Y Tyst Cymreig

PENFRO. VVYN CYSTAB.—Tachwedd yr 28ain, daeth dafad jperfchynol i Mr G. Evans, Trefelon, ger Llandysilio, 'Penfro, a clau oen. Y mae y Saeson yn barod iawn i ymffrostio eu bod ar y blaen ar y Cymry fel am- aethwyr, y,n gystal a phethau ere-ill. Diau y bydd- ani; yn anion i'r papuraa yn mhen mis eto i ddweyd fod hwn aa arall wedi cad wynhynod gynar. Ond lien Gymro parchus, 70 oed, bia y flaenoriaeth eleni. Y mae gan Mr Evans ffarm dda, ac y mae ar y blaen gyda phob poth perthynol iddi. Ond er ei fod yn ddiwyd a ilwyddianus gyda phethau tymorol, eto y mae wedi dysgu arfer y byd heb ci gam orfer.' Ycljydig sydd wedi gwneud y I goreu o'r ddau fyd.'

V GWMDAE. F: GWOBEWYO TEILYNGDaD.N os Fawrth, Tachwedd 23ain, dangoswyd parch lie yr oedd parch yn ddyled- tts i gyfaill. o'r enw Thomas Waltcrs, gan weithwyr y Bwllfa, a chart amryw weithwyr o weithfaoedd eraill, am ei fod bob amser yn barod fel meddyg da Y,, yn yr ardal. Cynhaliwyd y-cyfarfod yn addoldy y Bedyddwyr. Etholwyd Mr James Williams i'r gaclair, ac wedi cael araeth bwrpasol, aed yn mlaen a'r cyfarfod. Cariwyd y cyfarfod yn mlaen gan amryw feirdd, cantorion, ac areithwyr. Dangoswyd gwir deimlad at y cyfaill hwn gan bawb ag oedd yno. Areithiwyd gan Mri Thomas Thomas, (gynt o Gwmdar), William Gwilym, George Edwkrds, ac amryw eraill y byddai yn rhy faith exi henwi. Ac lief yd yr cedd y Beirdd yn eu hwyliau goreu yn dylifo eu cyfausoddiadau barddonol yn burdeimlad- ol.— G-wilym Dar.

BUALLTF 'V' J YMEYSONFA ARu, Dio-A gymerodd lo ar dir Llwyn- piod, ger Garth Station, ar y Central Wales Rail- way, dydd Gwener, y 26ain cynfisol. Yr oeddtriar- ddeg weddau ar y maes yn ymryson am y gamp. EniUwyd y wobr flaenaf mewn un dosbarth gan J. Jones, Tynewydd, ac yn y llall, gan R. Powell, Llwynhowel; a'r ail gan J. DaYies, Dolaeron-oll o gymydogaeth Beulah. Y mae y sefydliad yn gwneu-, thur daioni i'r gang-en yma 0 amaothyddiaeth yn ein gwlad. Llwydd iddo. TYLQSGIAD.—Oddeutu pum milldir o Lanwrtyd, mewn ardal fynyddig, ar gyffima<u Tywi, cymerodd ffermdy bychan o'r enw Clynglas dan, min yr hwyr nos Fercher, y 24ain cynfisol, a Hosgodd i:r Hawr; ac) iel mae yn alarus eofnodi, llosgodd gwraig y ty ac un o'r plant i farwolaeth Nid oedd y gwr gartref ar y pryd, ac ymddengys fod y wraig wrth y --or- ehwyl o ollwng y gwartheg allan o'r beudy pan y gorchfygwyd hi gan y tan, Cafwyd ei gwecldillion yn y preseb.

CAERSWS. CYFAXiFOD CENHADOL.—Dydd Sul, wythnos i'r di- wedddaf, yn addoldy y Wesleyaid yn y He hwn, pre- gethodd y Parch. J. Nichlin, Beriw, bregeth ragbar- otaol ar yr achlysur hwn. Y nos Lun oiynol, yn yr Ysgoldy Brytanaidd, 0 dan olygiaethMrE. Wooloy, cynlialiwyd cyfarfod cenhadol. Anerchwyd y gwydd- fodolion lluosog gan y Parchn. G. Roid, a J. W. Thomas, Dafofnowydd, yn nghyda'r Parch. J. Nicho- las, gweinidog y Bedyddwyr yn y lie hwn. Yr oedd yr areithiau oil yn bwrpasol iawn. Y BBDYDDWYE.—Dydd Sul diweddaf, yn nghapel y Bedyddwyr yma, traddododd Mr D. R. Owen, mab y Parch. E. Owen, Ceri, a myfyriwr yn Hwlffordd, bregeth ragorol 0 bwrpasol mewn cysylltiad a'r athrofa uchod i gynulliad lluosog. SILO, PONTDOLGOCH.—Nos lau diweddaf, yn'yr addoldy hwn, cynhaliwyd cyfarfod cenhadol. Y rhai a gymerasant ran yn y gwaith oeddynt y Parchn. H. Parry (Harri Ddu), Llanidloes, a H. Wilcox, Trefeglwys. Yr oodd hwn yn gyfarfod lluosog a dyddorol.

DOLGELLAU. CYFARFOD ADRODDIADOL. -'Cvnliali,wycl y trydydd, a'r olaf am y flwyddyn hon, o'r cyfarfoclydd uchod yn yr Hou.Gapol,o dan lywyddiaetli. y Parch. S. Roberts. Elid i mown trwy, dalu 2g., a chafwyd cymilliad gweddol dda, o dan yr amgylchiadau. ÜVlYN CAMDYSTIOLAETH,—-Digwyddodd amgylch- iad lied liynod yn y dref hon ddydd Sadwrn diwedd- ai, yr hyn a fu yn dostun siarad cyfxredinol ymhlith y trigolion. Am oddeutu deg o'r gloch y boreu, hysfeysodd y town crier, Mr Robert Lloyd, fod oddeu- tu 200 o dorthau chwecheiniogau i gael eu rhanu i'r tlodion, mewn He a elwir Domen Fawr, am haner awr wedi deuddeg; ac yn mhellach, darllenodd bapuryn yn cynwys hysbysiad i'r perwyl canlynol:- Yr wyf fl., John Williams, butcher,, Bontfawr, drwy hyn, yn hysbysu yn gyhoeddus, mai au ] eddus oedd yr hyn a ddywedais am Mr Isaac Hum- phrey Evans, clerk, yn ngwasanaeth W. Griffith, Ysw., cyfreithiwr, eifod wedi lladrata Hechi perth- ynol i mi yn Penucha'rdref ac yr wyf, yn ngwydd amryw dystion, yn tynu fy ngeiriau yn ol, ac yn rhoddi 5p. fel iawn am yr hyn a ddywedais.' Barnodd y boneddwr a gylmddasid yn oreu ranu y swm a dderbyniodd yn iawn yn mhlith y dosbarth iselaf yn y modd a nodwyd, yn hytrach na'u cadw iddo ei hun. Dylai hyn fod yn rhybudd i bawb i fod yn ochelgar iawn rhag taenu anwireddau am eu gilydd, os. na bydd ganddynt dir safadwy i sefyll arno-I Na feddwl ddrwg am dy gymydog, ac yntau yn trigo yn ddiofal yn dy ymyl.'—Tyst.

CAERDYDD. Nos Fawrth, Tach. 30ain, traddododd Mr Handel Cossham, Bristol, ddarlith gampus yn ysgoldy capel Hannah-Street, ar 'Arwyddion yr amserau.' Mr W. Marychurch yn y gadair. Yr oedd y gynulleid- fa yn lluosog a pharchus, y ddarlith yn wir dda, a'r elw at yr ysgol Sabbothol. Y nos Fercher ar ol hyny, cynhaliwyd cyfarfodydd adlonawl—mewn darllen, canu, ac adrodd, yn yr un ysgoldy, ac hexyd yn y Grange Town. Yr oedd cy- nulleidfaoedd da yn y ddau le, a'r cyflawniadau yn foddhaus a derbyniol. Dydd lau, daeth i mewn yma yr agerlong fwyaf a fu yn y porthladd erioed. Mae ei maintioli wedi denu canoedd er oered yw yr hin i ymweled a hi. Parha masnach y glo i amlygu arwyddion bywyd a phrysurdeb, ac yr ydym yn ceisio coelio bod amser da y Colliers yn neshau. Nos Wener diweddaf, cynhaliwyd cyfarfod blyn- yddol y gangen Gymreig o'r Feibl Gymdeithas, yn nghapel Seion. Yr oedd y cynulliad yn weddol ar nos Wener a'r nos Wener hono yn nos Wener oer. Dr. Phillips ei hun oedd yr ymwelydd y tro yma, ac yr oedd yn ei lawn hwyliau.

CWMYGLO. DIRWEST.-Y mae yn dda genyf allu hysbysu dar- llenwyr y TYST fod yr achos dirwestol yn tynu cryn sylw yn y Cwm y dyddiau yma. Deallwyf fod am- ryw o'r rhai meddwaf yn y lie wedi ardystio i ym- wrthod a phob gwirodydd meddwol. Cedwir cyfar- fodydd dirwestol yn ami yn y ddau gapel er dwyn y pwnc i fwy o sylw. Meddwdod ydyw drwg mawr yr ardal hon. Dyma'r achos braidd o'r holl ang- hysur a thlodi a welir yn ein cymydogaethau. Y mae masnach yn fywiog iawn yma. Y mae pawb yn cael digon o waith, a chyflogau da am weithio; ond etc, er yr holl fanteision hyn, y mae amryw mewn tlodi a hyny yn unig 0 herwydd meddwdod. Gwyddom am amryw o fechgyn ieuainc yn Cwmy- glo a Llanberis sydd yn gwario braidd yr oil o'u cyflogatx ar gwrw a gadawant y masnachwr i ym- daro fel y gallo. Oes y mae yma (y mae yn ddrwg genyf orfod addef hyn) rai mor eithafol 0 anonest a drwg a hyn. Ac y maent fel melldith yn ein har- daloedd. Nid yn unig y maent yn mynu byw fel hyn eu hunain, ond ymdrechant hefyd i hudo eraill gyda hwy. A chan fod yma .rai mor benwan a chredu eu bod yn fwy 0 ddynion wrth yfed cwrw nid ydyw yn anhawdd eu hudo. Y mae yn dda iawn genyf weled arwyddion fod dynion goreu ein hardaloedd yn dyfod allan i ymdrechu darbw);;llo ein hieuenctyd i ymadael a'r drwg hwn sydd yn, gwneud cymaint o niwed yn ein gwlad.

LLANBERIS. Y mae golwg flodeuog iawn ar addysg yn yr ardal hon yn bresenol. Y mae yma oddeutu 250 0 blant 0 dan addysg. Y diffyg mawr ychydig yn ol oedd ein bod yn methu cael cydweithrediad yr ardal mewn dwyn yr ysgol yn mlaen. Yr oedd llawer 0 rieni mor ddifater am addysgu eu plant fel yr oedd yn amhosibl eu cael i anfon eu plant i'r ysgol. Y mae yn beth rhyfedd fod cymaint o csgeuluso hyn yn yr ardaloedd hyn, lie mae addysg i'w chael mor rhad, rhagor flynyddoedd yn ol, ond y mae yn dda genyf ddweyd fod hyn wedi gwella yn fawr yma er ys ychydig, fel y mae golwg fwy lewyrchus arni nag a fu er's llawer blwyddyn. Y mae hyn yn galondid mawr i'r ardal, ac yn glod i'r athraw. Y mae yma hefyd ysgol nos yn yr hon y mae yn agos i gant yn cael eu haddysgu, ac y mae yn warth nid bychan ,a'r bechgyn ieuaingc sydd yn gorfod myned i weithio cyn cael ond ychydig iawn o fan- teision addysg. Y mae un peth y dymunwn ddwyn sylw y bobl ieuaingc ato, sef cael News Room, neu rhywbeth cyifelyb, a chael y newyddiaduron Cymroig, ac am- bell i newyddiadur Seisnig, a'r misolion, a'r chwar- terolion, a llyfrau da eraill, a hyriy er ymgydnab- yddu mwy a hanes y byd moesol a llenyddol, yn lie bod fel y mae ngeiniau, fel y mae gwaethaf dweyd, yn gwario eu hamser a'u harian i oferedd. Feallai y byddai hyny yn gychwyniad i gael Free Library iawn yma.G.

NANTGAREDIG. MAE'R TOEIAID ETO'N PYW.—Ami a lluosog yw Y profion a geir yn y dyddiau hyn fod y Toriaid eto'n fyw. Er iddynt fod yn hynod aflwyddianus yn Y brwydrau celyd a ymladdwyd yn ddiweddar gan- ddynt, eto i gyd dangosant arwyddion bywyd yn eglur iawn. Nid oes wahaniaeth i ba ran o'r Dyw- ysogaeth y taflwn ein golygon lIe bynag y byddo- Toriaid yn preswylio, meddianir hwynt gan yr yS- bryd jcamelaidd hwnw, dan ddylanwad pa un, Y maent hyd eithaf eu galln. yn ceisio dial ar e1.1 gwrthwynebwyr. Fel y mae mewn cymydogaethau eraill, felly mae o gwmpas Nantcaredig. Y dydd o'r. blaen, ysgrif- enwyd llythyr at ysgrifenydd cwmpeini Rheilffordd Caerfyrddin a Llandilo, gan grach-foneddwr Tori- aidd o'r plwyf hwn (Llanegwad), pa un oedd yn llawn o'r anwireddau mwyaf noeth. Beiddiwn ddweyd nas gallasai tad y celwydd ei hunan gyfan- soddi eu gwell. Yr amcan mewn golwg oedd, ceisio taflu Mr Evans, ceidwad gorsaf Nantgaredig, ben- dramwnwgl o'i swydd. Mae yn ymddangos i IJJl fod Mr Evans yn Rhyddfrydwr ben a chalon, ac wedi pleidleisio dros Mr Sartoris yn yr etholiad di: weddaf, ac nid hyn yn unig, ond gwnaeth ei, oreu l gael eraill i roddi eu votes yn yr un cyfeiriad. A" er hyny hyd yn awr, pentyra y Toriaid bob mellditb a allant ar ei ben. Ond da genym hysbyisu fod 31r Evans gymaint yn ffafr y cwmpeini hyn, fel na aU yr un Tori, er eu holl gyfrwysdra, wneuthur dip1 niwed iddo. Mae llythyr y boneddwr hwn ger ein bron yn bresenol, a chredwn y byddai yn anrheg 1 ddarllenwyr y TYST i'w weled fel yr ysgrifenwyd ef gan yr awdwr ei hunan. Yn y dyfodol gwnaw" hyn, os iach a byw fyddwn, a chael caniatad 1tfrl Gol.; bydd hyny yn wers i'r Toriaid i adael eu tric- iau o'r neilldu, a bod yn debyg i fodau rhesymol eraill. Hefyd cymerodd CYFNEWIDXAD PWYSIGT arall le yma, yr hyn a achoswyd gan rai o'r Toriaid- Arferid derbyn y degwm perthynol i'r plwyf hw,4 er ys blynyddoedd bellach, yn ngwesty y CresseUf Arms, lie y preswylia Mr D. Jones, yr hwn oto syd^ yn Rhyddfrydwr yn mhob ystyr o'r gair. Ond cy- merodd cyfnewidiad le, aethpwyd eleni i westy t Salutation, lie y preswylia Mr James, yr hwn sydf1 o ran ei olygiadau poHticaidd yn Geidwadwr. G<»' ynwyd i un o'r partion a dderbynient y degwm, bett1 oedd yr achos am y fath gyfnewidiad ? Pryd yr atebwyd ef, mai am nad oedd Denis Jones yn mynj ychu eglwys y plwyf. Atebiad hynod dda, onide • hollol deilwng o'r Toriaid. Gwawried y boreu ]aå y bydd y degwm wedi darfod o'r tir, y gwladol crefyddol wedi ei dori drwy'r byd. Yna (J y Toriaid a'r uchkeglwyswyr dalu a derbyn, pryd, a'r man a'r lie y gwelont hwy yn dda. Bydd ge11' ym air o'r parthau hyn eto yn fuan. Felly gO phwysaf y tro hwn.—J. F. J.

ABERTAWE A'R CYLCHOEDD. ef Bu achos o gryn bwys ger bron ynadon y dr honddydd Mercher diweddaf, a hyny yn ddim Ilai 11" chyhuddiad o anudoniaeth yn erbyn un o heddgeid' waid y sir. Mae'r New Beerhouse Act' we 1 rhoddi gwaith i'r heddgeidwaid mewn eyfeiriacl"o nag oeddynt yn arferol o'i gael, ac o un o'r <&se, hyny mae'r achos presenol yn codi. Yr oedd Llangyfelaoh yn ddifereb am ei feddwdod a'i

LLOFFIQN O'R DEHEUDIR. I gystadleuaeth mewn Eisteddfod yn Nghasnew- ydd ar Wysg yn ddiweddar, anfonwyd 121 o donau, a barnodd Dr. Wesley, organydd Caerloyw, mai ton D. Emlyn Evans, Ysw., Penybont-ar-Ogwy, ydoedd yr oreu. Y wobr ydoedd un- Qini, Yr orsaf salaf, fudraf, a mwyaf anghyfleus yn Y chwe sir ddeheuol ydyw un Cledrffordd Deheudif Cymru yn Llansawel, sir Forganwg. Y mae YD; druenus ar dywydd gw\yb, ac oer, a gwyntog. Dylal y trigolion ddeisebu y Owmni am gael gorsaf new ydd yn ddioed. Yn ddiweddar, traddodwyddarlith ar I America,' gan y Parch. T. Levi, yn Ferndale, Cwm Rhondda. Y cadeirydd ydoedd D. Davies, Ysw., gynt o Faes- y-ffynon. Yr elw at addoldy y Trefnyddion yn Y He- Boreu dydd lau, syrthiodd gyrwr Cerbydres oddi ar ei beiriant pan yn teithio yn gyflym gerlla"W Marshfield, a chafodd friwiau mawrion. Cludwyd ef i glafdy Caerdydd. Nid oes end gobaith gwaJl am ei adferiad. Yr oedd yn hen yrwr gofalus. Mae ein newyddiadur dyddiol Toriaidd, y Western Mail, wedi galw Dr. Sandwith, Llwyn-y-wermod, yn athrochvr brwnt ac enllibus. Mae y Dr. wedi y5- grifenu at y Golygydd am ymddiheurawd cyhoedd' us, neu y bydd raid iddo dalu y gwadau. Mae yn debyg fod 12 0 bolicemen yu gofalu ant heddwch a dyogelwch tref Caerfyrddin. Tybiodd rhai 0 aelodau y Cyngor Trefol yno fody nifer yn ormod, ond methasant yn eu cynyg i leihau eu rhif- Yr wythnos ddiweddaf, bu farw Mr R. C. f • Carne, Nash Manor, maer Pontfaen, a bargyfreitb- iwr enwog yn nghylchdaith Deheudir Cymru, ar ol cystudd ipaaith. Mae Mr J. D. Thomas, mab v Parch. T. ThomaS, Glandwr, wedi enill y radd o Wyryf Meddyginiaetb mewn arholiad yn Mhrif Ysgol Llundain, gyda 'r anrhydedd uwchaf. Enillodd ddau fedal aur ar "J pryd, ac ysgoleigiaeth arianol yn y Brif Ysgol- Campus yn wir, y Cymro ieuanc.—Lloffwf..