Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
---_-m-____-----------I TvEWYBTJI…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
-m- -I TvEWYBTJI ZACHIIY O'l GADMli "WELLT, ->z\ J.rd Ne^-yrth, j forii ymoe Jones "V rf nis rt yn dechrcu ei weinidogaeth yn y V h) S"isnpi; yn Abortawy,' meddwn i wrth Newyrth Znchry ar fy nychweliad o'r dref, ac wedi clywed llawer o son a siq,rad a disgwyl am ( io. '0 aio yn -"Tr fel y mao y dyn l;\VHY¡ wedi dyfod yn oi flaon-chwo blynedd ar 1 n un i'r gauaf yma y clywais i of yn pregethu gynta erioed wrth ben y ford yn y fan yna. Yr ocdd c, ac un arall o Lanelli, yn yr ysgol yr amser hono gyda Jones Llangollen yn Ehydy- bont; ac yr oedd y ddau wedi anfon en cyhoedd- iad i bregethu yn y Ty Cwrdd, ond fe aetli y cyhoeddaad i golli; ac yr oedd cwrdd gwedcli yn digwydd bod yma, y noson bono, ac mi bre- getliodd y ddau; ac fe bregethod(I Jones hyny lies vsynu pawb. Dyweyd yn gyflym iawn yr oedd e mewn dull hededog, a'i ddau lygad glas dan ei wallt a'i amrantau duon yn edrych mor wyllt nes starto pa,wb. Yr oedd Mr Jones yr hen weinidog yma yn ei wrando, ac 'rwy'n coiio ei fod e yn ei ganmol yn fawr, ond feddyliais i ddim yr amser hwnw chwaith y doi e yn gym- maint dyn ac y mae e wedi dod, yn ol pob pcth wy'n ei glywed. Mi clywa,is e unwaith wodi liyny, yn fuan wedi ei ordeinio yn y Bryn Llaneni, ond 'does gen i ddim cymaint cof am dano y tro hwnw a'r tro cyntaf. Yn fyr iawn y pregetbodd, ac yr oedd Williams Llandcilo yma gydag ef, a minau beb ei glywed erioed, ond wedi clywed llawer o son am dano; ac wrtho e yr o'wn i yn disgwyl y noson hono a welais i byth mo Mr Jones'ar ol hyiiy, a 'dyivibi ddim yn debyg y gwelaf ef mwy-Ddaw e ddim yma mi wn, a fedrai inau fyn'd oddiyma i uu- lie. Yr wyf wedi clywed a darllen llawer am dano, yn enwedig ar ol iddo fyn'd i Lundain. Mae'n debyg ei fod e yn un o'r pregethwyr mwyaf poblogaidd yno. Ond peth rhyfedd hefyd ei fod yn gadael. Pe bnaswn i yn cael iecbyd yr wyf yn meddwl mai Llundain o bob man a fuaswn yn ddewis i fyw. Dyna galon y byd.' Ond mae'n debyg Newyrth nad oedd e ddim yn cael ei iechycl yno-chwi synech fel y mae wedi curio a gwaelu; ac y mae y gwallt du y soniech am dano wedi myned yn bur frith, ac mae yn debyg ei fod yn meddwl y bydd Abertawy yn well i'w iechyd-ae heblaw hyny Newyrth y maent yn rhoi 600 o bunau y flwyddyn o gyflog iddo.' Faint! 600 o bunau!' 'Ie yn siwr,dyna y maent wedi addaw.' Safodd Newyrth Zachry yn fud am funyd, ac edrychai yn syn iawn. < Yr oodd y OOOP. y flwyddyn o gyflog yn beth'newydd a dyeitbr iddo; o'r di- wedd, meddai Chwc chant o bunau, y maent yn arian mawr befyd. Yr o'wn i yn meddwl mai achos newydd yn y capel gododd Dr. Rees oedd e, ac mai ychydig oedd yno o ttelo(ILu., Wei hwnw ydi e befyd—ond y mae yno ych- ycfig o bobl weitbgar iawn; ac y mae llawer wedi cymeryd seats yno ar ol deaIl fod Mr Jones yn dod yno, ac fe fydd arian jseatsos gosodir hwy i gyd, fel ymae nhw yn meddwlynsicry gwneir, yn ddigon i dalu salary Mr .1mes; ac y mae yno amryw bersonau yn ymrwymo am gwpl o gtmoedd o bunau dros ddwy neu dair blynedd i aros i'r gynulleidfa sefydlu.' Ond mae chwe chant o bunau y flwyddyn yn gyflog mawr i weinidqg yn Nghymru meindiwch cbwi.' Pa'm yp Nghymru Newyrth ? A ydych chwi ddim yn meddwl y dylai Cymro gael cymaint a rhyw un arall?' O macbgen i, nid am mod i yn ei wel'd e yn ormod ond ei fod yn godiad sydyn iawn i'r hyn y mae gweinidogion yn arfer gael. Son mawr w i yn ei gofio fod Mr Breese yn cael loOp. pan ddaeth e i Heol Awst Caorfyrddin yn lie Mr Peter. Pwy oocld yn dyweyd wrthwi mai rhyw 200p. oedd Dr.Rees yn ei gael yn Abertawy. lihyfedd iawn dyn yn dechreu achos ac yn codi capel i weinidog arall gael 600p., a chael dim ond 200p. ei hun. Ond y mae llawer fcl pe bydaent yn meddwl y dylai dyn gp„el mwy am bregethu Saesneg nag am bregethu Cymraeg. Mae llawer dyn mewn Eglwys Gymraeg a lielpa Eglwys Saesneg i wneud 200p. i'w gweinidog, a -tO gadael ei gweinidog ei hun i lafurio i gymaint arall o bobl ar ddim ond lOOp. Clywais un o'r Metbodistiaid yn dyweyd mai am yr achos pella yr oedd eu pobl hwy yn gofalu fwyaf—eu bod yn rhoddi mwy i,'r gweinidogion oeddar y gor- orau gyda'r^ Saeson, pe baen nhw yn Saeson hefyd, nag i'r gweinidogion sydd yn gweithio iddynt gark-ef—ond eu bod yn gofalu yn well am y r-hai sydd yn Llydaw, na'r rhai sydd ar y gororau—ond eu bod yn gofalu mwy am y rhai arFryniau Cassia nag am y rhai yn Llydaw; ac mai ei tarn cf oedd, pe gallasent yru cen- hadon i'r llouad mai aci y rhai hyny y gofelid oron. Yn wir y i-) tic) gortaod o'r un'petk iuowti Armibynwyr befyd. Hid wyf amdddynt roddi bai i'r Saeson, ond yn slwr dylent roddi mwy i'r Cymry.' Yr oodclwnyn teiu|loieftlxN"owyrth Zachry fel bob amser yn siara.d synwyr o'i gadair wellt. Llysceninen. Ei NAI. ¡=:r't'p;<¥:=:.r.G.T'=;I,¡¡;3
ETIFEDDIAETII Y FAENOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ETIFEDDIAETII Y FAENOL. CRYBWYLLION YGHWAXEGOL AM Y DI- WEDDAR T. A. SMITH, YSW. (Parhacl o'r rhifyn diwcddalJ Bob haf, treuliai Mr Smith lawer iawn o'i amser i ymddifyru hyd y moroedd. Parodd acleiladu iddo ei hun, cliir ar ddeg o bleser- longau o gwbl,—purn]) o rai hwyliau ac wytho rai ager. Mown yacht yn perthyn iddo ef y dygwyd Arglwydd Raglan drosodd i Loegr wedi brwydr Waterloo, yn mhaull y collodd y Llywydd enwog hwxnv ei fraich; a honir gan rai, mai efe oedd y cyntaf i ddwyn drosodd hysbysrwydd am y fuddugoliaeth ysblenydd a gaed yno. Costiodd yr agerlong gyntaf a ad- eiladwyd iddo y swm ejifawr o 20,000p. Yn mben ychydig flynyddoedd wed'yn parodd adeiladu y Fire-Icing, yr hon ydoedd fwy ac ar- ddercbocach fyth, ac wedi ei gwneud ar gynllun nowydd, a ystyriai ef fel yn eiddo iddo ei hun, er y ceisiai rhai ddweyd mai Mr Scott Russell a'i datguddiodd gyntaf i'r byd. Efe, pa fodd bynag, a roes arno y prawf ymarferol cyntaf. Ac mor hyderus oedd Mr Smith yn iigallu mynedol y Fire-hiny, fel y rhoes challenye cy- hoeddiis yn Bell's Life, y byddai iddi redeg o Dover Pier cyn belled a Goleudy Eddystone, ac yn ol, yn erbyn unrhyw agerlong yn y byd, am 5,000 o Guineas, neu swm uwch .0 lawer, os dewisid. Yr oedd y challenge hefyd i fod yn agored am dri mis, fel y gallai yr Americaniaid ei weled, a chael cyfle i ddyfod allan i'r ymrys- onfa os dewisent. Er disgwyl llawer, ni ddaeth neb yn mlaen, ac felly cafodd yr hen foneddwr gadw y Guineas a heb fod yn y perygl o'u colli o gwbl. Y mae yn ffaith go hynod, mai Mr Smith oedd y cyntaf un i alw sylw Arglwyddi y Mor- lys at yr angenrheidrwydd o gael gwn-fadau yn nglyn a'r Llynges, er cario yn mlaen ryfel- oedd ar y mor, gyda mwy o eifeithioldeb. Am- lygodd ei ddyfais i ddechreu i'r Due Wellington, yr hwn ar y pryd oedd ar ymweliad a Tedworth, lie yr hof.Lai yr hen Faeslywydd enwog ddyfod yn awr a phryd arall, yn ystod ytymor hela, fel y caffai ychydig adloniant yn nghanol traffertb- ion blin ei fywyd cyboeddus. Wedi ystyried y peth, cyngor y Due ydoedd, fod i Smith ysgrif- enu at Arglwyddi yMor-lys,er gwneud ei ddyf- ais yn hysbys iddynt hwythau. Yr oedd hyn yn digwydd cyn i'r rhyfel a Rwssia dori allan. Pe dilynasid cyngor ac awgrymiadau Mr Smith mewn pryd, megis y sylwa ei gofiantydd, ni fuasai arnom y fath ddrych gresynol Jag a wel- wyd, pan oedd einLlynges yn gorwedd yn segur gynt, o'r tu allan i Cronstadt. O'r diwedd, argyhoeddwyd yr Arglwyddi y dylasent wneud prawf ar y ddyfais, ac felly y bu i amryw wn- fadau gael eu hadeiladu, a'u hanfon allan i ddechreu i foroedd China, lie y caed oddiwrth- ynt wasanaeth mor effeithiol fel y penderfyn- wyd adeiladu ychwaneg gyda phob brys. Erbyn hyn, rhaid cael cor-longau enbydus,' tebyg i'r eiddom ninau yn nglyn a Llynges pob t, p gwlacl. Ond y syndod ydyw, pa fodd y daeth y meddyl-ddrych am y fath offer dinystriol erioed i ben un ag a dreuliai gymaint o'i amser i fyned ar ol llwynogod, fel y meddyliai llawer oddi-draw nad oes ganddo idea clir am ddim oil ond hyny. Yr oedd caredigrwydd yn elfou gref yn natur yr hen foneddwr, cr ei fod yn ol ei farn ei bun yn un o'r rhai gwylltaf ei dymer a fu ar y ddaear erioed, oddieithr ei dad efallai! Yr oedd gweision ffyddlon yn cael aros yn hir yn ei wasanaeth, a thenantiaid o bob math yn cael penwynu mewn hedd ac yn nghanol digonoldeb ar ei etifeddiaethau eang. Yr oedd hawddfryd yr oil o'i ddeiliad lluosog yn beth agos at ei galon. Gyda'r amcan i wellhau amgylchiadau y rhai teilyngaf o'i chwarelwyr, parodd ranu y gwyllt-diroedd yn nghyrion uwchaf plwyf Llanddeiniolen, yn fan dyddynod, drwy yr hyn -J"J" .I"aI Y dygwyd cryn ddwyfil o aceri dan ddiwylliad, ac y rhoddwyd mantais i ugeiniau o denluoedd i ymddyrcliafu yn y byd. Ystyriai fod y cyf- ryw dref mad. yn ffafriol i foesoldeb, yn gymaint "o 7 byddai teuloedd gsvasgaredig yn llai agored i ddylanwad gwenwynig diotdai, na theuluoedd eraill. Bu y cyniluii hwn o'i eiddo yn dra llwyddianus a bendithfawr, a chyfeiriai Syr J. E. Eardley Wilmot gyda boddbad, at y lltiaws aneddau tlysion a welir yn gwcrsyllu fol gwyliedyddion oddeutu Eglwys Llandinorwig, yr hon a adeiladwyd ar draul Mr Smith, ac a gostiodd rhwng y persondy a chyfan oddeutu IG,OOOp. Cyfeiriai wedi hyny at brydweddau gwridog, iacbus y plant, yn nghyda glendid a thaclusrwydd eu dilladau, ac ychwanega yn brydfertb,—' Each happy troop bears about it ample evidence that the parents are stayers at home.' Yr oedd Mr Smith yn hoff iawn, ac byd yn nod yn falch o'i chwarelwyr. Ymffrost- iai, er eu bod uwchlaw clwy fil o nifer, na wyddai' am gymaint ago un o honynt yn ei ddyddiail ef y btiasai raid iddo ymddangcs o flaen yhadon am ladrad non anonestrwydd gwaradwyddus. Ei gofiantyeldhefyd a ddywed —' Y mae yn olygfa ddymunol canfod y gweithwyr yn dyrau hyd ochr y mynydd ar adeg ciniaw; ni welir braidd ddyn o bonynt heb fod ganddoyneila-w gyhyrognewyddiadur neu ynte ryw fisolyn i ddifyru yr amser ymaith liyd nes y delo ei awrorpbwyso i fynu. Y mae deallgarwoh wedi cyflymu yn mlaen yn ddir- fawr yn y parthau pellenig hyn.' Er mai Eglwyswr oocicl. Smith, ni bu erioed yn orselog dros y sefydliad. Yr oedd am i bawb gael chwareu teg, a pherffaitb ryddid cydwybod. Ehoddai dir at godi capelau yn mhob man ar ei eti-feddiaetliau, a byny i bob plaid yn ddinacad, ac ar y telerau mwyaf bodd- haol. Faint o werth oedd hen foneddwr felly mewn gwlad fel liyn, lie y mae cynifer o dir- feddianwyr i'w cael a chanddynt eneidiau mor grebachlyd o'u mewn. ■■ '"i
HYN A'R LLALL O'R AMERICA.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
HYN A'R LLALL O'R AMERICA. Y TYWYDD. Er ei bod yn eira tew ac yn rhew caled, nid wyf yn ei theimlo mor oer ag ei teimlais lawer pryd yr adeg yma o'r flwyddyn yn Nghymru eto dywedir fod y tywydd oer wedi d'od yn gynt nag arfer yma bleni. Yr oedd arnaf gryn dipyn o ofn y gauaf, ac y mae peth arswyd eto, gan nad wyf wedi gweled y gwaethaf, ond nid yw mor oer yma ag y mae mewn manau o dalaeth New, York, a rhai lleoedd o'r West. Clywais gan frawd a fu yn y Gorllewiii idclo weled ugeiniau o foch wedi rhewi i farwolaeth yno, a sylwodd arunmochyn wedimarwar oidaith bor- faol—safai yn rhynllyd farw ar ei bedwar troed. Mochyn digon diniwed yn mysg moch ydoedd, am a glywais i, heb ddim o yspryd moch y Gad- areniaid ynddo ond hwyrach pe buasai tipyn o aspri y rhai hyny ynddo, na fuasai yn trigo felly. Nid wyf fi, ac nid oes yr un mochyn yn y fro yma, wedi teimlo oerni fel hyn. Gall fy hen ddilledydd, Mr M. Jones, wybod nad wyf yn rhyw rynllyd iawn pan y dealla nad wyf wedi dechreu gwisgo fy nghob auafol eto, er fod arnaf beth ofn ei thramgwyddo wrth ei chadw o'r weinidogaeth oyhyd. Yr w-yf yn cyfeiria at y tywydd, trwy fod rhai yn ofni d'od yma oher- wydd yr oerni. Bum yn meddwl cyfeirio amryw weithiau at Y MORMON I AID CYMREIG. Dywedir fod ugeiniau lawer wedi d'od o Gymru eleni-ïe eleni! Yn wir, y mae arnaf gywilydd o hyn. Yn enw pob rheswm o b'le y maent yn d'od ? A ydynt yn d'od o gylch gohebydd don- iol Mertbyr—neu o y gwr miniog o ,,y t, o Aborclare-noii o fewn cyrhaecld sylw craff aw- dwr y Manion o Fynwy'—neu yntou ai yn agos i ahebydd dysgeclig Bro lVIorganwgy maent yn cael eu magu ? '0 y Galatiaid ynfyd.' Wedi yr holl gymanfaoedd, a'r sassiwnau, a'r Ysgol- ion Sabbothol, dyma ffrwyth y felldith sydd yn tyfu yn y wlad. Deffroed pob enwad i wneud ymchwiliad i'r peth. Beth feddylier am anfon GENII AD WR. CYMREIG I UTAH. ,'r Y mae yno ganoodd o Gymry. Dywedir mai eu merched a'u meibion hwy yw y rhai mwyaf slafaidd yn y sefydliad. Os gwir a glywais, hiraethai lluaws am gael d'od bddi yno, yn en- wedig y merched druain ond nid oes ganddynt