Y Tyst Cymreig

AT Y CYHOEDD. Ddarllewyr CBAFFTTS,—Wele hanes rhjrfeddol a t-heilwng, am Y PROFFESWR JOSEPH THOMAS, CJosephus Eryri), Or vRE.vcK STREET, Mount PLEASANT, T.IVEEPOOL. (Proft-tsor of the Remedial Power of the Electric Fluid Medical Magnetism, and Galvanism, and Practiced Phrenology), yn meddyginiaethu, ti-wy y Fywydol Elfen, wedi i bawb a phob peth fethu, yr hwn sydd er's blynyddoedd meithion ger brOIl y cyhoedd fel meddyg, a'r gwelliadau hynod a wnaeth wedi pen syndod i Gyrnry, SaeSOIII, a Ilua ws o'r Cyfandir. Sylwer ar y llytliyr hwn sydd fel y canlyn '• Aethum at Proifeswr Thomas tan effeithiau anwyd trum ar fy nglun. Yr oedd yn anesmwyth a phoenus angerddol am amser maith, nes yr oedd fy nghyfan- soddiad diwyddo yn gwanhau. f hVnaeflmm brawf ar bob moddiou i'w dadgloi, ac i liniaru y boen, cyn dyfod ato, megis ynidrochi yn y rnor, mewn ffynhonau; ac mewn bathau, Are., oncl y cwbl pi hollol ofer. Nid oedd y nos yn dymhor gorplrwys i mi, na'r dydd yn adeg o iawen'ydd, gan mor fawr fy mhoen. Cefais ef yn hollol ddifost-dywedai fel dyn' gonest y cymmerai dipyn o amser, fel ag yr oedd wedi cyhoeddi ugeiniau o weithiau fod pob hen anhwylder yn gofyn llawer o wythnosau o brawf, pan na bydd y rhai na fu cjTiddrwg a chyhyd yn yn gofyn cyinmaint. Sicrhai y gwnai ei oreu i mi, a gwelatis ei fod yn ddyn i'w air. Gwellhaodd fi yn hollol. Effeithiodd nid yn unig ar fy nglun, ond ar fy holl gyf- ansoddiad. Synnnudodd boenau echiyslon iawn, trwy foddion tyner 'iawn. Sylwer mai nid a'r peirianau y mae yn gweithredu bob amser, fel y cyffredin, ond def- u- -ddiaiiat-Lir ei hun, sef yr elfen wefrol fywydol, er fod ganddo y peirianau goreu a ddyfeisiwyd erioed, pa rai a all gymhwyso at lygad plentyn, yn gystal ag at y cyf- unsoddiad mwyaf cawrfilaidd.* Yn sicr fe ddylai ei gymhwysderan gael eu cydnabod yn g>"lioeddus. Gwir nad yw yn fyr o 'lythyrau can- laoliaeth,"—buom yn darllen canoedd o honynt, oddiwrth bersonau pwysfawr a geirwir, wedi derbyn gwelliadau hynod, rhai o honynt yn ail iwyrthiau, ac y mae croesaw i unrhyw un gael eu gweled (gan eu bod yn llawer rhy luosog i'w cyhoeddi), a glfllend yr ym- "ehwiliad manylaf yn eu cylch. Y mae Proifeswr Thomas yn deall natur, ac yn medru gwneud y defnydd goreu o honi. Y mae yn nodedig o redrus, fel y mae canoedd yn dystion. Y mae JTI myned ar gynydd yn barhaus' Trwy brofiad a myfyr- dod, y mae wedi cael amrai bethauiiewyddion allanyn ddiweddar, sydd yn sicr o fod yn wasanaethgar iawn. Dymunaf y llwyddiant mwyaf iddo i symmud ymaith waha-nol boenau y ddynoliaetli. Sylwer, a dealler, y geill pawb weled fy enw i a ewyllysient, ond ymofyn gyda Proffeswr Thomas, a chael llwyr foddlondeb o barth gweled digonedd o dystiolaethau, ac enw pob un yn gyflawn ac eglur, a'r cyfeiriad yn berffaith. amlwg a didwyll. Mae nifer mawr o hysbysiadau y naill amser ar ol y Hall yn y cyhoeddiadau er's llawer o flynvddoedd yn cynwy's rhestr helaeth iawn o enwati rhai yn sicrhau gyda thystiolaethau, eu bod wedi cael eu meddyginiaethu th- trwy Ddymgyrchiad y corff dynol y wir Fvw-vdol Elfen ganddo if, er na Iwyddodd neb arall i wneud dim lies iddyiit. Geill yT ymofynydd hefyd weled enwau nifer tuosog iawn o bob dosparth o bobl, uchel ac isel radd, y rhai a iachaodd efe; y cyfryw o herwydd llawer o ystyria-etlia-u, a phethau rhesymol gwir deilwng, ac esgus-xlol, a chwennychant fel fy hun, yn hytrach i'r cleifion ae eraill weled eu henwau gyda Proifeswr Thomas ei hun, nag JTI gyhoeddus. Djmunwyf idclo bob llwyddiant i iachau y cleifion. CIOHEBYDD." (Gwelsom enw y Gohebydd' ac enwau llawer- oedd eraill. Gallwn yn hawdd ddeall fod personau yn teimlo anfoddlonrwydd i gyhoeddi eu henwau trwy y Wasg, eto nid yw y ifeithiau yn llai gwir.—

V ANDY-KE AND B It OWN, ARTISTE IIHOTOGRAPHEPS, [;4. CASTLE-STEEET, A-Nt) 31, BOLD-STREET. XT AND Y K E AND B It 0 W L _N 1 Cartes-de-Visite, Cabinet Portraits. Lockets, &c., pos- sessing distinctive merit for Highest Artistic Excellence." 17 A If D Y K E A k d B It OWN. » NEW STI'DIO, 31, BOLD-STEEET. The most Elegant and Complete Establishment iu tlxe Kingdom. 17 V X 1) Y K E AND BROWIN. ? NEW STUDIO, 31, BOLD-STREET. Stupendous Glass Room-Rapid Light—Novel Accessories and Arrangements-Many Specialities. VANDYKE A N i) B INFWLS7. » NEW STUDIO. Palatial Reception and Exhibition Rooms, Superb Ladies' Apartments, and Grand Pompeian Entrance Hall, bv Alessrs \Y. &.Cr. AUDSLEY. Y A If D Y E E AND BROWN. FRAME DEPARTMENT, COLOURING DEPART- MENT. NUMEROUS NOVELTIES. Y A y DYKE AND BROWN. New Guinea Portrait for the Dra wing Room "A marvel of perfect Photography." VANDYKE AND BROW if are assisted by a competent staff of Artists, Operators, LaijJy Attendants, &c., specially selected for their skill and ability in the various departments. A ]ST D Y K E AND BROWN. 24, CASTLE-STREET, & 31, BOLD STREET. AIS AR WERTH. DYMUNWYF hysbysu Adeiladwyr, Masnach- wyr, ae eraill, a ddefnyddiant Ais, fod genyf yji was tad Stock dda ar law yn un o'r lleoedcl mwyaf cyfleus at Stations y Rheilffyrdd, i'w hanfon i bob man, Pris rhai 4 troedfedd 13s- y fil. Eto 3 eto us. y fil. Cyfeirier at DAVID ROBERTS, 14, Victoria Road, Ti'axwnere Park, Birkenhead. (Gynt o 41 Great Howard St., Liverpool. 1 C. H. CHADBURN & SON, OPTICIANS, & INSTETJMENT MAKERS To H.R.H. the late prince Consort, The New Buildings, 11 & 73, LORD STREET, LIVERPOOL. 1861—HONORABLE MENTION—1862, FOR GOOD AND CHEAP INSTRUMENTS 0. H. C. S011 have the pleasure to announce that they have opened their new Shop and Show-rooms, where they exhibit the largest stock of OPTICAL, MATHKMATIOAL, and PHILOSOPHICAL INSTRUMENTS in the Provinces, and where they sell retail every descrip- tion of SPECTACLES, TELESCOPES, MICROSCOPES, OPERA & FIELD GLASSES, BAROMETERS, SURVEYING INSTRUMENTS, &c. OAR, LLANTRISAXT, A CASTELLMT lIORGANVrG. /1YNNELIE c-yfarfodydd yn v lleoedd ncltod i ) neilldno Mi' TV C. Davies, o Goleg' Aberhon- ddu, i waith y weinidog'aeth, ar y 29, 'M), a'r 31 o Orpiienaf, 1858. Bydd yn lion gan Mr Davies a'r Eglwysi gael presenoldeb pawb o weinidcgion yr nudeb, ac eraill ar yr amgylchiad. TI'ILERAR'XM^ILYSBYSTADAI;. <!liwe' llineli a than lij-ny is. 6(1. y trc>. Am bob llinell yciiwaiiegol 3e. TTysbysiadau am chwartpr bhyj-ddvii 1 rlu'osodd n111 brisiau llawer is.

AT ETHOLWYR MERTHYR, YAYNOR, AC ABERDAR. FONEDDIGIOX,—Mae yn awr I t L l; m:, e pan y deallais,—heb ddim awgiym 11a chais o'm hochr i, ond mewn modd pei'ffaithwirfoddol,—fod cyf- arfodydd cyhoeddus wedi eu cynhal yn Merthyr ac Aberdar, yn mha rai y pasiwjTd penderfyniadan yn fy marnu i yn un cymhwys i gynnrychioli eich bwr- deisdref yn y Senedd. Yn fwan wedi hyny, cyflwyn- wyd y penderfyniaclau hyn i mi trwy ddirprwyaeth o foneddigion parchus iawn, ynghyda gwahoddiad i gynyg fy hun yn jTngeisydd yn yr Etholiad nesaf. Er mor ddwys y teimlais y fath anrhydedd, ni wneuthum yn fiysiog ei dderbyn. Dymunais, cyn dyfod i unrhyw benderfyniad, roddi cyfleustra helaeth i chwi ddyfod yn adnabydd- us a mi, ae a'm golygiadau politicaidd. Felly, yn ystod y cynhauaf, telais ymweliad a chwi, ac an- erchais bump o gyfarfodydd cyhoeddus gorlawn, gan roddi eglurhad llawn o'm golygiadau ar brif byngciau cyhoeddus y dydd. Nis gallai dim fod yn fwy caredig a chalonog na'r derbyniad a roisoch i mi; dim yn fwy unfrydol a brwdfrydig- na'r gymeradwvaeth a ddatganasoch trwy lafar a phleidlais dros y svniadau a leferais y pryd hwnw. Oadarnhawyd y gymmeradwyaeth yma, yr wyii deall, ar ol hyny, mewn dull mwy pwyllog fyth, trwy addewidion cofnodedig lluaws mawr yn eich plith i'm cefnogi h'Jda'dt '1'01(8 pan y deuai dydd prawf yr Etholiad i ben. Y mae'r amser hwnw, foneddig'ion, yn cyflym agos- hau, ac, yn unol a'r ymrwymiad a roddais yn yr olaf o'r cyfarfodydd cyhoeddus hyny, yr wyf yn awr yn dyfod yn mlaen i gynnyg fy hun fel ymgeisydd am eich cefnogaeth, ac i hawlio eyflawniad y pender- fyniadau a'r addewidion yn fy ffafr, ar sail pa rai y derbyniais y gynnrychiolaeth gynnygiedig. Y tir neillduol ar ba un y gTynaethoch i mi yr anrhydedd o'm dewis i fod yn ymgeisydd, oedd hwn :—Gan fy mod yn Ymneillduwr, tybid fy mod yn deall [ac yn cydymdeimlo (mor bell, fodd bynag, ag sy'n angenrheidiol i'w eynrychioli) a golygiadau a dymuniadau trigolion y fwrdeisdref, mwyafrif dirfawr y rhai ydynt Ymdeilldawyr. Y mae hwn, mor bell o fod yn sectaraidd, yn symmudiad gwrth- sectaraidd hollol, a hyny mewn ystyr bwysig iawn- gan fod ei amcan i rwystro y monopoly gan un Sect benaetliol, o g'vnrychiolaeth gwlad gyfan (oblegid yr oedd gennych olwg yn y mater yma nid ar eich bwrdeisdref eich hunain yn unig-, ond hefyd Gymru i gyd) tair rhan o bedair o drigolion yr hon sy'n perthyn i enwadau crefyddol eraill, iawnderau ac interests y rhai a fynir eu hamddiffyn yn barhaus yn y Senedd yn erbyn rhagorfreintiau hunanfeddianol a lioniadau arbenigol yr un Sect benaethol hono. Y mae'r holl resymau dros y fath ddewisiad y pryd hwnw, yn awr yn llawer mwy priodol a grymus, oblegid eglur yw mai y cwestiyn- au pwysicaf a raid fod o dan sylw y Senedd a'r wlad am gryn amser i dd'od, fyddant y cyfryw a ddalient berthynas agos iawn ag Ymneillduwyr, ac i ben- derfynu y rhai, yr wy'n mentro credu, y bydd eu cymhorth o werth mawr, oherwydd y mae gan- ddynt argyhoeddiau eglur ar y ppigciau a ddeuant yn mlaen i'w dadleu. Mae'11 gof gan lawer o honoch am y pwysigrwydd a roddaia yn fy anerchiadau yn yr Hydref ar bwngc yr Eglwys Wyddelig, a'r modd cliamheuol yn mha un y deliais mai ei dadgysylltiad yn llwyr ydyw yr unig ffordd foddhaol i gael ymwared oddiwrth y fath ddrwg ac anghyfiawnder anferthol. Y mae'r golyg- iad yma er hyny wedi ei ddal allan gan Mr. Glad- stone, a'i dderbyn gan la-is unfrydol ei ganlynwyr fel yr erthygl gyntaf yn nghredo y Blaid Ryddfryd- ig. Ond, mi a bleidleisiwn drosto nid am ei fod wedi dyfod yn bwngc plaid, ond am fy mod wedi fy argyhoeddi erys talm o'i gyfiawnder cynhenid. Ar bob cwestiwn o RYDDID CREFYDDOL, nid wyf yn hawl- io goddefiad, ond cyfartaledd (equality) trwyadl, gan y credwyf na, ddylai yr un dinesydd gwladgarol ddyoddef mewn un modd gyda golwg ar ei iawnder. au gwleidyddol ar gyfrif ei argyhoeddiadau crefydd- ol. A chan nas gellir byth gyrhaedd y cyfartaledd trwyadl yma tra y bydd un sect mewn undeb neill- duol a'r Llywodraeth, yr wyf yn dadleu dros ddad- gysylltiad yr undeb hwnw, nid yn unig fel ammod hanfodol i gyfiawnder dinasol a chymdeithasol, ond fel y peth mwyaf tueddol i gynnyddu purdeb a llwyddiant yr eglwys. Gyda'r golygiadau hyn, prin y mae'n angenrheid- iol i mi ddyweyd y pleidleisiwn dros ddilead y fath anghyfiawnder, yr hwn a esyd Ymneillduwyr mewn sefyllfa is-raddol iw cyd-ddeiliaid perthynol i Eg- lwys Loegr, pa un a'i gyda golwg ar daliad y Dreth Eglwys, neu eu mynediad, ar dir hollol gyfartal, ag eraill, i'r Prif Ysgolion, a'r Ysgolion Grammadegol, a rhydd-ddefnydd o'r monwentydd plwyfol. Gyda mwy o hyfrydwch fyth y gwnawn gefnogi Rhydd- had Crefydd oddiwrth ei chysylltiad llygredig a'r Llywodraeth. Y mae y cwestiwn o ADDYSG, yn ddilys, yn dech- reu dyfod i agwedd newydd, a gofyna am ymdrin- iaeth eang a chynwysfawr. Yn yr ystyriaeth am y mater hwn, arweinir fi gan y ddwy egwyddor fawr j-ma—yn gyntaf, i wneud Addysg ynddo ei hun mor gyffredinol a chyflawn ag y byddo'n bosibl; ac yn ail, wrth wneud felly, cymmeryd gofal eiddigus fod hawliau cydwybod yn cael eu hamddiffyn gyda phob manvlrwydd. Niel ydwyf mewn un modd yn addef fod pob cwestiwn Diwygiadol wedi ei benderfynu gan y mesur y llvnedd. Y mae Dosramad yr Eisteddle- oedd eto yn bur anwastad ac anfoddhaol. Y mae taliad personol trethi, fel cymhwysder i bleidleisio, yn taftut anghyfiawnder creulon ar nifer mawr o'r Dosbarth gweithiol, ac yr wyf yn barod i symmud ymaith y drwg- hwn a'm holl egni. Yr wyf yn fwy cryf nag erioed dros y BALLOT fel moddion amddi- ffynol i'r etholwyr, gan fy mod yn cwbl gredu na fydd helaethiad yr etholfraint hebddo, mewn llawer lie, ddim amgen nag helaet-liiad i'r gallu i orthrymu a defnyddio dalanwad anheg. Y mae llawer o gwestiynau perthynol i Ddiwyg- iad Deddfwriaethol a ymddanghosant i mi yn galw yn fawr am ystyriaeth y Sciiedd,-ac yu neillduol, y mae rhai deddfaw mewn grym yrhai a gynnorthwy- wn yn ewyllysgar i' w dileu nen i'w lliniarn, y rhai I ydjut yn gwasgu i-ii ar y Dosparth Gweithiol, yn en gos-od ar dir gwalumoL i' w Mektriaid gyda golwg ar gytwndebaw am lafur, ac yn taflu rhwystr- au ar eu ffordd i ymuno yn rhesymol cr mwnii am- ddiflyn eu hiawnderau eu hunain. Mewn perthynas i Faterion Tramor, yr wyf yn bleidiwr cryf i'r egwyddor o beidio yntyraetli a theyrnasoedd ereill—non-intervention—yn ei chym- hwysiad mwyaf eang a llawn. Dadleuwn dros ostyngiad mawi- yn y Costau Cen- hedlaethol-Yll enwedig y costau ynglyn a'n sefydl- iadau milivrol, y rhai ydynt nid yn unig yn arswyd- Its o fawr, ond a werir yn y fath fodd ago sy'n peri gwastraff ofnadwy ar arian y cyhoedd. Y mae cyflwr arfogol presonol Ewrop, yn fy marii i, yn warth i gymeriad gwareiddiol y bedwaredd ganrif ar bymtheg, ac yn achos o cldyoddefiadau anrhaethadwy i'r bobl. Buaswn, gan hyny, yn llawen yn cefnogi unrhyw fesur yn tueddu i ddwyn y Prif Deyrnasoedd i gytuno ar rhyw gyfundrefn i benderfynu eu hanghydwelediadau heb rym arf na phylor; ac i gyd-ostwng, ar unwaith, yr ainddiftyn- feydd arutlirol y rhai sy'n awr yn tlodi eu trysorfeydd, yn gorthiyinu eu deiliaid a beichiau annyoddefol, ac yn peryglu heddwch y byd. Y mae rhai yn barod i'cli dirmygu chwi a minau trwy awgrjrmu nad oedd yr hyn oil a gymmeroddle yn yr Hydref ond bost a swn gwag—nad oeddycli yn meddwl dim yn ddifrifol yn yr arddangosiadau o groesaw a chymmeradwyaeth a roisoch i mi, ac y gwnewch fy ngwadu pan y daw dydd y prawf. Yr wyf yn hollol anghredu y fath dystiolaeth eidlibaidd am fy ngliydwladwyr. Gan deimlo yn hyderus yn ngonestrwydd eich penderfyniadau a'ch liaddewid- ion, yr wyf yn penderfynu estyn cyfleustra i chwi i ymladd yfrwydr yma i'r eithaf-yr I1011 sydd fowydr nid am anrhydedd, ond am eich rhyddid eich hunain, eich hurddas, a'ch haimilrviiiaeth, Ydwyf, foneddigion, Eich ffyddIon a' eh ufudd wan, HENRY RICHARD.

Mr. J. Jones, gynt o Smethcote a Roden's Hall. AR gais amryw o weinidogion ac eraill, yr ydym yn cyflwjuo ffeitliiau eglurhaol cysylltiedig ag- amgylchiadau Mr. Jones. Afreidiol ydyw i ni ianylu ar y cylch eang cy- hoeddus yr oedd Mr. Jones yn adnabyddns, trwy ranau helaeth o Gymru a pharthau o Loegr. Darfu i'w fynediad clisjmwth i America, a thros- glwyddiad ei feddianau i ofal Ymddiriedolwjr i'w rhanu rhwng ei ofynwyr (creditors), daro y wlad a syndod ac a siomedigaeth, ac archolli teimladau Ilaweroedd, a chreu amheuaeth am yr achos o'i fyn- ediad ymaith,—a rhai yn dweyd ei fod wedi j-speilio y wlad, a myned i America i fyw ar yr yspail. Diau fod Mr. Jones tra yn Smethcote, (Fferni helaeth, 450p. o rent) cyn ymgymeryd a dim yn ychwanegol, yn gwneyd bywiolaeth gj-surus, ac yn talu ei ffordd; a phe buasai yn aros felly, nid oes dim amheuaeth na buasai yn arbed y dyryswcli, y gofid, a'r golled a ddaeth iddo ei hun, ac eraill hefyd yn ol llaw. Yn y flwyddjix 1861, prynodd y Crown Hotel,' Amwythig, am 2400p. Cododd 2100p. o mortyage ar y lie, a gwariodd lawer o ganoedd i adgyweirio a helaethu y ty. Yn y flwyddyn 1863, tueddwyd ef (feddyliem) wrth weled ei deulu yn Uuosog ac yn tyfu i fyny, i ymgymeryd a Ffarm ychwanegol, 380p. 0 rent. Yr oedd y pryd hwn yn ddiau yn ymhelaethu uwchlaw ei gapital yn fawr, ac yn gorfod benthyca llawer o arian. Trodd yr tinturiaeth hon yn siomedigaeth a cholled, gan y bu raid iddo ymadael yn annisgwyl- iadwy yn mhen dwy flynedd. W Y pryd hwnw ymgjmerodd a Roden's Hall, Ffarm 500p. o rent. A chan mai tir pori gan mwyaf oedd, ac yn fwy na'r lie blaenorol, bu yn sicr yn rhaid iddo fyned i ychwaneg o ddjded er cael v stock angenrheidiol. Yn y flAvyddyn gyntaf wedi iddo ymgymeryd a'r lie uchod, cafodd golled ddirfawr trwy 'bla'r anifeil- iaid,' yr hyn, ynghyd a'r colledion eysylltiedig, yn ddiau a ddyrysodd ei amgylchiadau. Rhoddodd Smethcote i fyny yn 1867, gan gyfyngu ei hun i un lie. Yr oedd cynnyrch Sale Smethcote yn 1317p. Swm a allesid ddisgwyl, fuasai yn ddigon iddo i gyfarfod a'i anhawsderau arianol. Ond yr ydym mewn meddiant o receipts yn dangos iddo dalu yn fuan wedi y Sale dros 1200p. Ac yr ydym yn cael fod cyfanswm ei daliadau yn y flwyddyn 1867, dros 1800p. Ymddengys oddiwrtli dystiolaeth Mrs. Jones, mai wedi y Nadolig diweddaf y penderfjmodd fyned i America, (a hyny, o herwydd dyryswch ei amgylch- iadau). Felly, ni bu ganddo ond mis o amser i ym- barotoi. Ac yr ydpn yn methu cael, ddarfod iddo dderbyn yn ystod y mis hwn, dros 190p. Ac y mae genym receipt ei fod wedi talu Ion. 15eg, 1868, mewn un swm, 90p. Fel, mor bell ag y gallwn gasglu, nid oedd ganddo yn ei ymadawiad a'r wlad ond oddeutu lOOp. 0 berthynas i Mrs. Jones, ac 8 o'r plant, nid oedd ganddynt hanner digon o arian i dalu eu eludiad i fyned ar ei ol, oni buasai caredig- rwydd perthynasau. 0 Fe allai mai buddiol fyddai i ni grybwyll am goll- edion Mr. Jones trwy feichniaeth, dros 200p., ao ar gapel Wolverhampton, dros 150p. Nid ydpn wedi cael allan ei fod wedi bentllyca dim arian yn y flwyddyn ddiweddaf, sef 1867. Fel y canlyn y mae ei affairs yn sefyll yn bre. senol:- £ s. d. Cyfanswm y ddyled. 4274 16 81 Talwyd 789 13 0" Gweddill 3485 3 8 Derbyniwyd oddiwrth Sale Roden's Hall. 144 J 3 0 Talwyd trethoedd £ Q6 1Q Q a chyflogau j Costau y Sole 170 3 0 Rhent 550 0 0 789 13 (I Mewn llaw. 655 10 0 Gan fod y 'CruWl.l Hoiel' lieb ei werthu, trwy nad nad oedd cynygiad i fjuy a'n disgwyliad yn yr ar- werthiad Mehefin 29ain, 1868; nis gallwn ddwevcl pa faint fydd i'r gofynwyr. Gwelir fod geirym mewn llaw 655p. 10s., ond fod y costau i'w talu o hjoiy. RICHARD OWEN, Hinton, Salop, i SAMUEL EVANS, Berlin House, > Assignee*. Shrewsbury, )

OFIER mai Nos FAWRTH nesaf, Gorph. 21, y bydd TEA PARTY BLYNYDDOL Capel Oliver Street, Birkenhead. Bydd y Te ar y bwrdd am 6 a 6J o i- gloch. Ar ol Te, ceir oanu, areithiau difyfyr, (gwobr- wyir y goreu, a'r ail orou), ac anerchiadau gan Weiu- idogiOTi. y gwahanol emvadau. Dcue-r yuo ynlluoedd, a hyny yn brydlon. WANTED, AOKKTJJICiATED MASTER for the TAF/S WKI.I. BKITTSH H. 11001. A liberal Salary will lip ariv-jn. Apply (withtestimonials) to .Rev, Bftptist Minister, ToBgwynla.f, Ga.rdiff, Apply (withtestimonials) to Rev. Jo\f-i. Bftptist Minister, ToBgwynla.f, Canlitf.

Cloc Colegdy Aberhonddu.—Yr ydym JTI llawenhau yn delir- fawr fod bechgyn bach yr Ysgolion Sabbathol yn teimlo sel dros GoIegdy, newydd Aberhonddu. Dewisir iddynt hwy gael anrhegti yr adeilad a chloc, a da gennym gyhoeddi enw un sydd eisioes wedi anfon CHWE STAMP at y Professor Morgan i'r dyben hwnw, sef Evan Williams, No. 8, Rose Hill, llolysvcll,—dim ond lleg oed. R. O. Evans.—Dactli eich paragraph i law yn rhy ddiweddar. Y mae newyddion cyffredin dros bythefnos oed pi anghym- meradwy. Yr Enwog Fardd Bro Gwalia.—Y mae ein hen gyfaill ffyddlOJl Bro Gwalia wedi anfon i ni yr adolygiad a ganlyn ar un o'i Bryddestau, gan un sy'n earn ei lwjddiant Mae prvddest Bro Gwalia yn deilwng i'w gweled. C'adwjTii damegiol, yn llawn cj'dj-mdeimlad; Marclioga y tonau JTI rhwydd ac ysblenydd, Eel erj-r o gyrhaedd holl nwydau aflonydd. Wrth ddarllen darluniad o'r storom ofnadwy. Y Wendon a'r ddrycin holl rym J_" rhyferthwj", Gwna rwjTgo ein teimlad a dryllio ein calon Yn siwr os gwnawn ystyried diyehfeddwl Bro dirion. Mae'n deilwng o'i 'sgrifenu mewn lljfr a'i ddalenau 'N gyfanwaith o aur, a llythyrenau o berlau, A'i gadw o'r golwg rliag arswydo v bobol Ctyda'r fath ddiychfeddyliau mawreddog' barddonol. lorwerth C'lemwnt.—Nid gwir fod y gorhoff frawd hwn, sef r Town yu Ninbyeh, wedi rhoi ei 'ffldil yn y to.' Ni bydd farw yr awen yn ei galon tra y deil ei esgym a'i gdtwd wrth eu gilydd. Rhy brysnr y mae ef yn awr yn crio' i'n anrhegu a pliill neu engljTi. Noalt.-Ni- gwyddom beth sydd wedi dygwydd i Pererin. Y mae ei enciliad wedi peri siom i lawer o'n darllenwyr. Diehon y deuwn o hyd i'w whereabouts yn y man. W. m,.ie y Parch. John Thomas yn v Dehtiu(lir tv tli- wedd yr wythnos ddiweddaf. Pan ddaw yn ei ol telir sjlw i'ch ymofyniad. Gweinidog Gwledig1. Nid oes gan Weinidog hawl am vote mewn bwi-deisdref na sir trwy rinwedd ei swydd yn nnig. D. E., Abertawy.—Rliy ddiweddar. Rhagflaenwjd chwi gan ohebjdd arali. Dipyn cjTmaracli' y tro nesaf, os gwelwcli yn dda. Robert MIT,eaii.-Daetli yr eiddoch chwithauilawyn yr unfed awr ar ddeg. Ofnwn fod yr YRgrif yn rlly faith; ond ceir gweled eto. T. S. Tones. -Yu wir His gallwn hebgor lie i oliebiaetli mor faith, heb droi eraill dros y drws, Rhaid i ni lynu wrth y motto, bjT a blasns.' Un o Wvbed y Borau.—Lladd ar Morgrugj n ar ei Daith' mae y'brawd hwn, am sylwadau rhagfarnllyd ar gyfarfod ilenjddol Llanfztirelydogaii. Dywed-' Carwn i ryw gor- achod fel vma adael cyfarfodydd fel hyn yn llonydd os na allant fod vn ddiragfarn yn eu cylch. Mae enwau T. J. Hughes, Ysw.. fel llywydd, a'r Parch. T. Thomas fel ar- weinydd, yn ddigon o brawf y eawn gytarfod gwerth clod iddo.' H. T. Stephens.—Y mae'r hanes yn rhy hen. Dylasai fod yn y Swyddfa yn gynnar yr wythnos ddiweddaf. Y mae pro- crastination JTI bechod maw j-n j- wlad.

Y 'TYST' A'R 'DRYCH.' Gwelsom jsgrif yn y Dry eh yn cynnwys sylwadau ar ryw beth a ddywedasom am Ben Wade mewn j'sgrif olr eiddom ar Brawf JT Arlywydd Johnson. Yr ydym j n ddiolchgar ia^TI i'r Drych am y gymmcmdwyaeth achel y mae yn ei roddi i'r TYST CYMREIG. Byddai yn ddrwg iawn genjTn gamddar- lunio dim na neb JTI America. C'redwn ei fod o bwys mawr i feithrin y teimladau goreu rhwng y ddwy wlad. Dywed- asom fod anmhoblogrwydd Wade yn un rheswm paham y methodd y cj-huddgwyn yn erbyn Andrew Johnson. Ar- weiniw, i-d ni yn y cwbI a ddywedasom gan bapurau yn y wlad hon ac America sydd wedi bod bob amser yn ffafriol hollol i'r Gogledd, ac i'r Congress yn erbyn yr Arlywydd, Da genym weled y Drych yn siarad mor uchel a pharchus am Wade; ond gan fod papurau ereill yr arferwn edryeli amynt yn llawn cymmaint o awdurdod ar bob cwestiwn American- aidd a'r Drych, wedi ein dysgu yn wahanol, rhaid i ni ddy- muno arno ein hesgusodi rhag derbyn ei air nes cael amser i ymofj"n JTI mhellach i'r mater. Cyfeirier y Gohebiaethau oIl-To the Editors of the TYST OYM- BEIG, 19, Ctwjpel Walks, South Castle Street, Liverpool.

YR WYTHNOS. Awgrymir yn rhai .0 newydtliacluron Lliui- dain y gollyngir y Senedd cyn diwedd y mis hwn, tra y mae llawer yn haeru y bydd yr eis- teddiad yn sicr o barhau am beth amser JTI mis Awst. Un noson yr wythnos hon, yn Nhy yr Ar- glwyddi, gorphenwyd rhyfel a barhaodd yn hwy o lawer na rhyfel y Peninsular,'—rliyfel y Dreth Eglwys.' Yr ydym yn cofio. ein bod yn arwyddo deisebau yn erbyn y dreth lion er's mwy na deng mlynedd ar hugain yn ol. Go- beitliiem y pryd hwnw fod y fuddugoliaeth megis yn y golwg, eithr yn wahanol iawn y trodd pethau allan. Ond bellach y mae y diwedd wedi dyfod, canys y mae Mesur Dilead y Dreth Eglwys wedi ei ddarllen y drydedd waith yn Nhy yr Arglwyddi. Nid oes dim eto yn angenrheidiol heblaw cael cydsyniad y Frenhines, ac nid oes un pcrygl na cheir hyny heb y cysgod lleiaf o wrthwynebiad. Y mae yr hin yn ddifrifol o sych. Ni chaf- wyd haf mor sych yn y wlad hon er y flwyddyn 1826. Yn Nyffryn Clwyd, a dyifrjaioedd ereill yn Nghymru, mae y meusydd lie yr ar- ferai digon o borfa dyfu yn ymddangos yn sych a diffrwyth, a'r llechweddau a'r bryniau yn goch fel braenar. Prif waith yr amaethwyr mewn lluoedd o ardaloedd ydyw dyfrhau yr anifeiliaid. Clywsom fod pobl Swydd Gaer- lleon yn gorfod cario dwfr mewn cychod dros y Dyfrdwy o fFynnon Treffynnon. Yr oedd y gwlaw a gafwyd yn ddiweddar yn gyfyngedig i ychydig leoedd, ac yn y lleoedd hyny ni ddis- gynodd digon o hono i dori syched y ddaiar, yr hon sydd yn sychedu am ychwaneg. Mae yr hir sychder wedi HWJT andwyo y maip a'r cnydau diweddaraf mewn llawer ardal. Mae argoelion am gnwd da o wenith-mwy na'r cyffredin. Buasai yn fanteisiol i ni y flwyddyn hon pe buasai yr holl wlad wedi ei hau a ] gwenith. Deallwn fod gobaith am gnwd da o'r grawn hwn yn Ffrainc, ac ar y cyfandir yn gyffredinol. Disgynodd y gwenith yn ei bris yn ddiweddar yn New York, a dywedir fod ] cnydau anarferol o doreithioa- yn yr Unol Dalaethau. Am rai dyddiau yn ddiweddar, bu y gwres yn feichus a gorclifygol. Nid oes dim yn profi iechyd 41, glanweithdra trefi mawrion, a threfl bycliain hefyd o ran hyny, na gwres mawr. ] Mae eiu dinasoedd wedi bod yn iach iawn yr haf hwn, yr hyn sydd brawf digonol fod eu sanitary condition ar y cyfan yn foddhaol. Gwneir parotoadau yn mhob cyfeiriad ar i gyfer yr etholiadau dyfodol. Os bydd rliyw un o'n darllenwyr heb roddi ei claim i fewn axu vote dros y sir, non heb dalu troth y tlodion—pob dimau ocdd yn ddyledus ar y ued o Ton awr di- weddai--cofied wneud CYK NOS SADWRN NESAF- Gwaith ofer fydd euro dwylaw mewn cyfarfod- ydd cyhoeddus, ymffrostio yn ein liegwyddor- ion, gwylltio ar ddydd yr etholiad, a bloeddio Gladstone for ever os na bydd yr enw ar S register. Mae ein buddugoliaeth yn y dyfodol yn dibynu yn benaf ar ein gofal i gofrestru mewn pryd. Y mae Syr Robert Napier wedi derbyn yt urdd o Barwn Napier o Magdala yn Abyssinia a Caryngton yn Swydd Gaer. Cyrhaeddodd mab y diwTeddar Erenliin Theo- dore borthladd Plymouth dydd Mawrth, yn yr Urgent,' Cadben Speedy. Ei enw ydy# Tywysog Dejatch Alamayon, yr hyn o'i gyf. ieithn yw, Yr wyf wedi gweled y byd. Saitb mlwydd ydyw ei oedran, a dywedir ei fod yn fachgen tal o'i oed, a dyddorol iawn yn ei gyro- deithas. Brecwastodd a Syr W. F. MartiB' Yna a-rweiniwyd ef i weled y dociau a'r gweith- iau milwrol, a lleoedd pwj sig eraill yn yr ardal- Mynych y dywedai, O dyma wlad ardderchog! Nid af bythyn ol!' Dilynir y Tywysog gan was, brodor o Abyssinia—dyn pur ddeallus—^ sylwai ef wrth syllu ar hynodion milwrol Ply- mouth, mewn t on alarus, Beth pe buasai Theodore yn gweled y rhai hyn 0 dan ofal ein Llywodraeth ni y mae'r Tywysog yn a-svr- ( Nis gwyddom eto beth wneir ag ef. Dichon J' dygir ef i fyny yn anrhydeddus. Y mae brad Ffeniaidd eto wedi ei ddargaw fod, ar ddechreu yr wythnos hon. yn Llundain. Y mae amryw yn y ddalfa. CUfwyd pistols, pylor, &c., yn eu meddiant, a diau eu bod wedi bwriadu cyflawrii erchyll-waith. mawr. Rlioddwy d gwledd ardderchog i Jolui Bright yn Limerick, dydd Mawrth, gan 200 o brif Ryddfrydwyr y ddinas a'r sir. Traddododd Y Seneddwr enwog araeth hyawdl a brwdfrydig, fel arferol, ar bynciau yn dal cysylltiad a'r Iwerddon, yn enwedig pwnc y Dadgysylltiad- Croesawyd ef gyda banllefau byddarol. Plill y mae'r un dyn yn y byd mor enwog a (lylati- wadol a'r cawr politicaidd hwn. Ni bu erioed fwy o'i angen nag ar yr adeg bresenol.

ARGLWTDD PENRHYN A'l YMOSODWYB- At Olygwyr y Tyst C'ymreig. Foneddigion,—Galwyd fy sylw at ysgrif a ym- ddengys yn y ddau rifyn diweddaf o'r TYST. oes genyf ond ychydig o duedd, a llai na liyny0 amser i wneud un math o atebiad i'r fath rigwfl1 hirfaith a dibwynt. Dan beth yn unig sydd yn fy nghymmell at hyn, sef, yr ystyriaeth fod i'r TYSt (mae'n debyg) ei ddarllenwyr y tu allan i Fain or, fte, hefyd am y canfyddir yn amlwg fod yr ysgrif Jrjl hynod o'r cymmeradwy a chydnaws a theimladau y Golygwyr. Mae'r lie amlwg a roddir iddi, a'r syM bach boneddigaidd a wneir wrth gynffon y ilitd cyntaf yn eglur ddangos pa ffordd yeliwyth yrawel- Ac yn wir y mae eich diben yn ng-hyhoeddiad cyIU' maint o nonsense personol yn dwyn cyssylltiad a Bangor yn hynod o'r transparent. Mae Bangor y# lie go bwysig o Ogledd Cymru, mae'r TYST yn bap' uryn bach ieuanc, gwyrdd a dinod, a diau fod ei Olygwyr medrus an eye to business bob amser, a'r diweddaf ydwyf fi o ran hyny i warafun hy iddynt. Ond er hyny byddai Tn burion peth fe alia' i'r Bangoriaid a ddefnyddir i'w helpio gael deall clif cyn mj-ned yn mlaen yn mhellach pa un a ydvnt i gael share o'r geiiiiog., Ond yn awr awn at I Caswallon Law-Hir,' Nid wyf yn ystyried fod ymosodiad y gwr hWll, ar Y cyfan, yn galw amaf mewn un modd i dynu allafJ o'r cwpwrdd y wornncood ink a gedwir genyf at ach; osion pennodol; ond tra yr ystyriwyf y byddaf braidd yn bechod defnyddio Baton y Police at ben' glog y bachgen dh-eidus ac ymhongar, eto gan ei fod wedi catchio j Cacoethus Scribendi mor ddrwg, t-ybia^ mai nid ammhriodol fyddai gosod mill gv:ialen-feeb'\ ar ei ddwylaw, a thynu tipyn o waed o'i fysedd 'hir' er eu hoeri. Addefa 'Caswallon' nad oes ganddo sail pellaoh i'w ymosodiad arnaf nag 'y credir' mai myfi ydy4 awdwr y llythyrau a ymddangosodd yn y papura^ Seisnig yn dwyn y ffugenw A Bangor Liberal,' V*} wir, fe arwydda amheuaeth cryf o liyn pan ddvwCd Os Mr Lewis ydyw y gwr a eilw ei hun,' &c., 0, eto fe ddefnyddia fy enw mor free a phe buasai yv sicr o'i fater! pwy wisgodd y bachgen a'r fath hyf' dra digywilydd ? Oryn dippi o ddifiyg bam, os na" o impudence a ganfyddaf yn ymddygiad Mr Gas wall' on yn hyn o beth. Pa un a ydyw hyn yn gyson ag etiquette gohebu cyhoeddus nis gwn, ond yr Wj; braidd yn ammheu nad yw good manners yn ag sy'n ffynu yn ngwlad y dwylaw hirion. Ac YO hytrach na boddhau ei gywreinrwydd yn y mater J* wyf wedi chwilio am lythyrau y Bangor Liberal —wedi ei darllen yn fun wl, ac wedi d'od i'r pendef' fyniad, naill ai, nad yw 'Caswallon' wedi eu darlleft neu ynte, nad ydyw wedi gallu meistroli llythyra1' Seisnig, ac oherwydd hyny ei fod wedi eu taflu 0 r neilldu mewn natur ddrwg gan furmur rhyngddo g ef ei hun, 'twt, twt,' o ran hyny nid ydynt yn 'te' yngu nemawr o sylw o ran eu ejTiwysiad; oblegia nid ydynt JTI amcanu profi dim.' Ac yn awr os yw 'Caswallon' eto wedi dysgu darllen a de¡¡ ysgrif Seisnig, cynghoraf ef mewn modd difrifol f alw am gymhorth cyfaill a fedr, cyn rhuthro i''« beirniadu byth mwy; oblegid nid 'wyf yn canf^ yn llythyrau A Bangor Liberal' gymmaint ag li,i o'r defnyddiau ag sy'n gwneud i fytiu darqets i yro.' osodiad Caswallon Tybia fod ganddo ddau neu dri o achwyniad^11 pwj sig (?) yn erbyn y 'Bangor JLiberal' neu yn erbyn I, los Mr Lewis ydyw y ae mae'r Ual' hir, a'r bysedd blaenfain, ar unwaith yn myned at i gorchwyl o spinio allan (ohono ei hun cofier, ac & mewn un modd o'r llythyrau y cymer arno ei bein1' iadu), fath o gobwe wanaidd, 11a ddeil mo'i hyO chwilio, gadael llonydd i feddwl yafeel yndtii; Dowch Mr 'Llaw-hir,' gan eich bod wedi gweu mor hir allan o subntance mor ddyclunygol, a wch chwi yn dda bellach ddangos i mi yn mha le 0 'lythyr cyntaf y 'dywed Mr Lewis nad ydoedd 1* bre-ssenol yn yr Amphitheatre pau oedd y Dr yn areithior' Canfyddaf fi a 'Bangor Libert (pAvy bjrnag yw hwnw) ddywej'd yn ei lj'thyr taf fel hyn, Had I heard the expressions when uttei'e'k &e. ond attolwg a'i tybed nad oedd yn bossibl 1>0<I j-n bressenol yn yr Amphitheatre heb*glywed y c\^ addywedoddy DoctorOs ydyw 'Caswallon' ) a-mheu hj-n, dymunaf ei liysbysu fod rhan fawr, °\ nad y mwyafrif o'r dorf na clilywsent lianneV el speech ef, o herwydd pallu o'i hamynedd i wrando Il ei Gymraeg. Ond inyn 'Caswallon' hefyd fod 'Mr Lewis ytt f £ ail lj'thyr yn ynigymmeiyd a beirniadu nid yn n araeth y Dr., ond hefyd ei. wacthyddiarih,' ac j braidd hanner ei attach: amaf wedi. oi selio ar Ond wrtli i mi ett-o chwilio llytliyr 'A !Bangor b1 eral,' canfyddaf nad oes ynddo gj'.sgod amca»fl » j 'feirmadu araeth' nae'araethyddiaeth' y Dr.! r [. y heir fipyn ar ei ymddygiad (wid/iff) mown sylltiad a Mr Brigld, ond nid yuddo