Y Tyst Cymreig

CRYNHODEB YR WYTHNOS. Mae llywodraethwr Bombay wedi anfon cen- adwri gyda'r pellebyr at Ysgrifenydd India, fod llythyr wedi ei dderbyn oddiwrth Dr. Livingstone, wedi ei ddyddio mor ddiweddar a'r 13eg o Fai. Mae pob newydd ychwaneg- yn rhoddi sail gryfach i gredu fod y teith- 1Wr anturiaethus yn ddiogel, ac y dychwel adref cyn hir i synu y byd a ffrwyth ei ddar- ganfyddiadau. Camlas Suez ydyw gorchestgamp fawr gwyb- obaeth a chelfyddyd yr oes anturiaethus hon. Llawenychir yn fawr trwy Ewrop ac Asia am fod yr anturiaeth ryfeddol wedi ei dwyn i ben yn llwyddianus. Hwyrach ei bod yn rhy fuan eto i wybod maint effeithiau yr antur- laeth ar fasnach, a gwladyddiaeth, a chref- ydd yn y Dwyrain a'r Gorllewin. Ond yn sler, nis gall un dyn o galon lai na dymuno am i anturiaeth a gostiodd gymaint o bryder, ac arian, a llafur, siomi y rhai mwyaf brwd- frydig ar yr ochr oreu. Er pob ymdrech i gosbi y rhai mwyaf per- yglus, ac i gymodi y rhai mwyaf diniwaid o'r leniaid, y mae y frawdoliaeth yn parhau i ayddangos arwyddion o fywyd. Nos Sabbath iWeddaf aeth nifer o honynt i dy boneddwr yn ardal Cork, yn absenoldeb y teulu, a llad- ratasant ddau wn. Yn Tipperary y mae eth- oliad wrth y drws. Dydd Llun, yn y nomina- tlOn, yr oedd mwyafrif y dwylaw o blaid ymgeisydd y Ffeniaid. Bydd yr etholiad yn cymeryd lie dydd Iau. Mae Archesgob Manning yn Rhufain yn r°d, yn parotoi i gymeryd y blaen yn y gyn- uledd, neu yn fwy priodol, y cynghor hir- c isgwyliedig, i gadarnhau anffaeledigaeth y • Mae yn gwbl hyderus yn yr achos. inala yn awyddus am i'r pwnc gael ei ben- erf'yniL rhwng y Pab a phawb sydd yn gwrth- °, ymostwng i'w awdurdod. Dyma babydd ("r Pabycidion. Ceir ynddo yr holl elfenau sydd yn cyfansoddi pabydd trwyadl-dych- cV^r ^arrL—angerddoldeb heb reol—a le iuiaeth heb derfyn. Efe ddylai fod y ab nesaf. Mae masnach o'r diwedd yn ymddangos yn adfywio mewn gwirionedd. Tcimlir ysbryd newydd gan y bobl sydd yn masnach y gwlan, a'r haiarn, a'r glo. Dywcd gwneutlrurwyr Birmingham fod yr alwad am eu nwyddan yn gyfryw ag sydd yn cadw cu holl ddwylaw mewn digon o waith, ac y mac marchnad y gwlad y Bradford yn fywyd i gyd. Yn Shef- field a Leicester nid yw pethau mor obeithiol; ac ar ol pelydr o lewyrch y mae y cwmwl wedi dychwelyd. Yn Preston y mae y gwelliant yn parhau, ae y mao rhai yn darogan yn hyd- erus y bydd yr holl felinau yno mewn llawn waith cyn y Nadolig. Yn Manchester y mae pethau yn parhau mor ddigyffro ag crioecl; ond ar y cyfan clirio y mae yr awyrgylch fasnachol. Bu cyfeillion rhyddid gwladol a chrefyddol yn edrych yn mlaen at y gynadledd hon am fisoedd gyda phryder dwys, a disgwyliadau uchel. Ymddangosodd sylwadan amserol ar y gynadledd yn ein rhifyn diweddaf, ac yr ydym yn cyhoeddi hanes helaethach o'r gynadledd a'r cyfarfod cyhoeddus yn ein rhifyn am yr wythnos hon. Da genym i'r gynadledd droi allan mor llwyddianus, nicl oes dim yn eisiau bellach, ond gweithio allan y penderfyniadau y cydunwyd arnynt. Bu y TYST yn ffyddlon o'r dechreu i achos y tenantiaid gorthrymedig, a gwna ei oreu o hyn allan er dwyn amcanion uchel y gynadledd i derfyniad ymarferol a boddhaol. Arian sydd yn eisiau bellach. Na charwn ar air yn unig, ond mewn gweithred a gwirionedd. Bydd y dyoddefwyr hyn yn cael eu dal gerbron genym bellach nes y byddo y cydymdeimlad a hwy wedi ei ddang- os yn sylweddol. Mae ffeithiau eto i'w dat- guddio ynglyn a'r mater yma. Byddai yn dda gan rai o'r gormeswyr erbyn hyn pe gall- ent dynu eu cyrn atynt; ond rhaid gwneyd esiampl o honynt fel na feiddia neb chwareu yr un ystraneiau eto. Bu ymdrechfa galed yr wythnos ddiweddaf am bedair eisteddle Seneddol. Ail etholwyd Mr. W. H. Gladstone yn Whitby, er i'r Tor- iaid wneyd cynyg teg i'w ddiseddu. Enill- odd Mr. Kayo Shuttleworth yn Hastings ar Mr. Robertson, yr ymgeisydd Toriaidd, o ryw 100 o fwyafrif. Nid oedd hyn pa fodd bynag, i'r blaid ryddfrydig, ond cadw yr hyn oedd gan- ddi. TerfynoddEtholiad Seneddol Prif-ysgolion Glasgow ac Aberdeen dydd Gwener. Dych- welwyd Mr. Gordon, Y1: hwn sydd yn Dori, y Gwir Anrhydeddus J. Montcrieff, rhyddfryd- wr oedd yr aelod blaenorol, ac felly y mae y toriaid wedi enill un sedd. Cymerodd ethol- iad Waterford le dydd Sadwrn. Bu Mr. Bernal Osborne yn aflwyddianus. Dychwelwyd ei wrthwynebydd, Syr II. W. Barron, drwy fwy- afrif o 16, yr hwn a fu yn aelod dros Water- ford mown scneddau blaenorol. Ymddengys mai penderfynu pcidio myncd i Dy yr Arg- lwyddi y mac Mr. Talbot, felly ni bydd eth- oliad yn Morganwg. Diwedd yr wythnos o'r blaen bu Archesgob Canterbury yn glaf iawn, ac ofnid ei fod yn agos i angeu. Dyehwelodd yr" hen ddolur oddiwrth yr hwn y dyoddefasai lawer yn ys- tod ei arhosiad yn esgobactli Llundain. Y mae y newyddion ddcchreu yr wythnos hon yn fwy ffafriol am adferiad ei Arglwyddiaeth, or nad yw mewn un modd yn anobeithiol. Y mac llythyr a ysgrifenwyd gan yr Arch- esgob at glerigwyr South Moiling o barth ap- pwyntiad y Dr. Temple i csgobaeth Exeter, wedi ei gyhoeddi. Yn y llythyr hwnw clywed yr Archesgob ei fod yn bersonol adnabydclus a'r Dr. Temple crys deng-mlynedd-ar-hugain, a'i fod yn mawr barchu ei ddoniau ardderchog. Nid ydyw yr Archesgob yn beio y Dr. Temple am ei gyfran o'r Essays and Mevieics, ond y mae yn ymofidio yn fawr na buasai y Dr. Temple yn gwadu ei gysylltiad a'r Essays and Reviews yn y cyfanswm pan gyhoeddwyd y gyfrol. Ond y mae yr Archesgob yn teimlo ei hun dan rwymau i roddi llawn ystyriaeth i'r ffeithiau canlynol:—Fod y rhagymadrodd yn y gyfrol yn hysbysu nad oedd un o'r ysgrif- enwyr yn gyfrifol am syniadau neb ond eu hunain; nid oedd un cyfciriad at draethawd y Dr. Temple yn y gwrthdystiad a wnaed gan yr esgobion yn erbyn y gwaith; I'r Dr. Temple ddal ar y cyfleustra cyntaf i gyhoeddi cyfral o'i bregethau, yn y rhai y mae yn gosod allan ei syniadau am ffydd ac addysg grefyddol. Y mae yr Archesgob yn cyfeirio hefyd at lafur egniol a llwyddianus y Dr. Temple yn ysgol Rugby, ac yn crybwyll y ffaith bwysig fod rhif yr ysgolheigion yn uwch yn yr ysgol hono yn ystod goruchwyliaeth y Dr. Temple nag ar un amser yn ei hanes. Y mae yr Arch- esgob yn cyfiawnhau gwaith y Prif-weinidog yn appwyntio y Dr. Temple i esgobaeth Exeter. Bu Mr Melly, yr aclod anrhydeddus dros Stolce-upon-Trent, yn areithio ar addysg yn Liverpool nos Fawrth diweddaf. Dyma gwestiwn i ba un y mae Mr Melly wedi talu sylw neillduol, ac y mae of a'i deulu yn gyfeillion profedig i addysg y genedl, ac wedi bod bob amser yn flaenllaw yn gwneud eu rhan yn y cyfeiriad yna. Daw addysg i gael sylw arbenig o hyn i'r eistedliad nesaf, yn gystal ag yn yr eisteddiad, ac y mae yn dda genym weled Mr Melly yn talu y fath sylw iddo. Mae yn bryd i Gymru ddeffroi ar y mater yma, ac y mae yn llawen genym ddeall fod y cyf- eillion yn Nghaerdydd yn symud i gael cyn- hadledd gyffredinol i Gymru ar y mater. Byddwn yn fuan mewn sefyllfa i ddyweyd rhagor ar y mater yma.