Y Tyst Cymreig

CRYNHODEB SENEDDOL. y Cyffredin yn yr eisteddiad prydnawnol ail^W cynliyg-i wyd gan Mr K. Huggessen ddarlleniad y bil er diddymu adneuon a thollau Y Tollbyrth. Nodai allan draul, gwastraff, ac aneff- 1 y gyfundrefn bresenol. v-ynnygiodd Mr Knight fod i'r Bil gael ei ddarllen yn mhen y tri mis, ac eiliwyd ef gan Mr Corrance. ylwai Syr James Ferguson fod y Senedd wedi f1"1 i ddiddymu yn raddol yr adneuon, a bamai °d eisiau rhyw gynllun mwv cyflawn na'r un Presenol. J b, Datganai Mr W. Martin yr un farn, ac ar ol ych- q? 0 ddadl bellach tynwyd y Bil yn ol. y gweddill o'r eisteddiad mewn dadl ar ddarlleniad Bil Mr Mill, er sefydlu eorfforiaethau ryW°l yn y brifddinas. J-mohiriodd y Ty am chwech o'r gloch. Yn Nhy yr Arglwyddi, nos Iau, dygwyd BIL YE EGLWYS WYDDELIG y y Cyffredin, yr hwn a basiwyd y drydedd a-WT ^D° J'11 f°reu iawn ddydd Mercher, heb nem- nrvvy o drwst na chyda'r Bil mwyaf dibwys. /ygiodd larll Clarendon ei ddarlleniad cyntaf, J^y* a hasiwyd, a nododd Iau canlynol i'r ail larll Grey rybudd y byddai iddo pan y ^ygid ef ger bron nesaf, gynhyg iddo gael ei ddar- yr ail dro yn mhen y tri mis eto. y11 y1* eisteddiad, rhoddodd yr Ar- Gaug]ieiiydd rybudd y byddai iddo nos Iau chwe ?nhy- *ddo »a(d ddarllen, yn mhen y f.?arlJ,euwyd Bil Gwerthiant Gweinvyn y trydydd wo a phasiwyd ef_ Sc wyn°dd Arglwydd Stratheden ddeiseb o Nova -rlrl.la> datg-an y cam a deimlai y trigolion yno Unvj'tli Gyfraith America Ogleddol Brydeinig, a goiuriodd y cy1j1yg-iaci) yr oedd wedi rhoi rhybudd • ° erfyn ar niawrhydi bennodi DirprAvy- %r 1 Wneud ymchwiliad i'r mater. Mewn atebiad i Arglwydd Caernarfon, dywedai tnal ei amcan yn gohirio oedd er mwyn cael presen- Oldeb yr arglwyddi hyny oeddynt vn teimlo dyddor- Qeb neillduol yn yr achos. Yn Nhy y Cyffredin, yr un noson, tyngwyd Mr Howes, Arglwydd George Manners, Mr Goldney, •air Bayley, a Mr Jasper More, yn bwyllgor i wneud ymchwiliad i'r cyhuddiad o lwgrAvobrwyaeth yn etholiad Bristol. Mewn atebiad i Mr Baillie Cochrane, dywedai Syr S. Northcote, fod cais cryf wedi ei wneud ar i'r Llywodraeth ganiatau tal ychwanegol i'r milwyr fu Yn gwasanaethu yn rhyfelgyrch Abyssinia, ar gyfrif o UI" a r ca^ec^ yr aethant drwyddynt, ac yr eadynt wedi penderfyrni ei roddi am chwe mis. \v rnei'atlwyaeth') eghu-had gan Mr Disraeli ar waith. y ty, YIIlffurfiwyd yn bwyllgor ar BIL DIWYGIADOL YTI. IIVERDDON. ior^iDisraeli nad oedd cymmaint o bwys- aS vn T V11 nglyn a Bil y Terfynau yn yr Iwerddon, o&j?1 aefe'r ac Ysgotland, a chan nad oedd y mesur hyg-iwyd gan y Llywodraeth, wedi cael cym- i'r 0 &efnogaeth ag a ddisgwylid gan yr un ochr terwv frJ'11 baro(l i'w dynu yn ol. Ac felly ^efnj j1 yr adranau oeddynt yn cyfeirio at ad- a^r„Ti Jr seddau, "Wedi cryn ddadl ar y gwahanol e^aill, pasiodd y Bil trwy y pwyllgor. BIL DTWYGIADOL YB YSGOTLAND iodcl r°n' a daiilenwyd ef y drydedd waith, a phas- W Eisteddocld Ty yr Arglwyddi am dair awr nos ener, ond ni ymdriniwyd a dim o bwys mawr. deb Wgrymodd Arglwydd Ellenboroug-h y priodol- ar 0 roddi anrhydedd neillduol i filwyr Abyssinia neilf^ dyc-^lwe^ad adref, ar gyfrif y gwasanaeth hui- '1 a wnaethant> ond yr oedd ar larll Malmes- J J a Dug Cambridge, ofn gwneud dim allan o'R arferol, ac felly tywalltasant ddwfr oer ar y Pasiocld Bil Cynhorthwy y Tlawd y trydydd ddarlleniad. Caed trafFertli fawr cael digon o aelodau at eu gllydd yn Nhy y Cyffredin ddydd Gwener i DYiriio elsteddiad, ao wedi myned yn ifurfiol trwy ychydig o bethau, jiriohiriodd y Tv ddeg munud wedi Pedwar. Z-1 Kf^diad bp- iawn a fu yn Nhy yr Arglwyddi •L'Un, ac ni ymdriniwyd a dim o bwvs. IW1 "^y J Cyffredin, yr un noson, rhoddodd Mr cett rybudd y byddai iddo adnewyddu ei gyn- Dvifil'd 110,3 ^eiier nesaf, dros daflu Coleg y Drindod \r 'rn aoor0d i hob enwad crefyddol. Ma e^v?1 a^shiad i Syr C. O'Loghlen, dywedodd larll -°d yn mwriad y Llywodraeth i bennodi dir- frenlmiol i wneud ymchwiliad. i gyfraith ^ahad y tir yn yr Iwerddon. iarvf '1 ymffarfio!id y Ty yu twyUgor ar y gwell- au gynhygiwyd ar FIL DIWYGIADOL YR IWEEDDON. C1'yn cryn ddadleu, pasiwvd i'r Bil gael ei arllen y drydedd waith nos Iau. Wedi i FIL y TEEPYNA.IT gl ei ddarllen y drydedd waith, ymohiriodd y Ty. Nhy yr Arglwyddi nos Fawrth, gofynwyd gan G P, wrth weled fod yr Arglwydd ac. larll Grey wedi rhoi. rhybudd o'u Egl^ i §'yully§' gwrthod Bil Dadwad'doliad yr pa y^yddelig, pan y dygid ef ger bron nos Iau, j}Ui °'r arglwyddi a gymmerai y fiaenoriaeth. a-wv^Teda^ ^aj,ll Malmesbury fed y Llywodraeth yn STyiri s iawn ar gwesthvn o'r fat'li bwysigrwydd i y fiaenoriaeth, ac iddo ysgrifenu at larll g.ancp1 °fyn iddo roi ffordd, ond yr oedd yn ddrwg' eflFo^i?0 ychwanesni na chafodd hyny un math o ,arn0, (ehwerthin). S^elHant IarU Clr6y J11 benderfyni:id 1 ST111^ J a liil Cynhorthwy- y Tlawd y drydedd b1\ a phasiodd. T WajtjJ ei,wyd Bil Diwygiadol Ysgotland yr ail fllth. 0 u CYfhvynwyd dciseb yn ffafr gail DADW ADDOLIAD YR EGL WYS WYDPELIG Pertl^1^^wydd Lyttleton oddiwrth 281 o offoiriair" ^ol i'r Eglwys Sefydleclig, yrhai oeddynt gai. jrjj yn-llaw swyddi pwysig yn ngh/n ag addyst ^gahanol -scfydMadau yr Eglwys. •olxv- i ainryw waend syiv/adau ar y ddeiseb, gor anJ'Yll\vYd ei gosod ar y bwrdd, a. goh.hiodd y T; CYIPI-qen) 11:2 y "C ley gad-dr 7m Nhy y Cy £ :8(1111 u yn gloch, ddydd 1 >rth, ae ymdrin FIL YE YSGOLION CYIIOEDDTTS. Aed trwy amryw o'r adranau, ac ymohiriodd y Ty am saith o'r gloch. Ymgynnullwyd drachefn am naw o'r gloch, pan yr ymdriniwyd ar EIN HATiNODDAtT MILWROL. Cynhygiodd Arglwydd Elcho ar fod dirpwrwyaeth frenhinol i gael ei bennodi i ymholi i, ac i wneud adroddiad o'n hardrefniadau milwrol. Cyfeiriodd at y rhwyddineb yr oedd galluoedd tramor yn medru dwyn byddinoedd i'r maes mewn sefyllfa o effeith- iolrwydd, ac mor wahanol yr ydoedd gyda ni. Dywedai y Cadfridog Peel fod y mater yn teilyngu sylw, ond yr oedd am i'r Llywodraeth gymmeryd y peth mewn Haw yn hytrach na dirprwyaeth. Wedi i Syr J. Pakmgton wneud rhai sylwadau, yn nghydag amryw eraill, yn anffafriol i gj^nllun tramorol Arglwydd Elcho, tynwyd y c^Tihygiad yn ol, a gohiriwyd y Ty.

CYFARFOD CHWARTEROL YR ANNI- BYNWYR YN SIR FAESYFED. OAS KIISBY. (Pari/ad o'r rhifyn diweddaf.) 0 T'EVVIV lied cae i eglwys y Bryngwyn, mae yn bySy un o'r cymeriadau inwyaf hynod a dydd- orol ag ydym wedi gyfarfod bron erioed. Yr oeddem wedi clywed yn Glasbiuy yn mis Ebrill diweddaf fod y Parch John Griffiths, yr hwn oedd newydd fod yno yn pregethu, wedi gwneud defnydd esponiadol o hono i egluro ei destun, set fod Duw yn dewis pethau distadl y byd, a phethau dirmygus, a'r pethau nad ydynt, fel y diddymai y pethau sydd; ac yr oeddem mewn canlyniad wedi penderfynu rnynu gweled Sam Maddy pan aem i'r cyfarfod chwarterol. Rhoddwn yn gyntaf fraslun o hanes bywyd Sami, ac yna ni dynwn ychydig o wersi ymar- ferol oddiwrth ei fywgraphiad. Anffawd ein gwron oedd dyfod i'n byd ni heb genad un o'r deg gorchymynion, yr hyn beth a ddygwydd yn rhy ami yn mhlith y Maesyfediaid; a chan taw cyw siawns ydoedd, nid oedd fawr oroesaw iddo pan wnaeth ei ymddangosiad yn y gymyd- ogaeth ar dywydd anarferol o oer. Hawdd yw i bawb fod yn gredinwyr pan y mae rhyw fan- tais ynglyn a chredu, a darfu y rhai ddygwydd- ent fod yn bresenol pan ddechreuodd anadlu ddynmno credu nad oedd wedi gwneud hyny o gwbl,a chan na roddentfawr help iddo igychwyn ar ei daith trwy'r byd, perasant i ymddangosiad cyntaf ffrwytli y tor-orchymyn esgusodi, os nid cyfiawnhau y dybiaetli nad ydoedd ynddo anadl einioes. Gorchymynwyd i'r cloeliydd i dori twll yn y fonwent, er mwyn claddu y baban nad oedd neb yn chwpnych i'w enw ymddangos ar dudalenau y TYST. Cariodd rhywun Sami bach yn ei gyflwr natur, heb nag arch nag am- do, gan fwriadu ei daflu fel ei i'r twll n wnaethid gan y bedd-dorwr; ond pan ar gael ei daflu iddo, gwrtliclystiodd y byclian, or mor ddibrofiad a dyeithr yn Sir Faesyfed, yn erbyn goruchwyl- iaeth mor ddiseremoni a'i gladdu heb ei genad. Diangodd ysgrech fain, ond digamsynied, o fegin wynt yr annerbyniol, a dychrynodd yr I-iwii hon a'i dygasai, a chariwyd ef yn ol i'r ty. Ymddengys i'r driniaeth hon andwyo pabell ddaiarol Sami am ei oes. Parlyswyd nerves ei ochr ddehau i raddau helaeth, ac effeithiwyd yn ddinystriol ar ei offer siarad. Ac nid rhyfedd, oblegid yr oedd Jiiymryn bach o wahdiiiaeth rhwng climate y wlad y daethai o honi, ag eiddo uchelfanau Maesyfed ar noson o farug yn y gauaf, ac yiitau heb ddim ond ei got isaf am dano. Mae Sami, fel llawer o bob! fawr y deyrnas, wedi byw am driugain mlynedd ar gost ei wlad; ond pe byddai gan y treth dalwr gymaint i'w ddangos am ei draul yn niherson pob pensioner ag yn inherson Sam Maddy, byddai yn hawddach iddo ddwyn ei feichiau yn ddirwgnach. Ond pe buasid heb gynyg claddu Sam yn anamserol, a phe cawsai ond chwareu teg cyffredin i dyfu i fynu fel llawer bastard arall, buasai yn sicr o ennill ei dorth cyn dechreu ei thafellu; ond, yn lie tyfu i fynu yn ddyn cyflawn o nerth, tyfu wnaeth yntau, druan o hono, yn drwstan iawn, ac yn gymaint felly fel na phrofodd erioed y gorfoledd a brofa cywion gwrrywaidd • pan newidiant ryddid a ventilation pais am gyfyngle trousers. Buwyd ar y cyntaf yn gobeithio, pan gyrhaeddai ei aelodau isaf oedran a synwyr, y cymerent eu perswadio i dyfu fel locomotives pobl eraill; ond yn hyn cafwyd siomedigaeth, a'r canlyniad yw taw mewn pais mae godre ac eithafion isaf Sami yn trigo hyd y dydd hwn. Gan fod ochr dde- hau Sami wedi ei pharlysu mewn rhcin, ac nid yn gyfangwbl, helynt ddiobaith fuasai cael ei goes gystuddiedig i fewn i drawsis, a mwy helynt fyth fnasai ei chael allan. Hawsach o lawer fuasai cael bwch i odyn. A rhag i'r bais i godi mewn gwrthryfel, oblegid cael ei gosod i gyilawni gorchAvyl mor anarferol a chuddio godre gwr barfog, rhoddwyd pÙuforc yn gyd- ymdaith iddi er mwyn ei diogelu rhag anniddig- rwydd dan amgylchiadau mor eithriadol. Dros y pilynod hyn gwisga Sam ffrocsen waggoner, ac i hono y pcrt-layn coler lydan a ddisgyn yn brydferth iawn dros ei. ysgwyddau. Nid yw ein gwron fawr o deithiwr, ond yn awr ac eilwaith hwylia ei gerddediad cyn belled a phen :re'laf yr ardd o iiaen y ty; a phan fyddo ar gychwyn, mae yno gymaint o ffwdan a ehyffro a phan fyddo un o'ch steamers chwi yn Lerpwl ar gychwyn i America. Mae gan Sam bar o ffyn baglau, ac y mae symudiadau y rheiny ynghyd a'i faglau naturiol ei hun yn ei wneud i'r oiwg allanol yn ddernyn o fachinery amrywran iawn ei gyfansoddiad. Mae ei goes ddehau, druan liawd, iiior gwbl ddilywodraeth fel nas medr y mathematician mwyaf dysgedig brophwydo pa fath lines a wna hi ddescribo wrth fyned a dy- chwelyd o'r ty i'r ardd, ac oddiyno yn 01. Dyna ni wedi cynyg rhoddi rhyw dcLrych- feddwl anmherffaith o gorphilyn Sami. Mae ski yn hollol ymwybodus o'i cldiffygion, ac fel yr hen Begws, o Ddolwyddelen, yr hon a arferai iclarluaio ei phabell ddaiarol, yr hon oedd solr > ha,gr, fel pe buasai ei aefnyddiau wedi cael cu aflu ynghyd a phigfforch, ac a ai i hwyliau jronnwydwyILtpanysonid.wrthi am yr -.adw: ;y £ odiad,. oblegid y cai hithau y pryd hwnw ;orpb gogoneddus, felly yr un ,'irtodd a ria .gan orfoiedd wrth glywed son 'aid y wyrfch-waith a wneÜ. y dydd hwnw ar ei orph dihm yntau. Yn rhyw sut niae pawb— yn eiiwedig 'fcennywaid—yn hoM corph liuii- iaidd, prydferth. Yr oedd hagrwch Pegws wedi ei gorfodi i dreulio ei bywyd fel hen lances. Taflodd ymweliad dau o ddyeithriaid barfog (er yn nghwmpeini Mr Griffiths, yr hwn sydd yn arfer myned i'w weled yn ami) Sami i gyflwr o nervous excitement poenfawr. Aeth mor wyn a'r pared gwyngalchedig, a eheisiodd gan yr hen wraig a gymer ei ofal i ddal y drych bychan oedd yn grogedig ar hoelen ar y ffenestr, ar gyfer ei wyneb, er mwyn sicrhau pa fodd yr oedd yn edrych. Crynai fel dail yr eithnen. Ond wedi i Mr Griffiths fynegu fod y ddau farfog wedi dyfod yn unig swydd yno i ga-nu hymnau iddo, dechreuodd ymdawelu ychydig, ac adfeddianu ei hun. Ein tyb wirioneddol ni yw fod gryn anghrediniaeth yn meddwl Sam ynghylch y tebygolrwydd fod creaduriaid mor Nazareaidd jTolwg arnynt wedi ymweled ag ef Z71 ar neges mor grefyddol. Wedi cymmeryd stock o honom, a cheisio credu ein bod yn rhyw ber- thynasau pell i greaduriaid rhesymol, ac i fod efallai ryw lywodraeth gan ein harweinydd, yn yr hwn yr oedd ganddo ymddiried, ar y fath bethau blewog, ymddangosai yn fwy cymmod- edig a'n presenoldeb annisgwyliadwy a diry- budd. Mae Sami, chwareu teg i'r hen weddw sydd a'i ofal ami, yn cael ei gadw mor lanwaith ag y gall goruchwyliaeth dwr a sebon a chrib ei wneud. Mae ganddo gadach poced, a gwna ddefnydd cydwybodol o hono i sychu ei fin, a'i gymmydog yn y lofft uwch ei ben. Eisteddodd Mr Griffiths yn ymyl Sam, a'r peth cyntaf a wnaeth y boneddig hwn oedd sychu ei fin yn ofalus a'i gadach poced, ac yna ymaflyd yn llaw ei gyfaill a chusanu ei chefn .gyda phwyswefus bachgen yn cusanu ei gariad. Y rheswm ei fod mor ofalus am sychu ei fin yw ei fod yn colli, yn enwedig pan wedi ei gyffroi, ddwr ei enau, n y oherwydd nad oes ganddo ond llywodraeth an- mherffaith ar nerves a gewynau drw.s ei wyneb. Wedi i Sam gael hamdden i ddangos ei serch tuag at Mr Griffiths, cynnygiodd yi- olaf ar fod i ni ganu un o ddewis emynau Sam, sef How sweet the name of Jesus sounds In a believer's ears, &c.' A chan fod tipyn o grugni amo ef ar y pryd disgynodd y tasg o gychwyn y don ar y rhed- ynwr' yr hwn sydd yn gantor campus, ac yn cleall cerddoriaeth, a chyiiawnodd ei ddyled- swydd er boddlonrwydd mawr i Sami ac i bawb. Yr oedd y creadur serchus, tyner-galon, yn mwynhau y canu, a chaniatau i ni ganmol ein hunain, canu gyda rhyw arddeliad neillduol ddarfu i ni wneud, ac yr oedd edrych ar Sam yn y mwynhad yn wledd i'n calon. Yr ail hymn oedd Jesus, lover of my soul,' &c. Ond yn break down yr aeth hi arnom wrth ganu y g-eiriau hyn. Yr oedd pibelli Griffiths wedi ymglirio erbyn hyn, ac y mae yntau yn gantor gorfelus, a'r rhedynwr' yn ysgubo pob peth o'i flaen, pan y darfu Sami i'w gyru hi i'r pen trwy dori allan i wylo, ac wylo wnaeth ef yn hidl, a dilynwyd ef gan y cantorion, a dyna lie yr oeddem ni ein pedwar yn crio am y goreu. A' ddarllenwyr, da oedd i ni fod yno. Nid oes enw a enwyd o ddyddiau Adda hyd yn awr fedr gynhyrfu dyfnderoedd y galon ddynol fel yr Enw sydd gormveh pob enw yn y nefoedd ac ar y ddaear. [Y mae ein cyfaill talentog wedi cyflawni ei addewid i orphen ei ysgrif yr wythnos hon, ond daeth un han- ner o honi i law mor ddiweddar, fel y bu raid i ni ei thori yn y fan yma. Mae'r gweddill yn y swyddfa, a chaiff ymddangos yn ein nesaf.—GOL.]

MI WELAIS, MI GLYWAIS. Mi WELAIS ymdrech 'G oliebydd y Deheudir' yn y Banerau diweddaf i geisio gyru Henry Richard i chwilio am fwrdeisdren eraill i'w cynrychioli yn lie Merthyr ac Aberdar. Beth sydd wedi cynhyrfu'r brawd, deudweh ? Newyddiaduron Seisnig Aber- tawe sydd yn gyffredin yn rhoddi inspiration i'w ys- grifell ef; ond, ar ol chwilio'r Cambrian, a'r Herald, a'r Leader, ac ychwanegu y South TVales Press, does yno yr un gair ar y cwestiwn. Tybed fod dylanwad y Dr Price, o Aberdar, wedi cyrhaedd Llanelli ? Gwyddom na fu y Dr erioed o fewn deg milldir i'r Gohebydd hwn heb fod yna hioff hirwyntog yn y Faner ddilynol. Tybed fod y Dr, ar ol rhostiad y Gohebydd ar naill beth a'r llall, wedi teimlo ei fod wedi rhoddi ei droei ynddi, wedi dechreu teimlo oer- felgarwch anmhoblogrwydd, a'i fod ynmethu gweled un ffordd allan o'r benbleth ond trwy ddefnyddio'r gohebydd hwn i ddychrynu'r Peaeeman Richard, trwy iygwfch y frwydr ofnadwy sydd yn ei aros yn Merthyr, ae fod yn well iddo ffoi i Sir Aberteifi. er mwyn egwyddorion y Gymideithas Heddwch. A wyddost ti beth, Ohebydd P Yn wir, os daw hi allan (("iicl murder will out') mai pawen yn Haw un arall wyt ti, cyn sicred a'th fod yn fyw fe ddefnyddir y I ■e the whole eoinrtry,' chwedl Richard yn Hop. xxall, tuag atat. 'Y mae Mr Fothergill yn Rhyaiu.ydAATr trwyadl,' ebe fe, a chredwyf yn wir nad yw yn wesrth brwydr rhyngddo ef a Richard. Oni fyddai yn iwy naturiol iddynt wahodd Mr Richard i sefyll dros ei sir enedigol f' Ie, ffwrdd ag ef i ryAAde rhag iddo fod ar ffordd fancy man Dr Price. Rhydclfrydwr' --eithaf cIa; ond tybed fod goheb- ydd wythnosol papur newydd ymneillduol yn anghofio —oblegid nis gall gohebydd fod heb wybod dim oil— fod cael Ymneilldmvr yn bwysicach i ni na dim arall erbyn y Senedd nesvf ? I Rhyddfryclwr I' Tybed fod y gohebydd wedi eistedd am flynyddoedd dan wein- idogaeth y Pioneer ymneillduol o Gapel A-Is, ac wedi hyny dan weinidogaeth dalentog gohebydd y South Wales Press, heb deimlo mwy na hyn o zel dros Ym- neillduAvr ? Walpole, onide, ddywedodd Every man has his price?' Ond yn sior y niae pob gohebydd uwchlaw cymmeryd ei brynu, onide pa fodd y gellir ymddiried ynddyntP. N a, na, Ymneillduwyr Aber- dar a Merthyr, p„nfarAvolwch eich hunain trwyanfon y gwladgarAvr tanllyd, yr areithiwr hyawdl, a'r Ymiieillduwr trwyadl, Henry Richard—dyn o fri a thalent, nid i'ch cynrycluoli chwi yn unig, ond i ddadleu hawliau yr holl dywysogaeth, i'r Senedd; a lwc dda i Mr Fothergill yn Sir Fynwy. Mi WELAIS weinidog ieuanc galluog yr Annibyn- wyr yn Aberteifi, a deallaf fod RhyddfrydAvyr y sir hon wedi deffro eto mewn pryd. Chwareu teg i'r Ceredigion; pa sir yn N ghymru sydd yn fwy parod i ymdrechu dros ei hegAvyddorion ? Yr ydych yn llygad eich lie wrth geisio cael Syr Thomas Lloyd dros y Os gellir uno y G-ogerddan a'r Bromvjrdd ft tests, mae yn sicr o fyned i f ewn. Ac os uiiAvch chwi, fel Ymneillduwyr, bydd Davies yn sicr hefyd o eriill y sir. Gwawdied y bendefigaeth ef os mynaiit, a chwardded y starched aristocracy ar ben ei.hyawdledd gwledig. Yr un tylwyth yn un- ion chwarddodd Disraeli i lawr pan draddododd ei araeth gyntaf, ag .eydd yi-i a-Nvr yn cymmeryd eu Uusgo trwA b '%r wrth ei gynffon. Coeliwch ii, fe fydd y Sencdd-dy nesaf yn edrych mwy ar y dyn, a 11a i ar y f/<■ in fydd o'i gwmpas, na'r un a eis- teddodd yn Sc. Stephen erioed; ae y mae-gwir barch gan bob </i< fo icddv 1 i bob s un dc men Y dyn a gafodd ei £ i<,}lfhi) 1 m yn b KM c an °«ni th yn • u1, IIHA .m" 1 hon, rhwym o iod ) yn o tLuiii n ild ol tyii- r> nolyitd id. x h„n v 1 c 1 x m Avith d" t'sn Kii, {ri\i Id n\ i( i1 C r <>111 vciiioh r A jdA-ni wedi fel v map p t v 1 ni geisio ( 1 i 1 ? 1 xt dro yr j 1J. euw^u-i yr.jien brej Y mae vii sivir i chwi yn y gwr o Landinam. Anfonwch ef, ac nid oes yr un boneddwr yn y Senedd a ofyna, Paham y daethost ti yma P ac os oes, mae'n eithaf posibl y medr roddi cystal ateb agaroddodd Mr Jay, o Bath imwaith, pan anfonodd athrawon yr athrofa ef bregethu i rhyw gapel a chynnulleidfa pur urddasoli Beth, ai chwi sydd i bregethu i ni heddyw r' ebe arglwyddi'r seat fawr yn bur sarug wrth y dyn ieuanc. 'Llanc difarf fel chwi i bregethu i gyn- nulleidfa fawr genteel fel hon.' Wel,' ebe'r llanc, 'onid yw fod fy athrawon wedi fy anfon yn ddigon i chwi r Pan fydd Prydain yn anfon ambassador i lys Ffrainc, mae yn cael ei dderbyn yn roesaAvus fel un wedi ei ddewis gan y rhai a wyddai oreu pwy fedrai eu cynrychioli; a phe buasai fy athrawon yn meddwl mai eisiau barf oedd arnoch, buasent yn sicr o ddanfon bweh gafr atoeh.' Eithaf da; ie siwr, fe wyr diaconiaid St. Stephen mai chwi wyr oreu pwy fedr eich cynrychioli. Yn awr, Ceredig- ion, unwaith eto, unweh efo'ch. gilydd fel irn gnvi-, a mynweh Ynmeillduwr a RhyddfrydAvr i ddadleu eich hawliau yn y Senedd bwysicaf, yn bur debyg, a gyfarfyddodd rhwng muriau'r Senedd-dy erioed. Mi WEL-US y Colegdy newydd yn Aberhonddu. Yn wir, y mae golwg commanding amo! Y mae ty fel hwn yn werth i bob aelod Annibynol hunan- ymwadu ychydig er talu am dano! Pe buaswn yn ddyn ieuanc, mae arnaf ofn y temtid finau hefyd i fyned yn bregethwr, er mwyn cael treulio pedair blynedd mewn palas tywysogaidd fel hwn! Palas hefyd a'i ffenestri yn edrych allan ar un o'r golyg- feydd tlysaf yn y deheudir, a Bannau Brycheiniog draw yn y pellder yn can am yr olygfa fel ffram ys- blenydd am y darlun. Ni welais erioed ddyffryn mor dlws, a chynifer o rodfeydd yn ymddolenu drwyddo, heb un brys arnynt gyrhaedd unrhyw fan neillduol, a phob croesaw i ddyeithriaid i ymlwybro ar eu hyd i yfed yr awyr iach a burir gan y bryn- iau, oblegid dyna ddau amcan mawr mynyddoedd, medd Ruskin,—puro'r awyr, a rhoddi nerth ac im- pulse i'r afonydd lifo tua'r mor. Ffol iawn, wedi'r cyfan, fuasai synimud y Colegdy o le mor hyfryd, iach, a manteisiol; ac heblaw hyny, y mae hen gof- ion yn nglyn a mangre addysg to ar ol to o fyfyrwyr sydd o werth mawr i bob olynydd sydd yn meddu y radd lleiaf o ddarfelydd. Pa fyfyriwr gwerth rhoddi addysg iddo fedr rodio ar hyd glan yr afon yna- hen rodfa ei ragilaeniaid—heb feddwl weithiau am y rhai fu yn mwynhau yr un olygfa o'i flaen P leuan G wynedd, ac Liii-iryw eraill o'r hen fyfyrwyr yn y bedd—' Eu haul Avedi machlud tra yr oedd hi yn ddydd.' Tybed na ddisgyna yspryd cenhadol ar ambell un wrth feddwl mai ar hyd yr un llAvybrau y bu Griffith John, o China, Thomas, o Affrica, a Wm. Jones, o'r India,—dynion sydd eisioes wedi gAvneud eu hargraph ar y byd—yn treulio eu horiau hamddenol, heb son am ugeiniau sydd ar wasgar ar hyd Lloegr, Cymru, a'r America. Y mae hen gofion fel hyn yn sicr mewn amser o Avneud Aberhonddu, a Chaerfyrddin, a'r Bala, fel Harrow, Rugby, Rhyd- ychain, a ChaergraAvnt, yn llavvn dyddordeb cys- sylltiedig a hen fyfyrwyr ac atlirawon. Waeth i ti heb wenu, ddarllenydd, y mae hyn yn anhaAvdd i'w ddychymygu heddyw tra y mae y rhan fwyaf o honynt yn fyw, ond pan fydd un wedi syrthio yn ei arfau ar y maes cenhadol draw, a'r llall yn nghanol ei ddefnyddioldeb a'i glod wedi ei symmud o'r win- llan, fe ddaw eu hen hvybrau a phob peth yn eu cylch yn ddyddorol. Ar ol i Byron farw y daeth y tomb lie y myfyriai am oriau. pan yn llanc yn ysgol Harrow, yn rhywbeth gwerth ei ddangos i bob ym- welydd a'r lle. Fe ddyAAredodd rhywun, 'We never envy the dead but the living.' Does neb yn cen- figenu wrth glod Milton a Homer, Christmas a Wil- liams, ar ol eu claddu; na, byddai yn dda genym danysgrifio i gadw hen gapel Penystryd fel cof- golofn i'r olaf. Ddarllenydd, os byddi dithau yn werth dy gofio, ti gei dv rights yn y man. Fe fydd cenfigen y bobl sydd mor barod i ofalu na cha neb ormod o glod tra yn fyw—pobl sydd yn llawn uchel- gais, ond heb dalent i'w gyrhaedd-pobl, y dywedai Bulwer am danynt, Who long for the goal, but will not and cannot put away their slippers to walk to it.' Ie, dyna'r bobl ag y mae ychydig glod i'r gweithiwr teilwng fel tan ar eu croen. Ond fe dderfycld cen- figen y tylwyth hyn yn y man. Mi GLYWAIS gyda. llawenydd fod yr arholwyr o Lundain wedi anog y Professor Roberts i ychwan- egu eangen newydd at, addysg yr athrofa, sef per- ffeithio y myfyrwyr yn y Seisnaeg, fel y gallo pob un o honynt fod yn hyddysg yn llenyddiaeth y Saeson, ac fel y gallont hefyd gyfansoddi yn gywir ac yn. rhwydd yn eu hiaith. Y mac yn eithaf "eglur mai baiii y prif ddynion yn nglyn ag addysg athro- faol yn awr yw, y dylid talu mwy o sylw i'r ymar- ferol, ac, os oes rhaid, llai i'r addui-nol. Y mae yn anhebgorol angenrhei<liol i bob gweinidog a ddaw allan rhagllaw o'ncolegau i allu llefaru ac ysgrifenu Seisnaeg yn y fath fodd, fel na Avel offeiriad y plwyf na neb arall wall yn y gwaith. Gobeitbiaf, Avedi cael adeilad mor ardderehog, y gofala'r eghvysi i beidio anfon pregethwyr sal i fewn, a gwyddom y gofala'r athrawon wedi hyny i beidio gollAvng gweinidogion sal alla.n. Yn llaw yr cghvvysi sydd yn codi dynion ieuainc i bregethu y mae tvrged yr athrofa a'r Aveinidogaeth. Os codwch chwi rai di- dalent i bregethu fe ddaw'r athrofa i warth, a'r weinidogaeth yn ddiwerth. Cof genym sylw craff a glywsom gan y diweddar Evans, Capel Sion, ar y gwahaniaeth rhyngom ni a'r hen bobl yn codi pre- gethwyr :—' Os byddai dyn ieuanc gynt yn cael hwyl wrth weddio, ac yn gallu. tynu'r nefoedd i lawr mewn cAvrdd gAveddi, i bregethu ag ef, a'r canlyniad oedd digon o bregethwyr doniol, tanllyd, at stage Cymanfa; ond yn awr, os bydd rhyw ddyn ifanc yn gallu gyru traethawd bychan sych i gyfai-fod llen- yddol ac enill y gamp, i bregethu ag ef, heb wybod dim pa un a oes dawn ymadrodd ynddo ai peidio, a'r canlyniad yw &c., &e. MI WELAIS yn y Daily ]1{CW8 am ddydd Mawrth fod Mr Morris eto yn retirio o gynrychioli bwrdeis- drefi Caerfyrddin. Wei bobol anwyl! beth sydd ar aelodau'r South yna? A ydyw'r Irish Church Question wedi eu dychrynu bob un? Trueni na fuasai Toriaid y Gogledd yn retirio hefyd! Y mae yr un papur yn fy hysbysu fod Mr Morley yn go- medd sefyll dros Nottingham. Dyna'r oil a welais ac a glywais i. Welais i 1110 lythyr Dr. Rees at Col. Pennant. Da chwi, anfon- wch ef i mi. CHIT-CHAT.

Y PARCH D. PRICE YN EI HEN GAETREF. Yr oedd ardal Penybont wedi dywecl gyda hyfryd- weh fod Mr Price i dreulio y Sabbath, Mehefin 21, 1888, yn nghylch ci hen weinidogaeth ynLlangynog a Phenybontfawr. Nos Sadyon, traddododd ei ddarlith ar 'Lincoln a'i Amserau' i gynulleidfa luosog, yn yr hen gapel. Y Sabbath am 10, pregethodd Mr Piice yn Llan- gynog, yn hen gapel y Methodistiaid Callinaidd,—■ yr oedd y capel yn orlawn. Am 2 a 6, yn Mhen- ybontfawr,—yr oedd yr hen gapel wedi ei orlenwi o bobl yn awyddus i glyAved eu hen weinidog, a. gwcled ei wedd. Yr oedd yn ddrvvg genym nad oedd yr un capel mwy ac eangach yn y dreiian; nid oedd y capel newydd eto yn barod i fyn'diddo— yr oedd canoedd o bobl wedi dyfod ynghyd, ond nis gallasent fyn'd i mewn, o ddiffyg lie. Nos Lun, pregethodd Mr Price yn hen gapel Pen- dref, Llanfyllin, i gynulleidfa fawr. Ar ddiwedd yr oedfa yn Llanfyllin, gwnaed casgliad i Mr Price, yn ol y cynllun Americanaidd o dchvyn treuliau pregethAvyr yn eu hymweliadau, ac yr oedd yn liyf- rydAVch genym weled y cynllun. hwh yn cael ei i'l-wviidn. Yr oedd y casgliad'' ya deilwng o'r parch a'r airwyldeb a deimlid at Mr Price. Oo- it. "Ul/C:/i-.

CAERGYBI. Mae grenym i sylwi yr wythnos hon ar un PETH ANGEXRHEIDIOL sydd wedi deilliaw i dref Caergybi oddiwrth drugar- edd a haeliom y B\vrdd Lleol—a hyny yw Water Cart. Y tymhor hwn o'r flAvyddjui bydd yri arfer bod yn llychlyd anghyffredín yn yr Y strydoedd, ac y mae yn fwy felly yr haf hwn na'r un haf o'i flaen o achos y rhwygo sydd wedi bod arnvnt i osod i lawr y dyfrffosydd ond o'r diwedd penderfynodd y Local Board providio Water Cart; bu hon ar waith am y tro cyntaf ddydd Gwener diweddaf ac atebodd y dyben yn lied dda, ond gwna hyny yn well gydag ychydig- o welliaiitau eto. Dydd Gwener, y 12fed cyfisol, dechreuodd CYFABEOD TALAETIIOL y Wesley aid yn y dref. Daeth infer luosog o weinidogion, pregethAvyr, a circuit stewards yma y dydd a nodwyd, a dechreuwyd pregethu yn yr hwyr. Pregethwyd nos Sadwrn, ar hyd dydd Sul a. dydd Llun a dyddiau Mawrth, Mercher, a Iau, am chwech yn y boreu, a saith yn yr hwyr. Cyfarfod llewyrchus a gafwyd—y pregethau yn effeithiol a'r cynnulliadau yn lliosog.—Gohebydd.

BRO MORGANWG. Parhau yn angbyf&edin o sych a phoeth y mae yr a hin yn y parthau hyn o'r ynys o hyd, Mae yn myned yn sobr iawn am ddwfr i'r anifeiliaid mewn rhai lleoedd-gorfyddir eu gyru am filltiroedd cyn y gellir diAvallu eu syched. Mae y borfa, y gwair, a'r cnydau gleision a gwynion yn galw ar y cymylau Dcuwch a'r cawodydd maethlawn." Ond yn lie dyfod a gwlaw, ymgilia y cym-ylau i ryw oror anweledig gellid tybied, gan anamled y gwelir crwydiyn o gwmwl yn y nwyfre, en bod oil, yn fawr g a man, wedi myned i gynhal cymanfa. Gobeithio y penderfynant yn eu cynhadledd i ddyfod at en gwaith arferol o ddyfrhan y ddaear, ac y ca y gwynt Invyl i'w cludo yn fuan ar ei adenydd. Rhaid iddynt frysio, onide bydd ceg pob dyn, anifail, ac aderyn wedi sychu fel na fedr neb byiv cldyrchaf u ei lais i'w clodfori am eu hymweliad bendigedig. Mae mor sych fel yr ofnir yn fawr y codir pris yr inc, ac yna gAvae y Avasg am 11a fedr y gohebwyr anfon eu cjmyrchion i mewn i'w dylanw. Mae mor brin am ddwfr fel y mae gofyn mawr am gAviw, yn enAvedig gan faen-seiri, y tylwytli nnvyaf cegsych o'r rhai a. fwytant fara trwy chwys eu gwyneb. Hedtlvw. ddydd Sadwrn, mae rhai o'r cymylan yn dychwelyd o'r gymanfa, a golwg lied bruddaidd arnynt, <*redwi) y datodant eu costrelau cyn hir. 0 am gael bod dan eu harlhvysedd am 24 awr. Bu cyfarfod. bynyddol yn LLANGYSAVYW. GKE. IR VKSTEG, gan yr Eglwys Annibynol yno, ddydd « a Iau, Meh. 10 a 11, pryd y pregethodd y dig- ion Llewelyn, Mountain Ash; J. Thomas, Tresim- Avn J. B. Jones, Penybont; Williams, Llwyngwril (gynt o'r America) a, W. Jenkins, Pentre. Cafwyd odfaeon g-wlithog, byddent o les arosol i'r eglwys fechan ond ffyddlon yn y Llan. Yn mynwent y plwyf hwn y gorwedd llwch yr annghydffurfiAvr—S. Jones, BryiillyAvarch. Trueni na chyfodai yr Enw- aclau Annghydffurfiol gofiech, a hono yn deilwng" o'i onestrAvydd a'i dduAvioldeb, uwch ben man fechan ci fedd. Mae y lech sydd ar ei fedd Avedi colli y Uyth- yreniad yn Ian, fel na fedr dewin Avneud dim ohono. Paham na wnai Aunibynwyr Cymru Drvsorfa er ffurfio Samuel Jones' Scholarship yn nglyn a'n Coleg newydd ardderchog gyfodir yn awr yn Aberhonddu. Eithaf peth fyddai hyny. I'r Annibynwyr y per- thynai S. Jones, pryd hwnw dan AT enw lienadur- iaethwyr. Pan gaf glwt go ICAV o ddaear yn fedd- iant personol, nen gynysgiaeth ryw ffordd, mi rof fodolaeth i'r peth, os erys heb ei \vneud hyd hyny. Ddoe, bit farw ar y maes, meAArn fit o'r appoplexy., CADBEN JOHN WATTS OWEN, yr hwn oedd yn byAv yn Nghoed-y-mwstwr, am- aethdy cyfrifol ger Penybont, gyda'i frawd yr hwn sydd yn cadw y ffeiin. Brodor oedd y Cadben o Eanordeifi, sir Benfro. Mae iddo berthynasau yn Aberporth, sir Aberteifi. Bu flynyddoedd ar y mor, gwnaeth gryn dipyn o arian wrth hyny, ac yr oedd er ys amser wedi ymneillduo i dreulio gweddill ei oes i FYAV ar ei ennillion. Daeth y wys heb rybudd. i'w alw i fordaith na ddychwel. byth yma o honi, yn 57 mlwycld oed. Dyn hynaws a siriol iawn ydoedd, a galara perthynasau a cbyfeillion yn ddwys o'i golli. I eglwys y plwyf yr arforai gyrchu ar y Sabbath. Derbyniwyd Mri W. J. Evans, a W. Rees, myf- yrwyr yn Mhenybont gyda y Parch. J. B. Jones, B.A., i Athrofa Aberhonddu yn. yr arholiad diwedd- ar. Mae y naill yn frawd i'r Parch. E. Evans, Caernarfon, a'r llall yn frawd i'r Parch J. Rees, o Treherbert, Cwm Rhondda. Paham y mae adroddiad arholiad y Coleg hwn heb ymddangos ? Mae peidio ei gyhoeddi yn golled i'r Coleg, ac yn siomiant i'w gefnogwyr. Dylai y Pwyllgor edrych ar ol eu Hysg-rifenydd a'i alw i ,e -u, gyfrif am bob esgeulusdra o'r fath. Ond chwareu, teg i'r Ysgrifenydd, tybiwn ei fod yn llanw ei swydd yn ddidal. Taler ef o hyn allan, a myner gwaith priodol ganddo am y tal. Bydd y myfyrwyr yn fuan ar hyd y wlad yn casglu. Gobeithio y bydd yr adroddiad am gasglia lau y flwyddyn ddiweddaf yn dwyn prawf o gywirdeb a gofal gwrell nag arfer- ol. Bydded yr Eglwysi yn siriol iddynt yn eu teithiau casglyddol. Bechgyn glew a gobeithiol ydynt, a., dios y gwnant Aveinidogion rhagorol. Da. genyf weled y rhai sydd yn ymadael yr haf hwn yn cael lleoedd i ymsefydlu mor gynhar.—Gohebydd y Fro.

MOSTYN. Nos Lun, Mehefin 22, traddodwyd darlith YllY Cyssegr, gan Mr Robert Jones, Hanley, ar Priodi, a Byw.' Gweinidog y lie yn y gadair. Yr oedd y capel yn orlawn ar y pryd; yr elw at yr ysgol ddyddiol. Yr oedd y ddarlith yn ddifyrus ac addysgiadol iawn, yn enAvedig i'r ieuengctyd; a chafodd pawb o'r gwrandawyr foddlom-wydd mawr dros ben.

BEYSTE. Fydd Llun. YE MCHAViLiAn .ETHOLIADOL.—DechreuAvyd yr ymchwiliad yn un o Committee Rooms Ty y Cyffredin dydd Gwener cliweddaf. Awd yinlaen ag ef dydd Sadwrn, a gohirwyd ef hyd 12 o ;lr gloch heddyw, ac yn ddiamen y parha rai diwmodau yn mhellach. Y Committee yw Dr Howes, (cadeirydd), Mr Bazley, Arglwydd George Manners, Mr G.. Goldney, a Mr J. More. Y Counsel dros y deisebwyr yw, Mr Ser- gent Ballantyne, Mr H. James, a Mr J. N. Norris; a'r (Jounseldros J. W. Miles, -liir Q.C. a Mr Matthews. Y mae llawer o'r tystion llwgrwohrwyol wedi cael en holi, ac fe gymer evidence y rhai a nodais haner y TYST i'w cof nodi yn verbatim. Gan hyny, rhaid i to go.Ja,el i bawb ag sydd ag amser ac iriaii ganddynt i brynu rhai o T newydd- iaduron Brysteig, os ydynt am ddarllen y lllrmylion. Dengys yr ymchwiliad eisoes fod bribiaeth gyfan- 9 werth wedi cymeryd lie gan y Toriaid gonest, (?). Ie, gan y dosbarth hyny a ddiseddasant Samuel. Morley, yn Nottingham. Ie, gan golofnau y glorious. British constitution, a chefnogwyr duwiol (P) yr Eglwys a'r WladAvriaeth,—y dynion ag sydd yn gosod eu huna-in yn esiamplaii i Ryddfrvdwyr mewn pob peth ag sydd yn onest, teyi-ngarol, a da,.—-yr ydym yn barod i ofyn gyda phAvyslais neilldivjl:— 'Oddiwrth Doriaetli, gwared ni .VrghvA'dd datonus.' Y mae Toriaeth yn aAvr ar ei Avely angau, ac y mae yn marw fel hen geffyl—cicio yn fl\-i ni:r maa hwnw pan vn gorfod inarw, a elJiGÎo yn dan falu ewyn mae Toriaeth yn y (iy-,d,Lia-a er ei holl gynddaredd ffyniig, bydd raid iddo xJrw -eyn hir, a'r ffordd oreu i'm tyb i yw, iddo farw yn urddaaol, acuid many yn a-nnrddn^&i fel y darfn iddo fy'W. I i I v Bydd genyf yh fy liythw vr wyf vit medd- wl, y verdict i'w Avi-Uivcn. istiioliaU Biyste.—T.

^ned i r gadair yn y cyfarfod Liberation yn Mangor J5" oedd y bobl sydd bob amser i'w gweled par 7 byddo rhyw anrhydedd i'w gael, ie, pa le hefyd P v IT} oodd d*m i'w ofni nid yn y cysgod y buasai V °?Jr 8iaradus yn llechu. Os nad oes dim byd J^gwnewch brawf amo yn Sir Gaemarfon yn yr Etholiad nesaf. Deuwch a rhyddfrydwr trwyadl allan dros y Sir yn erbyn mab y Penrhyn. Mae ei glwyddiaeth yn foneddwr anrhvdeddus, anrhyd- dusaf a fedd Cymru.' Nid yw ef na'r stiwardiaid f1 S^Tieyd dim ond gofyn yn garedig i'w gweithwyr g eu vote. Beth sydd i'w ofni? Pa raid am na ot na dim? Mae amcan yr araeth fawr, fflam- hyn Hope Hall yn ofer. Rhag y scriw y mae lsiau hono, ac nid oes scriw byth gan Arglwydd enriiyn, dim 'ond gofyn yn garedig,' canys y mae e 7 ooneddwr 'anrhydeddusaf a fedd Cymru.'