Y Tyst Cymreig

ABEEDAEE, Cynnaliodd eglwys Moriah, Anian, ei cliylclrwyl flynyddol eleni ar y 24-ain a'r 25ain o Fai, pryd y pregethwyd yn y gwahanol gyfarfodydd gan y Parchn. J. Matthews, Castellnedd; J. Williams, Castellnewydd Emlyn L, Lake, BlaeIllechau; J. Morgans, Cwnibach J. Thomas, Salem.Aberdare; a T. Llewelyns, Mountain Ash. Cafwyd pregethau da, hwyl dda i'w traddodi, a chynnulhad cla yn y gwahanol gyfarfodydd. Casglwyd hefyd yi, cida, wrth ystyried tylodi yr amseroedd ac arafwch masnach yn y dyddiau presen- nol, a chafwyd arvvyddion amlwg o foddlonrwydd y nef; ac ni hyderwn y bydd. y gwirioneddaa pwrsi"* a grvmus a draddodwyd yn nerth i'r eglwys, ac jn lachawdwriaeth i'r gwrandawyv.—(Jarre nig.

ABERSOCH. Ar y 2Tain a'r o Eai, cynaliodd yr Annibyn- wyr en cyxarfod blynyddol yn y He uchod. Pregeth- wycl gan y Parclm Thomas, Bangor; Stephens, Liver- pool; Evans, Llanbrynmair; a Griffiths, Bethel. Yr oedd y cyfarfod fel arferol, yn boblogaidd, a'r cyf- eillion yn Abersoch- vn garediar dros "ben i ddic'tlir- iaid,

AMLWCH. CynhaKwyd cyngherddau yn nghapel yr Annibyn- wyr, ddydd Llun y Sulgwyn, am ddau a phump o'r gloch. 'Llywyddwyd gan J. Mathews, Yew. Can- odd cor Bethel, Arfon, yn ardderchog, er boddhad i gynnuHeidfa luosog, dan aiweiniad y Parch R. W. Griffith, a Mr 0. Griffith. Caf-tv ycl cymhorth da at ddyled y capel, gan fod y cor yn rhodcli eu gwasan- aeth yn rhad, am yr hyn yr ydym. vn dra diolchsrar iddynt.— jr. Jones".

BETHEL. Dydd Saobath, y 31aill o Fai, cyiinaliwvd cyfarfod blynyddol yn Bethel, ger Croesoswallt. Gweinydd- wyd ar yr achlysur gan y brodyr C. R. Jones, Llan- fylliii; H. James, Llansantffraid a —— Gascoine, 0Croesoswailt. Nos Lun, troddoclwyd darlith ar Hunanddhvvll- iant,' gan C. E. Jones, YSvL Y Parch H. James yn y gadair. Yr ehv at gynnortlrwyo yr achos yn y lie;

BRYNTEG. Cyhhaliwyd cyfarfod blynyddol yn nghapel yr Annibynwyr yn Brynteg, g-er Castell-Hwchwr, Sir Forganwg, ar y 26ain a'r 26ain o Fai, 1868. Nos Lun, pregethodd y Parclm. Mr John, Manchester, a Mr Samuel, Zoar, Abcrtawe. Dydd Mawrth, am hanner tivr ivecii 10, pregethodd y Parchn. Mr Wil- liams, Canaan, a Mr Griffiths, Abertawe. Am. 2, pregethodd Mr Williams, Canaan. Am banner awr wedi 6, pregethodd y Parclm. Mr Bevans, Waunar- lwydd, a Mr Thomas, Bryn.—loon. Bry.itef/,

BSZEEL, G-ER EALA. Mai 28ain, cynhaliodd Undeb Ysgolion Sabbotliol yr Annibynwyr yn Penllyn ac Edeyrnion eu Cyman- fa Flvnyddol. Y cyfarfod cyntaf am hanner awr wedi naw. Hohvyd yr ysgolion yn Rhuf. iv., gan y Parchn. M. D. Jones, gweinidog, a W. Hobert8; Ffestiniog. Areithiwyd ar yr Ysgol Sabbothol fel llawforAvyn i'r weinidogaeth gan y Parch J. Lewis, Corwen. Am un o'r gloch, y Parch J. Peters, Bala, yn holi athrawon yr ysgolion yn yirrac, Eiriolaeth Crist.' Am 2, Mr John Jones, Llandrillo, vn holi plant yr ysgolion yn Hanes Dafydd,' a Mr Jones a Mr Roberts yn gorplien holi y bencd yn Rhuf.. Am 6, cafwyd araeth gan y Parch J. Peters ar y pwnc, "Ymddaroshvng i'r Awdurdodau goruchel pa bryd j dvlid gwneud, a pha bryd y dylid peidio.' Anerch- wyd y cyfarfod ar bynciau yn clat cysyUtiad r.'r Ys- ol Sabbothol gan y personau canlynol:—Meistri T. .Oavies, Llandrillo; E. Wynne, Soar; J. Roberts, Plasynddol; W. Roberts, Cefhddwys J>r.n; D. Ellis a J. TV at kins, Bettvv's; J. Jones, Meiieciidid, a'r Parch ,fT. Ellis ac yn ddiwaddaf gan y Parch W. Roberts, C:r 'Lwyr ymwrthod a diodydd meddwol.' Adrodd- rryd penod y boreu gan Miss Jannett Jones, o ysgol Soar, a phenod y prydnawn gan Miss Jai-ie o ysgol Corwen. Dechreuwyd a diweddwyd y gwa- lianol gvfarfoclydd gan y Parchn. H. Ellis, J. Lev/is, ly --s,, c. W. Roberts, a Meistri E. Wynne, a J. Davies, GwernbraichdAvrn. Yr oedd y canu dr,n arweinied Meistri T. Pritchard, Llandrillo, a W. Bavies, Bethel. Lljrvvyddwyd y cyfarfodydd gan y Parch M. D. J ones. Cafwyd holi ac ateb, areithio, a chanu cla, a tliwrnod teg a hyfryd, a Chvman'?;i sco- j-w" Cc'iebydil, °

í,;>1' AJYJUB.JLCJ.TZ'DIT. 1. mae yn ddywenydd genym hysbysu iod yr eg- Annibynol yn Bethesda, MerUiyx Tydfil, -vredi rhodcli galwad iinfiydol i Mr Job Miles, myfyrivTr o'r coleg uchod, i ddyfod yn fugail arnjut. Y mae yr bresenol yn y drydedd flwycldyii o'i efrydiaeth go'sgawl,

GOHEBYDD CAHOLBARTH MOX. Nid oes genyf fawr o ddefnydd at lytliyr yr wytli- nos hon eto. Y pwngc pwysicaf yn y wlad, o leiaf, yn yr ardal yma oedd, closbarthu, a chasglu papurau ynghylch cau y trfarnau. Ymddengys fod y mwy- afrif o ddigon o blaid eu cau. Cafodd y dyn oedd wrth y g-yaith sirioldeb mawr oddigerth o all Clywais fod un wvaig wedi bod yn lled datod-drwg wrtho, ond hawdd g"wj-bod ei bod o dan yr un teimlad yn ymosod arno ac yr oedd meistriaicl y Uyiiges oedd yn dyweclyd dewiniaeth yn dial ar Paul gynt,-Gobaith yr elw yn rhwjon o golli. Mae' n hen bryd i ryw atalfa gael ei osod ar ffordcl y fasnach mewn diodydd medclwol ar ddydd yr Ar- glwydd. Diameu genyf bod llawer o dafarnwyr ein trefydd yn bleidiol i roi atalfa ar y fasnach ar y Sabboth: ac y mae mor sicr o hyny, bod rhai yn ymlenwi gymaint o g-ynddaredd nes taflu y papur i'r tan. DYN JLECJIXC AVESI BODDI.—Cymerodd hyn Ie yn Bangor wythnos i nos Ian diweddaf. Bachgen o longwr oedd ef, a'i gartref yn y Caban Atir, Llan- cldyfnan, Mon. Ymddengys ei fod wedi ymollwng i raddan. go bell efo yr hen cldiodan ers tipyn o amser, er ei fod wedi bod yn' fachgen sobr am fiynyddau. Mae lie i ofni ei fod o dan ddylanwad yr alcohol nos Ian, a'i bod tua deuddeg neu un o'r gloch y boreu arno yn cyfeirio am ei lestr i'r Cei, ond ryw fodd syrthiodd dros y Cei i'r llaid, a chafwycl ef bump o'r gloch y boreu yn hollol farw. Nid oedd ond 26ain oed. Cludwyd ef adref i'w gladdu yn mynwent Capel Soar, Rhosfawr, lie yr arferai a gwrando yr efengyl mae'n debyg, pan y byddai adref. Clywais mai bach--eit -ctreclig, liofltus iawn oedd ef, ac yr oedd ei angladd yn profi bod y cymdogion yn ei garu. Yr oedd tyrfa fawr wedi dod yn nghyd i'w hebrwng i dy ei hir gartref. Gweinydclwyd yn y capel ar yr achlysur gan H. W. Thomas, Llangefni. Rhyfedd na bae rhywbeth yn peri i'n dynion ieuainc gymeryd rhybndd i jangadw rhag y diodydd meddwol. AREITHIO AE G-TMDEITHAS RICYDDHAD CEEFYDD.— Mawr y disgwyliad sydd yma gan lawer am gael y fraint o wrando ar y Parchn. J. Jones, (T.C.,) Menai Bridge, a D. M. Davies, (A,) Llanfyllin, yn siarad ar y mater uchod yr wythnos llesar. Cewch wyboel hanes y cyfarfod os caf fyw, a'r fraint o fyned yno.

CYFAEEODYDD BLYXTDDOL Y GWAIIAXOL EKWADATJ YN Y SIE.—Yr ydym yn debyg o gael cyfarfod yn Caer- gybi eleni, perthynol i'r "Wesleyaid (eu District Meet- ing). Nid bob bbwyddyn y ceir hyn yn Sir Fon, ond digwydd bod yn Mon eleni, a gobeithio y cawn fendithion trwyddo. Disgwylir dan gyfarfod mawr yn Llangefni, un gan y BedydCtyvyr, a'r Hall gan yr Annibyiiwyr, a dywedir bod liufen talent De a Gogleclc1 wedi eu sicrhau i wasanaethu ynddynt. esjm hefycl bod dau gyfarfod yn cael eu cynal yn yr un clref yr un nwyddyn, rywfodd, bydd y naill yn rhwystr i'r Hall, yn ei phoblogTwydd, heb law bod dau gyfarfocl yn bwysau go drwm ar dref fechan fol Llangefni. Bydd y Sasiwn, 'rwyf yn deall yn Llan- erchynteclc1, a'r cyfan i gael eu cynal ynghorph y ddau fis nesaf. Pwy ar y ddaear a fedr ddyweyd y result.

LLANBEDE, LLEYX. CYFAEFOD BLYXYDDOI.—Sul a Llun y Sulgwyn, cynnaliwyct cyfarfod pregetliu yn Salem, Llanbeclr. Pregethavycl gany Parchn. W. Roberts, Tanygrisiau; J. Roberts, Brymbo; J. Hughes, Bodedeym; W. Ambrose, Portmadoc ac L. Humphreys. Cyfarfod poblogaidd a Ilewyrrlvur,

LLANEWST. Cynnaliodd yr Annibynwyr eu cyfarfod blynyddol y Sulgwyn, fel arferol. Y pregethwyr oeddynt Dr W. Rees, E. T. Davies, Abergele; D. M. • Davies, Llanfyllin ac E. Stephen, Tanymarian.

PENCAE, MYNWY. Cynhaliodd y gwahanol Ysgolion Sabbotliol yn y He hwn a Victoria, eu gwyl flvnyddol fel arferol, Mehefin 2il, sef Llull y Sulgwyn. Yr oeddynt yn bedwar ar ddeg mewn rhif, ac yn rserthya i'r gwa- hrmol enwadau fel y canlyn:—jiedyddwyr 4, Anni- i.yn- r 3, Methodistiaid Calfinaidd 3, W-esleyaicl 2, Methcdistiaid Cyntefig 2; cyfanswm rhif yr ysgol- Iieigion a'r athrawon oedd 2707. Ffurfiwyd yr or- ymdaith fel arferol, tray fod ysgol N ebo (Eeuydd- wyr), sef y pellaf yn y cyLh, yn blaenori ac yn cael ei dilyn g'an yr ysgolion eraill yn ol eu safle ddaear- yddoi, hyd nes y daetliant i gwr pellaf Victoria, ac yna cychwy:asant ya un oryjvidaith fawreddog, dan ganu trwy Victoria a Gljm. Ebbwy, i fyned i gwmin a elwir J Fa tin y Pound, pellder o dair milldir o Vic- toria; yn yr fcwn. le yr anerebwyd y roiloedd oedd wedi clyfod yn nghyd, gan y Parch Edwards, (T. CToodacre, Seisoyiig); Edwards, (B.); aT. JeiTreys, (A,) Llywyddwyd gan. y Parch J. C. Williams, (B.) llywydd Y pwyllgor. Qanwyd clwy don gan y corau pertibyiLOl i'r gy/-aha-ol ysgolion, yn cael eu blaenori gan Mr J. Jones. Wedi gorphen y gwasanaeth cy- hoeddus, ymgasglodd yr ysgolion at en banerau, ac adymffurfiwyd yn un orpndaith eto, gan ddychwe1- yd xm ol yn yr un drefn, aphob ysgol yn ymadael a'r orymdaith pan yn dyfoc1 at eu capel en hun, lie yr oedd cyflawnder o ffrwyth y dail Indiaidd a bara brith wedi eu datl)arit ar eu cyfer, i'r hwn y talwyd gwarogaeth go dda wedi taith luddedig dros amrY7 orian. Yn yr hwyr cynhalivyd cyfarfodydd adrodd- iaclol, &c., gan yr ysg-olion yn eu gwahanol gapelydd, yn. y rhai y cafwyd eto wledd i'r meddwl. Gwobr- wywyd llawer o ymdrechwyr teilwng a llyfrau da. Felly y terfynwyd, yn ol y dystiolaeth gyffredinol, un o'r gorymdeithiau goreu a gafAvyd eto. Daeth i'r golwg unwaith drachefn, neith jonneillduaeth yn y lie, yn nghyd a dylanwad addysg grefyddol. Hanes y gwahanol gyfarfodydd yn y nesaf.—Nyfmj Ebbwy.

RACHUB, LLANLLECHID. RNYBYDD I BLANT.—Mai 18, digwyddodd damwain yn yr ardal hon i fachgen oddeutu deg oed, mab i z, 71 Griffith Jones, Tailor, wrth chwilio am nythod adar. Aeth at chwarel a elwir Tyn y ffiidd, ac wrth geisio ymestyn at nyth aderyn oedd ar y dibin, syrthiodd trosodd, amryw latheni, ac anafodd ei ben yn dost iawn, ond bu fyw o ddydd llun hyd ddydd Iau, pryd y bn farw wedi" dioddef arteithiau blin. Blaiit,-e3, m- merwch ofal yn eich anturiaethau drwg. DAMAVAIN ETO.—Dydd gwener, Mai 22, digwydd- odd damwain arall yn chwarel Cae Braich y Cafn, i nn o'r enw Jeremiah Williams, o'r lie uchod, clrwy i ddarn o'r graig syrthio arno, a'i anafu yn dcHrfa^vr yn ei ben a'i fraich, ond y mae'n dda genyf allu hysbysu fod gobaith cryf am ei adferiad.—XabaL

TALGARTH. Cynhaliodd myfyrwyr Aberhonddu eu Cymanfa Flynyddol yn Talgarth eleni ar y Sulgwyn. GAvein- yddwyd ar yr achlysur gan Meistri Vulcan Davies, James, Johns, Cranog Davies, Prosser, a Rogers.

ETHOLIAD BRYSTE. Bydd Llun. Y mae y ddeiseb yn erbyn dychAveliad Miles yn myned yn mlaen trwy raddau—fel yr haul trwy y Zodiac, ac yn mhen ychydig ddyddiau fe fydd dydd v. edi gwawrio pan bydd Miles o'i- Senedd, a Morley yn y Senedd.—Y 15fed o'r mis presenol yw y diwr- nod penodedig i dreio yr achos o flaensded committee yn Nhy y CyfEredin; gan liyny na aed y darllenydd .r 1 11 i clymher ddrwg, o henvydd yr oediad hyd hyny,— yr ydym yn penderfynu ei ddiseddu, a dyna ddigon am Jiyn-y—gan hyny byddwn amyneddgar am yehychg ddyddiau, a gwnaiff y Brysteaicl rhydd- frydig eich caloii lawenl'iaii,rl'.

CENHADAETH YR ANNIBYNWTE. Teimlwjrf yn ddiolchgar i olygwyr Y TYST am y lie maent wedi ei ganiatau i'r genhadaeth ynystody misoecld diweddaf. Ceisiaf gornel bychan yr Aryth- nos hon eto, i wneud sylw neu ddau ar bethau y credwyf y gellid eu newid er gwell. Gwyr llawer o ddarllenAvyr y TYST fod rhestr o enwau yn ymddangos yn adroddiad y gymdeithas genhadol, fel cyfarwyddwyr yn y(wlad., Medda y personau hyn awcim'dod i fod yn br'esenol yn nghyf- arfodydd blynyddol r ci-i'iirwyddwyr i yrnchArilio i weithrediadan y gymdeithas. Penodir hwjryn Lloegr yn gyffredin gan ganghenau eynorthwyol (auxiliaries) y Gymdeithas ac os bydd rhai o honynt yn Llundain ar adeg y cyfarfod blynyddol, disgAvylir iddynt fod yn bresenol ynddo, a defnyddio yr hawl sydd gan- ddynt, os gwelant eisiau, i edrych i mewn i weithred- iadau. y swyddogion. Nodir llawer o weinidogion ac eraill yn Ng-hymru yn y rhestr hon,' ond ymddengys nad oes neb neillduol yn eu penodi, ac nad ydynt hwythau yn ystyried y peth ond fel gwag anrhydedd heb .unrhyw awdurdod na chyfrifoldeb yn perthyn iddo. Gwelir weithiau enwau personau yn y rhestr hon yn hir ar ol iddynt feirw, ac enwau eraill na ddylent fod yno. Nid yw yn bosibl i'r swyddogion yn Llundain wybod pa gyfnewidiad a ddylid wneud yn rhestr y cyfarwyddwyr, oddieithr iddynt gael eu hysbysu o Gymru. Credwyf gan hynyy dylai cym- mania neu gyfarfod chwarterol pob sir benodi eu cyfarwyddwyr yn flynyddol, ac anIon eu henwau yn .yf_ brydlawn i'r swyddia yn Llnildain. Ac os digwydd rhai o'r personau hyny fod yn Llundain ar adeg y cyfarfodydd—a diamheu y-byddai amrai o honyn dylent fod yn bresenol i edrych i mewn i'r hyn a wneir. Credwyf y byddai hyn yn foddion i greu dyddordeb yn yr achos, yn gystal ag i helaethu 4 gwybodaeth ymarferol am weithrediadan y Gym- deithas. Disgwylir hefyd i ganghenau eynorthwyol y Gym- deithas benodi clirpi-wywyr ('delegates) i fod yn nghy- farfod haner-blynyddol y Gymdeithas. Hysbysir y personau hyny am adeg y cyfarfod, ac am yr hyn y bwriedir ymdrin ag ef; a .thelir y treuliau angen- rheidiol iddynt fod yn bresenol.. GAVLT nad yclyw yn angenrheidiol i'r dirprwywyr ymddangos yn nihob cyfarfod ond pan y byddo rhyw achos neillduol yn gahv am sylw, byddai eu presenoldeb yn ddefnyddiol. Credwyf nad oes yr un dirprwywr yn cael ei ben- odi yn N ghymru, a'r achos o hyny ydyw nad oes cangenati cynorthwyo1 priodol wedi en fruriio yn un rhan o'r wlad. Ymddengys i mi mai diffyg undeb a chydAveith- 'rediad mewn achosion cyhoedclus ydyw prif wall a gwendid Annibyniaeth yn Nghjanru. Cymerer un- rhyw ran boblogaidd o'r dyAvysogaeth, inegis ardal- oedd Merthyr, Dowlais, ac Aberdar, p&ham nas gall- ai y rhai hyn ymuno i ffurfio cangen—auxiliary—i'r Gymdeithas Genhadol, a phenodi pwyHgor blynydd- ol, ac anfon dirprwywyr pan yn angenrheidiol i gyf- arfodydd y gymdeithas. Teimhvyf yn sicr y byddai yn llawer mAvy bendithiol na'r drefn annhrefnus bresenol. Gellir dyweyd yr un peth am bob rhan o'r Dywysogaeth bron. Ac oni byddai yn well i oruchwylwyr y gymdeithas gael eu nodi gan gyfar- fod chwarterol, neu gymanfa y sir, nag yn ol y dull pi7eserio CAvymr gan lawer nas gwyclclant p sydd yn eu penodi. Yr wyf yn deall i gyfarfodydd chwarterol SAvydd Fynwy nodi eu goruchwvliwr eu hunain, a gwn fod y cynllun yn foddhaol lawn yn Llundain. Cyfeiriodd y 'Gohebydd' mewn llythyr yn y at y bregeth genhac101 Gymreig a arferid gael yn c Llundain yn Mai, a gofynai paham yr ataliwyd hi. Yr unig reswm ydyw diffyg trefn a chydweithrediad yn Nghymru. Beth fyddai hawddach na gosod sir- oedd Cymru yn rhestr yn ol llythyrenau yr egwyddor. ac i bob yn ei chylch i benodi, flwyddyn yn mlaen llaw, y gweinidog a ddewisent i'w cinrychioli yn ngwyl fawr yr enwad yn Llundain. Byddai hyny yn ber^faith foddhaol i swyddogion y gym- deithas, ac ni byddai achos i neb anfoadloni na grwgnach yn Nghymru. Awgiymodd y Goheb- ydd hefyd, fod angen cangen Gymreig o Undeb Cynnlleidfaol Lloegr a Ohymru. Yr wyf yn per- ffaith gydymdeimlo ag ef yn hyn: undeb a chycl- Aveithrediad ydyw prii angen Hnnibynwyr Cymru yn awr, o'r hyn. Ileiaf, felly yr ymddengys i mi; ac yr Avyf wedi. cael cyfleustra tra helaeth i weled sefyll- fa pethau. A ydyw yn ormod gofyn i'r cymanfa- oedd gymeryd syhv or peth, ac ymdrechu gAveithio teimlad yn y cylcmad hyn h—IT. Jones.

Y GYMANFA DDE-OKLLEWINOL. Trodd allan yn gysurus a llwyddianus iawn. Nos Lun, ymunodd yr eglwys yn Hebron mewn gweddi ar ran y Gymanfa a'r brodyr Evans, Caerdydd; Lewis, Brynberian, a Davies, Moriah. Boreu dydd Mawrtb, am 10, clechreuodd y Gynhadledd. Cewch ei hanes oddiwrth. ei hysgrifenydd—y Parch Joshua Lew's, He" 11 an. Yr oedd yn bresenol o Sir Benfro, 23; Sir Gaerfyrdclin, 20 Sir Aberteifi, 10; ac aUan- olion, 12 :-6:3 o weinidogion. Dechreuodd yr oedfa gyhoeddus ar y cae am 2, trwy ddarllen a gweddio gan y Parch A. Jenkyn, Cana, a phregethodc1 Tho- mas, Bethlehem, oddiar Zechariah xiii. 1, a Williams, CasteHnewydd, oddiar 1 Cor. ix. 19--22. Am 6, yn y capel, gweddiodd Jenkins, CydweH, a phregethodd y brodyr Evans, Caerdydd, oddiar Luc i. 1-4; Davies, Blaenycoed, oddiar loan xvi. 7; a Evans, Penbre, oddiar 2 Cron. xxxiii. 12, 13. Preo-ethid ar I," ,;21 amser yn Glandwr, Nebo, Cwm-miles, Login, Cefnpant, CAArmfelin, Abertygen, Hermon, a Bethel. Dycld Mercher, Mai 27ain, cadwyd yr holl oedfaon ar y cae, lie yr oedd rhyw bum mil o bobl yn nghyd. Am 7 y bore, gweddiodd y Parch B. James, Llan- deilo, a phregethodd Rees, Maenygroes, oddiar loan xviii. 36, a Thomas, Landore, oddiar Dat. iii. 12. Am 10, gAveddiodd Jones, Ty'nycoed, a phregethodd Davies, Siloah, Llanelli, oddiar Salrn cii. 16; An- thony, B.A., Tenby, oddiar Mat. xii. 49, 50; a Ro- berts, Caernarfon, oddiar Actau xiv. 17. Am 2, gweddiodd Jones, Ffynonbedr, a phregethodd Tho- mas, Brynmair, oddiar Esaiah Ivii. 1, 2, a Mathews, Castellnedd, oddiar Salm xlviii. 12, 13. Am 6, gweddiodd Thomas, Tresimwnt, a phregethodd Henry, Penygroes, oddiar Rhuf. viii. 17, a Davies, Bethania, oddiar Heb. ix. 2G. Y mae y Gymanfa bellach yn hanes. Darfu i ni ymdrechu lluddias meddwon wneuthurwyr i gario allan eu masnach fudr yn nghyfiiniau y Gymanfa. Bu y Parch D. Davies, lioad Surveyor, mor garedig a pheri i rybuddion argraffedig gael eu lledu i'r per- wyl na chaniateid adeiladu pebyll, &c., ar y brif ffordcl, ac anfonodd y police i wylio ond daeth rhai o aelodau y fasnach haerllug hon i'r brif ffordcl, a gwelwyd ar draws yr ardal engreifftiau o'u facture. LIe bynag ycynnnllo pobl er difyrwch, neu grefydd, neu fasiitch-i ffair, i Eisteddfod, neu Gy- manfa—ar ddydd Duw fel dyddiau eraill-bydd y bobl hyn yn ymgais am ehv drwg wrth ddistrywio pobloedd a dynoethi gwendid gwlad. Onid yw yn hen bryd i sefyll yn ei herbyn, Teimlwn yn ddiolchgar iawn i'n cyfeillion yn Nebo a Glandwr, ac i lawer o enwadau eraill, am eu cymhorth egniol a siriol, a da genyf gael lie i gredu fod pob gweclcliivr, cyfranwr, a gweithiwr wedi en talu yn eu mynwesau. Y mae arogl hyfryd ar ei liol, a pharodrwydd i'w chael eto yn y rhai a lafur- iasant. Hyderwn veled ffrwyth eto ar ei hoi yn fuan, ac yn mhen llawer o ddyddiau.—8. Eca/is, Hebron. 1!1

Y "TYST" YN HAEDDTT CEFNOGAETH. Foneddigion,—Mae helaethiad y TYST yn ychwa- negiad pAvysig at ei werth, yn ogystal a gwelliant yn ei jTnddangosiad. Yr oecld o'r blaen yn vvir werth ceiniog ond y mae yn bresennol yn rhy rad i da-lu, yn deilAvng am y gost enfawi', a'r llafur caled raid, o angenrheidrwydd, gymmeryd lie ynglyn a'i gy- hoeddiad, os nlt fydcl i'w gylclidaeiiiacl dclyblu. Y gofyniad fydcl yn cynnyg ei hunan i mi bob amser pan y gwelaf prospectus papur newydd ydyw, 'A oes ei eisieu 'r' Gwir nad oes unrhyw glyhoeddiad yn cleclireu ei yrfa heb fod llawleni yn cael eu gwasgarn drwy y AA'lad, er ceisio profi foci angen am y fath gyhoeddiad. Er fod enwau y cyhoecldiadau, yn fis- oiion, wythnosolion, a clyddolion yn 'lleng;' ac yn AArir, os cytmyddant i'r fath raddau yn y dyfodol, ag a wnaethant er pan ddilewyd treth y papyr, oflnvyf y bydd yn rhaid cael -act i'w indictio fel public nuisance. Ond ha, wyr, hyn sydd ynhynod, 'hynod iawn,' chwocll John Jones, Glan y gors, ynei i'r offeiriad oedd Avcdi colli ei orbAAysedcl, mae pob papur newydd a chylehgrawn wedi tori tir newydd iddo ei hun, ac yn llenwi gwagle maAvr. Wrth gwrs, fe wyr y meddiannwyi- fod eisoes lawer o newydd- iaduron yn y wlad; ond nid oes un yn cyfarfod a'r angen mawr a gyferfydd eu. papyr hwy. Rhaid cymmeryd yr hyn a ddyweder am yr hyn ydyw werth ond ni allaf fi yn fy myw weled fod eisieu nifer fawr o'r cyhoeddiadau presennol, gan fod y cyfryAV yn cael eu dwyn o'r wasg gyda'r amcan o ddefnyddio slang torn o catch penny. Gresyn ydyw hyny. Pan welais hysbysiad am y TYST, daeth yr un gofyniad i'm meddwl, A oes ei eisieu h' Attebais yn y fan, Oes, os bydd yn cael ei gyhoeddi fel papur newydd yr eiiAvad yn N ghymru; ond os ymsymuda ar yr un llwybrau a.g ereill sydd yn y Dywysogaeth, gellir ei hebgor.' Sylwais yn fanwl ar ei gynnwys- iad, rif yn ar ol rhif yn, er ei ymddangosiad; ac y mae yn dda genyf hysbysu fod genym bapur enwadol— organ yr Annibynwyr yn y Dywysogaeth. Ond yn lie cyfyngu ei hunan yn ormodol, y mae hyd yn hyn 0' wedi dangos y tact o gymmeryd i mewn bob peth sydd o ddycldorcleb a phwys i'r werin GrymrGig* 5 ac er mai papur neAvydd yr AnnibynAvyr A'dyw y TYST, y mae yn rhoddi y newyddion a'r g'ohebiaethau en- wadol mewn arddull mor rhycld a didramg-wydd ag y gall brodyr o enwadau ereill ei ddarllenheb dynu cilwg, cosi pen, bygwth, a myned i dymmher ddrwp-, a chaniatau fod y dyn oddifewn' yn ei ie. Os doeth a cla yclyw cael newyddiadur enAvadol, os pwysisr yn ngholwg yr enwad ydyw ei symmudiadau, os ydyw 11 h yr egwyddorion yn Averth eu gosocl ger bron y wlad, os oes awydd yn yr aelodau am lwyddiant yr enwad, os dymuna JT eglwysi ddyfod i gydnabycldiaeth a'u gilydd—meAArn gair, os dymuna yr AnnibynAvyr i'r enwacl fyned yn fwy o allu nag ydyw, i gynnydxlu mewn gallu, pleidier y TYST CYMEEIG. Fe fyddai yn dda genyf pe ea-nfyddwn fwy o sel enwadol- yn ein plith fel Annibynwyr. Edrycher ar ein cymmydogion y Wesleyaid. Y fath fawr sel y maent yn cldwyn dros bob peth enwadol. Ystyria rhai fod y cyfundeb hwn yn dwyn gormod o sel en- wadol neu ddynol, fel un o lwythau yr Israel ys- brydol. Ond yn sicr ddigon, os ydyw eu sel hwy yn ormod, y mae ein sel ni yn rhy fychan; ac os gadawn i'r TYST ballu ar y ffordd o ddiffyg cefnogaeth, profir hyn ar goedd gwlac1 er ein anglod. A gaiff hyn fod Atteber, Na chaiff; a deuwn allan i roddi y gefnog- ac-th hono iddo ag y dylem fel Annibynwyr. Buasai yn dda genyf pe bae amser ar fy 11a w i gry- bAvyll am ragoriaethau arbenig y TYST ond cry- bwyllaf am ei annhyblygrwycld egwyclclorol o barth caniatau i nodiadau personol, a llysnafedd cenfigen pob'l o feddyliau gAvenAvynig gael ymddangos yn ei golofnau. Mae hyn yn symmudiad pwysig tuag .at gael gAvasg Gymreig deg, lan, a boneddigaidd. Gan ddymtmo i chwi Iwvddiant tu draw i'ch dis- gwyliadau. 'YC1\yf, Y DAVYF, GWAS. '=:==::

Yn Nhy yr Arghvyddi nos Ian, clyAvedai Ardalydd Clanricarde wrth ddwyn i fyny adroddiad y pwyll- gor neillduol ar Fil Daliad Tir yn yr Iwerddon, mai oferedd oedd ei anfon i Dy y CyfEredin yr eisteddiad presenol, ac felly y gwnai ei dynu yn ol ar hyn o bryd. Aed trwy amrywiol bethau eraill, ond nid oedd dim dyddordeb cyffredinol ynddynt. Yn Nhy y CyfEredin, mewn atebiad i Mr Bruce, clywedai Arglwydd It Montague, fod y Llywodraeth wedi gobeithio gallu ymwneyd a holl hwngc addysg gycla mesur cyffredinol, ond yr oedd amgylchiadau yr eis- teddiad wedi eu gorfocli i dynu y bil hwnw yn ol. Mewn atebiad i Mr Murphy, dywedai Iarll Mayo y gwnai y papurau oeddynt wedi eu gosod eisoes ar y byrddau, ddangos pa beth oedd y Llywodraeth wedi farnu yn iawn i gynhyg mown ffordd o roddi breint- len i Brifysgol Babyddol yn yr lAverddon. Gwrth- odwyd eu cynhygiad gan yr esgobion Pabycldol a benodwyd i ynadrafod ar y mater, ac felly dylid edrych ar y .cwestiAvn yn awr ar ben. Yna ymffurf- iodd y ty yn bwyllgor ar Fil Diwygiadol Ysgotland, ac aed yn bur bell yn mlaen gydag ef. Yn Nhy yr Arglwyddi nos Wener, dywedai Iarll Kimberley wrth gyflwyno dwy ddeiseb dros ddiddym- iad y prawfebau crefyddol yn Mlirifysgol Rhyd- ychain, fod yr un gyntaf wedi cael ei harwyddo gan 102 o gymrodorion presenol a diAveddar y colegau, a'r ail gan 80 o lywyddion trigianol y colegau, pro- ffeswyr, ac athrawon. Wrth ystyried yr ychydig o addysg grefyddol a gyfrenid yn y colegau, a'r an- foddineb mawr oedd trwy y wlad yn herwydd par- had y prawfebau hyn, hyderai y cytunai eu harg- lAvyddi gyclag ef fod yr amser wedi dyfod y dylid agor y prifysgolion yn rhydd i'r holl genedl. Cefn- ogodd Arglwydd Houghton gais y deisebau. Gwrth- rncbai Arghvydd Carnarvon, a dywedai fod yr amser yn prysur neshau pan y dylid docl i ryw ben- derfyniad terfynol ar hyn, ac i'r ymneillduwyr cre- fyddol wneyd eu meddwl i fyny gyda pha ochr y troent—gydag Eglwys Loegr, gyda'r hon yr oedd- ynt o'r un ddaliadau am lawer o bethau; neu gyda eu gelynion proffesedig hwy yn gystal a gelynion yr Eglwys Seisonig. Wedi ychydig eiriau oddiwrth Dug Devonshire, Esgobion Ely, a Llundain, ac Iarll Camperdown, dropiwyd y maier. Galwodd larll Russell sylw at y ffaith fod y Prif-weinielog wedi hys- bysu y byddai iddo ddattod y senedd mor gynted ag yr oedd modd, ond nad oedd dim wedi cael ei wneyd tuag at hyny. Beirniadodd yn Ilym ymddygiad y Llywodraeth yn rheoli y genecll er gwaethaf y mwy- afrif. Ceisiodd Iarll Malmesbury amdditfyn y Llyw- odraeth, ac wedi hyny gohiriwyd dros wyliau y Sul- gwyn. Yn Nhy y Cyffredin yr un noson, dywedai Mr Disraeli mewn atebiad i Mr Gladstone, er ei fod ef a'r Llywodraeth yn parhau yn eu gwrthwyneb- rAvydd i'r Bil Oedfuddiadol, eto am nad oedd <>-an- ddynt un gobaeth i allu ei wella ni wnaent gj^nhyo- un gwrthAA'.ynebiad pellacli iddo. Nododd Mr WaL pole wrth ddwyn ger bron adroddiad y Pwyllgor Detholedig ar Fil y Terfynau, pa gyfnewidiadau a awgrymwyd yn nghynllun y DirprAvyAAwr. Mabwys- iadir y cyfnewidiad a nodai y Dirprwywyr yn Nghaer, ond erys terfynau Liverpool a Birkenhead yr un fath. Dywedai Mr Disraeli mewn atebiad i ymofyniad Mr Foster a Mr Gibson, fod y Llywod- raeth yn bwriadu cyfyngu eu hunain i'r Biliau Diw- ygiadol a'r amcandreulion. Rhoddai Bil v Terfyn- au i fyny gyda phang-, ond efallai y byddai raid ei aberthu, a Bil Methdaliad yr un modd, yn nghyd ag amryw fesurau eraill a fwriadent ddwyn yn mlaen. Mewn perthynas i ddadgorfforiad, nis gallai ddy- weyd dim yn fwy manwl nag a ddywedodd wyth awr a deugain yn ol. Ymddibynai yr ymddattodiad ar y modd yreid yn mlaen gyda'r achosion cyhoedd- us. Dywedai^ Mr Gladstone ei fod yn gobeithio y byddai Mr Disraeli ar ol gwyliau y Sulg-AAryn mewn sefyllfa i allu hysbysu y ty yn glir beth a wneid ar y mater, onite y byddai raid i'r aelodau annibynol gymeryd y peth mewn Haw i gael barn y ty arno. Sicrhai Mr Hardy y byddai i'r Llywodraeth ar ail ymgyfarfyddiad y ty hysbysu yn eglur yr hyn a fwriadent wneyd. Wedi myned trwy ychydig o fan bethau eraill, ac ymffurfio yn bwyllgor cyflenwad gohiriwyd hyd ar ol gwyliau y Sulgwyn.

C'h wyldroad yn Jlayti.—Dywed y Manchester Ex- aminer, fod mordeithydd wedi dod o Port-du-Prince, i'r wlad hon, yr hwn a adawodd ar y 12fed gyda y newydd eu bod yn ymladd ar y pryd yn yr heolvdd. Yspeilid ystordai, niweidid tai, ac yr oedd pob lie o fasnach wedi cau. Yr oedd y chwyldroadwyr o bob ochr wedi ymosod ar y lie, ac ni ddisgwylid y gallai yr Arlywydd Salnaoe ddal ei dir. Afmhyd y P((I).-Hygby,a y newydd o Rhufain am Sadwm diweddaf, fod y Pab yn lied wael ei iechycl. Brwydr Fawr yn Bolrhara.—Yn ol y newydd sydd wedi ein cyraedd o Bombay, ymddengys fod brwyclr fawr wedi cymeryd lie rhwng y Rwssiaid a'r Bok- hariaid, yn mha un yr oedd y rhai blaenaf yn fudd- ugoliaethus. Lladdwyc1 Emir Bokhara, a dyAvedir fod y Rwssiaid wedi cymeryd meddiant o Bokhara. Taith y Tywysog Napoleon— Cyrhaeddodd y Ty- wysog Napoleon i Baden Baden ddydd Llun diwedd- af ar ei ffordd i Constantinople. Nid oes sicrwydd am natur ei genadwri. Ceisir dyweyd nad yw ei ymweliad yn swyddogol o gwbl. I Dychweltad y Mil wyr o Abyssinia.—DerbyniAA'yi llythyrau oddiwrth y rhyfelgyrch Abyssiniaidd hyd yr 8fecl o Fai, ddydd lilun cliAveddaf. Yr oedd yr olfyddin wedi teithio yn ol dros y trydydd. ran o'r pellder oedd rhyngddynt o Magdala i'r llongaf Prydeinig. Teithient yn ddwy adran ddau ddiivrilod, ar wahan. Yr oedd yr awyr yn llecl gymylog, a disgynai cryn lawer o Avlaw, ond nid oecld wedi achosi un atalfa o bwys i'r ymdaith. Aeth rhyw ddAvsiu o'r Hindwstaniaid ar gyfeiliom, a chawsant eu lladd gan y trigoiion, a chafodd rhyw 20 o'r brodor- ion eu lladd gan ein dynion ni. Abyssiniaid gan niAvyai oeddynt; yr oedcl y Gallas, yr yspeilwyr mAV}*' af llofruddiog, yn arfer mwy o ochelgarwch. Cai y milwyr oeddynt mewn iechyd, nid yn unig eu do go lawn o ymborth, ond caent hefyd foethau, megis srwgr a llysieufAAyd. Yn mysg y clud sydd ar y ffordd y mae 90 o lwythi mulod o lyfrau gasghvyil gan Theodore o'r gwahanol eglwysi a yspeiliodd ef ar Avahanol adegau. Attegerat, Mai 22ain. Cyrhaeddodd Syr R. Napier a'r olfyclclin yma heddyw, a chyrhaedda Senafe ar y 24ain. Eu farW gweddw y Brenhin Theodore, o'r darfodedigaeth, yn y gwersyll Brydeinig, ar y lofed o Fai. Y mae pump o iyddinoedd a dwy fagnclfa wedi eu I, allfori eisoes yn Tonlla. I' Suez, Mehefin laf, 6 p.m. Cyrhaeddodd y Mihvriad Mihvard yma heddyw, gyda llythyrau ac anrhegion" i'r Frenhines oddiwrth y fyddin. Disgwylir y carcharorion a rhan o'r mil- wyr mewn ychydig ddyddiau.

LLYFE TOXAU AC EMYNATJ gan y Parch. E. Stepbe a Mr J. D. Jones. Rhaid i ni fod yn ofalus pa beth a ddywedAvii, canys gwyddom fod llagaid lawer yn ein gwylio. Mae adolgu yn waith cynhil iawn, ac yn enAvedio1 adolygu Emyn-lyfrau. Wei, ni ofalwn beidio dy. weyd dim i dramgwyddo neb. Na, yn wir, Irwyrach ein bod yn adclaw gormod hefyd oblegyd y mae dynion yn teimlo ac yn tramgwyddo pan" na feddyl- iech, wel, ni ofalwn na ddywedAvn ddim yn fwriadol i dramgwyddo neb. Rhaid i ni ddyweyd, pa fod bynag, y buasai yn dda iawn genym pe buasai y fath beth yn bosibl ag i gasglwyr Emynau yn ein plith cldeall eu g-ilydd yn well. Mae yn anfantais, nid gwii- ceisio ei chelu, fod cynnifer o Emyn-lyfrau gwahanol mewn ymarferiad yn ein cynulleidfaoedcL Yr ydym dros fasnach rydd yn hyn fel yn mhob peth; arall; a gwyddom mai y goreu a garia y clydd yn y pen draAv; ond mewn peth y disgwylir cael corff y1 Eghvysi i gyduno i'w fabwysiadu da iawn fuasai pa gallesid sefydlu ar ryw un llyfr i fod menvn 'ym^N feriacl cyffredinol; ond fel y mae nid oes dim i'w wneud ond i bob awdwr wneud ei oreu i wthio e lyfr i Ryhv; a gadael iddo sefyll neu syrthio yw marchnad y llyfrau yn ol ei deilyngdod. Am y Tonau yn y llyfr hwn ni ddywedAvn ddim, Mae enwau Meistri Stephen a Jones yn ddigon o Avaran- tiad ni a dybiwn fod y detholiad a'r trefniac1 o'r fath oreu. Am yr Emynau y maent yneinboddhaa yn faAvr. ^Maent wecli eu rhifnodi yn ol yr hen drefn a'r drefn neAvydd; ac y mae emynau po¥ mesur ( -yda'u gilydd, yn dechreu gyda Mesur 1 nei Mesur Byr, ac yn cliAveddu gyda Mesur 71 neu 7aa 311., ac y mae nifer yr hymnall a'r tonau ar bob mesur yn ol graddau yr ymarferiad a hwynt yn ein. cynnulleidfaoedd. Mae ar y diwedd Attodiad 3-11 cynwys Emynau ar achlysuron neillduol; ac ychyd- ig o Emynau Seisnig yn gwncud o gwbl 574 o Em- ynau pob Emyn yn cynwys o un i ddeg o bennill- lon ond fel rheol yn cynwys tzi neu bedwar. Mae amryw bethau yn y detholiad yn ei wneud yn gym- meradwy genym. Maent oil yn bennillion canadwy mewn cynnulleidfa. Nid rhai i'w darllen er clifyr- wch, neu i'w hadrodd mewn cystadleuaeth ycliri-it,. ond y maent oil hyd y sylwasom ni y fath ag y gellir cyflAvyno mawl i Dduw drwyddynt. Y maeut gall mwyaf yn hen bennillion adnabyddus. Pob parch i dalent farddonol yr oes hon, ond mewn cyfansoddi emynau gAvell yw yr hen. Yr oedd rhywbeth yn amgylchiadau a phronadau saint y dyddiau gynt yn eu cyfaddasu i wneud emynau nad ellir gwneud eu cyffelyb o dan amgylchiadau cyffelyb. Ffrwyth profiad ydynt. Mae y Detholwyr wedi bod yn oeh- elgar iawn mewn cyfnewid empau. Yr ydym ni yn teimlo yn gryf iawn ar y mater yma. Anaml y gwelsom yr un cyfnewidiad a wnaed yn ddiAvy-iad. Mae anhawsdra mawr i wybod pa fodd yr oeclc1 llawer pennill yn Avreiddiol gan gymmaint o gyf- newid sydd wedi bod arnynt. Ond y mae y llyfr hwn yn lanach na chyffredin oddiwrth y bai o newid hymnau ac y mae wedi dwyn amryw o'r rhai a newidiwyd i'w ffurf wreiddiol. Mae yr hymnau oil yn rhagorol; ac wedi eu trefnu yn y modd goreu. Mae y don ar ben uchaf y ddalen, a'r penniHion i'w canu ar y don o dan hyny; ac yn nglyn ag am. bell i elôn y mae cryn nifer o emynau. Os ca y tonau dderbyniad i gor y cantorion am yr hyn nid oes ynom un petrusder, y mae y llyfr yn sicr o ddyfod yn fuan yn boblogaidd yn ein cynnulleid- fa oeddd. PREGETHAU Y PARCH. JAMSS ROWE, ABEEGWAEX, dan- olygiad y Parch. W. Owen, Aberth. Dyna deitl y Rhan 1. o'r llyfr sydd yn awr ger ein bron. Ni chawsom ei-ioed y fraint o glywed Mr. Rowe yn pregethu, er ein bod yn bur gyfanvydd ai enw. Mae yn y rhan hon wyth o bregethau ac ol meddwl gWreiddiol ar bob un o honynt. Nid oes ynddynt y ffrydlif o ymadroddion a geir weithiau mewn pregethau. Ni welsom erioed lai o ymgais at arddangosiad. Mae gan y pregethwr rywbeth i'w o I? ddyweyd o hyd, a'i unig ymgais yn ol fel yr ym- ddengys i ni yclyw ei. ddyweyd yn eglur, a hyny y mewn cyn lleied o eiriau ag yr oedd yn bosibl. Llawer o feddyliau mewn ychydig eiriau. Egluro yr ysgrythyrau yw ei amcan--ac yn hyny y mae wedi bod yn dra llwyddianus. Nid oes yma ddim byd yn debyg i ddyweyd er mwyn dyweyd; ond dyweyd ei mwyn dysgu. Gwnelai y pregethwyr geiryddol sydd yn arfer 1* chAAyddedig eiriau gwagedd," ac yn lapio meddyliau gweiniaid ag ymadroddion cryfion yn dda iawn i ddarHen y pregethau hyn. Y gyntaf o nifer o ranau a fwriedir ddwyn allan ydyw hon. Cawn achlysur eto hwyrach i alw sylw ein darllen- wyr at y rhifynau dyfodol.

Dywed brodor o Chicago ei fod yn bwriadu talu yn weliad ag Ewrop yn ystod yr haf presenol, gan hAvylio yr lioll ffordd o'r ddinas hono i Liverpool, mewn cwcli 24 troedfedd o hyd, heb neb ond ei gi yn unig i'w gan- lyn. Tybia rhai pobl dyngarol y dylai yr awclurclodatt ymyraeth yn yr achos er diogelu byAvyd y ci. Pan oodd Marshal Naa-vaez ar ei Avely angau, dywed- odd yr offeiriad wrtho fod yn rhaid iddo" faddeu i'T.V holl elynion. 'Gelynion r' gwaeddai, 'nid oes genyf elyn, yr wy' wedi saethu nhAV i gyd. Nifer yr anifeiliaid bwrcaswyd i fyned i Abyssinia; yn ol y cyfrif diweddaf, ydoedd 45 o clephantiaid; 8,000 o gamelod; 16,000 o fulod (mules)', a 5,000 o eidionau« Dywedir nad oes faAvr o'r anifeiliaid hyn oddigerth yf clephantiaid, yn werth y draul o'u dwyn yn ol, ae gadewir hwynt yn Abyssinia. Rhoddion go dda 11 brodorion onide. Dywedir fod Mr Charles Dickens wedi elwa iddo et hun o 40,000p, i 50,000p. trwy ei ddarlleniadau y11 America.