Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
CYNNRYCHIOLWYR RHYDDFRYDIG…
CYNNRYCHIOLWYR RHYDDFRYDIG LIVERPOOL. Mae Liverpool wedi bod bob amser yn un o ragfuriau cryfaf Toriaeth. Bu yma lawer ymdrechfa galed, a gwell peidio dwyn eto i oleuni y llwgrwobrwyo a fu yma mewn blyn- yddau a aethant heibio. Yn ol yr Ysgrif Ddiwygiadol newydd, y mae un cynnrychiol- ydd yn ychwanegol yn cael ei roddi i Liver- pool a chan nas gall neb bleidleisio dros fwy na dau o'r tri y mae y Rhyddfrydwyr yn sicr o un. Mae y trydydd yn gystal a bod yn gyn- nrychiolydd y llairif. Ond y mae y Rhydd- frydwyr wedi penderfynu gwneud cynnyg am ddau. Mae yma dipyn o ofn yn mysg uchel- Doryaid fod Mr. Graves yn dirywio yn ei ffydd boliticaidd, o leiaf fod ei ysbryd yn dechreu ymlygru mewn gogwyddiad mwy nag sydd dda ganddynt at egwyddorion Rhyddfrydig, os nad at y blaid Ryddfrydig. Liberal Conserva- tive, beth bynag yw y creadur deuryw hwnw, y mae Mr. Graves fel Mr. Horsfall, yn dewis galw ei hun. Anffawd fawr y Ceidwadwyr Rhyddfrydol hyn ydyw eu bod bob amser ar raniad y Ty i'w cael yn pleidleisio gyda'r Toriaid uchaf. Ond oeri y mae y Toriaid at Mr. Graves ac ni ryfeddem ddim ei weled, a hyny yn fuan, yn fwy yn ffafr y Rhyddfryd- wyr nag yn ffafr y Toriaid, a hwythau yn fwy yn ei ffafr yntau. Nid oes ynom lawer o hyder y daw Mr. Horsfall lawer o'r man lie y mae, er ei fod yn foneddwr parchus gan bawb, a pharod i gynnorthwyo pob achos da. Mae Cymdeithas Ryddfrydig Liverpool wedi sefydlu ar ddau foneddwr anrhydeddus i sefyll yn yr etholiad nesaf, os ceir ganddynt gyd- synio. Ar y cyntaf, yr oedd llygaid y Gym- deithas ar Mr. Robertson Gladstone (brawd yr Anrhydeddus W. E. Gladstone), a Mr. William Rathbone. Anfonodd Mr. Gladstone yn ol i ddiolch iddynt am gynnyg y fath anrhydedd iddo, ond nad oedd un ystyriaeth ar y ddaear a allasai ei gymmhell ef i fyned i'r senedd, er mor uchel y prisiai farn a chymmeradwyaeth ei gyd-drefwyr. Ac yn eu cynghor, ddydd Sadwrn diweddaf, enwyd Mr. Vernon Har- court i gal ei wahodd i sefyll gyda Mr. Rath- bone yn yr etholiad nesaf. Mae W. Rathbone yn enw adnabyddus arbob aelwyd bron yn Liverpool, ac y mae ynddo swyn pa bryd bynag y dywedir ef. Hen dy- wysog yn mysg diwygwyr ei oes oedd William Rathbone, y tad. Bu yn gadfridog yn holl frwydrau rhyddid yn y dref am yr hanner can mlynedd diweddaf, ac yr oedd rhai o'r brwydr- au yn boethion iawn ond erioed ni welwyd yr hen William Rathbone yn troi ei gefn yn nydd y frwydr. Yr oedd ynddo y cydym- deimlad puraf a phob achos elusengar a dyn- garol; ac y mae y mab nid yn unig yn etifeddu enw ei dad, ond hefyd yn etifeddu ei" ysbryd.' Mae ei natur yn ffieiddio pob peth hunanol ac iselwael; ac yn ychwanegol at ei olygiadau Rhyddfrydig, -y mae yn Uawn o'r teimladau mwyaf caruaidd. Achwynir ar rai o Rydd- frydwyr Liverpool eu bod yn falch ac uchel- frydig, fel y mae anmhoblogrwydd eu cymmer- iadau personol yn anfantais i'w golygiadau gwleidyddol. Ond nid oes dim o hyny i nlwrio yn erbyn llwyddiant Mr. Rathbone. Mae Mr. Hartecourt, er nad ydyw ond dyn cydmarol ieuangc, wedi rhoddi pronon eglur o'i alluoedd, a'i gymmhwysderau at achosion cyhoeddus y wladwriaeth. Safodd yn wrol o blaid Gogledd America trwy holl flynyddoedd y rhyfel, ac ysgrifenodd liaws o lythyrau galluog ar y mater i'r Times. Nis gwyddom pa faint o help fydd hyny iddo yn mysg ethol- wyr Liverpool; ond yr ydym yn sicr y buasai hyny bum mlynedd yn ol yn anfantais fawr iddo. Ond y mae buddugoliaeth o'r Gogledd wedi newid pethau yn rhyfeddol. Nid oes dim mor llwyddiannus a Hwyddiant, Bu yn siarad yn yr Amphitheatre nos Fercher, ac yn yn y brecwest boreu ddydd Iau; a'r bwriad iddo fod yn ymgeisydd am 'gynnrychiolaeth Liverpool barodd ei roddi i siarad, ac nid' trefniad blaenorol y pwyllgor. Tynodd sylw ac ennillodd gymmeradwyaeth mawr yn y ddau gyfarfod. Bydd ei fod yn ddyn dieithr yn anfantais iddo, yn enwedig yn Liverpool. Pe cawsid rhyw un yn y dref i sefyll gyda Mr. Rathbone, hyny fuasai oreu ond dyma y ddau y mae Cynghor y Rhyddfrydwyr yn y dref wedi cytuno arnynt. Nid y pwngc bellach ydyw ai dyma y ddau oreu a allesid gael- cymmerwn hyny yn ganiataol. Mae y rhai wyddai fwyaf am danynt wedi eu dewis. Nis gall pob dyn gael ei hoff-ddyn ei hun; ac os awn ni i ddechreu taeru am y dyn cymhwysaf fe lithra y Toriaid eu dynion i mewn rhyngom. Mae buddugoliaethau y Toriaid yn y dref hon bob amser i'w priodoli i'w hundeb. Ni chlywyd erioed am ymraniadau yn eu cyng- horau. Y mae yr amcan yn rhy agos at eu calon i oddef i ymrysonau am y man bethau i ddyfod i mewn. Byddai yn dda i'r Rhydd- frydwyr i gymmeryd addysg oddiwrthynt. I'w plith hwy y mae cynhcnau ac ymrysonau yn dyfod. Maent fel pe yn ymhyfrydu mewn tynu yn groes. Yn eu heiddigedd a'u man ragfarnau, maent yn colli golwg ar yr amcan mawr, ac y mae yr ychydig yn drysu amcan- ion y llawer trwy gymmeryd tramgwydd lie nad oedd achos. Wedi i gyngor Cymdeithas syrthio ar unrhyw un, dyledswydd pawb sydd yn caru llwyddiant y blaid hono ydyw cefnogi y dyn, ac nid taeru a dadleu ai ni allesid cael ei well. Nid ydym yn dyweyd nad allesid sefydlu ar gystal dau, a gwell hwyrach, na'r rhai a nodwyd; ond dyna y rhai a nodwyd, ac ni bydd siarad am neb arall yn awr yn ddim ond taflu rhwystr i'r ffordd. Yr ydym yn rhoddi pwys mawr ar i'r Rhyddfrydwyr fod yn unol. Dyna yr unig ffordd y llwyddwn. Cymmered y Cymry yn Liverpool hyn yn ddifrifol at eu meddwl, a chymmered y Cymry yn Nghymru sylw o hyn hefyd. Ein hym- raniadau sydd wedi gwanychu ein cenedl ni, ac y mae ein cynrychiolaeth wedi dyoddef mwy oddiwrth hyny nag oddiwrth dclim arall. Cyfrifer hyn yn mysg y pethau a fu, a rhag- llaw myner pob peth o newydd.
Advertising
Eelyniab Y Ctnltwodeaethwe Eyes.—Cyf- w11^ ^amont ddeiseb i'r Senedd, wedi ei harwyddo gan 6 o bendefigion, 6 o esgobion, 20 o aelodau seneddoi, 40 o gadfridogion, 26 o lyngeswyr, 400 o glerigwyr, 300 o ynadon heddwch, a 30,000 o bersonau eraill, yn condemnio erlyniad y Cyn- Lywodraethwr Eyre, gan gorff anghyfrifol a'i geilw ei hun yn Bwyllgor Jamaica, am droseddau, os cyf- iawnwyd hwy o gwbl, a ddylasai gael eu dwyn ger bron gan gyfreithiwr cyffredinol ei Mawrhydi; ac yn erfyn ar y Llywodraeth ail osod Mr. Eyre mewn swydd gyhoeddus; ac ad-dalu iddo yr holl dreuliau yr aeth iddynt wrth amddiffyn ei hun yn erbyn y cyhuddiadau. Dyna brawf pwy sydd dros y gorth- rymwyr, a phwy sydd dros y dyoddefwyr. BARN UCHEL DR. Gxjthexe am Gladstone. Dy- wedai Dr. Guthrie wrth gefnogi apwyntiad Mr. Gladstone i fod yn Ganghellydd Prif-Ysgol Edin- burgh, fel hyn am dano:—'Y mae genyf ypleser a'r anrhydedd o adnabod Mr. Gladstone. Treuliais ddyddiau yn vr un ty ag ef, ac yr wyf yn meddwl ei fod yn gweddu i mi, fel Gweinidog Cristionogol, ar yr esgynlawr gyhoeddus yma, a cher bron y gynnulleidfa gyhoeddus hon, a chyda'r adroddwyr o fy mlaen, er o Mr, Gladstone a fi yn gwahaniaethu ar rai pe au a fernir gan bob un yn bwysig,— ddyweyd, nad oes yr un dyn yn fyw o un eglwys neu enwad, y gallwn ymddiried unrhyw achos yn fwy yn ei aw, gan gredu y byddai iddo ddwyn i weith- ar yr achos hwnw holl onestrwydd a chywirdeb yno r egwyddor Gristionogol uchaf, a'r cydwybod- olrwydd mwyaf pur.'
CYNWYSIAD. I
CYNWYSIAD. liythyr Dr Rees at Mr Gladstone. Y Cyfarfod Mawr. Cynrychiolwyr Rhyddfrydig Liver- pool. Newyddion Etholiadol 1 Newyddion Cymreig 2 Eto eto Y Senedd. Rhys Dafis. Beirniadaeth Rhydderch o Fon ar y Marwnad- au i'r diweddar Mr John Whitley, Rhyl. Ad- olygiad y Wasg. 3 Yr Wythnos. Liverpool a'r Cylchoedd. Cym- anfaoedd. 4 Cyfarfod Chwarterol yr Annibynwyr yn Sir Faes- yfed. Barn y Wasg. Newyddion Gymreig a Thramor 5 Gohebiaethau. Taith y Pererin. Barddoniaeth 6
--THE CHURCH IN WALES.
THE CHURCH IN WALES. TO THE RIGHT HON. W. E. GLADSTONE, M.P. SIR, I said in a former letter that the State Church in Wales, properly speaking, had never been the Church of the people, it was only an institution of the Government in which the great majority of the nation felt no interest whatever. The people were profoundly in- different to the question whether Popery or Protestantism were the established religion of the country. They regarded the changes and counterchanges of the one for the other under the reign of the Tudors as events in which they had no concern. In the poetical effusions of that period we find occasionally some in- dications of leanings in favour of the oldfaith, as they called Popery, and against the new, i.e., Protestantism, and vice versa, but the mass of the population cared for none of these things. The Church indeed lost one golden oppor- tunity to gain a lasting hold on the affections of the Welsh people, and to secure its position in the land; but that opportunity was neg- lected. Like the Jewish Church in the time of our Saviour, she knew not the time of her visitation, and, I Behold, her house is left unto her desolate l' The great Welsh revival in the last century began within the Church itself. The Rev. G. Jones, Vicar of Llandowror, in the county of Carmarthen, was the bright morning star of that glorious day. He was a burning and shining light in the midst of the thick darkness which covered the land. His evangelical preaching attracted the country all around. People came from great distance to hear him. His Parish Church soon became too small to contain the congregations which eagerly attended upon his ministry from Sabbath to Sabbath, so that after reading the prayers and lessons in the church, he used to deliver the sermon out of doors in the church- yard. His fame spread throughout the land. Deputations from other parishes awaited upon him, imploring like the man of Macedonia in the vision which appeared to Paul, I Saying, Come over and help usand wherever a clergyman might be found willing to grant the permission, he gladly availed himself of the opportunity to preach the gospel in his pulpit. This irregularity was soon reported to the bishop of the diocese, who reprimanded the evangelist for the impropriety of his conduct, admonishing him under the threat of sus- pension to refrain from intruding upon the sheepwalks of his brother shepherds. He con- sequently obeyed the mandate of his superior, and confined his ministerial labours within the bounds of his own parish, and sought to esta- blish free schools in the country around, and to employ the press in the service of religion, by publishing useful books and tracts, which proved eminently beneficial to many souls. At that time, the celebrated Howell Harris, of Trevecca, in the county of Brecon, then a student at Jesus College, Oxford, was brought under the saving influence of the gospel. He word^^ k°me from the University having the •fv keart as a burning fire, being pent bones, so that he was weary of refraining and could not be silent.' He con- sulted not with:flesh and blood-he sought not tn v,°v. ^na^lon^by a bishop—he paid no regard + J1 S' an<^ ecclesiastical usages her Vent forth Hke the Baptist, '.a voice crying e w derness, declaiming against the sins « "Moralities of his countrymen with the C Power of mighty thunderings.' Though a firm adherent to the Established Church, and a regular communicant at her altar, the laics of the Church had no power to restrain him from, speaking the things which he had seen, and heard, and felt. He made no account of the frowns of the bishop, and the opposition of the clergy: knowing the terror of the Lord, and the constraining power of the love of Christ, and being impelled by a burning desire for the salvation of immortal souls, I He en- dured, as seeing Him who is invisible.' About the same time, the seraphic Daniel Rowland, the Curate of Llangaetho, in Cardi- ganshire, who had been converted under the ministry of G. Jones, Llandowror, began to preach with extraordinary power and effect. In the opinion of many competent judges, Rowland was even superior in pulpit eloquence to his great contemporary, Whitfield himself. Several clergymen in South Wales, of whom some were highly gifted preachers, soon joined Harris and Rowland in the movement, and not a few lay preachers of great power,'appeared as fellow-workers in the field. South Wales was set on a blaze from end to end in a very short time. The converts in every locality were formed into societies, who used to meet once a week for Christian fellowship and mutual edification, having suitable men ap- pointed to watch over them. The opposition, in South Wales, did but seldom proceed into wild and violent persecution. It took a more quiet and systematic form of proceeding. The revival was sought to be smoothereddown by episcopal authority chiefly; the clergy who took part in it were admonished by the bis- hops. Daniel Rowland himself was the first against whom the prelatical shaft was hurled. At last he was driven from the Church. He took the whole congregation with him. They assembled together in a barn, clese to the parish church of Iilangaetho; the congregation of Dearly beloved brethren' left to the church consisted of the curate and clerk alone. Several other clergymen, who refused obedience to their bishops, were forced to leave the Church after Rowland but still their attachment to the establishment remained unabated. They conducted their public worship after the fashion of Nonconformists, but on no account' would they be considered as such, but rather as auxiliaries to the Church. The state of things in North Wales at that period, and the lessons which the history of its events points out, I must reserve for another Letter. But, Right Honourable Sir, ere I close this letter, I crave your indulgence whilst I say, that all the unfounded, lying, and malicious calumnies which are continually heaped upon you on platforms and through the press, serve only to deepen the love, and heighten the res- pect for your name and character, in the heart and conscience of all who have true regard for whatsoever things are honest, whatsoever things are just, whatsoever things are pure, whatsoever things are lovely, and of good report,' throughout the land, and throughout the world,—most of whom would willingly expose their own bosoms to receive those poisonous shafts, were it possible, in order to shield you. Rest assured that the best men in the land are daily interceding on your behalf at the throne of God. I have the honour to be, Right Hon.. Sir, Your devoted Servant, W. REES.
Y CYFARFOD MAWR.
Y CYFARFOD MAWR. Trodd y Cyfarfod Mawr allan yn llwyddiant mawr-yn llwyddiant mawr yn mhob ystyr. Llwyddiant mawr oedd cael addewid gan John Bright i ddyfod iddo, i gychwyn. Llwyddiant mawr oedd dal y llwynogod cyfrwysddrwg, yr Orangemen, a'u hatal yn eu hamcan dichellgar ac iselfrwnt i ddrysu y cyfarfod a'u hoernadau a'u Kentish fire. Gosododd rhyw fytheiaid ffroengraffus eutrwynau ar eu track, ac ol- rheiniasant ef i'w ffau disgynasant amynt yn annisgwyliadwy, anrheithiasant eu gwersyllfa, a dygasant ymaith eu holl genawon (y tocynau ffugiol), ac felly dyryswyd ac attaliwyd eu holl amcanion. Yr oedd llwyddiant y cyfarfod o ran y cynnulliad, yn gymmaint, ac yn fwy nag a allasai yr Amphitheatre fawr ei ddal a'i gyn- nwys; canys methodd llaweroedd o gyfeillion yr amcan ddyfod i mewn. Yr oedd pob man a chongl o'r adeilad eang wedi^eu gorlenwi, a'r gynnulleidfa yr un fwyaf gweddus a pharchus mewn gwisg ac ymddygiad o'r un cyfarfod o'r fath a welwyd yn Liverpool erioed, yn ol tystiolaeth y Daily Courier, un o bapur- au Toryaidd y dref. Yr oedd y cyfarfod yn llwyddiant mawr hefyd o ran ei Areithiau, y rhai a wrandewid gyda'r astudrwydd mwyaf, ac a gymmeradwyid gyda'r gwresogrwydd mwyaf; mewn gair, yr oedd pob peth o'r de- chreu i'r diwedd yn bob peth a allesid ei ddy- muno. Addefa y Saeson fod y Gymdeithasfa Ddiwygiadol Gymreig wedi dyfod yn allu pwysig iawn ar unwaith. Dylanwadodd ei chyfarfod yr wythnos ddiweddaf yn rymus iawn arnynt hwy, yn gystal ag ar Gymry y dref, a chyrhaedda ei*ddylanwad trwy Loegr yn mhell ac yn agos. Ond, pa ddylanwad a gaiff ar Gymru ? Dyna 'n pwngc mawr ni. Yr oedd ein calon yn gwaedu ynom wrth glywed y naill areith- iwr ar ol y llallyndatguddio gwarth noethder ein cyflwr gwleidyddol-fod gwlad o Ymneill- duwyr Rhyddfrydig heb erioed eto anfon cym- maint ag un Ymneillduwr i'w chynnrychioli yn y senedd Cenedl o bobl yn boddloni i gymmeryd ei harwain gerfydd ei thrwyn gan lordiaid ac ysweiniaid uchel-eglwysaidd a Thoryaidd, i bleidleisio dros elynion ei heg- wyddorion crefyddol a gwladol, i fod yn rhith gynnrychiolwyr drostynt yn Nhy y Cyffredin! Gymry onid yw y pethau hyn felly? A ddylai y pethau hyn fod felly ? Ac a gaiff y pethau hyn barhau felly yn hwy ? Dyweded pob calon a thafod Gymreig o Gaergybi i Gaer- dydd, NA CHAIFF, nes y byddo holl hen fyn- yddau tragwyddol y Dywysogaeth yn adseinio y fanllef dros y deyrnas. Yr etholiad cyffredinol nesaf, yr hwn sydd yn awr gerllaw, fydd Armagedon yr etholiad- au. Gwna yr uchel-eglwyswyr a'r Toryaid yr ymdrech fwyaf egniol a wnaethant erioed dros eu hachos. Y mae wedi dyfod i'r eri8i8 pwysieaf y bu ynddo erioed, ac y maent yn llawn wybyddus a llawn deimladwy o hyny. Yn awr neu byth! fydd eu harwyddair. Defnyddir pob trie, a dyfais, a chelwydd, a cloak8 a ddichon i'r galon Doryaidd eu dych- mygu i amddiffyn yr achos santaidd! Un fydd (yr hon sydd wedi bod ar waith eisoes er's wythnosau) traethu pob enllibiau anwireddus a maleisus ar Mr. Gladstone, i godi dychryn rhagddo yn meddyliau y werinos anwybodus; ac ysywaeth, y mae digon o anwybodaeth a hygoeledd yn Lloegr eto i'r bwgan a geisir ei wneud o Mr. Gladstone gael yr effaith a ddy- munid gan y bwgan-grewyr ar lawer. Dy- wedodd un clerigwr, mewn cyfarfod mewn tref yn Lloegr, yr wythnos o'r blaen, fod ei grogi yn rhy anrhydeddus o farwolaeth i ddyn fel Gladstone. Yr oedd Demetvius a'r crefftwyr oedd yn gwneud temlau arian i Diana yn Ephesus, ac yn gwaeddi trosti yn y cyfarfod mawr yno gynt, yn foneddigion mewn cym- mhariaeth i laweroedd o glerigwyr yn nghyf- arfod mawr Neuadd St. Iago yn Llundain, ac mewn llawer o gyfarfodydd ereill. Ond gadawer iddynt. Beth a ddywed Cymru wrth y pethau hyn yw y mater mawr. A rydd hi ei llais yn yr etholiad nesaf dros barhad y trawster, y camwri, yr ysgelerder ag y mae yr holl deyrnas, a'r holl fyd, ond y rhai y mae gobaith eu helw yn seiliedig amo, yn ei gon- demnio, yn ei ffieiddio, ac yn echrydu rhag- ddo ? 'Does bossibl! Yr ydym yn ofni y gwaethaf, ac yn ceisio gobeithio pethau gwell. Wyr Arfon, Dinbych, a Meirion, yn neillduol, byddwch wyr-profiveh nad caethweision yn cael eich arwain fel y'ch tywysid ydych. Dywed y papur Toryaidd y crybwyllwyd am dano o'r blaen—' Os oedd y disgrifiad a roddai yr areithwyr yn nghyfarfod mawr yr Amphi- theatre Q Gymra yn gywir, nad yw y Cymry mewn gwirionedd yn ddim amgen na chenedl o slafiaid!' A welwch chwi ac a glywch chwi Gymry? Deffrowch! Cyfodwch! Ymwr- olwch! Rhowch wedd newydd ar eich cyn- hrychiolaeth seneddol. Profwch unwaith eto wirionedd yr hen ddiareb—< Trech gwlad nac Arglwydd.' Na adewch i'r hen edliwion bryntion hyn gael eu taflu i'ch gwynebau byth ond hyny.
NEWYDDION ETHOLIADOL.
NEWYDDION ETHOLIADOL. Mae Mr. Samuelson, mab Mr. B. Samuelson, yr aelod dros Banbury, yn bwriadu cynyg ei hun dros Cheltenham yn yr etholiad dyfodol, fel ymgeisydd Rhyddfrydig. Mae Mr. Isaac Lowthin Hill, meistr haiarn a glo pur adnabyddus yn North Durham, yn bwriadu sefyll yno fel Rhyddfrydwr. Mae Arglwydd Eustace Cecil wedi cyhoeddi anerchiad i etholwyr North West Essex, fel ym- geisydd Toriaidd, am y gynrychiolaeth. Bwriada Mr. P. Long, yr aelod Toriaidd dros North Wilts, ymgilio o'r maes; ac y mae Ardalydd Worcester, mab hynaf y Due of Beaufort, yn bwr- iadu sefyll yn ei le fel ymgeisydd o'r un ochr. Mae Mr. George Griffith, o Kidderminster, wedi anfon anerchiad, yn cynyg ei hun fel ymgeisydd Rhyddfrydig dros y fwrdeisdref hono. Nid yw Mr. Padmore yn golygu cynyg ei hun eto dros Worcester.—Mae yno bed war vmgeisydd ar y maes, ac un o honynt yn weithiwr, adnabyddus fel-apostol dirwest. Dywed y Times fod y Rhyddfrydwyr yn bwriadu ymladd yn galed am West Worcestershire, sydd yn awr yn dychwelyd dau Dori. Bu cyfarfod gan Ryddfrydwyr Blackburne, yn y Reform Club, yr wythnos ddiweddaf, i ystyried pwy a ddygir yn mlaen yn yr etholiad nesaf. Penodwyd ar Mr. J. G. Potter, yr ymgeisydd aflwyddianus yn 1865; ac mewn cyfarfod a gynhaliwyd yn ddiwedd- arach, penderfynwyd ar Mr. Montague Fielden, yr hwn a gynrychiolai y fwrdeisdref yn 1853, i fod yn gydymgeisydd a Mr. Potter. > Penderfynir gwrthwynebu ail-etholiad Mr. Dis- raeli dros swydd Buckingham, yn mherson boneddwr o'r enw Mr. Nathaniel Grace Lambert, o Denham Court, yr hwn a ymrwyma i bleidio golygiadau Mr.. Gladstone aJl yrEglwys yn yr Iwerddonf Gorchest fawi- fuasai di-seddu y Prif Weinidog, ac feUy dym- chwelyd pnf golofn y sefyd%d!