Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
^ C^YCHI0LAETH SIR GAER-S*…
C^YCHI0LAETH SIR GAER- S* A'R MORNING- STAR. 3 y ——— ;!( W»)#!a^OSo^ yr erthygl ganlynol o eiddo ein Jfj Senry Pichard, yn y ItCMiip Er nasi ydyw rliai o'r ffeithiau a J^ J Dywysogaeth, etto, nis gall j "'ad' l or rynaus oddiwrth foneddwr mor ddy- edig () 18J. na chynyrchu effaith dymunol, yn en- Yr adeg bresenol. f ltedibo :tnae cynnrychiolaeth Sir Gaernarfon wrfjj "yd yma mewn cyflwr liynod o anheg in *w7hao1- Y mae yn un °'r Siroedd- -fyygo .wyadl Ymneillduol yn yr lioll Dy- w ^ae^- Yn 1851, yroedd nifer mynyeh- yjj e°e<ld o addoliad ar Sabbath y Cyfrifiad, W**1 h7aV Eglwys Loegr, 7,328: i D1Ile^^110^ 41,781. Rhydd ystad- a Wnaed y11 ddiweddar, ac a gyh.oedd- I /n Jlewyddiaduron Cymreig o fewn y i ^af, yr olwg a ganlyn ar nerth 5" jv, ^Ur^aetb. yn y sir yn yr adeg bresenol. [,. §an y Methodistiaid Calfinaidd, 129 o og^ ^idfaoedd; yr Annibynwyr uwchlaw olly^ ^"sleyaid, 40 a'r Bedyddwyr, 28 :— M Dymay ddarpariaetlia wnaed gan a4 HoooWuwyr.Cymeig ar gyfer Poblosaeth 6 •i %id" i ° CTle^au- Prin y mae yn angen- ^ywodyd fod yr Anghydffurwyr, [gg.! & 61. Fla(l mor anfynych ag elyrch duort, ^1Ua^e^r iddynt draethu eu golygiadau, ^dwyr trwyadl mewn gwleidydd- —' tHw ^tto, byth er pan basiwyd Mesur 8fr, *^2, y mae cynnrychiolaeth, y ,q0> %ehaf mvylaw y Toriaid o'r nodwedd a ka"wdid yr eisteddle gan yr eddus E. Gr. D. Pennant, (yn awr .0$odfl Penrhyn) a'i fab, yr hwn a ddilyn- b<M6* dafl pan ddyrchafwyd yr olaf i'r Sa°th yn 1866. Pleidleisiai y bonedd- ^kobamserynerbynpob mesur Rhydd- Jt a° enwedigyn erbyn mesurau fyddent 0# I'rY y tucddiadlleiaf i estyn.eu hawliau ^WlaneiUduwyr—J11 erbyndiddymiadydreth i' i'f y11 erbyn derbyniad yr Ymneillduwyr Hej^^yso°li6n, yn erbyn i weinidogion Ym- Sael gweinyddu gwasanatth claddedig- Jn 0l,^ ^a(-l0(lau yn y mynwentydd plwyfol, \fj ysSrif Mr Dillwyn, ar yr Ysgolion yn. o ,edlg) yn erbyn hyd yn oed mesur ag a y^aad mor fyeban i gydwybodan yr tb ^yr ag ydo edd yn gynnwysedig yn ^le^i y dadganiad angenrheidiol wrtb. 0T Mr sWyddi yn y bwrdeisdrefi. Mewn wynebent yn y modd mwyaf eg- tl}6^0 °yabygiad a wnaed yn y Senedd yn y Sra(id lleiaf i gefnogi rbyddid, teimladau, ac arddangos parch i J^fle ^^iadau mwyafrif mawr y bob! y ^Sen 11 eu bod yn cynnrychioli eu syniadau ked4 eln gwlad. Y mae yn anhawdd n. Wl Pa fath syniad o anrhydedd raid fod feddi Yn10Il ydynt yn foddlawn fel hyn i a,lk J), Oeddi:ll eu keisteddleoedd yn Nhy y Cyffredin y^boniadau twyllodrus. Rhaid y y*1 ^erffaith dda fod yn sarhad ar y ta.isy:d,ry.ch o gynnrychiolaeth boblogaidd, i lyda, r, L'W, yYl coleddu golygiadau fel yr eiddynt 1 Yn rhoddi eu pleidleisiau fel y maent i 110 eu bod yn cynnrychioli egwydd- Pi7aiY]ial, neu ddymuniadau y bobl a s ei1 hetholwyr. $^-rSlwydd Penrhyn yn bendefig ^ol gy^eriad personol a chymdeith- ^'(l<VVtl n^s gcllii" dywedyd dim ond yr •' ^0<3ug ^a ac anrhydeddus. Ond yn an- ILo hyr tlaae ei arglwyddiaeth yn gystal a °G^°g eraill, yn y Dywysogaeth yn p ^allo^' y11 cael ei flino gan y dychymyg -MCT gan(ldo ef rywfodd yn rhinwedd ^e^ae^> hawl i arglwyddiaethu Pobl ddiaclau crefyddol a gwleidyddol 1 ^C) yn anffodus, dangosodd du- (^We(ldar—-yn gweithredu, fel y la ril I' 0* 1:tle a rhal--oddiar ymyriad clerigwyr—i t\9.b.g C Mantais anhe- ar ei etifeddiaeth jl trnn hyw barth o sir Gaernarfon, i nacau }¡8eg1' Ülduwyr o'r hawl fwyaf syml a e 16 0 bob hawl, sef cael lie i addoli ^cho<ld eu cydwybodau. Ee gyn- a(^roc^ad canlynol, yr hwn a S^edii>Q Ii 0 rai o newyddiaduron Cymxu, Y 4saeth rnM i, n • t %gWV(Ll bychan, nid yn umg yn y sir yoarvi ° yr aingylchiad, ond trwy ^yb^y^y^^dinol. Mewn parth o'r sir xg y mae lie a elwir Chwarel Goch.; Yniunodd tua 80 o bersonau yn y gymydog- aeth hono, pa rai ydynt denautiaid i Arglwydd Penrhyn, neu yn weithwyr iddo—i wneud yr cais at ei arglwyddiaeth am dir ar delerau rhesymol i adeiladu addoldy Annibyiiol. Yr oedd y bobl hyny wrth gwrs yn Ymneilldu- wyr; ond cymmerasant ofal rhag dewis llecyn y buasai eu presennoldeb yno end y blinder lleiaf ag oedd bosibl i'r Eglwys a'i phraidd bychan.' Mewn, trefh i'r cais dan sylw gael ei gyflwyno i'w arglwyddiaeth yn y fflii-f fwy- af anrhydeddus,, penderfynwyd ar fod iddo fyned dan annogaeth Cyfarfod Chwarterol y dosbarth, gan nodi y Parchedigion R. Thomas, Bangor, ac R. Parry, Llandudno—dau o wein- idogion yn mysg y rhai parchusaf, vn yr enwad —-i gyflwyno y cais. Galwodd y boneddwyr parchedig hyn gyda goruchwyliwr Arglwydd Penrhyn, a,gosodasant y mater,o'.i flaen. Ond cyn myned yn mlaen: yn mhellach a'r achos, dymunwyd arnynt atteb y cwestiwn yma:— A oeddych chwi, ainid oeddych, yn bresennol yn nghyfarfod Cymdeithas Rhyddhad Crefydd a gynnaliwyd yn Ninbych yn ddiweddar?' Yr atteb oedd, nad oeddynt; ond fel dynion gonest, ychwanegasant eu bod yn rhwym mewn lle- oedd eraill fel nas gallent fod yno—ond fod eu cydymdeiuilad yn drwyadl ag egwyddorion ac amcanion y gymdeithas dan sylw. I Y mae My Lord, Penrhyn? ebai ei oruchwyliwr, yn teimlo yn chwerw iawn tuag at y gymdeithas hono.' Yn awr, nid ydyw yn ymddangos yn hollol glir i leddyliau cyffredin pa hawl oedd gan Arglwydd Penrhyn i I deimlo yn ddrwg' ,,an 1. 9 at nifer o Ymneillduwyr oeddynt wedi dyfod yn nghyd i ddadleu o blaid egwyddorion y, gwyddai yr holl fyd eu bod yn eu credu yn gydwybodol, a phob amser yn eu dadleltyn a gored. Pe buasai 'My Lord Penrhyn' yn rhoddi ei bresenoldeb yn y Gynghorfa Eglwys- ig, neu unrhyw gynnulliad eglwysig cyffelyb, n 9 a gynnelid yn Ninbych, neu ryw le arall, oni thybiasai yn haerllugrwydd ac yn ynfydrwydd o'r mwyaf i ryw; Anghydffurfiwr ddywedyd wrtho ei fod yn 'teimlo yn ddrwg iawn' o herwydd i'w arglwyddiaeth roddi ei bresennol- deb yn y fath le ? Ond a ydyw ei arglwydd- iaeth yn meddwl fod y ffaith ei fod yn derbyn y fath swm gorfawr o ariar- oddiwrth y chwar- elau, yn rhoddi hawl iddo ar dynerwch neill- duol cydwybod iddo ei hun, yr hyn ni chania- teir ganddo i ddynion tlotach gyda golwg ar yr eiddynt hwy ? Ond i fyned ynmiaen gyda'r hanes. Ni therfynodd yr ymdrafod- aeth ar hyn. Cymmerodd gohebiaeth neilldu- 011e rhwng Mr. Parry, ysgrifenydd y Cyfgrfod, Chwarterol, a goruchwyliwrei arglwydcliaeth, yr hon a derfynodd mewn gwrthqdiad hollol o dir i adeiladu yr addoldy dan sylw. Ond y mae sylwedd yr hanes etto i'w adrodd. Am- lygodd Mr. Parry yn ei lythyr diweddaf, ei fwriad i gyhoeddi yr ohebiaeth. Y dydd can- lynol, daeth llythyr oddiwrth gyfreithiwr ei arglwyddiaeth at y boneddwr parchedig, yn rhybuddio yn bendant dan boen cyfraith, rhag gwneud yr ohebiaeth yn gyhoeddus. Yn awr, a ddywed rhyw ddarllenydd o'r Star sydd wedi ei ddwyn i fynu yn y gyfraith, a oedd sail i'r fath waharddiad—a ydyw gweinidog parchus yr efengyl yn agored i gosb cyfraith am gyhoeddi gohebiaeth perthynol i gwestiwn cyhoeddus ? Pa fodd bynag, nid ydyw yn debygol y bydd j'r brefiad Rbynaidd, neu yr ebwch anifeiliidcl (bratum fulmen) o eiddo y llythyr twrnai i gael ei oddef yn hir rhwng trigolion y Dywysogaeth a'r hysbysrwydd o'r hyn y maent yn teimlo cymmaint o ddyddor- deb ynddo, a'r hyn y mae ganddynt hawl mor glir i'w feddiannu. Nid oes un ammheuaeth nady rheswm dros y cyfryw waharddiad ydyw yr ofn—ac ofn y mae sail dda iddo ydyw—y buasai dad- guddiad o'r ohebiaeth yn profi yn niweidiol iawn i ddylanwad Arglwydd Penrhyn a'i fab ynyr etholiad sydd gerllaw, oblegid y mae yn eglur y bydd yr ymdrechfa yn un galed. Am y waith gyntaf yn y genhedlaeth hon, y mae pobl sir Gaernarfon wedi ymddeffroi i ysgwyd ymaith iau Toriaeth, fu yn eu gorthrymu a'u llethu am gyhyd o amser. Yr un y maent wedi ei ddewis i ymladd eu brwydr ydyw Mr Love Jones-Parry, o Madryn—boneddwr sydd yn hann o deulu henafol Cymreig enwog, ac un sydd yn hollol gydnabyddus ag iaith, cym- meriad, ac arferion y bobl, ac yn meddu eti- 1 feddiaeth eang yn y sir. Y mae yn Rhydd- frydwr trwyadl, ac fel y cyfryw o blaid dad- waddoliad yr Eglwys TVyddelig, agoriad y Prif-ysgolion, Ileihad yn y tFQuliau eyhoeddas, a'r ballot. Y mae ei dderbyniad yn ngwa- hanolbarthau y sirynfrwdfrydig iawn, fel nad oes prin ammheuaeth am ei ddychweliad. Y mae tirfeddianwyr Toriaidd a chlerigwyr y sir, parai fuont am dymmor mor faith yn tra- arglwyddiaethu ar y lluaws, fel pe wedi eu parlysu a synedigaeth at y rhyfyg disymwth hwn o wrthwynebiad cyffredinol yn erbyn eu hewyllus. Ond yn raddol, fe ddaw y gwyr hyn yn hollol gynefin a synedigaethau bychain o'r fath, oblegid y mae yn sicr fod llawer yn chwaneg yn eu haros yn Ngliymru ac os ydynt yn dipyn yn ddoeth, nid oes dim iddynt i'w wneud ond ymdrechu yn dawel i gyfadd- asu eu hunain,, i'r hyn sydd, anocheladwy. Hydyma, y mae y dosbarth hwn, wrthfesur nerth pleidiau politicaidd, wedi gadael allan un elfen fechanj yr hon y maent yn dechreu gweled y bydd raid iddynt o hyn allan ei chymmeryd i ystyriaeth, sef pobl Cymru. "y mae un peth yn dyfod yn. hollol eglur, a hyny ydyw, y bydd yn rhaid mabwysiadu rhyw foddion i roddi terfyn ar driciau ystryw- gar tirfeddianwyr Cymreig, pa rai ydynt yn cymmeryd mantais orthrymus ar eu meddianau i archolli a niweidio yr Ymneillduwyr mewn materion perthynol i grefydd ac addysg. Tair neu bedair blynedd yn ol, dywedoddEsgob presenol Llàndaff-pob anrhydedd iddo am ei sylw haelfrydig7-1 Wrth edi-yeh ar sefyllfa neillduol ein gwlad,. yr wyf yn credu, oni buasai am yr Ymneillduwyr, y buasai yn awr mewn cyflwr o baganiaeth.' Ae eto, y mae y bobl a ddygasant y wlad o'r sefyllfa baganaidd hono yn cael eu difrio a'u darostwng gan Ar- glwydd Penrhyn yn eu hymdrechion heddych- i lawn a thawel, yn y dull a nodwyd. Gwn- aeth tirfeddianwyr Ysgotland, yn eu rhagfam dallbleidiol, eu goreu i lethu yr Eglwys Rydd mewn dull cyffelyb. Ond gorchfygwyd hwy yn hollol, fel yn ddiau y gwneir a. thirfedd- ianwyr Cymru. Gall yr hawl i feddianau fod yn gysegredig a chyfreithlawn; ond y mae hawliau cydwybod yn uwch a phwysicach."
LLYTHYR Y MEUDWY.
LLYTHYR Y MEUDWY. O'N' MEUDWYDY BHWNG BEYOTATJ GARTH MADRYN.) Yn lie myned i wrando ar Esgob Tyddewi yn pregethu mewn cyfarfod diolchgarwch am y cynhauaf diweddar gorfu arnom lechu yn ein meudwydy, a thalu diolch i ragluniaeth am lechi Caemarfon. Mae y cymylau a ddygant y gwlaw o Abertawy i'r gymydogaeth yma yn medru dal eu cynwysiad hyd nes dyfod i olwg bryniau Garth Madryn, ac yna fymlaesa y run- ning strings wrth eu godreon, a lawr y tywelltir y gwlaw yn llifogydd. Felly y dygwyddodd ar y diwrnod yr oedd yr Esgob i bregethu lie na phregethodd Esgob o'r blaen. Yn un o gyin- oedd dyfnion, coediog, neillduedig Garth Mad- ryn y mae eglwys harddwych dros ben, wedi ei hadeiladu gan ddwy foneddiges ar eu traul eu hunain, a thalant 250p. y flwyddyn o gyflog i'r offeiriad a weinydda ynddi, ynghyd a thy hel- aeth, gardd doraethog, a pharc eang o flaen yr annedd. Gwneir hyn oil ar gost y boneddiges- au uchod. Mae gwaed hen anghydffurfiwr yn ngwitbienau y foneddiges ieuangaf, sef yr etif- eddesnid amgep. na gwaed y Parch, Thomas 9 Walters, yr hwn a fu fyw a marw fel gweinidog yr Annibynwyr yn Rhaiadr-gwy. Bu farw y gwr hwn yn y flwyddyn 1754, pan yn 88 mlwydd oed. Yr oedd yn wr goludog a chanddo nn ferch, yr hon—yn ol swn traddodiad y^tadau —a ladratawyd gan un o gyndeidiau y fonedd- iges ieuanc uchod. Yn ystod yr haf diweddaf, ac ar foreu Sabbath anarferol o wresog, aethom i addoli i'r eglwys hon lie yr oedd yr Esgob i bregethu ynddi yr wythnos ddiweddaf. Gem o adeilad ydyw, ac hi ddylai fod, canys costiodd, er lleied ydyw, 2,500 o bunau. Cyn dyfod i'w golwg clywem swn ei chlychau peroriaethus yn gwahodd y cymydogion i'r gwasanaeth, ac hyfryd i'n clustiau oedd y tonau a'n cyrhaeddent o'r gwastadle bychan ond coediog lie y mae yr eglwys—'Eglwys Oen Duw'—yn gyfleuedig. Mae'r offeiriad yn gantor rhagorol, a hanner canodd y gweddiau. Yr ydym ninau, yr Ym- neillduwyr; yn gwneud yr, un peth bryd bynag y canwn hymn-weddi. Hoffen ni ein hunain fynychu can-wasanaeth yn unig heb na phre- geth na dim arall, ond i'r Salmau neu'r hymnau a genid i fod yn weddi a diolch. Prif amean y cyfryw foddion gras ddylai fod cread teimlad defosiynol, ac nid dim arall. Mae mwy o eisiau teimlad crefyddol ar lawer 6 honom nag sydd o angen gwybodaeth am elfenau Cristionogaeth. Yr ydym yn gwybod mwy nag ydym yn deimlo ac yn wneud. Yn y cor canu, ac yn nesaf at fab ei butler, y sefai y foneddiges ifanc yr ydym am ddweyd ychydig bethau yn ei chylch, a chanai a holl nerth llais agy gwnaethai Tanymarian ei gan- mol. Nid oedd yn ei ystyried yn un darostyng- iad ynddi i gyd ganu yn y cor a bachgenyn un o'i gweision, serch ei bod yn werth deuddeg mil y flwyddyn. Yn y prydnawri y mae hi a'i mam yn cadw Yfsgol Sabbathol mewn ystafell eang yn eu palasdy, a chymmerant interest mawr yn yr ysgol ddyddiol Brydeinig syddwedi ei sylfaenu er ys rhai blyneddau yn yr ardal. Amser a ballai i ni adrodd hanner y gweithredoedd a gyflawnir yn feunyddiol a beunosol gan y bon- eddigesau Crefyddol, haelionus, gweithgar, a defnyddiol uchod. Dyma esiampi yn unig o'r hyn all eglwysyddion wneud pan y cant ar eu calon i gyfranu at achosion da a theilwng; ac un o'r drygau y mae gwaddoli crefydd wedi wneud yw anghyfarivyddo pobl a gweithio a chyfranu. Maent yn myned yn hesb o weith- redoedd da, ac y mae hyn o anffawd yn ddrwg dirfawr. Pe taflai yr eglwyswyr iau y byd hwn oddiax Lei, gydclfau, ac ymlawenhau yn y rbyddid a pha nn y rhyddheir gwirfoddolwyr, rhedent yrfa a fyddai yn wasanaeth anmhris- iadwy i grefydd btir a dynoliaeth. Yr ydym yn cyfrif gweithgar wch a \gostyng- eiddrwydd boneddiges oludog, ifanc, landeg, fel yr uchod yn esiampl deilwng o efelychiad pobl ynyr un amgylchiadau, ac yn gerydd o'r fath llymaf i ferchetach siopwyr, ac eraill, yn mhlith Eglwyswyr ac Ymneillduwyr. Mae rhai o'r tylwyth hyn yn rhy genteel a respectable i ym- gymysgu ar y Sabbath a bechgyn a merched tlodion, neu hyd yn od cyffredin eu sefyllfa, yn yr Ysgol Sul. Ofnant y llygrid purdeb eu Saisoneg neu gywirdeb eu haceniad wrth gyd- weithio a phobl isel-radd er gwella y byd drwg yma. Ni wlychant flaen traed eu hesgid, ac ni thynant fys o faneg er gwaredn pechadur rhag angeu. Ni wnaiff dim y tro i'r rhai hyn ond first-class carriage i fyned ynddo i'r nefoedd, a byddant yn disgwyl cyfeillachu ac aristocracy y wlad hono. Nid gormod gan y foneddiges uchod oedd talu ymweliad a hen weinidog An- nibynol pan yn glaf yn ddiweddar, ac aeth yn unig swydd i'w wahodd i'r cyfarfod diolchgar- wch y bwriadem ein hunain fod ynddo oni buasai agoryd o ffenestri y wybr, a disgyn y gwlawogydd trymion. Dyna, ddarllcnwyr, un picture i chwi, a myn yr inc sydd yn y pin; yn ein llaw, ni a osodwn un arall ger eich bron. Yn nhref U. V. W., cyfleuedig yn mhen uchaf un o ddyffrynoedd mwyaf toraethog Cymru, a braiddbobrhan ohono yn classical ground, cafodd gwr ifanc ei sefydlu yn weinidog ar eglwys Ang- hydffurfiol. Yn mhlith eraill a gawsant eu gwahodd i gymmeryd rhan yn y gwasanaeth yr oedd y gwr ifanc ag sydd wedi gwneuthur dir- fawr ddaiOrd mewn tref fechan ar gyffiniau Lloegr. Mae y gwr ifanc yma yn Gristion ac yn foneddig mewn yspryd ac ymddygiad. Mae yn ddirwestwr selog, ac yn bregethwr efengyl- aidd cymmeradwy. Mae ei fywyd yn addurn i'r Gristionogaeth a broffesa ac a bregetha. Ar gyfrif y pethau hyn y mae yn deilwng o bob parch a charedigrwydd. Un arall a wahodd- wyd oedd bugail blaenorol y gweinidog ifanc oedd i gael ei gydnabod fel hyfforddwr ac ar- weinydd eglwys a chynnulleidfa respectable (h.y. peth gwerth edrych arno ddwywaith) Betha- bara. Y mae hwn yntau yn wr profedig, ac yn weinidog da i lesu Grist, a chanddo dan ei ofal gweinidogaethol un o'r cynnulleidfaoedd lluos- ocaf yn un o siroedd mwyaf poblog Cymru. Mae yn teilyngu pob parch, ac yn ei gael beunydd ar law y sawl a'i hadwaenant oreu. Un arall a wahoddwyd yw patriarch-bregethwr y Dywysogaeth—un oedd yn weinidog sefydl- edig pan yr oedd ein cyfaill aml-ddawn Hir- aethog yn ei bais a'i wn yn chwarae a thaid Tango tua Uansanan. Fe gydnebydd pawb fod y patriarch-fachgen yn deilwng o bob parch a sylw, ac nid yw cerbyd breninol yn rhy dda i'w yru i station ffordd haiarn er ei gario oddi yno i'w letty. Daeth y gwr ifanc y son- iasom am dano a hen fugail y gweinidog ifanc gyda'r un train i station U. V. W., ac yr oedd penaeth y synagog Anghydffufiol wedi bod mor garedig a chymwynasgar yn ol ei arfer a dyfod yn ei gerbyd pedair olwyn ac un pedwar carnol i hoi y gwr 1fanc, a chafodd yntau y fraint 0 eistedd yn y cerbyd gyda'r arch-synagogydd ar y ffordd i'w balas; a chafodd y gweinidog ifanc hefyd gynyg ar farchogaeth yn yr un cerbyd, ond gan na cheisiwyd gan ei hen fugail i esgyn yc y pedair-olwynyn, bu yn ormod o foneddig i wneud hyny ar draul dianrhydeddu y teilwng hwnw. Ond pa beth am y Patriarch? Fe. yrodd y pen-synagogydd ei bedair olwyn i hoi Tad Annibynia. Na ddo. Ni ddanfonwyd cymmaint a berfa, na gwas, na morwyn, na blaenor, na neb. Ond nid oedd fawr bwys gan yr henafgwr, oblegid y mae wedi cael gwared ar y rumitis, ac yn sioneach nag un dryw. Mae yn ymddangos i ni ei fod wedi cael adnew- yddiad ar ei les bywyd. Paham y gwnawd cymmaint o sylw or gwr ifanc, a, dim o gynt fugail y gweinidog newydd? Ni ddywedwn ni y paham-oblegid fod y gwr hwnw yn wyr i Arglwyddts, ac yn nai i larll. The force of situbbisti-t could no flrther go. Eisiau derbyn anrhydedd, ac nid dangos parch, oedd ar y retired shopkeeper. Byddai un math o sylw- adau ar ymddygiad fel hyn yn wastraffar bapnr ac inc, ac mor afreidiol a halltu y mor, neu ych- wanegu at y meanness o ba un y gall rhai dynion fod yn euog o hono pan dan ddylanwad dau-ddyblyg cybydd-dod ac awydd cyfeillachu a'u huwch yn ol y cnawd. Mae gallu gwneud y fath dro a'r uchod yn ddigon o gondemniad ar un dyn, pe dyn hefyd. f I'w barhau.)
GAIR ODDIWRTH DR. LIVINGSTONE.
GAIR ODDIWRTH DR. LIVINGSTONE. Y mae Mr Walker, o Chatham, newydd dderbyn llythyrau oddiwrth Dr. Kirk, Zanzibar, dyddiedig Awst 29ain. Hysbysir ynddynt fod newyddion wedi ei gyrhaedd ef oddiwrth Dr. Livingstone, yn rhoi ar ddeall fod pob peth yn iawn," dyddiedig o wlad Cazembe yn Hydref a Rhagfyr, 1867. Nid oedd y newyddion blaenorol yn cyrhaedd yn mhell- ach na Chwefror, 1867.
SEFYLLFA PETHAU YN YR YSBAEN.
SEFYLLFA PETHAU YN YR YSBAEN. Nid oes modd i bethau fyned yn mlaen yn fwy heddychol nag y maent rhwng y gwahanol bleidiau Rhyddfrydol—gadewir yn hollol i lais y wlad ben- derfynu ffurf y Llywodraeth ddyfodol. Dywedodd un o flaenoriaid y chwyldroad—Olazaga—fod y ffurf werinol yn gofyn rhagbarotoad addysgiadol, ac mai yr un frenhinol oedd y gymhwysaf i'r Ysbaen yn bresenol; ond yr unig beth a ddywedodd Serrano oedd, y gwnai y Llywodraeth Ragbarotoawl barchu dymuniad y genedl yn y mater. Distaw iawn yw y Cadfridog Prim (yr hwn sydd i gael ei wneyd yn Faeslywydd), ond gweithia yn egniol. Pan y gad neu y dychwel i'w westy, bloeddia y tyrfaoedd "Byw fyddo Prim." Lie bynag y gwelir arwyddion o'r hen deyrnach a'r goron, danghosir y dirmyg mwyaf attynt—taen- wyd paent gwyn arnynt ar furiau y tolldy a drysau y mail tren, ac y mae yn ddywediad cyffredin, Y mae y bobl wedi rhoi cap nos ar y goron." Rhoddwyd gorchymyn allan gan Weinidog Cyf- iawnder i attal yn uniongyrchol yr holl fynachdai, crefydd-dai, a'r sefydliadan crefyddol eraill trwy y wlad, a godwyd er y 29ain o G-orphenaf, 1837, a throsglwyddir eu heiddo i'r Llywodraeth. Ychydig iawn o'r offeiriaid sydd i'w gweled ar hyd yr heol- ydd. Edrycha y werin yn fwy bywiog a rhydd.
ETHOLIAD ARLYWYDD YR UNOL…
ETHOLIAD ARLYWYDD YR UNOL DAL- AETHAU. Y mae etholiad y Cadfridog Grant yn ymddangos yn fwy tebyg o hyd, ac yn neillduol trwy oruchaf- iaeth y Gwerinwyr yn Indiana. Dywedir fod y Democratiaid, gan eu braw yn ngwyneb yr ethol- iadau talaethol, wedi penderfynu newid Seymour a Blair, y rhai enwasant i'r arlywyddiaeth, a chael y Prif Farnwr Chase, a'r Cadfridog M'Clellan yn eu lie.
ICAERNARFON.
CAERNARFON. CYFARFOD ETHOLIADOL.—Nos Lun, yr wythnos ddiweddaf, oedd y noson fawr i Mr. Love Parry i dalu ei ymweliad a'r dref hon. Ni fu erioed y fath excitement goelia i, yr oedd y parwydydd wedi en gorchuddio a hysbysleni fod Mr. Bulkeley Hughes, Ysw., A.S., Cadben D. Love Jones Parry, Osborne Morgan, Ysw., John Roberts, Ysw., Hope-street, Liverpool; y Parch. E Evans, Caernarfon; y Parch. Abel Parry, Liverpool, a'r Gohebydd, i anerch yr etholwyr. Mr. Wynne Finch i gymeryd y gadair. Yr oedd tyrfaoedd yn llifo tua'r British School cyn 6 o'r gloch. Treuliwyd yr amser o hyny hyd ddy- fodiad yr areithwyr trwy wrando ar yr hen wron Owen Williams, Waenfawr, yn areithio, ond yn mhen ychydig dyma guro ar ddyfodiad Mr. Bulkeley Hughes i fewn, wedi hyny torodd yn fanllefau pan ddaeth Mr. Wynne Finch a Cadben Parry i fewn. Ni welsom gynulhad erioed yn fwy llawn o wefr. Nid oes amser i fanylu ar yr areithiau campus a draddodwyd, cafwyd cyfarfod ardderchog, er fod y Gohebydd a Mr. Parry wedi wedi methu dyfod. Y mae 5"11 penderfynu anfon y ddau ryddfrydwr ■ y ddau Gymro glan gloyw i'r Senedd, a dyweded yr holl Dories, Amen.