Y Tyst Cymreig

M ANION 0 FYNWY. ATACIIEN.-C.I,nl-i,ilioclcl yr eglwys Annibynol yn y lIe ncbod eu cyfarfod blynyddol eleni ar y Sabboth ^un' y a'r ^fed cyfisol. Am 10 dydd ^aoboth, pregethodd y Parch. D. Thomas, Abercan- ajd. Am 2, y Parchn. H. Oliver, B.A., Casnewydd (yn Saesneg), a D. Thomas. Am 5, y Parchn. T. L. Jones, gweinidog y lie (yn Saesneg), a D. Tho- mas. Am 7 nos Lun, pregethwyd gan y Parch. W. ^dwards, Heol y felin, Casnewydd; a D. Davies, _xynydd Seion—y cyntaf yn Saesneg, a'r ail yn Gymraeg. Cafwyd cyfarfod gwir dda—nid ydym Jn cofio ei well er agoriad y capel. Casglwyd yn rhagorol, ac ystyried amgylchiaciau isel. y gwoith- eJrdd yn y gymydogaeth ond ni fuasai yr hyn. a gasglxvyd-ar y pryd yn fawr pe na buasai rhagor na i'ny wedi ei wneud yn ystod y flwyddyn. Casglwyd y cyfarfod blynyddol o'r blaen hyd y cyfarfod iwn tiia 70p. at y ddyled, ac yn sicr bydd pawb ag sydd yn.gyfarwydd ag arngylchiadau yn y lie yn ai'°d i ddyweyd fod hyn yn weithio rhagorol. Y- cyfeillion yn bur benderfynol i dalu yr holl j. yled cyn Gael cyfarfod blynyddol eto, ac hyderaf y: ^wyddant. Dydd Llun, yr 8fed cyfisol, yr oedd Eisteddfod asnewydd. Ni fu eisteddfod yn Casnewydd er's amser hir ac oherwydd fod y lie rnor Seisnigaidd, yr oeddwn braidd yn ofni mai methiant fuasai mown ystyr arianol; ond da genym ddeall mai nid felly y hu. Daeth yno lawer o Aberdar, Rhymni, Penycae, &c., ac felly ni chafwyd &iomedigaeth. Cymerwyd y gadair yn y cyfarfod cyntaf gan y Parch. H. V-Hiver, B.A., yr. hwn a gyflawnodd ei waith yn agorol. Yr oedd yno amryw gorau yn ymdrechu l1?1 y brif wobr, sef 20p., ond cor Aberdar aeth a hi. 4yderwn y bydd y canu rhagorol fu yn Casnewydd ydd Llun yn fod'dion i gadw awydd yn y bobl ieu- lillge tua bro Mynwy i fod yn well cantorion. Daeth c'yn ieuangc o Penycae i'r eisteddfod yn iacli a, alonog; ond nid aeth yn ei ol yn fyw. Aethryw- sut neu gilydd i ffordd y tren, a chafodd y fath ni- "^eidiau fel y bu farw boreu dydd Mercher yn y afdy. Ei enw oedd Thomas Thomas, Mae ei dad In America, a'i fam yn byw yn Penycae. Drwg Sawn genyf drosti, pwy bynag ydyw. Yr oedd gan yr John Heidden law yn hyn eto. BLAENATJ.—Cynhaliodd Annibynwyr Seisnig y lie wn eu cyfarfod blynyddol dydd Sul, y 3ydd cyfisol. regethwyd dair gwaith gan y Parch. D. C. Davies, isca, ac unwaith cyn hyny yn G-ymraeg yn Berea, ac felly pregethodd bedair gwaith yr un Sul. Go gryf onide ?■ Da genyf ddeall fod yr achos Seisnig yn y ■"laenau yn gwisgo agwedd. obeithiol iawn. Yr oedd yn dda genyf welcd y TYST yn ei agwedd llewydd. Hyderaf y ca gymaint arall o dderbynwyr, yr hyn a ddylai gael yn mhen mis.—

G-WAELODION MALDWYN. ac os Penawd uchod, os.byw ac iach a fyddaf, fori j c,'fni.ata I'hagiuniaeth, yr wyf yn bwriadu an- ydio- 0 iWi yn.aeldysurol (os boddhaol genych) ych- Yr 5_ „ lelyntion a dygwyddiadau y gwaelodion hyn. lawer o' Sylwi lia-cl yw y Tyst in cofnodi rhyw yma p1 ^^y^chiadau ni ar hyd y gwaelodion "Wylio « yin<i:raf fy ngteiiad i daflu golwg dros, ac i a'i thv'of113!11! au r^anau helaeth o'r wlad hon iadau Vn » PlierLtrefy^-<i fel y gwelaf amgylch- 3'n £ ],• ,Er mwyn i'ch darllenwyr ddeall ddweyd f X cylch fy ngohebiaeth, yr wyf am Oian tna'Jir,110,, am cipolwg yn awr ac yn y Trallwm, Llanfair, ac i fyny i Penarth, ac oddiyno trwy Meifod a Main i Lansantffraid, Llanfyllin, Penybontfawr, Llanrhaiadr, ac oddiyno yn mlaen hcibio i Lansilin, trwy y gwastadedd hyd yn Ngliroeseswallt. Nid wyf yn meddwl cyfeirio bob tro at yr holl leoedd hyn, end,, cymered eich darllenwyr gysur, mi a ddeuaf o hyd i'r naill a'r Hall o honynt yn eu tro. Y mae amgylchiad ncill- duol-amgylchiacl y dymunwn gyfeirio ato mewn. modd arbenig y tro hwn, wedi cymeryd lie yn y Trallwm. Tref falch, uchel-eglwysig ydyw y drcf hon, ond y mae yn dda iawn genyf ddeall fod Ym- neillduaeth yn enill tir, ac yn ymddyrchafu i fw, y o urddas yirddi. Yr wythnos ddiweddaf. oedd yr wythnos yr etholid swyddogion y Fwrdolsclref hOll, fel llawer un arall. Etholwyd Mr. Alderman Parker,.yn Mayor yn ddiwrthwynebiad. Ymae Mr. Parker yn fasnachwr cyfrifol a llwydclianus yn y dref er's llawer o fiynyddoedd, ac yn ymsieilhhiwr cyson a. diymwad. Efe ydyw yr ymneilldnwr cyntaf erioqd a osodwyd. yn ngJiadair y Prif Ynad yn y dreflan: uchel-eglwysig hon; felly yr oedd fod ym- neillduwr yn Mayor yn y Trallwm yn beth newydd dan yr haul. Y mae yn ddefod, yn hen ddefod, ar fod i'r holl gynghor trefol ymffurfio yn orymdaith er dilyn y Mayor newydd etholedig i eglwys yplwyf y Sabboth cyntaf ar ol.ei ddewisiad. Yr oedd Mr. Parker fel ymneillduwr, bob amser o baroh i'r Mayor newydd, yn ei ddilyn. i'r" eglwys; ond gofalai am roddi ar ddeall i bawb nad oedd cie wrth hyny yn coDpromisio ei ymneillduaeth. "Wedi iddo yntau gael ei ethol yn Mayor, ystyriai y dylasai ei frodyr yn y cynghor e iddilyn yntau i'w gapel' ymneillduol y Sul canlynol, ao na fuasai hyny ddim ond talu y compliment yn ol iddo. Felly ar ddiwedd gwasan- aeth yr etholiad—o'i gadair fid Mayor y Trallwm— dywedodd ei fod ef wedi dilyn y Mayors blaenorol i'r eglwys bob amser, mai ymheijlduwr cyson oedd efe er's llawer o fiynyddoedd, a'i fod fel y cyfryw yn gwahodd aelodau y cynghor i'w ddilyn yntau i'w gapel ei hun, yn yr hwn yr arferai addoli, y Sabboth dilynol. Ond nid cynt y gwybu parsoniaid y Trallwm a'r cylch am benderfyniad y Mayor newydd, llwyddasant i geisio gan rai o aelodau y cynghor, i ddeisebu y Mayor i newid ei gynllun, a' myn'd i'r eglwys fel arforol. Ond y mae y Mayor yn sefyll fel dyn ac fel ymneillduwr penderfynol; ac er fod y p>eth yma wedi aohlysuro cryn siarad yn y dref, y mao yn dda genyf ddeall fod Mr Parker yn sefyll yn ddi-ildio, ac yn pcnclCJfYJII sefyll at ei gynllun gwreiddiol. Y mae hyn yn anrhydedd i'w enw, yn glod i'w egwyddor, ac yn goron i'w ym- neillduaeth, Ardderchog Mr Alderman Parker! Y mae gweled dyn yn sefyll heb gywilyddio arddel ei egwyddorion, nac ymostwng yn slafaidd i ddilyn hen arferiad ag oedd yn cysylltu ynglyii a hi uwch- afiaeth eglwysig, yn gwneyd lies i ben a chalon, ac yn g wasgaru iechyd trwy holl gylchoedd cymdeith- as. Nid glasdwr o ymneillduwr ydyw Alderman Parker Caiff y Council yn ddiau gystal pregeth, os nid llawer gwell na dim a arferant gael rhwng muriau yr eglwys lan, gan weinidog anibynol y Trallwm y Sabboth nosaf. REILFEOBDD I LANGYNOG.-—Y mae cryn siarad yn y dyddian hyn am gael Reilffordd o Groesoswallt i Langynog—rhyw tram road— dwv droedfedd o led, ydyw yr llyn a fwriedir gael. Nid yw yr amcan- ysgrif a'r gost i'w gwneyd ond rhyw bymtheg cant y filldir. Rhyw £ 35,000 ydvw y swm y bwriedir ei godi trwy Act of Parliament tuag at y dram road hon. Well y mae dipyn yn syn meddwl nad yw pobl fawr, gyfoethog, fostfawr, a chwyddedig dyff- ryn prydferth y Tannatt—masnachwyr cyfrifol a ciiyfoethog y .trefydd a'r pentrefydd a addurnant y gwastadedd hwn—yn gallu gwneyd dim o "hani hi" yn mhellach na uhynyg am tram road'. Wei, y mae tram yn well na dim; ac efallai yr ateba i holl angenion y dyffryn hwn. Ond cofied pobl yr ardal- oedd fod yn angenrheidiol iddynt wneyd rhyw beth heblaw blocddio Rwre Rhaid idd-ynt, ci phleidio nid yn unig o'r gonau, ond o'r boced hefyd, neu fe'u gadewir heb gymaint a Thram Road yn y diwedd. ESGOB CYMBEIG.—Y mae rhan helaeth o'r Gwael- odion hyn yn perthyn i Esgobaeth Llanelwy— es- gobaeth y Dr. Short—yr hwn sydd newydd roddi ei swydd i fynu i ddwylaw y Prif-weinidog. Y mae rhai yn taeru y ceir Esgob Cymreig gan Mr Glad- stone—yn llawn sel a than Cymreig Ond yn wir, yn wir, nis gwaeth pa un ai Cymro, ai Sais, ai Scotyn nou Wyddel a fydelo, y mae yn anmhosibl'1 iddo Iwyddo mwy i adonill hyd yn nod Gwaelodioll Maldwyn yn ol i fynwos. yr hen fam! Druaii o'r hen Eglwys Y mae ei chyflwr yn wir rcsynol—yn rhanedig, ac agos i angau—teyrnas yn ymranu yu ei herbyn ei hun ni ddichon sefyll. Ac y mae digon o elfenau o'i mewn hi ei liunan i'w iladd—elfenau ydynt sydd yn prysuro dydd ei cliwymp. Byddai yn gystalpo gadawai y Prif-weinidog yr esgobaeth heb ei llanw am a wn i, ond os llenwir hi, digon tebyg mai yr olaf un a osodir yn yr esgobaeth tra y byddo yr eglwys yn nglyn a'r wladwriaeth afydc1 ac os ydyw i gael ei llanw—llanwer hi ag Esgob Cymreig—ond dyn a'm helpo, Pa le y ceir mi r Y maent mor anaml o'i rnevv'n ag ymweliadau angyl- ion CYFAEEOD Y GOETHBYMEDIGION yn Aberystwyth ydyw testyn siarad y dyddiau hyn. Y mae amryw gyfarfodydd wedi eu cynal yn y parthau hyn, a chynrychiolwyr wedi eu penodi i fyned i'r cyfarfod Diau genym y bydd yn un o'r cvnulliadan mwyaf a fa yn y Dywysogaeth. Gan y bydd enych yn ddiau hanes.y cwrdd mewn rbm araIl ni holaethaf. Y TYST yn ei ffurf newydd YI). sicr y mae ei fiurf newydd yn llawer mvy dehenig, a g well. Y mae y papur tlysaf a rhataf yn Ngbym.ru, ac y mae ei gynwysiad yn rhagorol. Dylai y cylch- daeniad fod yn ddeng mil o leiaf yn wythn osol. Diolch i chwi Meistri Gol. am ei gadw mor lan oddiwrth sothach a. checraeth—na throwch i edrycli ar y rhai difriant, ac na wrandewcn ar eu cabloridau. Llwyddiant i'r TYST medd eich golieb- ydd.—Idwal o'r Uwm. 1Jt'I.1T', jl¡,IeA«L,

Y LLOFRUDDIAETH YN SIR GAER- FYRDDIN. YR ARIIOLIAD. Dygwyd David Davies, y person a gyhudckvyd o lofruddio Esther Davies, ei chwaer-yn-nghyfraith, mewn amaethdy o'r enw Blaendird, ger Elanpum- saint, o flaen yr ynadon "sirol dydd Iau yr wythnos ddiweddaf. Parhaodd yr arholiad dair awr a haner. Yr uiiil,, dyst na arholwyd o flaen y crwner yn flaen- orol oedcl Ann Davies, chwaer y cyhuddedig a'i frawd, gwr y llofruddiedig. Rhoddodd ei thystiol- aeth o blaid y carcharor. Dywedai ei fod yn ei dy ei hun, pelluer o dair milldir o olygfa y liofruddiaeth, yr amser y saethwyd Esther Davies. Nid oedd y carcharor a'i chwaer yn nghyfraitli ar delerau drwg a'u gilydd. Nid aeth hi na'r carcharor i briodas Esther Davies a'i brawd John, ond nid oblegid un- rhyw cldrwg deimlad. Nid oedd hi na'1' carcharsr wedi bod yn J-ohn er y briodas—pum wytnsios yn flaenorol. M wydclai fod'yr olaf yn caru Esther Davies cyn iddi briodi John. Rkosldodd y carcliar- or aradr yn anrheg priodas i'w brawd John, a'r carcharor oedd wedi rhoddi iddo y cyflenwad o'r enwd 'pan aeth i fyw i Blaendial. Y nesaf a alwyd oedd John Davies, gwr y tmncedig a brawd y carch- aror. DyAvedai pan yn dychwelyd adref o dy ei fam-yn-nghyfraith, yr hwn sycld dair miliar o'r ffermdy y cyflawiiwyd y liofruddiaeth, iddo gyfar- fod ar nos y gyfiafan a dyn ar draed yn ymyl y Lamb Tavern. Ni siaradodd ag ef, ond gyrai ymlaen ar gefn ei geffyl. Yr oedd yn noson dywyll, heb oleu y Hemad. Nis gallai ddesgrifio y dyn, ond gwisgai got Iwyd. Y fan y cyfarfu ag ef oedd y ffordd unionaf o dy y cyhuddedig i'r fferm y dywedai y carcharor y bu y noson hono. Nid oedd ei frawd yn gwrthwynebu ei briodass ag Esther Davies oble.gid ei fod ef yn ei charu, ond am nad oedd yn ddigon cyfoethog iddo. Gohiriwyd yr ymchvaliad tan wythnos yn mlicllach. -=-=i2S

PWYILGOR CYMDEITHAS YR ACHOSION SEISNIG YN NGHYMRU. Cyfarfu Pwyllgor y Gymdeithas dydd Mawrth, y 9fed cyiisol, yn Bethanira, Mountain .Ash. Yn mhlith pethau eraill, penderfynwyd yn unfrydol:— I Focl y cyfarfod hwn yn teinilo yn oftdus yn ng-wyneb bod Mr T. Davies, Caerdydd, jjn rhoddi ei .swydd i fyny fel yGymdeithas, ac yn dymuno cydnabod yn ddiolchgar ei lafur gwerth- fawr, ffyddlawn, a llwyddianus meWIl cysylltiac1 a'r Gymdeithas yn ystod y blynyelclau y bu yn Orucli- wyliwr iddi.' Derbyniwyd y Pwyllgor gan y gweinidog a'r I eglwys yn y modd mwyaf sercliog. Taled yr Ar- glwydd iddynt yn ddaudyblig. D. JOSTES, Ysgriienydd. ç!<i:=.OC-(;=;

CAPELI SEISNIG I'R GOGLEDD. Mae yn ddigon hysbys i lawer fod Mr S. Morley, A.S., yn estyn cynorthwy haelionus i Ddelieudir Cymru er codi capeli Seisnig. Mao yn rhoddi 10s. ar g-yfor pob eisteddle yn mhob capel Seisnig a godir ac ymae yn ystod y ddwy flyneddddiweddaf wedi cyfranu rhai miloedd :at hyn yn unig. Der- byniais lythyr oddiwrtlio yn hollol annisgwyliadwy un o'r dyddiau diweddaf, yn yr hwn y d^wed,— Ei fod hyd yma wedi cyfyngu ei gynhygiad i Ddeheu- dir Cymru, ond eifod yn awr yn barod i'w estyn i Ogledd Cymru hefyd a dymuna arnaf wnead y petli yn hysbys yn y ffordd a fernwn yn fwyaf priodol. Ei gynyg ef ydyw rhoddi 10s, ar gyfer pob eisteddle yn mhob capel Seisnig a. godir. Fel hyn, os codir capel ag ynddo le i400ieistedd,rhydd 200p os bydd ynddo 10 i 800 rhydd 400p.; Deg Swllt ar gyfer pob eisteddle. Hvyrach fod haner dwsin o looedd yn y Gogledd y teimlir fod cisiau achosion Seisnig ynddynt, ac y bydd y cynyg yma yn symbyliad ac yn gefnogiad i'w codi. I Rhaid iddynt fod yn gapeli Seismco/ier, Bydd yn hyfryd- wch genyf ar gais Mr Morley roddi pob hysbys- rwydd iddo yn nglyn a'r mater; os clifyn y cyfeillion ataf. Liverpool. J. TIJOIIAS.