Y Tyst Cymreig

CYFARFOD YMADAWIAD Y PARCH. J. LL. JAMES (CLWYDWEXFIIO) O'R EGrLWYS NKWYDD A LLAIsSANT- FFRAID. Mae'n hysbys bellach fod Mr James wedi derbyn gwahoddiad oddiwrth yr eglwys Seisnig yn Ivor Chapel, Dowlais. Pan ddeallodd yr eglwysi dan ofal Mr James [ei fod wedi penderfynu myned i Dowlais, teimlasant ar unwaith awydd i ddangos eu parch tuag ato cyn ei ymadawiad. Cymerodd Mr Phillips, y Waen, y rhan flaenaf mewn casglu add- ewidion, ac ar nos Iau, yr 21ain o Hydref, cafwyd cyfarfod cyhoeddus er cyflwyno yr anrheg iddo, a ffarwelio ag ef ae a Mrs James. Cymerwyd y gadair gan y Parch. J. Davies, Caerdydd, ac y mae dyweyd hyny yn sicrhai ar unwaith fod doethineb a thyner- wch wedi eu harfer yn y gadair y noson hono. Darllenwyd llythyr yn gosod allan rinweddau Mr James mewn modd uchel iawn oddiwrth y Parch. D. Richards, Caerphilly, yr hwn, o herwydd rhyw amgylchiadau, a fethodd fod yn bresenol. Yn gyntaf oil galwyd ar y Parchn. T. L. Jones, Machen, a T. George, Llaneirwg, i anerch y cyfar- fod, y rhai a roddasant gymeradwyaeth uchel i Mr James, ac yn dymuno ei lwyddiant yn ei le newydd. Daeth y Parch. B. Davies, Glandwr, i'r cyfarfod i ddangos ei barch i Mr James. Nid oedd yn hoff o golli dim, yn enwedig cymydog anwyl a hoff; ond er ei golli o'r Eglwysnewydd, bydd ei bregethau yn aros yn eu dylanwad ar feddyliau llawer yn yr ar- dal am amser hir. Gallai Mr T. Evans, diacon, Llansantffraid, ga- darnhau fod pob peth a ddywedwyd am Mr James yn wir; a phe buasai ganddo ddawn siarad gallasai ddyweyd llawer rhagor am rinweddau y gweinidog da hwn i Iesu Grist. Yr oedd y Parch. D. Edwards (Dewi Isan) wedi atfer llawer a Mr James, ac wedi siarad llawer ag ef am farddoniaeth, llenyddiaeth, gwleidiadaeth, a chrefydd, ac yr oedd yn teimlo ei hun yn well bob amser wrth ymadael a Mr James, a darllenodd Mr Edwards ddarn o farddoniaeth ragorol.i Mr James. Teimlai Mr D. Jones, (B.), pregethwr cynorth- wyol, bob amser yn well o fod yn nghyfeillach Mr James. Yr oedd yn dda ganddo ei fod yn ymadael heb yr un ysmotyn ar ei wisg, ac a choron ar ei ben. Yr oedd y Parch. T. Thomas, (B.), yn dra sicr fod Mr James yn ddigon cryf i ddal y ganmoliaeth uchel a roddid iddo: nid pawb all wneud hyny. Bu ef yn byw yn yr un ty a Mr James am dymor, a gallai dystio ei fod yn fyfyriwr caled bob amser, ac yn Gristion cywir a gonest. Nid oedd gan Mr Phillips, y Waen, fawr golwg ar Mr James pan welodd ef gyntaf ond daeth i'w adnabod yn well cyn hir, a chredai nad oedd cywir- ach dyn i'w gael nag ef. Bu yn aros gyda Mr Phillips am amser, ac felly cafodd gyfleu i'w adna- bod yn dda. Yr oedd yn ddrwg ganddo ef, a chan yr eglwys yn gyffredinol, ei fod yn ymadael a'r gy- mydogaeth. Yn y fan yma darllenodd y cadeirydd yr anerch- iad canlynol oddiwrth yr eglwys i Mr James:- Barchus ac Anwyl Syr, Gyda theimladau cymysgedig o ofid a diolch- garwch yr ydym yn eich anerch ar yr achlysur pre- senol-gofid dwfn, a gwirioneddol ofid, o herwydd ein bod ar gael ein hymddifadu o'ch presenoldeb fel esiampl ragorel, o'ch dysgeidiaeth alluog, o'ch rhy- buddion ffyddlawn, o'ch anogaethau caredig, o'ch ymweliadau bugeiliol gofalus, ac o'ch llafur diflino fel ein gweinidog am y deg mlynedd diweddaf. Y mae ein calonau yn drwmlwythog gan ofid wrth feddwl am yr ymadawiad sydd yn ymyl. Yr oedd eich pregethau yn wastad yn llawn meddwl, ac wedi eu parotoi yn ofalus, cynwysiadol, ac effeithiol. Ond nid oedd eich defnyddioldeb yn cael ei gyfyngu i'r areithfa yn unig—yr oedd eich ymdrechion i enill cydymdeimlad, i oleuo meddyliau, i ddyrchafu chwaeth, ac i santeiddio calonau pobl ieuainc eich cynulleidfa a'r ardal yn gyffredinol, yn ddiflino, ac i raddau helaeth yn llwyddianus. Yr oeddem yn gwerthfawrogi eich gweithiau llenyddol, eich bardd- oniaeth, eich ysgrifau i'n cyfnodolion, ac yn benaf oil bydd eich Hanes o'r Cymanfaoedd' yn cael ei gysylltu a'r Eglwysnewydd am flynyddoedd lawer i ddyfod. Tra yr ydym yn gofidio o herwydd colli eich gwasanaeth gwerthfawr ac amrywiol, yr ydym yn teimlo yn ddiolchgar am nad ydych yn ymadael o herwydd unrhyw beth anhyfryd, nac ychwaith o herwydd unrhyw gamddealltwriaeth rhyngoch chwi a'r eglwys; ond eich bod yn hollol gredu fod yr Arglwydd yn eich galw i gylch arall ac eangach o ddefnyddioldeb; a'n gweddi ddiragrith yw am i'r Duw a fu yn eich llwyddo yma i'ch bendithio eto yn fwy helaeth. Tra yn ein plith, llwyddasoch i helaethu a phrydferthu y capel, ac yn ngwyneb di- galondid o herwydd arosiad y gweithfeydd yn y gymydogaeth, gweithiasoch yn galed, mewn amser ac allan o amser, i leihau y ddyled. Nid oedd yr ad-daliad ag oeddem ni yn alluog i'w roddi i chwi ond annigonol iawn ond er mor lleied ydoedd, yr oeddech yn ei dderbyn yn ddirwgnach a diolchgar. Ceidw yr eglwys—y rhan fwyaf o'r hon a dderbyn- iwyd genych chwi eich hun-eich cymeriad, eich pregethau, a'ch gwaith mewn coffadwriaeth felus a chysegredig. Yr ydym yn hyderus y teimlwch ddyddordeb parhaus yn ein llwyddIant, ac nad anghofiwch ni o flaen gorsedd gras; a dymunwn eich sicrhau, anwyl Syr, y bydd in dymumadau o-oreu i'ch canlyn chwi a'ch anwyl briod, a bydd yr Eglwysnewydd yn barod bob amser i roddi i chwi eich dau y derbyniad mwyaf croesawgar. An gweddi ar eich rhan yw. am i Dduw roddi i chwi eich dan fywyd hir a gwir ddefnyddio ac yn y di- wedd, bydded i chwi gael derbyniad helaeth i mewn i deyrnas ein Harglwydd a'n Hachubwr Iesu Grist. Arwyddwyd dros yr eglwys gan JOHN PHILLIPS, WILLIAM DAVID, DAVID NICHOLAS, J. WBIDE.' Yna daeth Miss Mary Nicholas yn mlaen a'r alwar fmrse), ac a'i gosododd am wddf Mr James yn ddeheuig iawn. I Diolchodd Mr James gyda chalon gynes; ond hawdd gwybod ei fod yn teimlo hyd waelod calon. Nid peth hawdd yw cynhyrfu Mr James, ond yr oedd y noson hono yn methu dal. A pha ryfedd P Nid peth bach oedd ymadael wedi bod cyhyd yn y lie. Yr oedd y Parch. J. M. Evans, Caerdydd, yn cofio am Mr James braidd cyn ei fod yn cofio am dano ei hun. (Dyna brawf fod Mr Evans yn hen lane, onide ?) Bu ef yn athraw i Mr James yn yr ysgol Sul, a meddyliai y pryd hwnw ei fod yn gweled y dyn yn y plentyn, ac yr oedd yn dda ganddo nad oedd cyfeillion yr Eglwysnewydd wedi ei atal i dyfu. Gosododd nod o'i flaen, a hwnw yn uchel, a chyrhaeddodd y nod. Tyfodd yn ormod i'r Eglwys- newydd; tyfed eto yn ormod i Dowlais. Bu'r cadeirydd yno pan gafodd Mr James ei urddo. Llawer or rhai oeddynt yno y pryd hwnw ydynt wedi myned i ffordd yr holl ddaear. Credai ef mewn symudiadau. Yr oedd wedi symud ei hun fwy nag unwaith, ac nid oedd wedi edifarhau am un o'r symudiadau hyny. Cafodd Dr. Rees, Aber- tawe, ei urddo mewn lie bychan rhwng y mynydd- oedd; symudodd yn uwch, ac yn uwch wed'yn, a buasai yn bechod iddo aros ar hyd ei oes yn y lie bychan cyntaf; ac felly am y Parch. T. Jones, Llundain. Mae rhai yn cymeryd amser maith i osod sylfaen i lawr, ond wedi ei gosod mae'n gadarn 1 'awn, ac felly am Mr James. Yr oeddent yn colli dyn cyfbnvn yn mhob peth. Yr oedd yn dda gan- ddo ei foci yn cymeryd gofal eglwys Seisnig. Dy- jaunai ei lwydd yn mhob peth oedd yn dda. Cafwyd cyfarfod ardderchog o'r dechreu i'r di- wedd, a phawb yn dymuno yn dda i Mr a Mrs J ames. GLANCAFROS.

TYSTEB DR. REES, ABERTAWE. Goddefer i ni ddwyn ar gof unwaith eto fod adeg cau i fyny gyfrifon y dysteb hon ynprysur agoshau. Mae y pwyllgor yn dal at eu penderfyniad i ddwyn eu gwaith i derfyniad yn niwedd Tachwedd. Mae rhai eglwysi wedi gwneud casgliad at yr achos yn ddiweddar, a gwyddom fod rhai yn bwriadu gwneud eto. Caniataer i ni ddymnno ar bawb wneud yr hyn a allant gyda brys. Mae rhai cyfeillion na fedrant gyfranu rhagor yn anfon eu sylltau i ni trwy y pest. Mae rhoddion felly yn dra derbyniol, am y gwyddom eu bod oil yn ffrwyth cariad at Mr Rees. Yn awr yw yr adeg, a dymuna y pwyllgor yn daer ar bawb wneud eu goreu. Hyderwn y gwna y cyfeillion ydynt wedi addaw anfon eu harian yn ddioed. Yr ydym yn sicr o'r 400p.; a chydag un ymdrech unol, gallai fod yn 400p. arall. Da gyfeillion anwyl, rhoddwch help llaw i gael hyn o amcan i ben yn an- rhydeddus. JOHN HUGHES, Cadeirydd. B. WILLIAMS, I V F. SAMUEL, } Ysgrifenyddion. Hydref 30ain, 1869.

CYFARFOD CENHADOL TREFDRAETH. Yr oedd yr nchod hefyd yn Gyfarfod Chwarterol Cyfundeb Cymreig Sir Benfro. Cynhaliwyd ef yn Ebenezer, Hydref 26ain a'r 27ain. Y GYNHADLEDD a gynhaliwyd am 2 prydnawn dydd Mawrth, dan lywyddiaeth y Parch. J. G. Morris, gweinidog y lie. Darllenwyd penderfyniadau y cyfarfod di- weddaf. Siaradwyd am y Cymanfaoedd. Barnai rhai nad oedd angen am danynt, ac awyddid cael mwy o amser i adrodd banes yr eglwysi ynddynt. Cafwyd cyd-ymddiddan dyddorol ar achosion af- lwyddiant crefydd, gyda chyfeiriad at y llyfrau a ranwyd rhwng y gweinidogion yn Nghymanfa Pen- cader. Adroddwyd fod rhoddion y cyfundeb at Golegdy Newydd Aberhonddu wedi cyrhaedd y swm o 289p, Is. 7c., a hyderir y bydd y rhai ydynt heb wnend eu cyfran i wneud, fel y delo y 300 punau i fyny yn ein cyfundeb. Awgrymwyd y priodoldeb i gael casgliad at dreuliau sirol-i gyrhaedd ceiniog y pen ar gyfartaledd oddi wrth bob aelod eglwysig yn y cyfundeb. Sylwir ar y mater yn y cyfarfod nesaf. Penderfynwyd- Fod y cyfarfod nesaf i gael ei gynal yn Hebron ar yr 21ain a'r 22ain o Ragfyr. Fod y Parch. L. James, Carfan, i alw sylw y gyn- hadledd at Addysg. Fod y Parch. T. Lewis, Solvach, i bregethu ar Aelodaeth Eglwysig; a'r Parch. J. G. Morris, Tref- draeth, ar Eiriolaeth Crist, yn y cyfarfod dau. Dymunir ar eglwys Trerhos i dderbyn cyfarfod cenhadol 1870. YR OEDFAON CYHOEDDUS. Am 2 o'r gloch, dechreuwyd gan Mr Thomas, Glandwr, a phregetbwyd gan Jenkins, Trefgarn, oddi wrth Mat. v. 14-16; a Mr Lewis, Solva, oddi wrth Mat. xii. 38-41. Dechreuwyd am 6 gan Mr Lewis, Brynberian. Pregethwyd gan Jones, Ford, oddiwrth loan iii. 19; Thomas, Bryn, oddiwrth Rhuf. viii. 34; Mr Bate- man, oddi wrth 2 Tim. iii. 13. Am 6 nos Fawrth cynhaliwyd cyfarfod blynyddol yr Annibynwyr. Gweddiodd Williams, Penygroes. Llywyddodd Davies, gynt o Glandwr. Darllenodd y Parch. D. Bateman yr adroddiad. Drwg oedd genym nad oedd enw pob eglwys yn yr adroddiad. Cafwyd anerchiadau dyddorolgany Parchn. J. Peter, Bala L. James, Carfan, ar Ddylanwad ysbryd cen- hadol ar yr eglwysi Cartefol; B. James, Llandeilo, ar Madagascar; a J. M. Davies, Tyrhos, ar Sicrwydd llwyddiant yr efengyl. Boreu Mercher, am 10, gweddiodd Jones, Aber- gwaen. Pregethodd Evans, Hebron, ar Rhuf. x. 15; a Davies, Moriah, ar 1 Cor. x. 16. Yna cydgyfran- ogwyd o'r cymundeb cenhadol, dan lywyddiaeth James, Llandeilo; a Lewis, Brynberian. Anerch- wyd y gwyddfodolion gan Johns, Berea; a Perkins, Maenclochog.

CYFARFOD CHWARTEROL BRYCH- EINIOG. Cynhaliwyd Cyfarfod Chwarterol y Sir yn Tretwr, Hydref 19eg a'r 20fed. Wedi neillduo y Parch. D. P. Jones, gweinidog y lie, i'r gadair, ac i'r Parch. D. M. Davies, Cerig Cadarn, ddechreu trwy weddi, penderfynwyd— 1. Fod y cyfarfod nesaf i gael ei gynal yn y Dyffryn. 2. Fod y Parch. T. Evans, Talgarth, i bregethu ar Ddwyfoldeb yr Ysgrythyrau,' a'r Parch. D. P. Jones, Cwmrhos, ar Y cysylltiad sydd rhwng moddion gras a chynydd crefydd.' 3. Ein bod i anog yr eglwysi i gydymdeimlo a'r rhai sydd yn dioddef yn herwydd yr etholiad di- weddaf, pan ddelo galw am hyny. Cafwyd anerchiad difrifol iawn gan ein hybarch dad, y Parch. D. Williams, Troedrhiwdalar, yr hwn hefyd a ddiweddodd trwy weddi. Pregethwyd gan y Parchedigion Davies, Onllwyn; Jones, Ty'nycoed; Griffiths a Williams, Troedrhiw- dalar T. Evans, Talgarth; Davies, Cerig Cadam; Thomas, Pennorth; Thomas, Llangynidr; a Wat- kins, Llangatwg. Cafwyd cyfarfod anarferol o dda, a'r brodyr yn Tretwr yn siriol a charedig iawn. D. T.

BmJ:AKFAST.-Epps's COCOA.—GRATEFUL AND COMFORTING. —The very agreeable character of this preparation has rendered it a general favourite. The Civil Service Oazette remarks:—"The singular success which Mr. Epps attained by his homoeopathic preparation of cocoa has never been surpassed by any experimentalists. By a thorough know- ledge of the natural laws which govern the operations of digestion and nutrition, and by a careful application of the fine properties of well-selected eocsa, Mr. Epps has provided our breakfast tables with a delicately flavoured beverage whieh may save us many heavy doctors' bills." Madesimply with boiling water or milk. Sold only in i lb., J lb., and 1 lb. tin-lined Packets, lebelled-JAMEs Epps & Co., Homoeo- pathic Chemists London. INTERESTING EXPERIMENT.—Place on the upper bar of a grate, with the heads projecting about one inch inwards, some ordinary lucifers-in a few moments they ignite. Then, in the same position, place a few of the Safety Matches of Bryant and May (which ignite only on the box), and it will be found that they will remain for hours—in fact, until the wood becomes liter- ally charred-without taking fire. We look on this as a singularly interesting confirmation of the safety of the new match. Care must be taken in both cases to avoid actual contact with flame. Those Ladies who haye not yet used the GLENFIELD STABCH, are respectfully solicited to give a trial, and carefully follow out the directions printted on every package. It is rather more difficult toi make than other Starches, but when this is overcome, they will say, like the Queen's Laundress, that it is the finest Starch they ever used.

GENETH GLAN COTHI. TON Rosalie the Prairie Flower' Ar Ian afon Cothi- ger y goedwig werdd Rh-wng eu dail yr adar bynciant gerdd, Saif y bwthyn bychan lie mae'r iorwg ir 'N hongian dros ei euraidd fur. Yn y bwthyn liwnw trigai geneth Ion Rhydd ei llygaid dysglaer glwy' i'm bron Enill bawb i'w eharu gan ei serchus wedd Yn ei chwmni teimlaf hedd. CYDGAN:- Teg fel y lili, geneth o fri, Rhosyn y dyffryn ydyw hi; Pawb sy'n adwaen Gweno deimlant nerth ei swyn Y ferch o lanau Cothi fwyn. o holl ferched Gwalia hon yw'r harddaf un, Llawer lianc serchoglon sydd yn fiin .Am gael caru Gweno 'r eneth fwynaidd Ion Swyna bawb (Irwylr fro o'r bron. Ar Ian afon Cothi mae palasau beirdd MeIusyn y goedwig can y beirdd, Ond gogoniant penaf dyffryn Cothi a'i swyn Ydyw Gweno 'ngeneth fwyn. Teg fol y lili, &e. Crugybar, B. S. E Ingli.

I- BEDD Y MILWR. Ow! fedd dinod, y milwr fti Q'i henwlad gu a swynol, Yn yruladd mewn. rhyfclgyrch gaed, Hyd wrted ei froa wladgarol' Heb gof gareg wedi ei cherno Ddengys unig fan mae'n huno: Natur gelfydd wisgal i feddrod Mewn unigedd bythol, dinod; Nid oes ond enw maes y gad Hynoda wlad ei feddrod. Ar fedd y milwr dewr nid oes Mewn airfawr lues ac alaelh, Fel delw fud, mor hvyd ei gwedd A'r bedd, hen dy marwolaeth, Un fun weddw drallodedig Ar ei erchwyn yn siomedig Nac un bach dinawdd, amddifad, Angel gwylaidd, tlws ei dremiad. I roddi deigryn ar y bedd, A'i fron heb hedd yn wastad. Nid oes aderyn a rydd gerdd I Ar gangen werdd' yn bynciol, Caneuon seinber cor y llwyn Ni cheir, a'u swyn gogleisiol; Ond yr awel brudd, gwynfanus Chwery ei thelyn yn alarus, Gwynt geuafol arllwys gwynion, Fel amddifad yn ngwlad estron, I suo'i gwsg, yr unig gan, Un leddfa'n lan y galon. Deioi Glan Ffrytllas.

Y DIWEDDAR CREUDDYNFAB. Oreuddynfab ga'i gydnabod—i'w wlad oil Fel dyn yr Eisteddfod; Gwalia eglura ei glod A'i honi yn fab hynod. Dyn o farn roed yn ei fedd--Ow ddanfon Creuddynfab i'r llygredd; Itho'i i'w awdwr anrhydedd—wna'i waith pur I'w Farddoniadur fe roddai nodwedd. Caed ei lwch heddweh, ei lictecldiant-roddir Iddo mewn hir gofiant; Hoffai Wynedd a'i ffyniant, Yn ei swydd bu'n ddyn a sant. leuan Ionawr.

Y PATRIARCH E. DAVIES (DERFEL GADARN), TRAWSFYNYDD. Doeth esgob cymdeithasgar—yw Iorwerth A'i eiriau cyrhaeddgar; Ym mhau* pob ewm pawb a'i câr-yn unfryd;- Mae'n un call hefyd mewn inc a llafar. A oes o fewn Trawsfynydd-ei hafal Fel difyr lianesydd ? Eurlawn restr ar len a rydd o wyr enwog Meirionydd. Derfel Gadarn yn gadarnach—elo A'i haul yn amlycach Pa wron a gair puraeh I'n bro ni a'i bryniau iach ? o diriogaeth y pedwar ugain-aeth 1 Yn eithaf diochain, Yn ei gof a'i wedd yn gain Mae'i ogwydd at bum ugain. Ieuan Ionawr. Trigfan (residence).

ENGLYN I'R TEILIWR. Testyn Eisteddfod Liverpool a Birkenhead. Boneddwr bu enw iddo-teiliwr Wr telaid i wnio; Aflan wr ddaw o'i flaen o Yn iesin gwna ei drwsio.

ETTO, Llwyd ei wedd hardd foneddwr-a'i edau A'i nodwydd mae'n gampwr; Llwm ddyn main yn gain wna'r gwr, A telaid yw y teiliwr. Rokeby St., Liverpool. Ithel Tcgi4.

MARWOLAETH YR ANNUWIOL. Buddugol yn Nghyfarfod Cystadleuol Soar, Aber- ystwyth, Nadolig, 1868. Marwolaeth Ir annuwiol, 0 destyn ofnadwy, Mae iasau o ddyehryn yn llanw fy mron, Wrth weled yr adyn yn mhorth y ddu adwy Yn ymladd ag angau yn nrws uffern bron. Mae Duw wedi ei adael, a myrdd o ellyllon A wyliant o amgyleh ei wely oer prudd; Och'neidia'n ddyclirynllyd gan wyllt droi'i olygon, A'i wefus yn sibrwd rhyw iaith ryfedd sydd., Mae adgef fel cleddyf yn bruthu ei galon, A'i gysglyd gydwybod ddeffroa yn awr; Rhyw erch banorama o fyrdd o ddelweddion A genfydd ar furiau anfeidrol o fawr;— Yr Iesu ddarlunir o'i flaen yn grogedig, A'i waed bendigedig yn lliwio y groes; Ac yntau a'i draed yn y man archolledig, I'w fathru'n ddiystyr ar hyd ei holl oes. Y gyfraith bur dorodd o'i flaen a argreffir Ar femrwn o d'w'llwch, mewn geiriau o d&n; Ac ar ei rudd welw rhyw euog wrid welir, Trwy chwys ei farwolaeth sydd oer ddafnau man; Ac yna mae'n gwoled ei gartref trag'wyddol, A'r holl rai gydbechent ag ef yn y byd; A thine ei erch gadwen yn nwyIaw y diafol, Fel taran ofnadwy n ei glustiau o hyd Mae'n teimlo rhyw wreichion o'r ddrychin anfeidrol Yn disgyn i'w enaid cyn myned o'r byd; Crychneidio mewn dychryn wna'r truan i'w wrthol, A'i lygaid yn syllu ar uffern o hyd; Ei (lJlwg i'w dyfnder anfeidrol sy'n treiddio, A'r unig oleuni fan hono a wel, Yw erchyll lyth'renau'r gair bythoedd, yn fflamio, A fflachiad ofnadwy y bur Ddwyfol Sel! Mae'n roarw! a marw i Fariv'n dra/jwyddolf Ei tmadl a golla, a'i anadl rydd lam! 1 Och! llamodd y truan i lamu byth bythol, Yn ddyfnach, a dyfnach, yn angerdd y fflam! 0 Dduw boed ein bywyd trwy daith yr anialwch, Yn fywyd ddwg fywyd wrth farw i ni; Ac O yn mhorth angau am Grist yn ddyddanweb, A heddweh a'r gyfraith yn ngwaed Carfari. Aberystwyth, Hyd. 18, 1869. loan Dderwen o Fon.

Jfas HoLww"Uyfamoddiadaw raa.-Pan byMot ocffph w«di ei wanychu trwy fod yn rhy agored i'r vrayaa, anphymftdmldeb neu esgeulustra, fe wna'r pilla yma Quilen'r On cjmmerir hwynt ynol y cyfarwyddiadau mewnolg •M pob box, rhoddant adnewyddiaa nerth yn mhob engraifli ovenaid gewynol, trwy yr hyn y nychir yr holl fywya, M y rhwwtrir rhyddrediaa y gwaed. V maent yn eryfhan p udmiwth a'r trenliad, yn rheoleiddio yr afu, ac yngweithrean yn eumwyth ar y cylla. Y mae'r pila yn addaa l bawb o bob oedran ae arfenon. Y mae un dvoddefyda yn yBgrifenu:— •Bid oeB eicieu ond gwybod am eich pils chwi iddynt gael «n rwerthfawrofrf. Chwiais yn ofer am wellhad am lawer e OrayMoedd, ac yr oeddwn yn myn'd yn waelach bob dydd, IBA adferwyd fl yn fuan wedi defnyddio aich pila chwi.' DOLGELLAU, NADOLIG 1869. RHODDIR Gwobr o £ 2 2s am y Farwnad oreu i'r diweddar Barch. C. Jones, Dolgellau. Y cyfan- soddiadau i'w hanfon i Ap Vychan, Bangor, erbyn Rhagfyr 4. HEBRON, CLYDACH. CYNHELIR EISTEDDFOD YN Y LLE UOROD Dydd Nadolig, 1869, Pryd y gwobrwyir yr Ymgeiswyr buddugol ar y Testynau canlynol:— 1. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 30 o rif, a gano oreu Then round about the starry throne,' o Samson, gan Hanclel. Gwobr, 8p. 2. I'r cor a gano oreu I'r ffynon ger fy mwth gwel Cerddor rhif 37. Gwobr, 3p. 3, I'r cor o blant o dan 16 oed a gano oreu Cawnni gwrdd; tri penill, gwel Alelodydd. Gwobr, lp. 10s. 4. Am y Traethawd goreu ar lawn gynryehiolaeth Cymru.' Gwobr, lp. 10s. 5. Am y Bryddest Goffadwriaethol oreu i'r diweddar Llewellyn Llewellyn, Ysw., Ynyspenllwch. Gwobr, 2p. 2s. 6. Am y Farwnad oreu i'r diweddar Mr Benjamin Rees, Clydach. Gwobr, lp. 7. Am y datganiad goreu o unrhyw gan i anerch yr eisteddfod. Gwobr, 4s.; &c, &c, &c. Beirniad Tydfylyn. Llywydd-Parch W. E. Jones, Treforris. Cynhelir Cyngherdd yn yr hwyr. Ceir y Programme o'r amodau ond anfon dau Stamp i'r Ysgrifenydd—■ JOHN GRIFFITHS, Ynyspenllwch, Swansea.

LLYTHYR GOHEBYDD. Yn cynnwys hanes am feddyginiaeth ryfeddol a dderbyniodd cadben llong ryw gymaint o amser yn ol, a'r hwn sydd yn deilwng o'i gofnodi drachefn a thrachefn.. Ar ol i bawb a phob peth fethu er syndod i bawb, meddyginiaethwyd ef trwy y Fywydol Elfen Dym- gyrchiad y corff dynol, gan Mr. Joseph Thomas, (josephus Eryri), Professor of Remedial Power of the Electric Fluid, and the true Life Element, and Practical Phrenologist, 33, Clarence Street, Mount Pleasant, Liverpool. Mae yr hanes fel y canlyn.

AT Y CYHOEDD. FONEDDIGION,—Digwyddodd i gadben llong yn bur anifodus amser maith yn ol, gael ei daraw gan y parlys (palsy), mor drwm echryslavm. a niweidiol yn ei ochr dde, o'i ben i'w draed, nes oedd ei aelod a'r droed, a'i fraich a'i law, a phob rhan o'i ochr hyd at hanner ei gorff yn hollol ddiffrwyth. Yr oedd y cnawd yn eiddil a churedig, ac yn oer, a lliw'r croen yn welw ac annaturiol, oil fel yn farw, yn enwedig pan ym- drechai symud. Nis gallasai sefyll am funud, a syrthiai o'i eistedd fel pren heb roddi ei bwysau ar rywbeth a'i cynhaliaL Byddai yn rhaid symud ei fraich a'i law ddiffrwyth oddiwrth ei ystlys ddiffrwyth gyda'r llall. Disgynai fel yn farw a gwywedig oddiar ei glun pan yn eistedd, byddai yn rhaid gafaelyd ynddi i'w chodi, ni allasai symud mwy na chareg, na chynal ei phwys. Yr oedd poen anioddefol yn ei ben yn barhaus bob amser; nid oedd munud o esmwythdra iddo yn y gwely nac un man arall, a'i feddwl wedi ei sefydlu yn ddiysgog ryw fodd ar wrthddrychau nad oeddynt yn perthyn mewn modd yn y byd i'w syniadaeth; ym- ddangosent yn barhaus o flaen ei olwg dydd a nos lIe bynag y byddai; nis gallasai ymgysuro mewn dim. Nid oedd un amser yn teimlo awydd at fwyd, nac yn gallu bwyta na chysgu ail i ddim. Yr oedd ei barabl wedi ei niweidio i raddau mawr, a'i gyfansoddiad wedi ei anhwylio yn hollol. a'i nerth wedi llwyr ballu O! mor druenus oedd ei gyflwr ac heb un gobaith byth am wellhad. Barnodd meddygon da fu yn gweinyddu iddo ei fod yn anfeddyginiaethol; ondynffodus iawn, hysbyswyd ef pan yn y cyflwr anedwydd yna, fod Mr. Thomas wedi llwyddo trwy ei fedrusrwydd tra rhagorol gyda'r Fywydol Elfen, i adferu lluaws mawr o gleifion a flinid gan wahanol anhwylderau; ac yn eu mysg lawer o'r un anhwylder ag yntau, a chan waethed, er iddynt gael eu hystyried gan y meddygon enwocaf yn anfeddygin- iaethol. Pan wybu hyn yna, gwnaeth brawf dioed ar ei feddyginiaeth ef. A llawenydd mawr genyf allu hysbysu y cleifion yn mhob man yr adferwyd ef, er gwaeled oedd wedi bod yn barhaus am nifer o dymhorau, ac er i'r meddygon ddywedyd pan aeth atynt, nad oedd yn ngallu neb mewn modd yn y byd wneyd dim lies iddo. Daeth wrth barhau i fyned ato bob dydd am yspaid o amser i allu nid yn unig sefyll heb ddim arall i gynal ei bwysau, ond hefyd i gerdded rhai milldiroedd heb flino; a daeth ei fraich a'i law oedd mor ddiffrwyth a gwywedig; yn alluog i wisgo am dano ei hun, a diosg ei wisgoedd, a chylymu careiau ei esgidiau, a'u dattod, ac i dorri bwyd ei hun, a bwytta a mwynhau hyny. Daeth hefyd i allu amddiffyn ei hun, gydag unrhyw beth, pe buasai ei fywyd mewn perygl. Symudwyd yr holl boenau o'i ben a manau eraill yn llwyr yr oedd hyny ei hunan yn fyrdd mwy gwerthfawr nag a ellid ei draethu. Daeth ei feddwl, yr hwn oedd wedi sefyll mor ddiysgog felly ar y gwrthddrychau crybwylledig, yn rhydd a galluog i arsyllu a dirnadu pob gwrthddrych fel eu gilydd yn berffaith naturiol a rheolaidd. A daeth trwy drugaredd i fwynhau ei fywyd, ac yn alluog i hwylio llong etto fel o'r blaen i barthau pell- e4ig y byd. Mae y cyfryw feddyginiaeth yn anrhaethol werthfawr ac anmhrisiadwy. Nid rhyfedd fod Mr. Thomas yn gallu meddyginiaethu cymaint o anhwyl- derau eraill, a farnwyd gan y meddygon enwocaf yn anfeddyginiaethol, pan yn gallu adferu iechyd a bywyd i gleifion o'i fath ef, a fu hir amser mor ddrwg ac an- obeithiol. Cynghora bawb sydd yn methu cael gwellhad brysnro i wneyd prawf ar fedrusrwydd tra rhagorol Mr. Thomas. Hona y meddygon eu bod yn gallu defn- yddio y Fywydol Elfen i wneyd lies fel efe. Tystia ef iddo gael digon o brawf na allant. Dealler ei fod ef yn gweinyddu ar y claf yn wahanol i bawb arall, a gall y baban mwyaf eiddil oddef myned dan ei driniaeth ef. Hyderwyf y bydd i'r hysbysiad a'r dystiolaeth hon fod yn foddion i eraill wybod am r. Thomas, a gwmeuthur prawf am adfywiad bywyd ac adferiad iechyd, megys y gwnaeth yr uchod. Yr Eiddoch yn barchus, GOHEBYDB. O.Y.—Gall y sawl a chwenycho gael enw priodol y cadben a iachawyd, ond anfon at y Proffeswr Thomas.

IN REFERENCE To WINE, it is a fact that many persons'are pleased if they can say, We import our own." They have an impression that by so doing they not only get it cheaper but purer, and besides, there is the honour ot importing1. They overlook altogetherthat thoseorei Dealers who seek them out are quite aware of this amiable weakness, and do not fail to take advantage of it to add some shillings to the price. To assist the impression, they judiciously insinuate that their article is purer than what usually comes to England, and thus they lull that that desire for comparison which would soon dispel the delusion.. These remarks apply especially to GERMAN WINES, And, in proof of tkem. we would ask those Gentlemen who buy such Wines to compare our STILL HOCK AT 20s with their own importing at 24s 24s Do. do. 28s 33s Do. do. 36s 42s Do. do. 46s to 48s 48s Do. do. 54s to 60s SPARKLING HOCK AND MOSELLE. 368 Do. do. 42g 48s Do. do 54s to 688 60s and 66s Do. do. 66s to 736 Even supposing the value to be equal, there is this advantage in buying here, that any quantity can be got when wanted: whereas, in importing, a quantity ef money is locked up, probably for years, in an article not of every day consumption. JAMES SMITH AND COMPANY, WINE MERCHANTS, 11, LORD-STREET, Liverpool 26, MABKET-STBEET, Manchester. 28, HIGJl STBBBT, Birmingham.

Ijan Mr Johnes, Dolaucothi; Mr Rhys, y Tonn; Mr ^■inley Richards, a Herr Sjoden. Yna canodd y cor a Dtiw fendithio Dywysog Cymru.' Cawsom araeth T11 Gymraeg gan y Parch. D. Howell, Llawdden ac "fedi i'r cor ganu 'Duw gadwo'r Frenhines/ terfyn- ^dd y cyfarfod. CYFABFOD YE IIWYR. Cynhaliwyd y cyfarfod hwn am haner awr wedi yn ystafell fawr y Gwesty Dirwestol, pentref •Khydymeirch, yr hwn sydd yn perthyn i Arglwydd- Llanofer. Agorwyd y drysau am saith o'r gloch. ■klywydd—W. Rees, Ysw., Llanymddyfri. Cafwyd araeth gan y Parch. T. Hughes, Cendl. .Jfria unawd gan Mrs Crugar Evans, Yr Aderyn "Ur)' ac englynion gan y beirdd. Anerchwyd^ y Eyixulleidfa gan Dr. Davies, Dr. Pan Jones, Creidiol, ■Llawdde: a'r Parch. D. Saunclers. Y Parch. D. Saunders a ddywedodd— Mai amcan y Cyfarfod hwnw ydoedd meithrin gwladgarwch. a cheneilgarwch—fod hwnw nid yn unig yn amcan cyfreithlawn, ond yn un rhinweddol, ac yr oedd yn tnelddio dweyd fod y teimlad hwnw nid yn unig yn <tt"Wydd o deimladau rhinweddol ereill, ond hefyd jn ddiogelwch iddynt, ac ofer fyddai edrych am rin- weddau ereill mewn dyn oedd yn amddifad o hwn. *r oedd yr hen ddiareb yn 11awn gwirionedd, I Cas STWr na charo y wlad a'i inacco.' Gallai ef trwy Nvybodaeth bersonol sicrhau iddynt fod y parthau hyny o'r Dywysogaeth oeddynt wedi cadw euhiaith, ell defodau, a'u teimladau Cymreig y rhanau mwyaf llloesol a mwyaf llewyrchus yn mhob ystyr. Yr oedd Yn caru y delyn am mai hi oedd ein hofferyn cenhedl- aehol, am ei gwerth ynddi ei hun, ac ac am ei rhag- Qrlaeth ar bob offeryn cenhedlaethol arall. Nid oedd 0 ran ei hun yn teimlo rhyw ddyddordeb mawr yn tnegin- bibau yr Albaniaid, eto yr oedd yn gwir barchu ac yn edmygu yr Albaniad oedd yn ymhyf- tydu yn eu seiniau, canys yr oeddynt yn gysylltiedig a hanes yr Alban. Yr oedd ef yn credu nad oedd dylanwad y megin-bibau ar yr Albaniaid yn perthyn cymaint i'w seiniau ag i'w cysylltiad a phob llwyth 8. theulu; ond yr oedd offeryn cerddorol cenhedl- aethol Cymru yn gysegredig, nid yn unig am ei fod 'Wei dyfod iddynt ynglyn a thraddodiadau yr hyn- afiaid, ac fel coffadwriaeth o'r blinderau a brofodd eu cenedl yn yr amseroedd a aeth heibio, ond hefyd yr oedd eu telyn yn meddu ar seiniau mor fwynaidd ac mor felus fel yn ei farn ef yr oedd yn ddigymar yn mhlith offerynau cerddorol y byd. Y prydnawn blaenorol, bu ef yn gwrandaw ar un o'r cerddorion blaenaf yn chwareu ar y berdoneg, yr hwn a chwa- *euai yn berffaith dda ar yr offeryn hwnw; eithr Pan chwareuodd Gruffydd, telynor penadol Llanofer, Alaw Gymra.eg ar y delyn deir-rhes, gwefreiddiodd bf hyd ei galon. Cynghorai bawb oedd yn bresenol 1 ddysgu a gwerthfawrogi yr iaith Gymraeg. Gallai l'oddi iddynt lawer o resymau dros hyny, ond cyf- ynga ei hunan at un o honynt, sef i alluogi eu plant j ddeall a theimlo g-wirioneddau yr efengyl yn yr iaith hono, yr hon sydd yn rhagori yn fawr ar y Saesneg fel iaith y Beibl. Tystiolaeth unfrydol pawb ag sydd trwy eu gwybodaeth o wahanol ieithoedd ereill yn alluog i farnu, yw fod gjda r pregethu Cymreig ddylanwad ac effaith gwirion- eddol sydd yn hollol anadnabyddus i'r eymydogion Seisnig yn eu hiaith hwy, y cyfryw effaith nad yw yr iaith Seisnig yn alluog i'w gy11!1*^11, T1 Canodd y Fronfraith fach (merch Gruiiydd IJ an- over) < Y Boreu Glas,' ei thad yn chwareu y delyn. Canwyd'Merch Megan' gan y cor, 'Y Gwenith Gwyn' gan Morfydd Glan Taf. Wedi hyny canodd y cor Hen Dderwen Llanofer' (gan yr enwog r John Parry). Yna cododd Llawdden, ac mewn ychydig eiriau diolchodd i'r Cadeirydd gwladgarol. Dybenodd y cyfarfod dyddorol trwy i'r cor ganu 'Duw fendithio Dywysog Cymru.'