Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
20 erthygl ar y dudalen hon
CYFARFOD CHWARTEROL YR ANNIBYNWYR…
CYFARFOD CHWARTEROL YR ANNI- BYNWYR YN SIR FAESYFED. GAN KILSBY. (Par had o'r Rhifyn diiveddaf.) Mae mwy o dcbygolrwydd rhwng gyrfa dyn- ion a rhedfa afonydd na rhwng unrhyw bethau eraill yn ein byd ni. 'Dydd y pethau bychain' yw hi ar y rhan twyaf o afonydd ar eu cychwyn- lad o'u llefydd genedigaethol anhygyrch, a thrwy lawer o rwystrau yr ennillant gryfdwr ac y gweithiant eu ffordd i'r dyffryndir bras meillionog, coedog, ne yr adlewyrchir ar eu gwyneb gwydrdebyg cysgodau goedydd talfrig aralgangenawg na fedrent fyw yn y mynyddau lie tarddant. Mae boreu oes llawer dyn yn ddigon dinod a tlirafferthus, ei ganolddydd yn desog a llwyddianus, a'r hwyr yn dywyll a chymylog. Ta-rdda y Bachwy yn y Rhosgoch, ac am ychydig filltiroedd rhed trwy ganol dyff- ryn toraethog a thlws, ac yna cyfyngir ar ei gwely gan fryniau serth wrth odreon y rhai y Ca fawr drafferth i wneud ei ffordd am y rhelyw gyrfa hyd y man yr ymgymysga a dyfroedd Gwy. Ar ol esgyn o gul wely yr afon yn Nghraig-pwlldu, eyrhaeddasom o'r diwedd ddyffryn hyfryd a chydmariaethol wastad, ac yn dwyn arwyddion diymwad o wrteithiad. Yr oedd yr amaethdai yn rhai da a chyfleus, y meus- ydd yn obeitliiol yr olwg arnynt, a'r anifeiliaid yn edry £ h yn grynon a llowyrchus. Ar ol ei throedio hi yn ddiwyd am oddeutu awr cyr- haeddasom bentref byclian Castell Pain, gwedd- illion yr hwn sydd yn gyfleuedig- ar dipyn o gnwc ar ochr orllewinol y dyffryn, ac yn agos i'w odre mae capel bychan yr Annibynwyr, yn yr lm n yr oedd y cyfarfod chwarterol i gael ei gynnal dranoeth. Mae capel a,rall dan ofal Mr Griffiths, ac y mae hwnw o feVm chwarter milltir i'w dy, ac o fewn dwy filltir i'r Cas' Pain, ac yn yr hwn yr oedd y moddion cyhoeddus i ddechreu. Rhwng ymweled a Chraig-pwlldu, disgyn ar hyd lethri serthion y man hwnw a'u hesgyn, daearegu, rhedyna, a cholli ein ffordd yn y dyff- ryn, yr oeddym wedi hir dreulio y Uuniaeth a gawsem yn Nghafn Twmbach, a'r cropwl canol wedi myned yn ddiberswad, ac nid oedd yn bosibl pedestru yn mellach hyd nes dystewi llais y cylla a rhoi rhywbeth amgenach iddo i wneud na danfon deisebau i'r felin; a chan nad oedd- ym yn adwaen neb yn y dreflan, i mewn yr aeth- om i'r Maesllwch Arms, dan ddylanwad credin- iaeth gyflawn yn y ddiareb a dystia taw I gweh ceiniog na brawd.' Yr oeddym mor wancus a phe buasem wedi bod yn hel llwynog, a gorch- ymynasom de, ham ac wyau gydag awdurdod pobl yn gwybod y medrent dalu am a fwytaent, a chyda phwyslais digamsynied gwancusedd. Gyrasom genadwri o heddwch i'n dynion oddi- mewn gyda gwydraid o gwrw iachus, a dysgwyl- iasom yn amyneddgar am barotoad y trugaredd- au gorchymynedig, a thra yn arfer gras Job cawsom amser i sylwi ar y gwyddfodolion. Yn un gongl o'r ystafell eisteddai packman yr hwn a ddadebrai ei natur luddedig a llymaid o gwrw a phibellaid o ddybaco, tra gyferbyn ag ef yr eisteddai hen navvy o Wlad yr Haf o'r enw Robert Fowler, yr hwn yr un modd a lonai ei galon a bara a chaws a sudd yr heiddyn. Ym- ddangosai yr olaf, yr hwn oedd wedi gwaddodi yn yr ardal ar ol gorphen y Mid Wales Railway, yn bur gymodlon a'i dynged ac a'r man yr oedd ei linynau wedi disgyn, tra y grwgnachai y blaenaf oblegid nad ydoedd ei faich yn ysgafn- hau yn ddigon buan ar hin mor wresog. Dyna'r bwyd yn barod o'r diwedd, ac i mewn yr aethom yn ddwfn i serchiadau yr ham a'r wyau, gan Wneud ein hoi yn ddinystriol arnynt, nes peri i Wyneb gwraig y dafarn ddifrifoli i sobrwydd profedigaethus o chwerthinol. A bu tawelwch niawr yn ein rhanau mewnol, a ninau a deimlem yn gonservative dros ben. Radical yw pob dyn cyn ciniaw, ond ar ol ciniaw sylweddol mae pob dyn yn glamp o dory iach ei yspryd, a chyfan ei galon. Ar ol talu gofynion eithaf rhesymol ar ol gwneud argraphiadau mor n ar y trugareddau, prysurasom tua chapel ermon, gan ei bod hi erbyn hyn ychydig dros ben yr amser yr oedd yr oedfa hwyrol i ddechreu. Pan gyrhaeddasom y synagog ddiaddurn hon oedd ysgolfeistr cloff o Huntington school pregethu, ond can gynted ac y croesasom y trothwy, dyma fe yn cau ei enau ac yn arfer rhyw ddiwydrwydd anarferol i ddianc o'r pulpit er mwyn rhoddi lie i'r dyeithriaid. Llefarodd o honom, a gorphenwyd yr oedfa. Gwersyll- y noson hono yn nghartref cysurus y Parch. tor y1 yn byw ar ei dyddyn ae og ei hun, ac yn cael ei amgylchu gan bob cystir dyuaunadwy-ty helaeth, a phrospect da iawn o dan loffty gegin, nid amgen na llawer o hams, ac yn nghymdeithas frawdol ystlysau moch ac eidionau, ynghyd a'thafodau y rhai hyny druain. Mae Mrs Griffiths yn ddynes lan- deg, siriol, garedig, ac yn medru y gelfyddyd o drefnu ei thy i berffeithrwydd. Cawsom y mab, a'r unig blentyn, yn fachgen hawddgar, gwyl- aidd, a gwybodus, ac hoff o lyfrau. Cyn gorphen hanes y Cyfarfod Chwarterol, rhoddwn amlinell bywgraphiad y penteulu ger bron ein darllenwyr, canys teilynga hyn ar ein llaw. Ar ol swperu, chwiffio mygyn, a thipyn o ymgom siriol, aethom i orphwys, ond nid cyn i'r rhedynivr gael addewid gan fab y ty i'w ar- wain boreu dranoeth i'r Rhosgoch (150 o gyf- erwau o fawndir gwastad), sef tarddle y Bach- wy, a thrigfan ei frenines, set y Royal Fern. Cysgasom yn felus, ac heb wrando llais yr aderyn, ac mewn amser cyfaddas dychwelasom i Cas' Pain erbyn oedfa deg o'r gloch. Nid oedd ond tri o weinidogion yn bresenol heblaw gweinidog y lie, ac nid oedd y gynnulleidfa dros ddeg ar hugain, a chyfrif Robert Fowler, sef un o sediments y ffordd haiam. Yr oedd Robert, yr hwn sydd yn wyngalchwr wrth fodd calon gwragedd glanwaith, wedi cael gwaith gan Mr Griffiths, ac yn ystyried taw ei ddyled- swydd oedd mynychu y cysegr ar yr achlysur presenol mewn ffordd o dalu'r pwyth i fugail y y lie, a sicrhau rhagor o waith. Ni thraddod- wyd ond un bregeth, ac yna awd i Lanyrafon, ffarm fawr yn ymyl y pentref, yr hon a ddelir gan, yn ol tystiolaeth Mr Griffiths, un o'r dyn- ion goreu yn yr holl wlad. Wrth fyned i'r lie hwn, esgynasom i goppa glaswelltog gweddill- ion yr hen gastell, lie yr arferai pobl, pan yr oedd Mr G. yn ifanc, yinneillduo ar ddyddiau y ffeiriau a gynnelid yn y pentref, i ymladd a'u gilydd. Ymladdent un round, ac yna aent i'r dafarn i ddisychedu eu hunain, ac yna atti hi drachefn, ac felly yn y blaen-paffiaw a photiaw bob yn ail-hyd nes goddiweddid hwynt gan y nos. Ond mae'r arferiad annuwiol hon wedi ei difodi er ys talm trwy ymdrechion ac esiampl crefyddwyr yr ardal. Ar ol prydnawnfwyd cysurus yn Glanyrafon, dychwelasom i'r cyfar- fod prydnawnol, pan yr oedd oddeutu deugain o bersonau yn bresenol. Pan yn dynesu at ddrws y capel, canfyddem Robert Fowler yn prysur blastro cymydogaeth pyst yr unig ddrws sydd ar y synagog, ac ofnem mai plastro wnaethai yr hen bryfyn trwy holl ystod yr oed- fa, ond er ein llawenydd daith i mewn, gan eis- tedd yn ymyl y drws a'r llwy forter yn ei law, gan ei symud hi yn ol a gwrthol tra bu dau wr yn pregethu, a chan gyfeirio ei olygon tua'r ddor, fel pe buasai calon Robert a'i Iwy forter gyda'r gwaith annorphenedig oblastro oddi- allan, yn hytrach na chyda'r gorchwyl oedd yn myned yn ralaen yn y capel. Ar ol yr oedfa brydnawnol, aeth yr hen wyngalchwr i'r Maes- llwch Arms i yfed iechyd iddo ei hun, ac yni- ddengys iddo wneud hyny yn hytrach ar yr heartia, canys yn yr oedfa hwyrol, pan yr oedd y capel bach yn llawn, siaradai wrtho ei hun ar glyw, yr hyn a ogleisiai dipyn yn ormod ar y bechgynach yn ei ymyl. A chan i un o'r llefarwyr ddygwydd dweud gair neu ddau go finiog yn erbyn y meddwyn, gan, ar yr un pryd, bwyntio yn ddifeddwl yn y cyfeiriad lie yr eis- teddai yr hen blastrwr sychedig, gwnaeth ei gydwybod yntau gymhwysiad mor bersonol o'r cerydd, fel y ffromodd yn arw, a chan gynted ag yr oedd y bregeth drosodd, ffwrdd ag ef i'r Maesllwch Arms, er mwyn yfed y cerydd i ebargofiad. Druan o'r hen wyngalchwr Duw drugarhao wrtho, meddwn ni o'n calon. Yr oedd y gwrandawyr yn eithaf astud, a'r canu yn anarferol o dda. Gobeithio i'r cyfarfod atteb rhyw ddyben daionus. Yn ein llythyr nesaf a gorphenol, bydd genym ryw hanesion pur hynod i'w rhoddi am bersonau a llanau hynod cymydogaeth Cas' Pain. (I'w orphen yn y nesaf.)
Y CYFARFOD DIWYGIADOL YN LIVERPOOL.
Y CYFARFOD DIWYGIADOL YN LIVERPOOL. (O'r Porcupine.) Yr ydym fwy nag unwaith wedi diystyru y Cymry am eu dull difrifol o dreulio gwyliau y Sulgwyn; ond rhaid i ni gyfaddef y tro hwn fod ein gwawd wedi ei ddiarfogi, a gorfodir ni i'w mawrhau, ac yr oedd yn dda genym gael eu hefelychu. Tra yr oedd poblo genhedloedd eraill yn diotta ac yn ymhalogi; tra yr oedd mabsantau Tranmere yn arddangos golyg- feydd o drachwant a llygredd a allasant beri Priapus wrido, a phob tafarndy yn Liverpool yn drewi ac yn rhuo gan loddest a ffieidd-dra, yr oedd y gwyr sobr, dianwadal, a dynol hyn-sef y Cymry-yn mwynhau eu cyfarfod cawraidd at ddybenion crefyddol yn y Philharmonic Hall, a'u cyfarfod cawraidd at ddy- benion gwleidyddol yn yr Amphitheatre. Da iawn chwi Gymry gwrol! Y mae gwleidyddiaeth a chref- ydd yn gwneyd ac yn ail wneyd cenhedloedd; y mae bywyd yn unrhyw fan os bydd yn aros ychydig o ddynion penderfynol ar y ddau bwngc ardderchog yma. Y pwngc gwleidyddol fodd bynag ydyw yr agosaf at linell Porcupine. Yr ydym yn ddyledus i'r Cymry am gynnorthwyo i adfywio Rhyddfrydiaeth trwy ddyfod a Mr Bright i'n plith ni. Drachefn a thrachefn ymae Porcupine wedi nodi allan mor gloff, carpiog, dienaid, a thruenus yr oedd Rhyddfrydiaeth yn ymddangos yn Liverpool. Os tuedda ymweliad Mr Bright a Liverpool, a'i hyawdledd, i anadlu bywyd newydd iddo, yna bydd genym i ddiolch yn wresog i'r Cymry calonog a diwyd am ei gymhell i ddyfod atom. Yn ddiddadl y mae gan y Cymry gwynion eu hun- ain y dylid eu gwrando yn ebrwydd. Gosodwn o'r neilldu yn awr bwngc yr Eglwys yn hollol, yn sicr rhaid fod rhyw ddiffyg ofnadwy yn bod yn y gyfun- drefn etholiadol hono a'r nis enfyn gynnifer ag un cynnrychiolydd Ymneillduol i'r Senedd allan o wlad sy'n nodedig am ei anghydffurfiaeth. Dywedir yn gyffredin fod y Cymry yn nwydwyllt a phenboeth- y ond rhaid i ni ddyweyd eu bod wedi goddef y sefyll- fa afresymol yma ar bethau gydag amynedd neilldu- ol. Rhaid i ni ychwanegu hefyd fod y bobl a dreul- iant eu gwyliau (y rhai a dreulir gan eraill i borthi eu melus-chwantau, ac mewn difyrweh anifeilaidd) i gyffroi y wlad dros eu cwynion, yn lied sicr na raid iddynt eu dyoddef am lawer mwy o amser. Y maent wedi rhoddi esiampl dda i Ryddfrydwyr Liverpool. Y mae Mr Porcupine yn tynu ei het iddynt, a theimlai yn" falch i gael gwisgo y geninen genedlaethol ar y diwrnod priodol.. (O'r Liverpool Courier.) Nos Fercher, yn y Royal Amphitheatre, gwthiwyd y Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig i for tymestlog gwladyddiaeth. Pan glybuwyd fod Mr John Bright wedi addaw anerch y Gymdeithas Ddiwygiadol Gymreig yn Liverpool, tynwyd sylw llawer at y Gymdeithas nad oedd yn gwybod dim am dani o'r blaen. Yr oedd gradd o gywirdeb yn sylw hynod y Cadeirydd, sef, mai Liverpool ydyw prif ddinas y Dywysogaeth, canys yr oedd llawer iawn o bobl Cymru wedi dyfod i wrandaw araeth Mr Bright, ac i gynorthwyp Mr Gladstone yn ei ymosodiad ar Eglwys Unedig Lloegr a'r Iwerddon. Am saith o'r gloch yr oedd y cyfarfod i ddechreu, ond pan agorwyd y drysau am chwech o'r gloch, ymwthiodd miloedd i'r adeilad fawr, a llanwyd pob cwr a chongl ar unwaith. Dylid cofnodi fod y gyn- nulleidfa o'r nodtvedd mwyaf parchus, ae nis gallasai y cyfarwydd lai na chanfod y givahaniaeth rhyngddynt yn hyn o beth a'r cynnulleidfaoedd gwladyddol a arfer ant ymgyfarfod yn yr Amphitheatre. Newyddiadur Tori- aidd. ydyw y Liverpool Courier.
BLAENAU FFESTINIOG,
BLAENAU FFESTINIOG, Nos Sabbath, Mehefin 28ain, traddodwyd Pregeth Angladdol yn Salem, yn y He uchod, gan y Parch. W. Roberts, y gweinidog, ar yr achlysur o farwol- aeth Mrs. Ellen Owens, Talywaenydd, yr hon oedd yn aelod cyflawn a chymeradwy o'r eglwys gry- bwylledig.- W. Parry.
MANION 0 FYNWY.
MANION 0 FYNWY. Mae genyf lawer o bethau y tro hwn i'w dyweyd, ac anhawdd gwybod braidd yn mha le i ddechreu; beth bynag rhaid dechreu yn rhywle, a waeth i mi ddechreu am wn i yn SALEM. Pregethwyd pregeth angladd Mrs Jenkins yno nos Fawrth y 26ain o Fai, gan y Parch E. Hughes, Hir- wain. Daeth cynulleidfa dda yn nghyd, a chafwyd pregeth ragorol, ond gan ei bod i ymddangos yn y Diwygiivr a'r Dysgedydd, ni ddywedaf ragor am dani yma. Parhau yn isel y mae Mr Jenkins, ond hyder- af y ca nerth i ddal yn ngwyneb y tro. MACUEN. Cafodd plant yr ysgol de a bara brith y Llungwyr, > a chafwyd cyngherdd o hen donau yn yr hwyr. Te ardderchog, a phawb mewn tymer dda yn mwynhau eu hunain; y canu yn felus a soniarus odiaeth, a phawb yn hiraethu am gwrdd cyffelyb eto. Arwein- iwyd y canu gan Mr G. Morris. Adrodcfwyd amryw ddamau hefyd yn dda dros ben, ac yr ydym yn barod i ddyweyd fel yr hen ffarmwr a'i ferched, Dyma'r goreu eto a gafwyd yma.' Rhaid i ni ddyweyd gair etc am y Llungwyn yn CWMBRAN. Cafwyd yma turn-out godidog gyda'r gwahanol ysgolion. Cerddwyd dan ganu trwy y lie, a chan fod y llwch mor helaeth, ac ambell i awel o wynt yn ei godi yn gymylau, nid rhyfedd fod dillad pawb o'r plant agos yr un lliw erbyn cyrhaedd y cae. Nid tea party oedd yma eleni, ond math o pop party a chacenau crynion a bara brith. Mwynhaodd y plant ac ereill eu hunain yn ardderchog. Ni chynygiwyd am gyfarfod yn yr hwyr, ond gadawyd i bawb wneyd y goreu o'r adeg. Yr oedd y Parchn R. Lumley, D. Lewis, (B.) a T. Roberts, Bala, yn gwneyd eu goreu i wneyd pawb yn ddedwydd, a chlywais eu bod yn haner meddw ar bop. Rhoddwn air yn awr am GYFARFOD IJISOL RHYMNEY. Cymerodcl hwn le dydd Mawrth yr 2fed cyfisol. Pregethwyd am 2, gan y Parchn D. Jones, New Tredegar, a S. L. Jones, Machen; ac am 7, gan y Parchn S. L. Jones, ac E. Hughes, Penmain. Dechreuwyd y cyfarfod hwyrol gan y Parch W. Griffiths, Rhymney, a da oedd genym ei weled yn edrych gystal wedi bod yn y North. Deallwyf fad pobl y Gogledd wedi bod yn garedig dros ben wrtho, ac ni synem glywed ei fod yn station y Pant cyn hir eto yn gofyn am docyn i Oswestry neu rywle arall yn y North. PISOA. i Cynhaliwyd cyfarfod llenyddol, neu fel y myn rha ei alw, eisteddfod, yn y lie hwn dydd Mercher y 3ydd cyfisol. Cymerwyd y gadair am 6t o'r gloch, gan y Parch D. Davies. Beirniadwyd y traethodau a'r adroddiadau gan y Parch S. L. Jones, Machen, a'r canu gan Mr W. R. Jones, Abercarn; canwyd yn dda dros ben, ac yr oedd gwyr y traethodau wedi ysgrifenu yn rhagorol. Da genym weled Mr Davies a'i briod mor weithgar gyda'r hyn sydd dda. DYN WEDI YMGROGI. Nos Sadwrn y 30ain o Fai, cafodcl dyn o'r enw Hopkin Harry, o Maesycwmwr, ddigon ar fyw, ac felly aeth i'w dy, clodd y drws arno a chrogodd ei hun, ac yno y bu hyd fore dydd Llun heb i neb wybod am y digwyddiad. Nid oes neb yn gwybod pa beth a'i gyrodd i wneyd y weithred ryfedd; ond sylwyd yn ddiweddar ei fod yn dra isel ar amserau. Hen lane ydoedd, a saer maen wrth ei gelfyddyd, ac mewn amgylchiadau cysurus. Diolch am gadw synwyr yn ei le.-Gohebydd.
MARCHNADOEDD YR WYTRNOS.
MARCHNADOEDD YR WYTRNOS. YD. LLUNDAIN, Dydd Llun.—Cymmerodd codiad o lID swllfc y chwarter le yn mhrisiau gwenitli cartrefol; ac yr oedd gwenith hamor yn ychydig yn uwch. Gvreithai baidd-car- trefol a thranior-ain brisiau yr v. ytlinos flaeiiorol. Y cyn- njTchion ereill lieb ua cyfne-widiad o bwys. NEWCASTLE, Mehefin 2ail.—Axai oedd y fnsnach mewn pob math o gynnyrch, ° a gostjTigodd y gwenitli 23 y chwarter Ccirch, ifa, a phys, 6c y ckwartcr yn is. Bla,yd Is yn rhatach. EDINBURGH, Mehefin Sydd.—Araf iawn oedd y fasuaeh mewn gwenith, a gostyngodd y prisiau o 28 i as y cli'ivarter. Haidd ya gwerthu yn araf, a'r prisaau Is yn is. BIRMINGHAM, Mehefin 4ydd.—Y cyfiernvad o wenith j'li fychan, yr hwn a wefthid am ostyngiad o 2s y chwarter. Y ceirch yn seiydlog. Ffa a phys yn cadw at y prfeiau. MANCHESTER, Mehefin 4ydd.-Nid oedd ond ychydig waii dyfod ynghyd, a'r fasnach yn araf. Gostyngcdd y gwenith Prydeinig 2s y chwarter, a'r tramor 6c y eanpwys, y blawd o Is i 2s y sach, ceirch o Ie y 45 pwys, blawd ceii'ch 6c y llwyth,:a ffa Aiphtaidd a'r grawn India 2s y chwarter. CAERLLEON, Mai 30.- Ychydig oedd wedi dyfod ynghyd i'r farchnad, ac ni chynnygiwyd ond cyiienwad byclian o wenith. Gostyngodd y gwenith 6c y bwsei. Ceirch a ffa yn cadw at y prisiau. 6ostyngodd grawn India 6e y eliwar- ter.
MASNACH MARCIINADOETfD CYMREIG.
MASNACH MARCIINADOETfD CYMREIG. ABERGELE, Mehefin 6.—Gwenith, 21s Oci 22s C'c yr hob; haidd, 123 9c i 13s Ss yrjhob; ceirch, Us Oc i 10s yr Lob; ifa, 18s Oc i 18s 3c yr hob; blawd cehvli, 41s Oc i 44s Cc y 2 pwys. BALA, Meliefin 6.—Gwenith, 88s Oc i -10s 0c y Uawd ceirch, 108 i 42s Oc y pwn haidd, 123 Oc i lis 0c yr nob; ceirch. o 9s 0c i 9s 6c yr liob. Cig' eidion, o Go i Vy pwys cig da.fad, 6jc i 8c y p^ys ymenyn ii'res, lie i 12c y pwys ymenyn llestri, 00c i OOe y pwys. BANGOR, Mehefin 29—Gwenith,. o 6~s Oc i 65s Or y (.hwarter haidd, 37s Oc i 39s Oe; ceirch, 27s 60 i 20B Oc; blawd ceirch, 41s i 43s y 240 pwys. ymenyn iiies, 120 I lou y p » > s; ey 51 i 8c y pwys tig- dafad, 6c i 9c y pwys; hwyaid, 3s 9c i 4s Oc y cwpl; cywion ieir, o 2s Oc i 3s 9c y cwpl; wyau 7 am 6c. CASTELL NEWYDD EMJ-YX, Mehefin 5.—Gwenith, 88 Oc i 8s 6e y bwsel 64 pinlys haidd, 5s Oc i 5" 6c y bv, sel o 54 pwy. ceirch, 2s 9c i 3s 3s y bwsel o 40 pwys; ymenyn tiree, 12e i ISe. y pwys; llestri, 10c i UjjC y pwys; caws, 2ic i 2?c y pwys; cig eidion, 6c i 7Ao,; cig daf an, 6e i c y p^. )" i, cig llo, o 6c i i: ■ y pwps; pore, 6c i G.Vc y pwys; moch maWi', Ss i 8s So y 2;> pwys gwlan, o Is 4c i is 70 y pwys; pyoitws, o 2; 6 I 3s Oc„y bwsel. CAERFYRDDIN, Mehefin G.-C:weaitli, o 8s Oe i 9s 0c y bws. 1 haidd, 4s 9c i 5s 6c y bwsel; ceirch, 3s 3c i 3s 6c y bwt el o 40 pwys; blawd, 48s i 60s y saeh o 230 pwys. CAERNARFON, Mehefin 6.—Gwenith, o 02s i 66s Y ch">:iH haidd, 37s Oc i 39s Oc chwarter ceirch, o 27s lie i 2f)\ c y chwarter; blawd ceirch, o 40s Oc i 43s Oc y 240 pwy; s menm ffres, oOOciOOy pwys; -,v),,t-u, 20 am Is; cywion i. Is 4c i-is 6c yr un. RUTHIN, Mehefin. 8—Gwenith, o 22s i 22s 6e yr hob; haidd, 15s Oc i 15s 6c; ceirch, o 9s i 10s Oe yr hob ymenyn ffres, llAc i 12e y pwys llestri, 00c y pwys. CONWAY, Mehefin 6.—Gwenith, 21s Os i 22s Oc yrhob hdd, 12s 6c i 13s 6c yr hob'; ceirch, 9s Oc 10s Oc yr bob blawd ceirch, o 41s Oci 43s Oc y 240 pwys. CORWEN, Mehefin 5.—Gwenith, 35s Oe i ;3,s 0" y DWn. haidd. 12s Oe i 13s Oe yr hob; ceirch, 8s 0 i 9s 3-r hob; blawd. ceirch, 40s 0c i 42s y pwn; cig eidion, 6gc i 7je pwj-s; tag diii'ad, 7c i Sle y pwys eig Ilo, Oe i Oc; ymenyn ffres, Q 12c i lSc y pwys; ymenyn llestri, OOe i 000 y pwys. DINBYCH, Mehefin 3.—Gwenith, o 215 Oe i 22s Ge yr hob; haidd, 14s Oc ijlos Oc yr hob ceirch, 10s Oe i l&s.Sc yr hob ymenyn ffres, o 12e i 12gC y pwys yr ymenyn Ill i lie y pwys. GWRECSAM, Mehefin 4.—Gwenith gwvn, 10s. 0c i lis 3c v bwsel; coch, 10s 0c i lis 0c.; haidd, 0s 0c i Os^O^iceircli 4s 6c i 5s0c.; ymenyn ffres, o 12c i 14c y pwys; ci" eiiion, o 7ci 8e y pwys; eig dafad, o 6js i 8c cig llo, 7?;c. i S^o y pwys pytatws, 2s 6o i 38 00 y mesui1; hwya.id, 45 0. ii 4s Ge. LLANERCnnIEDD, Mehefin$.—Gwenith, 't5s Oc i O1. y chwarter haidd, o 37s Oe i 40s Oe y chwejaber cehch, o 28 Oc i 30s Oe y chwarter; pytatws, 2; 9c y 100 pwys ymenyn ffres, 11e i 12c y pwys cig eidion, o 7c ige y pwys; cig dafad, 8c i 9c y pwys cig llo, o 5c i 7c y cig Inoell ifres, Oe i 0c pwys. LLANGEFNI, Mehefin 4.—Gwenith. 615 i 64s Oe y chwarter; haidd, 36s i 38s oc ceirch newydd,, 2.6s 00 i 28s 0c ymenyn ffres, 13^0 i 14e y pwys; hallt, OOe. y pwys eig eidion, o 70 i 9c y pwvs cig dafad, 7c i 9c cig llo, 5c i 7c y pw}" pytatws 6s Oc y 100 pwys.
EJHYD-XBONT.
EJHYD-XBONT. Mai 22ain, traddodwyd darlith yn y lie uchod gan y Parch D. Roberts, Caerllarfon. Y testyn oedd 'Dr. Arthur Jones, Bangor.' Buasai yn brofedig- aeth i ni ganmol, yn ol ffasiwn y dydd, onibai ein bod yn gwybod na raid i Mr. Roberts wrth lythyrau canmoliaeth. Dig-on yw dyweyd fod y darlithydd enwog yn ei liwvHau goreu. Y myuediad i fewn drwy docynau swllt yr un a chwe cheiniog. Yr elw at adnewyddu y capel.
BLAENBLODAU, NEW INT.
BLAENBLODAU, NEW INT. Mehefin yr 2il, cafwyd g-«dedd ragorol o do a bara brith gan Mr a Mrs Jones i ysgol Sabbath01 "Capel Nouni. Aeth y plant i lawr yn lluosog wedi gor- phen y wledd ragorol. Cahvyd areithiau bywiog, a hynod gynhwysfawr, gan Mri. Jones, 1Ia8J, Xouui; Harries, Cwmiar: Davies, Doleuduon; B?niaimn Morris, a'r Parch D. Williams, Rhyaybont. Oanodd yr ysgol hefyd amryw dclarnan rhagorol. Ym- adawodd pewb wedi eu gorfoddlom. GoiivbydL
[No title]
Gwnaeth yr ardrefnwyr adroddiad maith gan erfyn ar i'r ty orfodi Mr Charles Woolley i roddi ei dystiolaeth. Difyna yr adroddiad yma hefyd dyst- iolaeth Thurlow Weed, yr hon a addefai fod y Sen- eddwyr wedi cael eu tueddu i bleidleisio dros rydd- had trwy lwgrwobr. Caed allan y brad yma trwy gymmeryd meddiant o holl hysbysiadau pellebrol y Western Union a Swyddfa Washington. Gwneid hawliad pellach, ond gwrthwynebid ef gan y pwyll- gor. Ymddistoyddiad Mr Stanton.—Rhoddodd Mr Stan- ton ei swydd i fyny fel Ysgrifenydd Rhyfel ar y 26ain o'r mis diweddaf, a chyflwynodd hi i ofal y Cadfridog Townsend, ac mewn llythyr ffurfiol gwnaeth y peth yn adnabyddus i'r Arlywydd, ac wrth arwyddo y llythyr dynoda ei htm, Ygrifenycll Rhyfel.' Yn ddiweddarach yn y dydd, ymgymmer- odd y Cadfridog Thomas a'r swydd oddiar y Cad- fridog Townsend. Is-Lyivydd yr Uiiol -Dalaetliati.-Ymgyfarfu cyfeill- ion Mr Charles Francis Adams, cyn-weinidog America yn llys Lloegr, yn New York, y 23ain o'r mis diweddaf, er cefnogi ei bennodiad ef fel y person cymhwysaf i'r is-lywyddiaeth. Yr oedd y cyfarfod yn un o'r rhai mwyaf brwdfrydig. Y Rhyfel Abyssiniaidd. Cafodd Syr Stafford Northcote, y telegram canlynol oddiwrth y Prif- gadfridog yn Abyssinia :— Suez, Mehefin 6. 'Nudul Wells, Mai 30.—Yr wyf yn gobeithio gallu cario yr adran olaf o'r milwyr yn ddiogel trwy dramwyfa Sooroo, a chyrhaedd i Zoulla ar y laf o Fehefin. Ffarweliais a Kassa yn Senafe ddoe. Byddai yn well peidio anfon llythyrglud neillduol i Abyssinia eto. Byddwch cystal a hysbysu awdur- dodau y llythyrdy am y symmudiadau. Anfoner fy llythyrau personol i, a llythyrau fy swydd, i Suez.' Daeth y newydd canlynol gyda telegraph Malta ac Alexandria:— Suez, Mehefin 6. Y mae deg o swyddogion, a 154 o fibvyr y 3rd Dragoons wedi cyrhaedd yma o Abyssinia, ac ant ymaith ar fwrdd y Crocodile. Arosodd y Consul Cameron yn Annesley, oherwydd afiechyd. Cynhadledd Heddweh Cydgenedlaetlwl. Y mae y gynhadledd hon yn ei heis-teddiad yr wythnos di- weddaf yn Berne, wedi penderfynu ar fesurau grymus tuag at ledaenu egwyddorion heddwch rhwng gwahanol wledydd. Llwgrwobrivyo er rhyddhau yr Arly wydd Johnson.- Yn union ar ryddhad yr Arlywydd, mynodd yr ar- drefnwyr dros y ty, fynu dal Mr Woolley o Cincin- mo nati, goruchwyliwr Democrataidd, a thyst ar y prawf, ar y cyhuddiad o lwgrwobrwyo Seneddwyr i bleidleisio dros ryddhad, ac am gydgastro ag ysgrif- enydd yr Arlywydd. Gwrthododd Mr Woolley dystiolaethu, ac erys yn ngharchar. Taith y Tywysog Napoleo)i.-Y mae y Tywysog hwn wedi cyrhaedd i Vienna ar ei ffordd i Constan- tinople, a bwriada newid ei gynllun o deithio trwy aros yn y ddinas hon wythnos yn mhellach. Ca ei groesawu yn gyhoeddus.
ABERYSTWYTH.
ABERYSTWYTH. YR HYN A GLYWAIS.—Mi glywais nad ydyw Doc- tor Oven ddim yn gallu gwella pawb a phob clefyd, er ei fod yn ceisio. Mi glywais fod y Parch J. Davies, Salem, wedi darlithio y dda iawn ar 'George Muller, Bristol,' a bod elw ei ddarlith at gapel Cwmerfin rhwng X20 a 125. Well done! Mi glywais fod Mr Davies wedi cael galwad un- frydol oddiwrth eglwys barchus Llanymddyfri. Mi glywais fod eglwysi B srth a Clarach wedi penderfynu rhoi galwad i Mr W. Williams, Cein- wyson, Coleg Caerfyrddin. Mi glywais fod bwriad i gael dau liberal yn aelod- au dros Sir Aberteifi. Yn awr am danir wyr Ceredigion Ystwythyn.
CAERFYRDDIN.
CAERFYRDDIN. DARLITH.—Yr oedd Miss Rees (Cranogwen), yn darlithio yn Heol-dwr, Nos Wener diweddaf, ar Pethau Chwithig.' Yr oedd y cynnulliad yn lluosog, ar ddarlithyddes mewn dull chwithig yn ym- drin a phethau chwithig. COLEG CAEEFYKDDIN.—Y mae Mr J. Foulkes, Bethesda, Arfon, wedi cael galwad o Ty Ddewi, ac wedi ei hateb. Y mae Mr Foulkes yn ddyn ieuangc talentog a gobeithiol, ac nis gallai eglwys Ty Ddewi wneud dewisiad doethach. Bendith ar yr undeb. TONIC SOL-FA.-Arholodd y Parch W. Thomas, Bwlchnewydd, Mr D. L. Jenkins, W. Williams, a J. Foulkes, myfyrwyr, ddydd lau- diweddaf, am yr Intermediate Certificate. Aethant drwy yr arholiad yn foddhaol. (
Advertising
HAELIONI CANMOLADWY DUG DEVONSHME.-Cod- odd y Dug urddasol hwn gapel Wesleyaidd yn Woodland, ger Ashopton, ar ei gost ei hun. Y mae y Wesleyaid wedi bod yn llafurio yn y parthau hyn am yn agos i ganrif, ond nid oeddynt hyd yma wedi gweled eu ^e^dyn glir i gael capel. Dilynwyd yr apeliad at y Dug am gymhorth, a'i waith yn ym. gymeryd a'r holl goet o godi un ei hun,
PORT TENNANT, ABERTAWY.i
PORT TENNANT, ABERTAWY. Rhoddodd yr eglwys a'r gynulleidfa uchod wledd ragorol o de a bara brith, i blant ac athrawon yr ysgol Sabbothol, Llun y Sulgwyn eleni. 4.-d-ddod- iad oedd hwn i de a gynaliwyd at dreuliau y capel y 18fed o Fai. Cawsom hin werthfawr, cyn- nulliad da, ac yn yr hwyr ddarlith ddoniol ac adeil- adol, gan y Parch F. Samuel, Soar, ar Oliver Gold- smith.'
YSTALYFERA.
YSTALYFERA. WERN.-Cynhaliodd ysgol Sabbothol y Wern ei chyfarfod llenyddol eleni fel arferol, ddydd Llun y Sulgwyn. Yn y prydnawn eisteddodd holl blant yr ysgol yn y school-room, i fwynhau y te a'r deisen fraith. Yr oedd y rhai hyn wedi eu darparu yn rhad gan y boneddigesau; mae clod uchel iddynt- eu zel dros yr ysgol mor effeithiol. Am saith o'r gloch, dechreuodd y cyfarfod llenyddol. Daeth cyn- nulleidfa luosog yn nghyd; yr oedd y capel yn rhwydd lawn. Llywyddwyd gan y Parch O. Jones. Beirniad y farddoniaeth, &c., oedd y Parch B. Thomas, Gurnos; y canu, Mr T. Morgans, Cilmaen- gwyn. Gwobrwywyd amryw am ragori mewn traethodi, barddoni, adrodd, darllen, a chanu. Cafwyd cyfarfod bywiog ac adeiladol: amlygai lafur mawr yn mhlith deiliaid yr ysgol.-Francon.
BRYSTE.
BRYSTE. IJydd Llun. Cymanfa y Trefnyddion Calfinaidd.—Cynhaliodd y T. C. eu Cymanfa Flynyddol arferol, ar ddydd Sul y Sulgwyn a'r dydd Llun canlynol, pan y pregethwyd ar yr achlysur gan y Parchn. J. H. Jones, Ph.D., M.A., Coleg Trefeca, a D. Charles Davies, M.A., Llundain. Cafwyd pregethau hynod o bwrpasol a da, gwrandawiad astud, a chynulliadau mawrion. Pregethodd y Parch. D. Charles Davies oddiar destyn nos y Stdgwyn na chlywodd ond ychydig o ddarllenwyr y TYST bregeth oddiarno, oddieithr iddynt gael y anrhydedd (?) o gael eu cloi oddifewn i'r gaol, sef,—' Yr hwn a ladrataodd, na ladrataed mwyach,' &c. Ond os oedd y testun ar rai ystyriaethau yn dra llym, cafwyd pregeth fwyn a dyddorol. A rhaid i ni ddyweyd, cyn gorphen a hyn, fod y ddau bregethwr a nodwyd yn feddylwyr mawrion, ac yn bregethwyr o'r radd flaenaf. Ymweliad y Maer ag Eglwys -Redelif.-Y mae yn hen arferiad i Faer Bryste ar ddydd Sul y Sulgwyn i dalu ymweliad ag eglwys Redeliff,-ac ymweliad rhwysgfawr yw,—y mae yn ei wisg a'i gerbyd maeiu yddiaethol, ac ymae aelodau y Cynghor Trefol yn dyf- od gydag ef. Eglwys Redcliff yw yr eglwys fwyaf yn y ddinas hon, a'r eglwys Blwyfol (Parish Church) fwyaf yn y byd. Y mae llawer o brif ddynion y deyrnas wedi dyfod gannoedd o filldiroedd i dalu ymweliad a'r eglwys ardderchog hon. Yr -Etholiad.-Fe gymer ddiseddiad Miles fwy o amser na mae llawer yn credu. Feallai y cymer yr ymchwiliad chwe mis, mwy neu lai, ac fe gostia fil- oedd o bunau,—fe wyr y Toriaid diegwyddor a digywylydd hyn, a dyna y ffordd y darfu iddynt lwgr-wobrwyo i'r fath raddau.—Ond costiad a gostio, ei ddiorseddu gaiff,-a chymerir gofal yn y dyfodol na chaiff yr un tarw Toriaidd dalu ymwel- iad a St. Stephen eto, o'r ddinas hon.-T.
WYDDFAI.
WYDDFAI. CAPEL SFiox.-Prydnawn dydd Sul, Mehefin 7fed, cynnaliodd deiliaid yr Ysgol Sabbothol yn y lie uchod, eu Cyfarfod Adroddiadol, pryd y cymerwyd y gadair gan y Parch. W. Morgan, a Uanwodd hi yn ddeheuig fel arferol. Yr oedd yr adroddiadau a'r darllen yn lied dda ar y cyfan, ond y mae yn ddiameu genyf y gallasent fod yn well, pe buasai ychydig yn rhagor o ymdrech yn cael ei wneuthur. Ond na fydded iddynt ddigaloni, yn hytrach bydded iddynt fyned rhaddynt, yw dyraimiad- Un oedd yno.
ROE WEN.
ROE WEN. Cynhaliodd yr Annibynwyr eu cyfarfod pregethu yn y lie uchod, yr 2il a'r 3ydd o Fehefin. Pregeth- wyd ar yr achlysur gan y Parchn E. Edmunds, Dwy- gyfylchi; L. Humphreys, Patagonia; J. Williams, Caecoch; J. Rowlands, Rhos; a J. Roberts, Conway. Yr oedd yn gyfarfod agoriad yr addoldy newydd yn y lie uchod. Y mae yn gapel bychan eadarn, hardd ac ysgafn. Hwn ydyw yr addoldy cyntaf i'r Anni- bynwyr yn y lie, a gobeithiwn y caiff ei lenwi yn fuan a phobl gwir dda a drfeyddiol,—Gohebydd.
Family Notices
Genedigaethau, Priodasau, Marwolaetiiau PRIODASAU. Mai 30ain, yn Eglwys St. Simon's, Llundain. gan-y Parch. A. B. Spaight, Mr. William Davies, a Miss Ellen Jones, (Corivenna Llundain). t Mehefin 68c1,.Yll swyddfa'r Cofrestrydd, Castellnedd, Mr. John Harries, Coedfalde, ger Cwmllynfell, a Miss Susan Powell, y ddau o blwyf Llangiwc. Fe gylymwyd John a Susan, Maent yn un 'rol bod yn ddau: Boed dedwyddwch yn nghjmdeitliti-s Eu hon briodasol iau. Hir oes iddynt ar y ddaear, A'u holl daith i gyd mewn hedd; Fel y caffont hwy eu llohi, Yma a thu draw i'r bedd. Rhhtfawr. 10A"i BACK. MARWOLAETHAU". Mehefin 5, Mrs. Eleanor Davies, Pit How, Victoria, Mynwy, yn 66 inlwydd oed. Bu yn aelod cyson gj'da'r Annibynwyr, yn Bethel, am 18 mlynedd. Ymgasglodd tyrfa luosog yn nghyd y prydnawn Llun canlynol i hebrwng ei gweddilLionjji fynwent Saron, Penycae, lie y pregethwyd yn briodol i'r amgylchiad oddiwrth Job 5. 26, gan y Parch. R. Parry, Victoria. Tad yr amddifad a fyddo yn nodded i'w hunig ferch sydd mewn galar dwys, ac yn awr heb dad na mam i ofalu am dani mwy. Mai 30ain, yn 85 mlwydd oed, Thomas Evans, Cvnn- felinboeth, ger I-Ienllaii. Bu yr ymadawedig yn aelod ffyddlon am lawer o fiynyddoecld yn Henllan, a dywed- ai yn uchel yn ei ymddygiad ei fod jai mvned i wlad well. Bu farw yn hollol dawel. Y dydd Mercher can- lynol, ymgasglodd cynnulleidfa luosog, er talu ygym- wynas olaf i'r anwyl frawd. Cyn ymadael a'r ty, darllenodd a gweddiodd y Parch. 'W. "Thomas, Whit- land yna cychwynwyd tua Henllan. Pregethwyd yno gan y Parch. J. Lewis, Henllan. Boed heddweh i'r man lie y gorwedda, nes gwawria y mawr foreu- ddydd ola' caiff gocli'r dydd hwnw yn fuddugwr ar angau, yn nerth ei Biynwr cu. Mehefin 8fcd, yn ei dy ei hun, yn yr Abermaw, David Jones, Fferyllydd, yn 37 mlwydd oed. Mab ydoedd i'r diweddar Barch. C, Jones, Dolgollau. .ok.-
ABERSYOHAN.
ABERSYOHAN. Cynhaliodd yr eglwys Amii.byn.ol yn y lie uchod ei chylchwyl flynyddol Sabbath, Mehefin y 7fed. Pregethwyd yn y gwahallOl odfaon gan y Parch D. Griffiths, (T.C.), Aberaman, yn Grymraeg, a'r Parcli W. Alonzo Grriffiths, Abersyehan, yn Seisonig. Yr oedd y cynnulliadau yn anarferol o luosog, y casgl- iadau yn. dda, a'r weiiiidogaeth yn finiog. Y mae Annibymaeth yn blaguro yn y lie o dan weinidog- aeth y brawd ieuanc Mr Griffiths, a bwriedir gosod carreg sylfaen English Congregational Chapel i lawr cyn diwedd yr haf. V ARTEG.-Cynhaliodd yr eglwys uchod ei gvvy flynyddol y Sabbath olaf yn Mai. Pregethwyd gan y Parch F. Samuel, Abertawe, yn Gymraeg a Sa^son- ig. Y nos Lun canlynol, traddododd Mr Samuel ei ddarlith ragorol ar 4 Oliver Goldsmith.' Cymmer- wyd y gadair gan y Parch W. Alonzo Griffiths, Aoersyohan. Aeth pawb adref yn foddlon.
LIVERPOOL A'R CYLCHOEDD.
Tabernacle Newydd, ar Abraham Lincoln a'i am- serau.' Daeth yno gynnulleidfa luosog yn nghyd. Cymmerwyd y gadair gan y Parch. O. Thomas. Derbymwyd y Darlithydd gyda chymmeradwyaeth uchel. Dilynodd hanes Abraham Lincoln o'i ened- igaeth i'w farwolaeth, yn neillduol yn ei gymmeriad cyhoeddus fel Arlywydd. Yr oedd ganddo rai-dar- luniadau tyner a thoddedig nes tynu dagrau agos o bob llygad. Anaml y clywais ddim yn fwy effeithiol na'i bortread o'r olygfa pan oedd y milwyr yn troi allan i'r frwydr gan ffarwelio a'u perthynasau. Rhydd y Ddarlith lawer o wybodaeth am wir achos y gwrthryfel, a'r angenrhaid a osodwyd ar y Gog- ledd i'w roddi i lawr trwy rym arfau. Parhaodd am awr a hanner yn gTyf ond yn lied bwyllog. Cyn- hygiwyd diolchgarwch iddo gan Dr Rees yr hwn a eiliwyd gan-Mr Thomas, Birkenhead, ac a gymmer- adwywyd yn unfrydol. Mr Stephens a gynhygiodd ddiolchgarwch i'r Cadeirydd, a chefnogwyd hyny gan Mr Roberts. Ymadawodd pawb wedi eu cwbl foddhau. Rhaid i minau roddi cwlwm ar fy llythyr yn y fan yma er fod genyf lawer rhagor i'w ddyweyd.