Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
.AT Y CYHOEDD. F» «r?. ' J
AT Y CYHOEDD. F» «r?. J DDAHXXEKWTB CBAFFUS,—Wete hanes rhyfeddol a, theilwng, am Y PROFFESWR JOSEPH THOMAS, (Joseplms Eiyri), 33, CLARENCE STREET, MOUNT PLEASANT, LIVERPOOL. /Professor of the Remedial Poiver of the Electric Fluid Medical Magnetism, and Galvanism, and Practical Phrenology), yn meddyginiaethu, trwy y Fywydol Elfen, wedi i bawb a phob peth fethu, yr hwn sydd er's blynyddoedd meithion ger bron y cyhoedd fel meddyg, a'r gweUiadau hynod a wnaeth wedi peri syndod i Gymry, Saeson, a lluaws o'r Cyfandir. Sylwer ar y llythyr hwn sydd fel y canlyn Aethum at Proffeswr Thomas tan effeithiau anwyd trwm ar fy nglun. Yr oedd yn anesmwyth a phoenus angerddol am amser maith, nes yr oedd fy nghyfan- soddiad drwyddo yn gwanhau. G-wnaethum brawf ar bob moddion i'w dadgloi, ac i liniaru y boen, cyn dyfod ato, megis ymdrochi yn y mor, mewn ffynhonau, ac mewn bathau, &c., ond y cwbl yn hollol ofer. Nid oedd y nos yn dymhor gorphwys i mi, na'r dydd yn adeg o lawenydd, gan mor fawr fy mhoen. Cefais ef vn hollol ddifost-dywedai fel dyn gonest y cymmerai dipyn o amser, fel ag yr oedd wedi cyhoeddi ugeiniau o welthiau fod pob hen anhwylder yn gofyn llawer o wythnosau o brawf, pan na bydd y rhai na fu cynddrwg a chyhyd yn yn gofyn cymmaint. Sicrhai y gwnai ei oreu i mi, a gwelais ei fod yn ddyn i'w air. Givellhaoddfi yn hollol. Effeithiodd nid yn unig ar fy nglun, ond ar fy holl gyf- ansoddiad. Symmudodd boenau echryslon iawn, trwy foddion tyner iawn. Sylwer mai nid &'r peirianau y mae yn gweithredu bob amser, fel y cyffredin, ond def- nyddia natur ei hun, sef yr elfen wefrol fywydol, er fod ganddo y peirianau goreu a ddyfeisiwyd erioed, pa rai a all gymhwyso at lygad plentyn, yn gystal ag at y cyf- ansoddiad mwyaf cawrfilaidd. Yn sicr fe ddylai ei gymhwysderau gael eu cydnabod yn gyhoeddus. Gwir nad yw yn fyr o lythyrau can- molliteth," -buom yn darllen canoedd o honynt, oddiwrth bersonau pwysfawr a geirwir, wedi derbyn gwelliadau hynod, rhai o honynt yn ail iwyrthiau, ac y mae croesaw i unrhyw un gael eu gweled (gan eu bod yn llawer rhy luosog i'w eyhoeddi), a gwneud yr ym- chwiliad manylaf yn eu cylch. Y mae Proffeswr Thomas yn deall natur, ac yn medru gwneud y defnydd goreu o honi. Y mae yn nodedig o fedrus, fel y mae canoedd yn dystion. Y mae yn myned ar gynydd yn barhaus. Trvvy brofiad a myfyr- dod, y mae wedi cael amrai bethau newyddion allan yn ddiweddar, sydd yn sicr o fod yn wasanaethgar iawn. Dymunaf y llwyddiant mwyaf iddd i symmud ymaith wahanol boenau y ddynoliaeth. Sylwer, a dealler, y geill pawb weled fy enw i a ewyllysient, ond ymofyn gyda Proffeswr Thomas, a chael llwyr foddlondeb o barth gweled digonedd o dystiolaethau, ac enw pob un yn gyflawn ac eglur, a'r cyfeiriad yn berffaith amlwg a didwyll. Mae nifer mawr o hysbysiadau y naill amser ar ol y llall yn y cyhoeddiadau er's llawer o flynyddoedd yn cynwys rhestr helaeth iawn o enwau rhai yn sicx-hau gyda thystiolaethau, eu bod wedi cael eu meddyginiaethu trwy Ddymgyrchiad y corff dynol y wir Fywydol Elfen ganddo ef, er na lwyddodd neb arall i wneud dim lies lddynt. Geill yr ymofynydd hefyd weled enwau nifer luosog iawn o bob dosparth o bobl, uchel ac isel radd, y rhai a iachaodd efe y cyfryw o herwydd llawer o ystyriaethau, a phethau rhesymol gwir deilwng, ac esgusodol, a chwennychant fel fy hun, yn hytrach i'r cleifion ac eraill weled eu henwau gyda Proffeswr Thomas ei hun, nag yn gyhoeddus. Dymunwyf iddo bob llwyddiant i iachau y cleifion. GOHEBYDD." (Gwelsom enw y Gohebydd' ac enwau llawer- oedd eraill. Gallwn yn hawdd ddeall fod personau yn teimlo anfoddlonrwydd i gyhoeddi eu henwau trwy y Wasg, eto nid yw y ffeithiau yn llai gwir.— Un o'r Golygwyr).
Advertising
Yn barod yn nechreu Gorphenaf, yn gyfrol hrydferth o 152 tudalen, toned paper. CANIADAU CRANOGWEN. "XT^N CYNWYS Y Foclrwy Briodasol' a Hiraeth,' buddugol yn Eisteddf odau Ceiihedlaethol Aberyst- with a Chaer; 'Pedr yn nhy Cornelius' a 'Dyffryn Cranog,' buddugol mewn Eisteddf odau lleol; a thua deugain o Ganiadau eraill ar amrywiol destynau. Pris y gyfrol:-Mewn amlenbrydferth, Is. 6c.; mewn Ilian addurnedig, gilt edges, 2s. 6c.; mewn rhwymiad goreuredig, i'r drawing-H>6m tabic, neu yn anrheg, 3s, I'w cael gyda'r Post am eu pris mewn Postage Stamps hyd 6s., dros hyny, Postoffiee order. Khoddir 13 yn y dwsin i'r neb a ddanfona dal gyda'r order. Pob orders i'w hanfon i'r cyhoeddwr—Robert Oliver Bees, DolgeUey; neu i'r awdures—Miss Rees, Llan- granog. OXT0N & Co.'s SEWING MACHINES, for DRESSMAKERS & TAILORS, with stand, £ S 5s OXTON'S REPAIRING MACHINES, for REPAIRING OLD BOOTS, £ IQ ios. complete. WILLCOX & GIBBS—NOISELESS FAMILY SEWING MACHINE from £ &. It is the simplest; least liable to get out of order best made nins the stillest runs the easiest runs the fastest; requires the leagt mechanical skill to use it has the best. hem- mers and fellei'; lias no equal. OxT ON & Co, 122, BOLD STREET, LIVERPOOL, Importers and Exporters of ALL KINDS OF SEWING MACHINES, NEEDLES, SPRINGS, THREADS, TO SUIT ALL MACHINES. MACHINES REPAIRED. AGENTS WANTED. (53 WANTED, A CERTIFICATED MASTER for; the TAFF'S WELL BP.ITISH SCHOOL. A. liberal S lary will be given. AOTLY testimonial*) to Rev. WILLIAM JONES, Baptist Minister, Tongvyniis, Cardiff. "=' CHARGES FOR ADVERTISING IN THE WELSH WITNESS. For six lims and tinder Is. 6d. each insertion. For I every additional line 3d. Long or continued Adrertisments subject to special contract. TELEEAU AM HYSBYSIADAU. Chwe' llinell a than hyny Is. Gel. y tro. Am bob llinell yehwanegol 3c. Hysbysiadau am. cbwarte-r I'lwyddyn a throsodd am brisdau is. .=.=-¡p= PELENr HOLLOW AY.—Mewn gwendid cyffredin J cynhyrfiad y gewynau, ac iselder meddyliol, y- 1-nae .i peleni ingliyffredin hyn ya cael effaitli ryfedclol Y maent wedi enill ymddiried miloedd yn mhob rhan r', byd gwareiddiedig. Cyfansoddiadau wedi eu niwes^M gan afradionedd, neu drwy fywynhirmewn hinsoddn. afiach, neu ryw arferion anghymmedrol, ydynt yn ca- eu hadnewyddu yn ryfeddol, trwy ddefnyddio y fedd- yginiaeth hyndcl yma, yr hwn, er mor rymus ydyw < ddylanvvad ar yr holl gyfundrefn, sydd ar yr un pry yn gwbl heb unrhyw- gymysgedd o syhveddau, neu fwnau angliydnaws. Maent yn effeithio yn union iryrcliol, yn nerthol, ac yn liesc.l ar yr holl waeu, ;u nis gallwfi i^westiyno y ffaith pan welir yr anrhefniacl wedi ei wellhau, a drygau yn yr iau wedi eu rhwystn; rhag myned yn waeth, a'r ysgyfaint wedi ei mvyn weithredu yn ei He, a phob rhan o'r corphyn cyfiawnl', eq le vn briodoL AIS AR WERTH. DYMUNWYF hysbysu Adeiladwyr, Masnach. wyr, ae eraill, a ddefnyddiant Ais, fod genyf yn wastad Stock dda ar law yn un o'r lleoedd mwyaf cyfleus at Stations y Rheilffyrdd, i'w hanfon i bob man. Pris rhai 4 troedfedd 13s. y fiL 1/ .0^ Eto 3 eto I IS. y fil. Cyfeirier at DAVID ROBERTS, 14, Victoria Road, Tr&nmere Park, Birkenhead. (Gynt o 41 Great Howard St., LiverpooL) AT EIN GOHEBWYR. Llais o'r Llan.—Gan mai mewn papur arall yr ymddangosodd y peth y cyfeiriwch ato, yno y byddai oreu i'r eiddoch YM ddangos. Bydd yn daa genym gael genych nodiadau yn achlysurol 0 Borthyreglwys. Twm Domos.—Nis gallwn gyhoeddi yr eiddoch yr wythnos hon,—Cawn weled beth a allwn wneyd yr wythnoa nesaf. loan Adda, a Chyfaill.—Yn dderbyniol, ond yn rhy ddiweddar i'r rhifyn hwn. WDerbyniasom yr Ohebiaeth a ganlyn oddiwrth ein dos- barthwr ffyddlon 'Bro Gwglia,a rhag ilr hen gyfaill dybied ein bod yn dirmygu ei dalent, caiff ei benillion garffyn:- No. 11, St. Helen's Road, Camarfon, Mehefin 18,1861, Mistar Golygydd,—Mi rydwi yn methu yn glir a gwbod beth ydi'r achos na fasa ngwaith i yn y papur yr wsnos yma. Mi rydwi vn gyru ngwaith yna ran dioni i'r papur, nid ydi o ddim lies i mi-ond y mae spensis hefo stamps a papur yn anfon yna o hyd fel hyn.—Penillion ir barddes Mrs W- sydd gin i isio i roi i mewn rwan. Ma nhw gynoch chi ar yr wsnos a'r blan.-mi rydwi yn ofni bydd llawar or Tyst yn sefull arm yr wsnos yma o achos na fu ngwaith i yno fo.— os na fydd o yno fo at yr wsnos nesa peidiweh a gyru cimin or papur i mi o ddwsin a hanar beth bynag. r t Ydwyf eich flEyddlon frawd. Yr enwog fardd Bro Owalia. PENILLION I'R BARDDES MRS W-, AR OL ADFERIAD IECHYD.— Baich mawr i eb yr iechid f;, Toes fawr o gysur ond poen a gofld .-ii Py cach chi poo tynteithion a golid Toes fawr o gysur i gael unrhyw fynid R'wan mewn cysur a gwynfid Wedi iachiau o'i hafiechid. Wrth ochor copa Twtil mynudd Ma'r barddes mewn lie iach a 'sblenydd Wedi dwad adra mewn mawr o lawenydd I gwmpeini y talentog brydydd Plant bach sy'n chwara beunydd-hyd y lloria Fel tasa gynyn nhw hadenydd!— C'narfon Yr enwog fardd BRO GWALIA. Derbyniasom hefyd ohebiaethau E. P., Bot olr Wem, Eistedd- fodwr o galon, J. Jones, Gwylim Gwendraeth, Caerwyson, Ieuan Mon. Mynwyfab, W. Jones, &c. ^g^Bydded hysbys i'n Beirdd oil fod Bardd galluog wedi addaw golygu y Farddoniaeth Bydd yn nithio ac yn glanhau, ae yn anfon i ni yr hyn a famo yn deilwng, gan adael y gweddill i fyned gyda'r gwynt. Disgwyliwn y gwna ei feirniadaeth les i feirdd ieuainc. Cyfeirier y Gobebiaethau oll-To the Editors of the TYST CYM- BEIG, 19, Chapel Walks, South Castle Street, Liverpool.
YR ETHOLIAD CYFFREDINOL.
YR ETHOLIAD CYFFREDINOL. Yr ydym yn bresenol fel gwlad, mewn cyf- nod tra phwysig, gyda golwg ar y modd yr ymddygwn yn ein cyssylltiad a'r Etholfraint, yr hon y gelwir arnom i'w defnyddio yn newis- iad ein cynrychiolwyr yn yr Etholiad sydd yn agoshau, a'r ffiigr a dorwn y pryd hwnw ger bron ein llywodraethwyr gartref, a gwahanol genhedloedd Ewrob, y rhai sydd ar hyn o bryd yn Ilygaid i gyd, ac yn manwl syllu ar ein hysgogiadau. Mae yr eangiad diweddar ar gyleh yr Etholfraint ar ddyfod i brawf pwysig; mae sibanerau gwahanol bleidiau gwladwr- iaethol i'w clywed yn yr awelon yn mhob man o'n hamgylch; gwneir appeliadau atom am ein pleidleisiau ar wahanol egwyddorion, ac heb unrhyw egwyddorion o gwbl; a mawr yw y dyfalu beth fydd canlyniadau yr Etholiad Cyffredinol nesaf; a pha un ai gwell ai gwaeth fydd ein sefyllfa fel gwladwriaeth, oblegid llu- osogiad rhifedi yr Etholwyr, a'r dylanwad a'r pwysau a ddug y rhif ychwanegol i glorianau yr etlioliadau yn y Bwrdeisdrefi a'r Siroedd. Eglur yw, fod o'r pwys mwyaf i'r etholwyr ystyried a ehredu, mai eu heiddo hwy eu hunain, ac i gael ei defnyddio ganddynt hwy eu hunain, yw yr etholfraint, ac nid eiddo y llywodraeth- wyr, na phcrchenogion y tai a'r tiroedd. Y mac ein trefniadau gwIadwriaethol ni yn y blynyddoedd a'r oesoedd a aethant heibio, ac yn y dyddiau hyn hefyd i raddau helaeth, wedi peri i ddynion feddwl, ac yn peri iddynt feddwl yn barhaus, mai nid eu heiddo pcrsonol hwy yw yr ethblfraint. Wrth weled y llywodraeth yn caniatau i ddosbarth ar ol dosbarth gael bod yn etholwyr, tueddir llawer i dybio fod yr etholfraint yn wreiddiol yn perthyn i'r llyw- odraeth wladol; ac wrth weled fod pleidleisio mewn etholiadau yn perthyn i feddiannwyr a deiliaid tai a thiroedd, tueddir rhai i feddwl mai i'r tai a'r tiroedd hyny rywfodd, y perthyn yr etholfraint: ond gan na all y tai a'r tiroedd eu hunain bleidleisio, fod y rhai sydd yn eu dal yn gwneuthur hyny drostynt. Ond pa fodd y gall yr etholfraint fod yn eiddo i'r llyw- odraethwyr, pryd y mae y dosbarth pwysicaf o lawer 0 honynt yn cael cu dewis i lenwi eu lleoedd gan y deiliaid eu hunain ? Ac nid oes fwy 0 berthynas rhwng yr etholfraint a choed, a cherig, a phridd, a morter, tiroedd a thai, nag sydd rhyngddi a niwloedd ein hafonydd, a'r cymylau a nofiant yn yr awyr uwch ben ein byd. Eiddo naturiol pawb sydd mewn oedran a synwyr, ac yn talu tuag at gynal y 4 llywodraeth, yn union gyrcliol neu yn anunion- gyrchol, ac heb fod 'yn garchitrorion oblegyd txoseddau, yw yr etliolfraint. Mae yn eiddo iddynt fel eu haelodau corphorol, ii'il 'cynneddf- au eneidiol, pa' un bynag a ganiateir iddyiit ei dc-fjiyddib ai na wneir. Nid pCA a roddir i w, gin ddynion eraill, ond peth a bClthyn iddo mor r sy.dd am. ei gn-awd a'i osgyra. ran y mac y. llywodvaeth- wyt'yn caniitau i ycKwaneg o'r-deiliaid fod yn etholwyr, nid rhoddi rhywbeth iddynt nad oedd ganddynt hawl naturiol iddo o'r blaen y maent, ond dyfod yn gyfiawnach, yn raddol, tuag at y wladwriaeth; ac nid yw yr ysgrif ddiwygiadol ddiweddaf mwy na'r un a'i blaen- orodd, ddim ond ernest o ddiwygiadau mwy cyflawn ac effeithiol a ddygir oddiamgylch yn y dyfodol. Yn awr, os nad yw yr etholfraint yn perthyn i'r llywodraeth, nac i'r tiroedd a'r tai, llawer llai y perthyn ei rheoli i dai a thir- feddiannwyr; ac y mae ei gwneuthur yn bwnc i fargeinio yn ei gylch wrth osod tai a thiroedd, yn fradwriaeth yn erbyn hawliau naturiol dyn- ion; ac y mae bygwth dynion, a dial arnynt, oblegyd y defnydd cydwybodol a wnelont o honi, yn orthrwm a'r fath ysgelerder, fel nas gellir cael geiriau digon cryfion i'w osod allan. Eiddo yr etholwr ei hun, ac nid eiddo na meistr, na barwn, nac arglwydd ya y wladwriaeth yw yr etholfraint. Byddai fod argraff annileadwy o hyn ar feddyliau yr etholwyr yn gryn rag- barotoad i gyflawni eu dylcdswyddau yn gyd- wybodol, ac yn effeithiol yn yr etholiad cyffred- inol sydd yn agoshau. Heblaw yr ystyriaeth yna, dylai pob ethol- wr ystyried yn ddifrifol, fod ei waith ef yn pleidleisio yn dal perthynas, nid ag ef ei hun yn unig, ond a lluoedd lawer, a nifer fawr o'r cyfryw yn rhai na feddant unrhyw bleidlais mewn ethol aelodau i'r senedd, ac ar yr un pryd, yn ddynion mor sobr, deallus, a diwyd gyda eu gorchwylion, ag yw yr etholwr ei hun: ond yn ol trefniadau presenol y wladwriaeth, y mae eu materion hwy wedi eu hymddiried i'w ofal ef i raddau helaethach nag a feddylir yn gyffredin.' Y mae yr etholwyr yn aelodau o gymdeithas luosog Prydain Fawr; a dylai lleshad cyffredinol y cenhedloedd sydd yn cyf- ansoddi y gymdeithas hono fod o flaen eu medd- yliau wrth arfer eu hawlfraint. Mae yr ethol- wyr yn hyn fel yn mhob peth arall a berthyn i ddyn fel dyn, dan y ddeddf sydd yn dywedyd, Car dy gymmydog fel ti dy hun.' Nid yw i geisio ei leshad ei hun yn unig, ond lleshad llaweroedd.' Mae ei gyfrifoldeb yn fawr iawn. Daw pleidiau yn y wladwriaeth dan ei sylw yn naturiol, a honiadau y pleidiau hyny. Digon tebyg na fama efe fod yr un o'r pleidiau hyny y peth y dymunai efe iddi fod; fod pob plaid yn gwastraffu arian y wladwriaeth yn dra anystyriol ar amddiffynfeydd diwerth, ac yn ail adeiladu ac yn ail arfogi ein llongau rhyfel, fel plantos yn difyru eu hunain, a bod ein treuliau mewn adeg o heddwch a'r holl fyd, yn aruthrol; a pha blaid bynag a fo wrth y llyw, nad oes fawr o debygrwydd ei bod o ddifrif am ysgafnhau beichiau y wlad. Mae hynyna yn rhy wir ysywaeth. Er y cwbl, gan fod yn rhaid i'r wlad gael ei llywodraethu gan ryw blaid neu gilydd, y pwnc y dylai etholwr ei ystyried ydyw, Pa blaid yn y wlad hon sydd wedi bod yn fwyaf ffyddlon i egwyddorion rhyddid gwladol, rhyddid crefyddol, rhyddid masnachol, a'r cyffelyb; a pha ddosbarth sydd yn awr yn debycaf o gario y pethau hyn yn mlaen yn y blynyddoedd dyfodol; ac wedi ystyried pwy fo debycaf 0 leshau y wlad yn gyffredinol, er pob rhyw ddiffygion a berthyn iddynt, na i-used roddi ei bleidlais 0 du y cyf- ryw, heb geisio ffafr, nac ofni gwg undyn. Ond ofni yr ydym, na fydd unrhyw fesur 0 ddiwygiad, gyda golwg ar yr etholfraint, yn ansawdd bresenol llawer rhan o Gymru, ond, llythyren farw a gwaeth na hyny, hyd oni cheir amddiffyniad trwyadl i etholwyr rhag dioddef anfanteision oddiwrth eu huchafiaid, • pan ddefnyddiant yr etholfraint yn groes i rag- famau y cyfiyw. Y tugel sydd eisiau, a hwnw a raid gael, cyn by thy gallo y wlad amlygu ei barn yn ddiofn a diogel. Diau y ceir yn yr etholiad nesaf, fel mown rhai o'i flaen, engreifft- iau gogoneddus o annibyniaeth meddwl, a gwr- oldeb personol: ond digon tebyg hefyd yr am- lygir ofnau, a gwaseidd-dra llawer 0 galonau. Mae golwg ar etholiad yn peri i ni yn wastad gymysg deimladau. Byddwn yn mawrygu un dosbarth yn fawr, oblegyd eu huniondeb a'u cydwybodolrwydd. Byddwn yn tosturio yn ddirfawr wrth ddosbarth arall. A byddwn yn ffieiddio y trydydd dosbarth, yr ydym yn ofni, tu hwnt i derfynau priodoldeb. Ond y mae pob golwg a geir ar y natur ddynol, dan wa- hanol amgylchiadau, yn addysgiadol dros ben; ac fel y eyfryw, maent yn werth eu hastudio.
COFRESTRWCH! COFRESTRWCH!!
COFRESTRWCH! COFRESTRWCH!! DYMA y peth cyntaf oil y dylai pob un sydd yn meddu hawl i bleidleisio edrych ato. Ni bydd helaethiad y bleidlais yn ateb dyben yn y byd heb i bob un ofalu fod ei enw ar y cofrestr. Mae pawb yn y siroedd sydd yn talu 14p. y flwyddyno ardreth yn meddu yr hawl i bleid- leisio a phawb yn y bwrdeisdrefi sydd yn talu treth y tlodion eu hunain, beth bynag fyddo yr ardreth. Overseer y plwyf yw y person sydd yn mhob cymmydogaeth i ofalu am hyn, ac fel y mae y rhai hyny yn ami o duedd Eglwysig, ac yn Doriaid, nis gellir disgwyi iddynt fyned i fawr o draffertli i roddi ar y rhestr enwau dynion y gwyddant mai .Rhyddfrydwyr.ydynt. Gwell gan hyny i bob un fyr-ii gweled drosto ei hun fod ei enw ar y rhestr. Rhaid i dreth y tied;on fod wedi-ei tlialu cyn nen ar yr 20fed o lis -Gorphonaf. Mae y neb a e3geulu=io dam erbyn v ya colli ei hJOldlms. 'Cymmer y j Toriaid fantais ar bob esgeulusdra, pa mor ddi- bwys bynag y byddo; felly nis gall y Rhydd- frydwyr fod yn rhy ofalus. Mae Deddf newydd y Diwygiad Seneddol yn rhoddi yr hawl i lettywyr (lodgers) i bleidleisio ar delerau neillduol. Ac y mae o bwys i'r rhai y mae yr hawl wedi dyfod i'w gafael ofalu am dani. Mae llawer yn gofyn yn y dyddiau hyn pa fodd y mae i lodgers hawlio eu pleidlais. Mae y cyfarwyddiadau canlynol wedi eu parotoi gan Mr Torrens, A.S., ac wedi eu mabwysiadu gan Gymdeithas Gofrestriadol Finsbury. Yn ol yr Ysgrif Ddiwygiadol newydd, y mae pob dyn sydd wedi dal yr un Hetty am flwyddyn cyn yr 31ain o Gorphenaf, os yw yr ystafelloedd heb eu dodrefnu yn werth lOp. y flwyddyn, yn meddu hawl i fod ar restr y pleidleiswyr. Nis gall dau a fyddo yn cymmeryd roams felly cyd- rhyngddynt hawlio bod ar y rhestr. Os cym- merir ystafell heb ei dodrefnu, bydd yr ardreth a delir yn ddigon o brawf o hawl un i fod ar y rhestr. Mae talu pedwar sivllt yr wythnos am y cyfryw yn ddigon i roddi i un yr hawl. Os cymmerir yr ystafelloedd wedi eu dodrefnu, rhaid i'r neb a hawlio y bleidlais brofi ei fod yn talu pedwar swllt yr wythnos, neu lOp. y flwyddyn, heb gyfrif y dodrefn. Tybier fel hyn, fod. un yn talu wyth swllt yr wythnos am ddwy ystafell, hawdd iawn fyddai iddo brofi fod y rooms yn werth pedwar swllt, a gwasanaeth y dodrefn yn werth y pedwar swllt arall. Nid yw absenoldeb achlysurol yn yspaid y flwyddyn yn ei ddifreinio, os na bydd rhyw un arall yn y cyfamser wedi perchenogi yr ys- tafelloedd, ac os bydd y neb sydd yn hawlio y bleidlais yn parhau i dalu am danynt. Rhaid i hawliad y bleidlais gael ei chyflwyno i overseer y plwyf lie y byddo y lletty nid cyn y laf, ac nid wedi y 2oain, o Awst. Bydd hawliad y llettywr yn cael ei gyhoeddi gan yr overseer mewn rhestr ar ei phen ei hun, cyn y laf o fis Medi. Os na bydd yr hawliad wedi ymddangos yn y rhestr gyhoeddedig o lettywyr, yna rhaid profi o flaen y bargyfreithiwr ei fod wedi ei gyf- lwyno iddo. Mae o bwys gan hyny fod copi o'r hawliad yn cael ei gadw. Am yr hawliau a gyhoeddir wedi y.25ain o Awst, gellir gwneud gwrthwynebiad iddynt yn y Ilys o flaen y bar- gyfreithiwr, er na byddo rhybudd o'r gwrth- wynebiad wedi ei roddi i'r overseer, nag i'r neb a fyddo yn hawlio y bleidlais. Rhaid i brawf gan hyny gael ei roddi gar bron y bargyfreith- iwr gan y neb sydd yn hawlio y fot, neu gan ryw un wedi ei awdurdodi drosto, fod rhybudd prydlawn o'r hawliad wedi ei roddi, yn gystal a dwyn y ffeithiau i brofi ei gymhwysderau i bleidleisio. Mae Cymdeithas Gofrestriadol Finsbury yn parotoi ffurf i lettywyr i'w llenwi er hawlio eu pleidleisiau. Yr ydym yn gobeithio y cymmerir hyn i fynu o ddifrif, heb golli dim amser. Oedi a thaflu y mater heibio yw ein perygl. Cymmered y rhai mwyaf craffus a selog yn mhob ardal hyn mewn llaw. Mae pob pleidlais yn werth gofalu am dani, a dylai pob un weithredu fel pe byddai holl gyfrifoldeb yr etholiad dyfodol yn troi arno ef yn bersonol. Mae pleidlais y gweithiwr tlawd o gymmaint pwys ar ddydd yr ethol- iad a phleidlais yr ystadwr cyfoethocaf. Ati mewn pryd. Cofrestrwch COFRESTRWCH COFRESTRWCH! ■■■ •' 1:
LIVERPOOL A'R CYLCHOEDD.
LIVERPOOL A'R CYLCHOEDD. Mae y Toriaid wedi bod yn ddiwyd iawn yma yn ceisio codi y steam yn ddiweddar. Cynhyrfwyd yr holl wersyll gan ymweliad John Bright, a dydd, Sad- wm diweddaf bu CYFABFOD TORIAIDD YNYR A IIITHEATRE. Galwyd y eyfarfod yn broffesedig i amddiffyn yr Eglwys yn yr Iwerddon, ac i ddeisebu Ty yr Ar- glwyddi dros ei pharhad. Cynnaliwyd y cyfarfod am hanner awr wedi un ddydd Sadwrn. Yr oedd y mynediad i mewn yn rhydd, ond gollyngid i mewn gyda thocynau i'r boxes a'r platform. Yr oedd yno gynnulliad mawr iawn, ond nid mor lliosog a chyf- arfod Bright, ac nid oedd y cynhwrf o'i gylch gym- maint ag oedd o gylch hwnw. Nid oedd dim tyru oddi allan, dim rhuthro na baeddu. Dosbarth isel oedd llawer iawn o' r rhai oedd yn bresennol. Gweith- wyr wedi eu hanfon yno gan eu meistri i lenwi y lie, ac i amddiffyn yr Eglwys drwy ddigon o dwrw. Ymgadwodd y Rhyddfrydwyr agos yn hollol oddi ,,a yno, fel y cafodd y Toriaid y lie yn gwbl iddynt eu hunain. Gobeithio y dysga y Toriaid wers oddiwrth foneddigeiddrwydd y Rhyddfrydwyr i ymgadw o'u eyfarfodydd hwythau rhagllaw; ac nid ffugio tocyn- au, ac arfer pob dyfais a dichell i atal datganiad barn. Galwyd ar Mr Joseph Hubback i'r gadair, un o'r Toriaid mwyaf adnabyddus. Areithiwyd gan Meistri Edward Lawrence, T. Woodburn, T. B. Horsfall, A.S., S. R. Graves, A.S., C. Turner, A.S., ac ereill. Areithiau tame iawn i gyd oddigerth eiddo Edward Lawrence. Areithiodd ef yn dda. Mae o yn medru ei deud hi, chwedl yr hen wr gynt am ei hoff bregethwr; ond byddai yn burion i ddynion dalu ugain swllt y bunt cyn myned i spoutio ar blatforms. Bydd holl arogl ffiaidd etholiad Lancaster yn llenwi fy ffroenau pan welaf enw y dynsawd Eiward Law- rence. Y peth mwyaf doniol oeddynt yn ei wneyd oedd trin, a hissio John Bright, a gwawdio a chwerthin am ben y Cymry. Rali yn iawn oedd pan sonid am gyfarfod y Cymry, fel pe na bua a*, y Cymry yn ddim ond barbariaid, heb hawl i amddiifyn eu hunain mwy na negroaid Jamaica dan wialen bliarn y creulon dclyn Eyre. Ceisiodd Mr Horsfall ddadleu dros y Cyinry, a dnngos ei gydymdeimlad a hwy a/i fod ef yn fwy o Ddiwygiwr Cymrdg- na John Bright—y rhoddai ef i Gymry esgobionCymreig pe cai ei ffordd. Pob parch i Mr Horsfall. Hen foneddwr hynaws, caredig, crefyddol ydyw ond nid yw o fawr iawn o bwys gan y, Cymry pa un ai Cyinry ai Saeson fyddo yresgobion. Niwaatliiddynijyhtnhaiaitb y pre- gethant, ni fyii f Cvmry wran&o arnynt. Nid ein pwnge ni ydyw ca ;l e ^.gobion .Cymreig na Seisonif, ond yn unig -cael gan j o'Vt -.y M yivdewis eu gwei- nidogaetli'ei:i 6yrmal. Codi .liwch- i lygaict pohlly mae peth' fel yrlii. Yr oadd toll duedd yr areithiau 1 greu dycllryn ac: arswyd yn y trueiuiaid anwybod- us oedd yn gwrando. Kygythiant fod nid yn xaaM gynnyg at ddileu yr EglwTS yn yr Iwerddon, oiw| at ddileu yr Eglwys yn Lloegr, a'chreu chwyldroactl X trwy y deyrnas a dymchwelvd yr orsedd. Ac ylj oedd truth fel yna yn myn'd gan y cyfarfod. Di. olehwyd llawer yn y cyfarfod fo.d ganddynt D Arglwyddi i appelio iddo ond mewn gwirionedaj rhaid i Dy yr Arglwyddi hefyd edrych ati o ble os a i sefyll ar ffordd mesurau wedi eu pasio yn rhe" olaidd trwy y Ty Isaf, a chael mwyaf,-if mawr'o' plaid, nid yw Ty yr Arglwyddi yn ddiogel rhag caeJj eu hysgubo ymaith gan lifeiriant y farn gyhoedd«| Os bydd y Ty Uchaf yn gall a doeth, nid wyf ynw gweled tuedd yn neb i ymhel ag ef; ond os tybia y gall attal Mesurau Diwygiadol drwy fod yn gyndyflj ac ystyfnig, fe brofir iddynt eto mai Trech gwlada nag Arglwydd.' | Bydd genyf hanes i'w roddi yn y nesaf 0 gyfarf mawr I CYNEHYCHIOLWYE LIVERPOOL, j sydd i'w gynnal yn yr Amthitheatre nos Wener nesaf. Mae Mr Rathbone a Mr Massey i anerch yf etholwyr. Mae yn gynhwrf anghyffredin yma yn awr. Gellir disgwyi brwydr boeth. Nid yw yxt debyg y bydd y Toriaid mor foneddigaidd yn y cyf-. arfod nos Wener ag y bu y Rhyddfrydwyr yn etti eyfarfod hwy nos Sadwrn diweddaf. Ond cawD, weled, hwyrach eu bod wedi dysgu gwers. (j Wei, yr wyf yn gweled JOHN BOBEBTS, BANGOE, wedi dyfod allan yn gryf yn eich rhifyn diweddaf. Gwell i mi ddweyd gair wrth y brawd hwyrach; ae er, mwyn pob peth peidiwch a rhoddi fy enw iddo, rhagt iddo roddi cyfraith arnaf. Rhyfedd fod gwr mor selog dros ryddid mor barod i fygwth cyfraith. DigoD' tebyg fod John Roberts fel llawer yn fwy 0 garwt j rhyddid iddo ei hun na dim arall. Nis gallaf ddy weyd fod ei waed wedi oeri rhagor y peth oedd yn Hope Hall; ond gallwn dybied ei fod wedi adfedd- wl digon i weled iddo fyned ar y pellaf yn yr hyn a ddywedodd. Nid gwiw i. John Roberts, Bradford: House, dreio troi yn ei dresi yn awr; yr oedd yno ddigon o bobl a chlustiau wrth eu penau,' chw yntau, a wyr yn gywir beth a ddywedodd heb achos gofyn i reporter y North Wales Chronicle- Dywedais fod John Roberts wedi dyweyd Ifod 3,0 o ddynion: yn gweithio dan yr un meistr, am bymtheij swllt yr wythnos, a pha fodd y gallesid disgwyi i'r rhai hyny fod yn ddigon annibynol i bleidleisio yn groes < ewyllys meistr y gioaith. Dywed John Roberts I Nid oes yr un gair 0 wirionedd yn y dyfyniad yna.' Hold on, Hold on, Mr John Roberts. Yr un gair 0 wirionedd—beth yw eich meddwl P Y dyn—' yr UJJ gair o wirionedd '-beth-Nid oes yna yr ten gair ond gwirionedd, ac apeliaf at bob perchen clust i farnu rhyngom. Rhywbeth feddyliodd y brawd wedi hyny a ddylasai ddyweyd oedd llawer o ba rai nad oeddynt yn derbyn dros bymtheg i ddmnaw swllt. Ni soniodd John Roberts am na llawer' na deumio, sivllt' y pryd hwnw yn Hope Hall. Hawdd gen gredu mai dyna oedd 0 wedi feddwl ddyweyd, os oedd o wedi meddwl hefyd. Nid oedd y pwt araet a wnaeth yn dangos ei fod wedi meddwl llawer 0 ddim. Pe buasai y gwr wedi meddwl, hwyrach y dywedasai yn nes i'w le, neu yn wir y peth teby mai peidio dyweyd dim a wnaethai pe buasai we meddwl, Y mae yn degweh a John Robert i mi ddywedyd na ddywedodd mai gweithwyf Lord Penrhyn oeddynt. Ni ddywodais ina iddo ddy; weyd; ond fod yn debyg mai at weithwyr Lo Penrhyn yr oedd yn cyfeirio. Dyna feddyliais i a? y pryd; a dyna feddyliodd pawb arall glywais i yU siarad. Ni wyddwn fod neb arall yn Mangor na'r cylchoedd yn cadw 3,000 o weithwyr. Mae yn debyg fod ereill yn Mangor neu o gylch Bangor a chyn- nifer a hyny 0 weithwyr; neu, beth bynag, fod yJIf Llanddeiniolen rhwng gweithwyr a ffarmwyr 3,000 dan fawd yr un boneddwr. Rhyw go drwsgl yl ydwyf yn gweled John Roberts yn profi nad at Ar- glwydd Penrhyn a'i chwarelwyr yr oedd ef yn cyf1 eirio ond fod y brawd yn dyweyd hyny rhag i ml gymmeryd ei air. Y11 siwr, mae yn gwybod ei fedd' wl ei hun yn well nag y mae neb arall yn ei wybocf| oddigerth reporter y North Wales Chronicle. NisgWJ^ beth am hwnw. Hawdd deall nad yw JohnRober er dim am ddigio Arglwydd Penrhyn na'i chwareli wyr. Ond nid oes dim pwys am boblach Llanddeutfl iolen. Hen wrachod ydynt hwy. Nid yn siopatl Bangor y maent yn prynu, ac y maent wedi votii dros gael railway o Gaernarfon- yn lie o Eangoff Baw iddyn nhw, a bawiach ydyn nhw. Ond ant Arglwydd Penrhyn, 'efe yw un o'r boneddigioJH mwyaf haelionus ac anrliydeddusaf a fOlId Cymrtfj 0, a'i chwarelwyr ef yw y dosbarth mwyaf aiiiiibviiol hpll chwarelwyr sir Gaernarfon.' Yr wyf finau M Jolin Roberts yn credu felly ;am chwarelwyr Lo 0 Penrhyn; ac oblegid fy mod yn credu felly yr aiol ammheuais gywirdeb yr hyn a ddywedodd yn Ho Hall, gan dybied yn fy niniweidrwydd mai atyOT hwy yr oedd yn cyfeirio. Ni wyddwn ddim am slaM iaid Llanddeiniolen. Nid oeddwn erioed wedi elywe am ormes teulu y Vaenol ar chwarelwyr I)inorwi<5 k ond yr oeddwn wedi clywed ganwaith yn nghorff jn ugain mlynedd diweddaf'am onnes Arglwydd Pei^ rhyn. Mae ei enw yn ddiarheb trwy yr holl deyrnai" A waeth i John Roberts, Bradford House, heb geisi" lohitewashio ei arglwyddiaeth. A ydych chwi barod i gymmeryd eich llw, Mr John Roberts, nW yw Arglwydd Penrhyn na neb o'i stiwardiaid weM gwneyd dim erioed ond gofyn yn garedig i'w gweitb\ wyr a'r rhai sydd danynt am eu vote f Byddwc14 ofalus yn awr—ar eich llw cofiwch—Os nad ydyn^ pa raid am y ballot yr oeddych mor selog drosto, na wneid dim heb ei gael r Os'nad ydynt yn gwneyd dim ond gofyn yn garedig, pa raid wrth y gwrold a'r annibyniaeth yr ydych chwi ynol eich tystiolae eich hun mor nodedig ynddo, ae y mae 3,000 trueio iaxd Llanddeiniolen mor amddifad o hono ? Pa 1'31 wrtho, meddaf, os nad ydyw ei arglwyddiaeth 91 stiwardiaid yn gwneyd dim ond gofyn yn garedig Gofyn yn garedig, ai e ? A wyddoch chwi ddim un enghraiift y gwnaeth Lord Penrhyn a'i stiward iaid ddim ond gofyn yn garedig ?' Safwch yn a yn y bocs, a gadewch i mi eich holi. Mae gwr 0 enw Edward Ellis yn byw yn Thackeray-street, y1 y dref hon, yr hwn a fu yn llong adeildyd f D Mangor. A adwaenooh chwi ef ? Dywedodd y g wrthyf ei fod yn eich adwaen chwi. Ai gofyn f garedig am ei bleidlais ef oedd y cwbl a wnaed f adeg etholiacl Davion, Borth, a Bulkeley Hughes; ymddwyn yr un fath tuag ato wedi iddo wrthod a o'r blaen ? A glywsoch chwi ddim i sign Edwaf Ellis fyddai yn arfer bod ar ben y quay yn Port P rhyn gael ei thynu oddi yno, a'i dychwelyd i'w ya yn mhen ychydag ddyddiau ar ol yr elecsiwnP 0 fyddai Edward Ellis yn-arfer gwneyd gwaithi Let Penrhyn gyda'i yacht cyn hyny ? A glywsoch ch iddo gael eeiniogwertli o waith ganddo ar ol hyn/ Attebwch yn eglur. Gofyn yn garedig,' ai e r A welsoch chwi hanes Morgragyn Machno a yC ddangosodd yri y Tysi\ yr wythnos ddiweddafP nid oeddych yn gwybod hyny cyn ysgrifenu eich 11 thyr i'r TYST ir1 j JB'eth yw sefyllfa amryw o leases capeli Sir Ga^ narf on ar dir Lord Penrhyn P On id oes rhai o ho ynt ar fin dod i ben? > A wyddoch: chwi am ryw un a fu yn anog' ei frod i fod yn gynil i beidio myned yn rhy aiuiwg* gycl Liberation, paii y daatii Mr Mdfcon Da heibio rhag' i hyny fyned i glustiaa Arglwydd £" $• I In rhynp.. JPa bwys bpha i'w g1;;i;u a ii a y -,v gwn'sycLdiin ond gefyn^yii garedig i ddynion ami vote? 'Pa'fodd'yr oedd inor anhawdd casl nob.