Y Tyst Cymreig

FFAITH HAGR AM YR EGLWYS YN YR IWERDDON. Haw yr ytlym yn elywed galwadau am 1-toi U rtlewn perthynas i gyflwr presenol yr Eg- lwys yn yr Iwerddon. Dpna un gan ynad heddwch yn -Liverpool, Avedi ei chyflwyno i olygydd y Porcu- Pirte:— v Yr Avyf YN gyru i clnvi yr engraifft ganlynol o v'eithrediad y Sefydliad pa un y dywedir- wrthyin gaer i Brotestaniaeth ac yn fendith i'r wlad SYDDYNEIGYNAL:- °hydig o ddyddiau yn ol galwyd amaf gan ? erio"Wr o orllewinbarth Iwerddon am danysgrifiad t',iag,t gynhaliaeth a gwaddoliad ysgol yn ei blwyf jJ Wedi ymholi, c.efais allan fod yr amgylchiadau l^n — mae'r plwyf yn cymiwys poblogaeth o ,° Brotestaniaid, a thros 2,000 o Babyddion. Y fywioliacth yn werth mil o bunnau yn y Oder '11' y rliai a dderbynir 8'an Sector sy'n byw yr hwn nid a byth yn agos i'r lie, ond J ^nir y gwasanaeth drosto gan gurad am lOOp. TL flwyddyn, ac y mae hyn wedi ei wneud er's tua^Tft Y mae rhif y plant Protestanaidd v 1 o ba rai a fynychant yr ysgol. Y mae yn jvjp ysgol wedi ei sefydlu ar yr egwyddor rydd, £ 8'enedl Wyddelig, yn cael ei chynorthwyo gan y ^ywodraeth; ond ni chefnogir hi gan y parsoniaid, T> ,ai a faruent yn angenrheidiol i gael ysgol sectol, ^otestanaidd. ii "7r codi trysorfa i addysgu y deugain o j. ac i waddoli yr ysgol, y mae'r curad yn gwneyd Aynyddol trwy Loegr ac Ysgotland—ond gall- eslcl eddwl y buasai costau y fath daith yn unig yn cldigOll i addysgu deuain o blant. Ni feddylir o tp^bl am godi arian gartref i gadw yr ysgolion y s§iJthyrol, gan y dywedir nad yw yr oil a ddisgwyl- oddiwrth adnoddau lleol yn fwy nag 8p., tra y Illae 70p. yn y flwyddyn yn ofynol i'w cynnal." Wrth ystyried y fath agwedd ar bethau,' ebe'r ynad, y mae ein teimlad yn cael ei gymmysgu a Curmyg- at annuwioldeb y trefniant, ac chrechwen fnm mawr. Dyma ddyn yn cael tal o l,000p.yn y flwyddyn, allan o drysorfa gyhoeddus, am oialu am gyflwr ysbrydol 170 o bobl, neu 6p. y pen yn flynyddol, ond yr hwn a gyfloga gurad i g-yf- lawni ei waith am lOOp. yn y flwyddyn Mor hollol Knalluog a diysbryd ydyw y bobl fel nas gellir cael yn yr ardal yr ychydig- swm angenrheidiol i addysgu deugain o blant. Y peth hynotaf yw yr hyfrdra di- Sywilydd a ddangosir wrth ddyfod drosodd i Loegr gyda'r gwyn dorcalonus o dlodi ac anallu, ac etto yn gwrthwynebii yn gysson bob ymdrech a wneir i gael ymadacl a'r drwg anferthol o ba un o angenrheid- f^d y tardd y fath gyfyngder, o blegid bydded ysbys i ehwi fod y curad tlawd yma, yr hwn a wibia trwy'r wlad i godi y swm truenus a nodais at ysgolion, yn glynu yn benboeth wrth yr Eglwys Wyddelig, ac yn ystyried fod pob ymosodiad ami hi e-T^yffy^ddiad ag arch gyssegredig y cyfammod.' i r Porcupine, yr wythnos ddiweddaf, yn cy- V ni eiUvau dros 150 o glerigwyr, yn mhlith y rhai J «ae llawer o ddeoniaid, oil yn tystiolaethu mewn a,t lHr yr Arglwyddi o blaid dadgyssylltiad a wadd(j]lad yr Eglwys yn yr Iwerddon. z;1

'LOUD CRY AND LITTLE WOOL.' y twrw, y siarad a'r berw, y mae y pender- ach • ac I'8'1 Mlfrch Em Grladstone wedi far^81 y byd ao yu yr e8'lwys' 3rn y ffair ac yn y j 11 ad, yn nghartreflc lludwog y gof, ae yn ystafell a™a;Vydio g yr esg-idiwr, yn y maes ac yn y teulu, jr °lri M.P.'s rhwng' muriau St. Stephen, ac ar ein liargllvvddi,)i, and temporal, sycld a u gormes ;U:waha,ya sawra yn Irroenau deiliaid gorthrymedig Awrasixsaf Frenhines. on, 511 aml y bu un mesiir ger bron y ty, ag a sxtf0 gymaint o dwrw, ac a dynodd gymaint o Y mewn amser mor fyr, a'r Irish Church Bill. t r 'h.y-n a brofa, os oedd cefnogwyr athi-awiaeth y g^nentliTi}- dim, ac addolwyr y frawddeg fel yr edd-1 yn y dechreu y mae yr avi-hon ac y bydd yn ar "Iydl.' Os oedd y .dormowsiaid yna wedi bod Yll eu Dorinant state- yn breuddwydio, mat fel yr oedd y**y dechreu, yr oedd hi i fod yn dragj^wydd, mae a y mesur wedi cael cymaint o gefnogaeth, •tlxynu cymaint o sylw-mewn ameer mor fyr yn j^g'on, o brawf fbd-r7/,y«v«V wedi bod yn ehwythu'r nA ° otldiar'y-llech; .-fWi wedi hir ddisgwyl am yr "^8'• brosenol .pan ^eddttylwyth -yr arcs, yn yr un _yn brolio u^eii- ben eu iilwncdestynau, yn fr^'iffio. eti mhyly^ %a'u ffwgwe,' a'wllygaad coohion vMleidiog ^yllu ar eu gwirod a'u vhampw/ne— ond ajfe a?tthelpo ni yn y ^diwedd. Wedi ein hoU baroto j IHbiTcltion Society, yytump bratoys/vr&dii j dadl- e?' a r. a.x ,10' a'^ cyf^^yseiiio, a'r lluchio, a'r chmlfmvio, a r parddu9,<.a'1.;crafli; a'r cicio, a'r oier- Wmim wumtyy.n xky y.Qyffredin dros yr Irish vhureh Bill. Ie, \vedi y pethau yha i gyd, a llawer O.bethau ereill na. chaniata, Mr TYST i ni dysbio am dnytlt yn bresenol,-JBoreu dydd Mawrth yn agos i wri o'r gloch, ar y 3Gain o Fehefin, yn y flwyddyn 1868, yn nlly yr Arglwyddi—taflwyd allan Pesur yr Eglwv,s WN,(Icll i-!x gan 192yn erbYll 97, mwyamf dros ei daflu allan o Ooi Pel nas gallwn ar ol y twrw ar berw i gya, wrth' edrych ar yr amgylraiia,]., lai ^ag ail adrodd penawd ein llythy'r 'Loud cry and "ttle. wool.' Ond a wyddost di beth ddarllenydd, Illae arnaf chwant dvweyd yn ddista^v bach, fel y clywais ambell ifmil yn dyweyd wrth ei phlentyn ar 01 iddo droseddu—I on dare do that again, that's all. Ie) 111 y Lordiaicl, yr oeddem wedi proffwydo yn bur beth fuasai tynged y bill (lan eich dwylaw gor- j ehwi. Yr oedd hanesyddiaeth eich. gweithred- adati,^ a'eh hymddygiadau blaenorol yn ddigon o met} i, ni beth fua ^ai eich hymddygiad y tro hwn JSag at fesur -ja-' Eglwys 'Wyddelig-. < But you dare that's all. £ -Oiohoii Mr TYST, y. bydd :genyf air atat eto yn J^an, os byddi mor garedig a gwrando arnaf fel Dos rhagot fel yr wyt wedi gwneyd yn ddi- ni bydd arnorn gywilydd dy arddel. Ydwyf yt i,ldol yn serchog fel arfer, '■It'" T })th. 3, 1868. -■ ,f "¡'T;=-

^?FUNDrLJ ISli I\ lTl Y mae ^YPIDEI'thas yn erbv J. irwicn/sti'iH "wedi ei. fturiio yn 0^ • 'B'vmedii* c:sx t SV.'«i O ,o00p. j gychwyntrys- ^I'gyfarfod affUiKi'.yw oivmon. 1 G&NEDIR itT<—f' Mi ffi o h'lopb dvdd !IT WHh, WyHHHj-¡ \1\: nriod RichardTnfe-M, "2, GvVc+i dilptt ,^14 t fev o &i«h«d-rbi „ 1;U v»ri are VPSt/fooii 1 1>1 flll ,n] T). ?vjfg [-J J», >gCHit h. Vici Wji itV.

CYFARFOD CHWARTEROL MYNWY. Cynhaliwyd y cyfarfod lnvn yn Goshen, Rhym- ney, ar y dyddiau Mawrth a Mercher, Mehefin 30ain a Gorphenaf laf. Daeth nifer luosog i'r Gynhadledd, yr hon a gyf- arfu am 3 o'r gloch y dydd cyntaf. Wedi dewis y Parch D. Davies, New Inn, yn gadeirydd, ac i'r Parch E. Hughes, Penmain, i ddechreu drwy weddi, penderf vnwvd— 1. Fod y cyfarfod nesaf i gael ei gynnal yn Vic- toria, yr amser i gael ei nodi eto. 2. Fod y Parch E. C. Jenkins, Rhymney, i bre- gethu ar y pwnc gosodedig—' Y pwys mewn crefydd o gredu a gweithredu yn fanol yn ol y Gwirionedd.' 3. Fod y Parch James Edwards, Pontygof, yn cael ei dderbyn yn aelod o Undeb y Sir yn anwyl a gwresog. 4. Fod dymuniad taer ar i'r gweinidogion sydd wedi eu nodi i ymweled a'r eglwysi yn y sir ar ran y Colegdy newydd yn Aberhonddu i wneud hyny yn ddifFael yn mis Medi nesaf. 5. Gan ein bod yn deall y carai y Parch J. H. Wilson, Ysgrifenydd Cymdeithas Gartrefol Llun- dain, fod yn bresenol yn ein Cymanfa flynyddol, yr ydym yn y modd gwresocaf yn hyderu y gall ddyfod i'n plith i'n Cymanfa nesaf, a gynhelir yn Machen, Gorph. 22ain a'r 23ain, 186S; neu, os bydd hyny yn fwy cyfleus iddo ef, fod iddo roddi ei bresenoldeb yn ein Cymanfa dair-sirol, yr hon a gynhelir yn Bryn- mawr, Gorph. 29ain a'r 30ain, 1868; neu, os gall, fod yn bresenol yn y ddwy Gymanfa. Cylieithad o'r uchod:- 'As we understand the Rev. J. H. Wilson, Secre- tary of the Home Missionary Society, would be glad to meet us as the Welsh Association of Monmouth- shire, when we have our next Anniversary, we most cordially hope that he can make it convenient to be present at our Annual Association Meeting, which is to be held at Machen, July 22nd and 23rd, 1868; or, if more convenient to him, to be present at the Annual United Meeting of the Associations of the counties of Monmouth, Glamorgan, and Brecon, which is 10 be held at Brynmawr, July 29th and 30th, E6 i; or, if feasible to him, to be at both of these M etings.' G. Yn hanes Cyfarfod Misol y Methodistiaid Cal- finaidd a g-ynhaliwyd yn Tredeg-ar, ac a gofnodir yn Maner uc Ams&rau Cymru am yr 20fed o Fai diwedd- af, dywedir fod cais wedi dyfod i'r cyfryw gyfarfod misol oddiwrth eglwys Soar, Maesycwmwr, capel newydd a thua 35 o aelodau, wedi bod am flynyddau dan weinidogaeth yr Annibynwyr, ond yn bresenol, o herwydd rhyw amgylchiadau, yn dymuno cael eu cydnabod yn eglwys berthynol i'r Trefnyddion Cal- finaidd, a bod yn hollol ddarostyngedig i' w hegwydd- c: Z7, orion a'u trefniadau hwy.' Dwys oficlia Cyfarfod Chwarterol Annibynwyr Swydd Fynwy i'r cyfarfod misol crybwylledig i gael ei gamarwain, ac felly i ddesgrifiad o'r aohos ag sydd yn hollol g-roes i'r gwirionedd gael ei osod ger bron y cylioedd. Ni bu y capel a nodir, na'r eglwys a gyferfydd ynddo, erioed am gymmaint ag awr mewn eysylltiad ag achos yr Annibynwyr, nac o dan ein nodded a'n hymgeledd fel enwad, er iddynt fod yn ymgeiswyr am dderbyniad i'n Hundeb am yn agos bob Cyn- nadledd o'n Cyfarfod Chwarterol er yr ainser y darfu iddynt dcrfysgil a rhwygo ein heglwys yn Tabor, Maesycwmwr. Ac ni bucymmaint ag un o'n gwein- idogion o r sir hon erioed yn pregethu yn y b capel, ac., hyd y gwyddom, yr un pregethwr ond un, yr hwn hefyd a i-ybuddiwyd gan yr eglwys y perthynai idai nad oedd i fyned yno mwyach os oedd am fod yn aelocl yn eu plith hwy. Cyfiawnder a'r eyhoedd, a chariad at y gwirionedd, sydd yn ein rlnvyino i wneud y sylwadau hyn. Deolireuwyd yr oedfaon cyhoeddus am 7, drwy ddarllen ranau o'r ysgrythyr santaidd a gweddio gan y Parch D. Jones, New Tredegar, a phregeth- odd y Parchn R. Hughes, Cendl, ac E. Hughes, Pen- main. Am 10 dranoeth, dechreuodd y Parch D. Edwards, Blackwood, a phregethwyd gan y Parchn J. Farr, Brynmawr, a D. Davies, New Inn. Am 2, deolireuwyd gan y Parch F. Evans, Adul- lam, Merthyr, a phregethodd y Parchn. D. Davies, Risca, a T. L. Jones, Machen. Am 6, pregethodd y Parchn W. Griffiths, Aber- sychan, a W. Williams, Abercarn. Caed cyfarfodydd buddiol, a phregethau da. Yn 01 eu harfer, dangosodd pobl Rhymney, obob enwad, haelicni a sirioldeb mawr i roesawu dyeithriaid. Hyderus obeithir y bydd y cyfarfod yn adloniad i'r eglwys a'i pharchus weinidog, ac ynlles tragwyddol i eneidiau.

PONTYPRIDD. Dydd Llun a Mawrth, Meh. 29 a 30, cynhaliwyd cyfarfod sefydliad Y PARCH. W. J. MOBRIS, gynt o Lanelli, sir Frycheiniog-, yn Sardis, Ponty- pridd, pryd y triiddodwyd pregethau gan y Parch. J. Davies, Caeidydd; E. Watkins, Llangatwg; H. Oliver, Pontypridd J., Davies, Cwmaman W. Ed- wards, Aberdar; J. M. Jones, Brynmawr; W. J. Davies, Salem, ger Aberystwyth a. J. (B. Jones, Penybont. Dcchroua Mr. Morris ei weinidog- aeth dan amgylchiadau dymunol dros ben, a chredir yn gyilTedin fod Eglwys Sayclife wedi bodyn ddoeth a ffodusaawn yn newisiad- gweinidog -y<tra hwn eto. Mae yn. lie pwysig..iawn,. yn- cynwys oddeutu wyth niil.o drigolion. Lie q.gyimydd di- weddar a chyflym iawn ydyw. Mae o fewn' cof llawer pan u;fd..oodd yn y Bont ond pedwar anedd- dy yn unig, tra;y ,inaeni>. yn g-annoedd lawy ac 'Yu" -in,ilh,,tLi o Ily(l, d.,

DAMWAIN YN AFON RHONDDA. Dydd Mawrthbu tro aniffodus yn a on Rhondda; aetl; f/ua rd a Livakxmau tren glo i ymdrochi ynddi, a bodd'idd y dda It. Yi*.oedd y tren wedi troi naill ochr, i roddi lie i drOn itrall fyned heibio, a thra yr arosai hyny, aethant'i'r dwr. Pan aed i chwilio am danynt cafwyd hwy mb^vn pwll, un a'i droed yn nglyii. mewn 11aid", a thraed y-llallwecll dyrysu yn ngwreiduiaa pren, a phob un o honynt yn gwbl farw. Rhyfedd, iddynt gasl digon o ddwfr i .foddi ar dywydd mor sych. ■

BANGOR. Y DDAXT DY. O. BAELAMENT. Hwyra<5heich bod chwi'n meddwl yn Nerpwl yna, nad oes dim Tai Parlarnent yn lle'li y byd ond yii LLUNDAIN. CamgYlmneriad garw! Mae g'ynon ni ai,i, aei ddau Dy ParLatmmt ym Mangor—-Hows of Lords a Hows of Commons. 'Tydi 'n .Tai ni ddim yn llawn mor llio?og a Thai Llundain tua 30 ydyw nifer ,aeloclall 'n H-ows of Lords ni, a thua 15 ydyv^ nifer yr Hows of Commons, heb son am fynediaid a dy- fodiaid aohlysurol. Y mae cryn niter o'r Hows of Lords yn Saoson uuiaith (ond 'tydi fod, dyn yn un- iaith ddim yn brawf bob amser ei fod o'n ddyn dwl), a'r lleill yn Gymry dwyieithog: iia* wir, iiiae yno ddau German teirieithog-5-w»th-gofio—rdyition nais-i- gyd; Ond ymae yno, fel pob cymdeithas liosog arall,_ wrtli reswin,iieisiach iia'ti':gilydd; Sae&ie^- y# iaith y Ty hvm, gan mwyafv oblegid yr afelodau un- iaith sydd yn;10.- Un g-wall o bv?-ys;sydd"yii y Ty yma, ydyw mffjg Lord SiaAynsler amljyny bydd yr aelodau yn rhy fynych yn siarad ar draws eu gilydd heb neb- ag awdurdod gandtlo i'w "•alwTi •. drofn. 't\)]'jiÜl -t,yw'-rrhan fvtyaf o ;«fiielodatv-r • -Ty- hwn. J. • Cvmrv ydyw/htell ae-fedau?-r-Ty;Cyffi- rediii. a-t i:n'tSITgsitf,t.mVyiat-o laWer ydj^'Oymraeg tn 1 1 > y iHtJ1 <tfiii''y Ty m t ieer rhe«laftld'; .ar. v ina?¥ -^asloilau, ai4 y:6^ian. yii d'dj^hion i M»fld 'Hit Pyvll ">ui i'u Saeflneg Vit --I), Saesneg ar fwrdd y Ty Uchaf y Teims, y Pwns, a'r North Wels Cronicl ydyw Beibl, Apocrypha, a Chryman Praur y Ty vina. Aelod o'r Hows of Commons ydw i, ond byddaf yn galw bron bob nos yn yr Hows of Lords, er mwyn gweled beth a fydd Pwngc y dydd,' chwedl ysgrifenwyr y I Grin Wels.' Ymae gweithrediad- au'n Tai Parlament ni 'n llawer eangach a mwy practical na gweithrediadau Tai Parlament Llun- dain: yr ydan ni 'n trin tipyn o bobpeth'—politics, crefydd (y mae Tai Llundain hefyd, wrth gofio, yn trin crefydd yn arw iawn 'rwan, yn enwedig crefydd y Werddon), ffarmio, morio, pobi, gwerthu llechi, gneud llongau, a dillad, a sgidiau; acyn enweclig llenyddiaeth y papurati newydd. Y pwnc mawr oedd dan sylw 'r Hows of Lords ar hyd y bythefnos ddyweutha, oedd ceisio cyssoni llythyr Morgan Richards yn y Nerpwl Mereri a llythyr eich I gohebydd' yn y TYST am y 19eg o'r mis diweddaf. Yr oedd crybwylliad hefyd yn cael ei wneud weithiau am lythyr Anglo-Celt' ac A Bangor Liberal' yn y Mereri, ac rwy'n meddwl y soniwyd unwaith am lythyr Sion Robaits yn y TYST; ond pwngc y Ty oedd llythyr Mr Richards a'ch gohebydd. Y mae'n hysbys fod rhyw rai parotach i fusnes ymhob man na'r lleill; felly y mae yn ein Hows of Lords ninnau, wrth reswm. Fe aeth un o'r aelodau Seisnig yma at Mr Richards ar ol gweled ei lythyr ef, a chlywed sylwedd llythyr eich goheb- ydd, a gofynodd iddo, a wnai ef ateb cwestiwn iddo: dywedodd yntau y gwnai ar unwaith os na welai fod rhyw niwed ynddo: dim,' ebai'r Sais; A fu- och chwi gyda Capt. y'n gofyn am dy Tom Huws ? ac a ddarfu yntau wrthod ei osod i chwi, heb i chwi addo rhoi'ch fot yr un ffordd a Lord Penrhyn?' 'Naddo'r'ioed,' medd y Morgrugyn. Naddo erioed!' ebai'r llall. I N,,i ddo erioed,' medd yntau drachefn. 0, wel! dyna ddigon,' medd y llall. LlalClt ddigon ar y pwngc yna,' ebai'r Morgrugyn. Yr un noson, galwodd yrun person eich gohebydd ar y carped yn yr Hows of Lords. Gofynodd, a oedd yr hyn a ysgrifenodd eich gohebydd i'r 'Papur Cymraeg am Mr Richards yn wirionedd.' 'Ydyw, bob gair,' medd yntau. I Wel, fe Avadodd efe yn bendant wrthyf fi heddyw,' medd y llall. Nid oes gen i ddim help i hyny, mecld y gohebydd ond y mae yr hyn a yrais i'r TYST yn berffaith wir, er hyny.' Cymmerwyd gair y gohebydd ar y mater y noson hono a chefais allan dranoeth mai methu yn ei gwestiwn a wnaeth y Sais canys nid am y ty y bu Tom Haws yn byw ynddo, ond am dy arall, y bu'r Morgrugyn yn ceisio cyttuno a'r stiwart; gan hyny, yr oedd yr hyn a ddywedodd efe wrth y Sais ac Avrth y g-ohebydd yn Avir; ac felly niedrodd y Morgrugyn ddiang-c rhwng y Sais ac yntau i'w dwmpath yn groeniach. Wedi egluro hyn yn yr Hows nos dranoeth, dywedodd yr aelodau, er hyny, na wyddent hwy ddim sut y cyssonai'r Morgrugyn ei ganmoliaeth i Lord Penrhyn yn y Mereri a llythyr eich gohebydc1 yn y TYST. Dyma'r gohebydd, yn y TYST,' meddent, 'yn dywedyd yn bendant fod stiwart Lord Penrhyn wedi gwrthod gosod ty i Mr Richards, ond ar yr ammod iddo fotio yr un ffordd a'i arglwyddiaeth.' I Gwir bob gair,' medd y go- hebydd. I Wel,' ebent hwythau, I dyina Mr R. yn dywedyd yn y Mereri fel hyn -11 Y mae'n berffaith wir fod ganddo ef (Lord Penrhyn), fel pob pendefig arall sy'n rhoddi miloedd o ddynion ar waith, ac yn meddu eiddo tirol diderfyn yn y gymmydogaeth, ddylanwad pur fawr yn ein dinas ni, ond yn sicr yr wyf fi'n credu nad gwir iddo erioed ei arfer yn anheg dros feddyliau a chydwybodau ei denant- iaid, ei weithwyr, na neb o drigolion Bangor 2 Ai nid oecld I ),,i a.nheg'i'Av stiwart wrthod gosod ty iddo ef ond ar yr ammod iddo fotio fel y leiciai ei feistr tir h" Dywedodd y gohebydd os oedd Mr Richards yn edrych ar bethau o'r un cyfeiriad ag yr edrychai efe arnynt yn ei lythyr o'r blaen, sef, Fod yn gyfreith- lawn i'r Arghvydd Penrhyn, fel pob arglwydd arall, wneuthur a fyno a'r eiddo ei hun,' nad oedd efe 'n gweled un mymryn o arig-hyssoiideb l'hwng yr ym- adroddion uchod, eiddo Morgan Richard, a'r hyn a ddywedodd yntau yn ei lythyr am y ty. Cyn i'r ddadl hvyr orphen yn yr Hows of Lords, daeth galwad disymmwth am danaf fi i'r Hows of Com- mons. Cewch glywed beth a gymmerodd le yno 'r wythnos nesaf.—Clustfeiniwr.

BRYSTE. Dydd Llun. Y IIl-it.-Fe ddywedais yn fy llythyr diweddaf, y buasai yr Etholiad i gymmeryd lie y foru, ond y dyb gyffredin yn awr yw, na chymmer etholiad le o gwbl, hyd yr Etholiad cyffredinol yn mis TachAvedd. Y mae ysfa ddybryd ar y Toryaid i gael Etholiad yn bresenol i ddangos grym a chynnydd Toriaeth yn y ddinas hon: ond ai grym, ai gwendid, plaid wleidyddol, yw bribiaeth P bamed darllenwyr y TYST. Ni chaniata y Senedd writ i ddwyn yr Eth- oliad oddiamgylch, ac y mae yn dda iawn gan y Rhyddfrydwyr hyny, o herwydd fel y dywedodd un Aelod Seneddol pe y caAvsem Etholiad yn awr, fe fuasai y ddinas hon yn Saturnalia gyflaAAai. Derbyniacl Samuel Morley, Ysw.—Daeth S. Morley, sw., yn ol ei. addewid yma ddydd Llun diweddaf gyda y Tren 7 yn yr hwyr, a derbyniwyd ef yn y modd mwyaf croesaAArgar gan flloedd ar filoedd o Frysteaid. Yr oedd sibrAvd ar led drAvy y dydd, y buasai row i gymmeryd lie gan y Blue roughs yn hghymmydogaeth y Terminus, o ganlyniad, gor- chymmynodd y Magistrates i allu digonol o hedd- geidwaid i fod yn bresenol. Pan y cyrhaeddodd Mr Morley platform y Station, derbyniAvyd ef yn frwd- frydus gan dyrfa fawr, ac amgylchyiiAATyd ef gan oddeutu 50 o policemen. Pan aeth ei gerbyd dan arch y Terminus peltiwyd y driver a'i gyfeillion a'r police a digonedd o rotten oranges a blue powder, ond chaf- odd Mr Morley hyd a allais i weled ddim mymryn o gynnwysiad orange na phowdwr glas. Yr oedd ,,y Temple Street, Bath Street, Bridge Parade, High Street, Corn Street, Clare Street, a St. Augustine's Parade, mor llawn o bobl ag y gallasent fod, a'r oil o honynt yn gwaeddi Hurrah a Morley for ever' gan frwdfrydedd ag oedd yn ymylu ar wallgof- go rwydd. Wedi i gerbyd Mr Morley a cherbydau boneddigion rhyddfrydol ereill, gyrhaedd y Colston Hall, ethohvyd Herbert Thomas, Ysw., i'r gadair, a methodd y Cadeirydd yngaii gair am beth amser o herwydd banllefau y dorf aruthrol. Cyfrifir fod 5,000 neu 6,000 o bobl yn bresenol, ac yr oeddynt oil, a thybied eu SWll, yn meddu ysgyfaint cryfion ac iach. O'r diwedd caiwyd llonyddweh, ac yna siaradodd y Ca/lcirydd, Mr Morley, ac ereill. Dy wedodd Mr Morley ei fod bellach wedi ymrwymo ei hunan i ddinas Bryste, ac y gwna ymladd (os bydd raid) a'r Toriaid yn aAvr ac yn yr Etholiad cyffredinol, o gan- lyniad Samuel Morley fydd colleague Mr Berkeley yn Nhy y Cyffredin dros Bryste, pan gymmer yr Eth- oliad nesaf le. Yr ydym wedi bed yn canvasso, ac os caAvn ym- drech deg' ddifribiaeth yr ydym yn sicr o gario Morley a mwy na mil o fwyafrif. T.

BETHEL, GER Y BALA Yn y capel dywededig, JSTOS Iau, yr 2il o Orphenliaf, bu y Parch D. Price, America, yn araethio ar 'Abra- ham Lincoln.' Y Parch. M. D. Jones, gweinidog- y He yn y gadair. Pan gododd Mr Price i ddechreu siarad, derbyniwyd ef yn serchog a llawen. Ac er nad oedd y cynnulliad mor lluosog ag y buasid yn dysgwyl, eto, cafwyd cyf- arfod buddiol a (Iifyi-us. Aeth pawb adref yn fwy gwybodus o hanesy diweddar 'ArlyA\Rydd yr Unol Daleithiau.' Gresyn na buasai ychwaneg o ddynion yn y byd yn gyífelyb i Abraham Lincoln. Elid i mewn trwy dalu 6ch,. a 3c.; 'a'r cwbl i fyned at dysteb Mi Price. Cafwyd ychydig o bennillion byrlyfyr gan Der- fel i'r cyfarfod, y ddarlith, a'r daxlithydd. Cynygiwyd diolchgarwch i Mr Price am ei ddarlith, ac amymweled a Bethel, gan y Parchi J. DaAdes, Rlmtliyn, a chefnog- wyd ef gan Mr J. Watkins, Tre'r ddol, a chan y g-ynnulleidfa yn unfrydol. Rhoddodd y gynnulleidfa i Mr Price cheers iawn. Y nos Fawrth flaenorol, bu y Parch. D. Williams, America, yn pregethu yn y capel dywededig. Cafodd pawb eu boddhau ynfawr ynddo yntau. Hoffai y trigolion iddo ef a MR Price dalu ymweliad eto a'r ardal cyn iddynt groesi yr Atlantic; er fod y ddau wedi dyweyd y gair ifartvel, ac yn INEDDAND nas gallent ddyfod, gan amledd y lleoedd yr oedd iddynt ymweled FL hwy, a'r amser yn fyr hefyd; eto, ar yr un pryd, yr ydys yn eu disgwyl.—Gohebydd.

ODDIWRTH EIN GOHEBYDD 0 GANOL- BARTH M.ON. Pwhgcmawrywiadyma, fel pob gwlacl arall y dyddiau hyn ydyw yr etholiad cyffredinol. Fel y inae'u hysbys i cliwi mai y dyn sydd gan y Rhydd- frydwyr wedi ei gyniell i ddod allan tros y sir, ydyw R. Davies, Ysw., Penartih,- ond ofnir gan rai y bydd W. O". Stanley, A.S.y yn newid ei gyssylltiad'o fod. yn-aelod trop 'y Bwrdeisdrefi, i fod tros y wlad. Diammeu y byddai hyn yn. fwy o sierwydd.am hvyddiant Mr Davies, nag iddo 'gyimyg tros y wlad, er, y bydd brwydr galed sut bynag y bydd. Deallir y fod y Toriaid yn penderfynu ymladd; a sior en bod yn oasgin enroll nertli. Ond nid oes yperi,) Ileiaf iddynt hvvddo, os, bydd y Rhyddfrydwyr yn ffydd- Ion i'w hegwyddorion.. Caffaeliad o bwys i'r wlad fyddai cael Mr Davies i'w cynrychioli. Dyn o ganol y wlad, yn gwybod am y wlad, yn o-allii cleall teimlad' y Avlad, ac yn gallu cydymdeiihlo a?r AVlad. Hei lwc i'r wlad gael ea dyn i'r Senedd am nnwaith. Hwyrach y bydd mwy o wybodaeth ynfuan a ydyw Mr Davies am gynyg ei hun; cawn ddyweyd rhywbeth eto ar hyn wedi hyny. Rhyfedd fel y mae pobpeth yn myned heibio onide! Eiff y berw mawr yma eto "heibio yn iuan iawh, fel y mae pob peth arall yn myned yn y Avlad yma. Ychydig o amser yn ol, yr holl son oecld cynnygiad Mr Gladstone; ond erbyn hyn mae hyny i raddan wedi myned beibio. Wecli hyny, y eyfar- fodydd maiv-ioi-i oedd i gael eu cynal gan y gwahanol enwadan, oedd testyn yr holl siarad braidd. Da genym feddwl fod pethau a chyfarfodydd crefyddol yn cael cymmaint o, sylw-pobl Mon. Nid qes genym l ddisgAvyl eto ond un cyfarfod mawr, sef Cymmanfa yr AnnibyiiAVyr yn Llangefni; wedi hyn nyddyrholl gyfarfodydd mawr' am y flwyddyn trosodd. Ynsicr i chwi, y mae mwy o bwys mewn eysyllt- iad a'r cyfarfod dyfodol, na'r holl gyfarfodydd i ni fel enwad; acniet ryw ychydig ydyw y pryder a deimlir genym wrth feddAvl Unl y Gymriianfa. Mae yma Avalianol ddosbarthiadau yn teimlo. Diameti bod eip parchus weinidog yn teimlo, bblegid sefyllfa lied bwysig' ydyw bod yh weinidog1' m6\vn' lie y byddo y gynmianfa. Anfyiiycli iawn y gwelwjfd y cyiarfod o r-iath iia bydd ldiyAvunwvedi cael ei clralil- jgwvddo- 1 ii y 6yffrddih, bydd "iyAvrai^^amiisg^yl- radAvy wedi dod' a'disgVjdia rh^'dr' -fheiiii'^ael1 pitjrrlhii vi Ldi iddynt-^dddd. "'Mffe' frliyvfr" fan ,ar ambell i:bi^gethwi; '6hid pes? 'v- ''V Yr ydvm'yh'cyd^tdeiiiilB a'il gM^eiiii'ddg A*hg^yh- ieo p^ysig^Avj^da^I^sefjfllfaV" Ho'ffki' ef,' h .dy-i- ] W&lu i; »'' '6nd hesgeuluso, AI" hyn fyddai yn afresymoL Sefyllfa Hed bwysig helVl ydyw y lie y saif arAVeinydd y cauu, ac y mae ya- teimlo pwys y gwaith, ac yn awyddus iawn i'r Loll frodyr a feclrant gaeu gyn- northwyo yn y gynnftlleidfa, trwy ganu yn y gyn- nulleidfa yma ac acw, tel y byddo yr holl g-ynnull- eidfa yn canu, ac nid r?iyw ychjdig o gar fydd ar y stage. Diffy- cjdfredin ein cyramanfaGCTld ydyw ha brie rhyw rai yn arwain yn y gynnuffcidfa. Er eng- raifft-Yr oedd canu cameras- ar y siae/e gan gor y Bedyddwyr yn eu cymmanfa hwy, ond truenu-r oedd, y canu yn y gynnulleidfa. Pe buasar rhywun yma ac acw yn y gynnulleidfa yn dechreu ami o ddifrif, meddyliwyf y buasai canu campus drwy y ■■-VIHIDJ?- eidfa. Fe allai y byddai pi fantais i'r CYfOiUicou olr Avlad wybod pa donau sydd fAvyaf arferedig ytna fel y gallent sylwi tipyn ai-nynt cyn d'ed i'r gymmanfa, a'r rhai sydd ganddynt lyfrau Ieuaai Gwyllt ddyfod a hwy gyda nhw i'r cyfarfod a bydd rhif y tonau- yn cael ei nodi cyn dechreu canu, gael i baAvb droi iddynt. DodAvn y tonau in wy;tf arferedig i laWr ymaSarah, Aylesburg, Wirksworth, French, St. Stephen, Beafford, Balerma, Bangor, Sabbath, Tra-- llwm, Mary, Oldenburgh, Dymuniad, Boston, Yr Hen 100, Emyn Luther, Rockingham, Gwladys" Alun, Alma, Vernona, Vesber, Peniel, Sicily, Hyder,- Groeswen, Wyddgrug, Moldassia, Pricilia, Mission- ary, Meirioneth, Rhyddid, Llydaw, Jabes, Dismis- sion, Edinburgh, Iforiah, Eifionydd, Diniviceidrwydd,- Elliot, Salome, Aberdar, Llangollen, Doreas, Clod, Johana, Llantrisaiit, Cysur, Llanfair, Noclclfa, Tref- eghvys, Malvern. Dyna res go hir o donau ar wahanol fesitrau. Teimhvn yn ddiolcligar iawn am gymmhorth yr holl fraAvdoliaeth gerddorol yn y gymmanfa gyda ni. Gyda dymuniad gonest am i Arglwydd Dduw byddinoedd Israel fod yn ainlwg gyda ,:L weision, y terfynaf.-A)i)iiby)iie-i,.

AMERICA. Cynhaliwyd cylcliAvyl datganiad annibyniaeth yr America, ar y 4ydd o Orphenaf, gyda llawn mwy o lawenydd nag arfer, eleni. Anfonodd yr Arlywydd Johnson, i hynodi yr adeg, gylioeddiad allan, i faddeu i bawb oeddynt wedi cymmeryd rhan yn ngwrthryfel y De, oddieithr y rhai a gyhuddid o droseddau teyrniradwrol. Symmudwyd y LlyAvydd Humphreys o Mississippi, o'i swydd, trwy rym milwrol. Yr oedd rhyw son am adnewyddu y cyhuddgAvyn- yn erbyn Johnson, ond gohirir hyny hyd y flwyddyn nesaf. LLINELL BEHEBEOL DANFORAAVL NEWYDD.-Y mae Llywodraeth Ffrainc wedi rhoi i Barwn Erlan- ger a Mr Renter, yr hawl arbenigol am ugainmlyn- edd, i osod a g-weithio llinell bellebrol danforawl rlnvng Ffrainc a'r Unol Daleithiau. CLODDFA Aue NEAV'YDD..—DarganfyddAvyd aur yn ddiAveddar yn Neheudir Affrica. Yr oedd y Cadben Black a mintai o gloddAvyr aur, wedi cyrliaedd at y Penaeth Matigen, gwlad yr hwn sydd yn llawn o aur. Rhoddai bob cyfarAvj-ddyd i gael gafael ar y trysor, a dymunai am gael bod o dan naAvdd y Lly- wodraeth Brydeinig. I Yr oedd yn rhaid bod yn ofalus rhag y llewod, y rhai oeddynt mewn rhifedi maAvr yn y parthau hyny. TEIMLAD AAVSTEIA AT Y BABAETH.—Danghosir teimlad o wrthuni agos eyftredinol trwy Awstria, o herwydcl ymyriad y Pab a'r diAvygiadau sydd wedi cymmeryd lie yno yn ddiweddar. Gwnaeth Cpigor Cyffredin Vienna ddatganiad cryf yn erbyn hyn, ac yn erfyn ar y Llywodraeth i arfer yr egni mwyaf i'w wrthsefyll. TEYRN SERA7IA.—Dewiswyd y TyAvysog ieuanc Milan yn Deyrn, trAvy bleidlais unfrydol Senedd Servia, a chyniineradwyaeth. y bobl. Y RHYFEL YN NEHETIDIR AMERICA.—Y mae y neAvydd diweddaf o'r eisteddle rhyfel yn anffafriol i'r Cyngreiriaid. Y mae gan y Paraguayaid amryAV fyddinoedd o fenyAvod arfog, y rhai a ddangosant y sel mwyaf dros eu g-wlad.

G-enedigaetliau, Priodasau, Marwolaethau GENED1GAETHAU. Mehefin 24, priod Mr Bichard Tanier, Tyn-y-llitard, Llwyngwril, ar fab. Mehefin .30, pi 17, Hampton-street, Everton, Liver- pool, priod Mr H. D. Jones, ar fab. Gorphenaf 3, yn 23, Melbourne-street, priod Mr John Jones, ar fab. Gorphenaf 4, priod Mr Richard Owen, ehwarelwr, Lhvyngwril, ar fab. Goi-phenaf 4, priod Mr John Owens, ieu., 8, Hunt- street, Liverpool, ar fab. PEIODASAU. Gorqh'ehaf 1, yn nghapel newjrdd y Presbyteriaid. Pi-inci's-road, Liverpool, gan y Pii-ch Joseph "Williams, Charles Columbus Creighton, Ysw., Liverpool, a Selina Davies, unig ferch y diweddar Mr Thomas Jones, Llan: eurgain, Sir Pflint. Gorphenaf 5, yneglwys St. George's, Everton, Liver- pool, gan y Paxci,. WT. T. fHihdley, Silas, primed mab i: Mr Thomas Davies,- 2, Kinder-street, a Hannah, pedA' werydd mérchMl[ John Bradshaw, Evei-ton. Gorphennf 5, yn eglwys St;, Simon's, Liverpool, gan y Parch John James, B.D.,o:ffeiriad St. Dcwid's, Mr Edward Owens, Lt CaroliiiG- umereh i'r diweddar. Mr. • EdAvard.Joij.es, Gwaenysgpr, ger,Rhyl.| Gorphenaf 6, yn eglwys St. Peter's, Liverpool, Parch Mr Gallagher, 5tr James Arthur M'Natty, di-' Axedtjar o Birmmghahi, a Sarah' Ann,'ine^cli Mr Jonn Williams," f/ilifer, Iii^efpool. V.' Gbrplienaf 6, yn'eglAA*ys 'Llanfae^ Beaumans,' gan y Parch Canoii Thomas; Basigoj, c^el ei gyiiiJ* north-wyo gan y. Parch Rbbcrt IJhoaiau, Mr Thomas HenrýPhillips, Casnewydd, -MYllWY, a Lizzie,; merch- hynaf Mr J. O. Wflliaas, EnlkcleyArllls Hotel, Beau-1 maris. c i Gorplienaf 6; yn:egbvys jst. • lago, Everton, Liverpool, gan y. Parch Alex. Smith, Mr. Thomas Pncliard, Mary Edwards.; Gorphenaf;(), ynegl-wvs St, Mary s, Blrkcxihjad, gan. y Parch U.,J. Betts, B.A. Mr' Fredrick'E. Tarner,;o( Dreffyniion, a Catherine Jolinson, trydydd merdh'Cap't." Brown, o'r Peniiistilar and Oriental Company's ser- Vice. j, MARWOLAETHAU. i -fin Mehefin-2Sain, bu farAA* Mr Benjamin DaAdes, Carrier, CJoiiAvil Elvet, yr IIAVII oedd un o aelodau ffyddlofilt, Pfymionhenry, ac yn PedyddiAvr selog. Y mae y-r eglwys, ylx enwedig y gweinidog, yn teimlo hiraeth a: cholled fawr ar ei ol. Gofaled yr Arghvydd am ei weddw a'i blant. Pregethodd y Parch. J. LI: Owens, Ylloi-anglacld i dyrfa luosog a hiraethlon. Dyma des- tyn teilwng i Gwilym Elyert neu Miletus ysgnienu. cofiant byr iddo. Yr oedd yn yr hen fraAvd[ anwyl bethau gAverth eu cofnodi, megis y'dull donipl *pHamms yr adroddai am John Morgan, Blaenffos, a J0"1.1 ring, Aberteifi;" y" rhai oedd ef yh "80^e^ia,1(r? a, hwynt yn nyddiau ei" faboed. Ac .^Tir' S7'da; pliarch mawr p pnddiddahai am i LlaAver gwaith y dywed-odd wrth f f 3I1hawdd i bregethAvr ei foddio, 'IIAVU a h^«be le, 'yr wyf fi,( yn cael budd dan bob pi«»ethwr, ond yr ydych cliwi yn crintachu yn erbyn pawb ,r Gorplienaf l,-yParcb,Jo]m gwomidog y Metli- odistiaid, "Maesteg, W^i,gweddw la phedAvar. o^ blant i alaru-ar.ei-ph tawel; de|nyddiol,. a. hyn- „ a^Yn ddi^eddai'j priod haAA'ddgar v Parch J. T. Joiies, Morlas, Pili ger ^ehybont. O'Qrjjlieriaf <> yn 2o, "Melbourne-street, Everton, Liverpool, John Thbmaa, baban Mr John Jones. Gor-jVhenaf 1, lladdwyd ger Gaer, Joseph, ail fab Mr' BeÜjüülln, Hughes, Nant-y-Moeh,Bagillt, gar Tr- ,.v- ^GoifpliGiiaf 3,rMr,Isaa £ .Smith, Ba^-streeti Bho^yn^ 49 oed. r.Cyfarfyddqdd.a danjA^aa ^dde»tu ;yu.^gy?4^q<y,^9.bQrx :yn e'i far^;61 aeth^r'y dx^raq^c^bv^dledi^ .yn'ddeftyhiAvr cj'«&n "o"r TATST. 7 ;■ Goj-phgnal 6, vn,52. oed, Elizabeth, pt-iod

tarawodd fi i lawr ar fy mhen.. Gwaeddais am fy ^Twyd. Daeth yntau ar ei liniau ataf, a gwthiodd ty shawl i fy sain, gan ruddfan, ac Avecli cynhyrfu yn rswyaus. Gorweddais yn hollol dawel, fel pe bu- wedi marw. Yna efe a ymaflodd yn fy mraich ttaehau, a dywedodd—' Mae fy anwyl Julia, fy an- "v Julia wedi myn'd. Byddaf gyda hi ymhen ychydig funydau; toraf fy ngwddf.' Gwelais ef toaehefn yn dyfod ataf ag ellyn agored yn ei law; c,lid ar hyn, daeth dyn i fewn i'r office, ac a ymaflodd ynddo. Ymryddhaodd o'i afael, a thynodd yr ellyn yn gyfiym ar draws ei wddf. -tiolwyd amryw o dystion, ac ni chafwyd unrhyw sail i gredu yr haeriad am anffyddlondeb' Mrs Yn hytrach, tystiwyd ei bod yn wraig ddi- wyd a pharchus, ac yn cadw ei phlant, chwecli o onyat, yn lan a boneddigaidd. •pychwelwyd rheithfam i'r perwyl fod y trangc- &hg wedi Uadd ei hun tra mewn cyflwr o Avallgof- iWYdd. Ychwanegodd y rheithwyr eu bod o'r farn od Mrs Jones yn wraig o gymmeriad diargyhoedd, ac Had oedd dim wedi ymddangos i gyfiawnhau y CWnlwl a daflai y trangcedig ami yn ei lythyr.