wyf yn credu, gan filoedd o'r Cymry, yn enwedig gan na bu, hyd y gwyddis, un Cymro na Chymraes erioed yn trigianu mor hir yn N gwlad Canaan a Miss Jones. Ymddengys nad oes yn bresenol ddim un Cymro yn byw yn yr holl wlad, na dim un Gymraes ond Miss- Jones yn unig. Y modd y daethum yn gydnabyddus a Miss Jones oedd fel hyn:—Yr oedd fy niweddar gyfaill a chyd- deithydd, Mr Parry, a minau yn digwyddo bod yn Jerusalem yn mis Ebrill diweddaf. Yr oeddym wedi ffurfio cyfeillach a nifer o deithwyr-rhai o honynt yn Prwssiaid-ac wedi bod ar daith gyda hwy am amryw ddyddiau tua Jericho, yr Iorddonen, Mor Marw, He- bron, Bethlehem, ac yn ol i Jerusalem. Ar ol dych- welyd, llwyddodd y boneddigion hyn i gael dylanwad y Prussian Consul i'n party i gael myned i weled y Mosque of Omar, sef teml Fahometanaidd dra hardd sydd wedi ei hadeiladu ar ben Moriah, ar y fan y safai teml Solomon gynt. Yr oeddym i gyfarfod mewn typenodol 81 boreu cyn cychwyn yno. Pan aethom i fewn, gwelem yno un gwr eglwysig, sef y Parch A. B. Frankel, un o weinidogion yr Eglwys Brotestanaidd syftd wedi ei hadeiladu ar fynydd Sion, sef Eglwys yr Esgob Gobbat. Ar ein dyfodiad i fewn, gofynodd y gwr hwn i ni (wedi deall rywfodd cyn ein dyfodiad fod rhai o Gymru yn perthyn i'r party) a allem ni siarad Cymraeg? Atebasom y gallem. I Wel,' meddai yntau, < y mae yn dda genyf eich gweled, o herwydd y mae gyda ni ferch ieuanc o Gymru yn gwasanaethu, ao yma er's tair blynedd, ac ni welodd neb o Gymru yr holl amser. Clywais hi yn dweyd amryw weithiau y buasai yn well ganddi na phunt pe clywsai rywun yn sfarad un gair o Gymraeg. Rhaid i chwi ddod i edrych am dani; diau y bydd yn dda ganddi eich gweled. Yr oedd yn bur dda genym glywed y newydd, a galwasom i edrych am dani y cyfleusdra cyntaf, pryd y cawsom bob sirioldeb a charedigrwydd gan ei meistres, a chawsom gyda hithau gryii lawer o ymgom yn Gymraeg am yr hen wlad a'r hen gyfeillion a adwaenai. Gwelsom hi amryw weithiau cyn gadael y ddinas, ac yn y diwedd gofynai i ni a fyddem mor garedig a chario anrheg fechan i'w thad a'i mam gartref, sef potelaid o ddwfr o Afon yr Iorddonen. Addawsom wneud, ac fel y gwyddoch, cyrhaeddodd y botelaid dwfr i'ch llaw yn ddiogel. Da genyf allu tystio hefyd, fod ei meistr a'i meistres yn rhoddi character rhagorol iddi, fel merch ieuanc grefyddol, synhwyrol, &c., ac fe ymddengys eu bod yn dra hoff o honi-ni fynent er dim ymadael a hi. Yr wyf yn deall hefyd ei bod yn meddu gryn raddau o allu i ysgrifenu a desgrifio yr hyn a welodd—llawer mwy nag a allesid ddisgwyl gan un yn ei sefyllfa ac o'i manteision hi. Rhwng pob peth, yr wyf yn credu ac yn gobeithio y try eich anturiaeth o gyhoeddi ei llyth- yrau yn fantais mewn mwy nag un ystyr. Yr eiddoch yn gywir, THOMAS LEWIS. Mr O. Jones, Independent Chapel, Rhos.